Sáng kiến kinh nghiệm môn sinh học 8 đổi mới phương pháp dạy học theo hướng vận dụng công nghệ thông tin vào tiết sinh học 8

S¸ng kiÕn kinh

TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN

nghiÖm

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt nam
Độc lập- tự do-hạnh phúc
********************************

I - SƠ YẾU LÝ LỊCH
Họ và tên:

Nguyễn Thị Thúy Lâm

Ngày tháng năm sinh: 19/12/1970
Năm vào ngành :

1992

Chức vụ :

Tổ trưởng tổ tự nhiên

Đơn vị công tác :

Trường THSC Dũng Tiến

Trình độ chuyên môn: Đại học
Bộ môn giảng dạy:

sinh học

Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m

Trang - 1 -


Sáng kiến kinh

TRNG THCS DNG TIN

nghiệm

II, NI DUNG TI
I MI PHNG PHP DY HC THEO HNG VN
DNG CễNG NGH THễNG TIN VO TIT SINH HC 8
1, Lớ do chn ti
Định hớng đổi mới PPDH hiện nay là tích cực hoá hoạt
động học tập của học sinh, khơi dậy và phát triển năng lực tự
học, nhằm hình thành cho học sinh t duy độc lập, tích cực
sáng tạo, nâng cao năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề,
rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào hoạt động thực tiễn,
tác động đến tình cảm đem lại niềm tin, hứng thú học tập cho
học sinh. Trong thời kì bùng nổ của Công nghệ thông tin
(CNTT) chúng ta nhất thiết phải cải cách phơng pháp dạy học
theo hớng vận dụng CNTT và các trang thiết bị dạy học hiện
đại phát huy mạnh mẽ t duy sáng tạo, kỹ năng thực hành và
hứng thú học tập của học sinh để nâng cao chất lng dạy
học.
Trong những năm vừa qua, khả năng ứng dụng CNTT vào

công tác giảng dạy của giáo viên THCS đã đạt nhiều kết quả
khả quan. Tuy nhiên qua thăm lớp dự giờ của đồng nghiệp tôi
nhận thấy vẫn còn có những hạn chế sau:
- Phần lớn tâm lý giáo viên ngại khó, tuy rất muốn dạy học bằng
phơng tiện máy chiếu nhng lại cha biết hoặc mới biết rất
ít về vi tính nên không muốn thiết kế bài giảng điện tử, giáo
viên mới chỉ sử dụng máy chiếu để trình chiếu tranh ảnh
Giáo viên: Nguyễn Thị Thúy Lâm

Trang - 2 -


TRNG THCS DNG TIN

Sáng kiến kinh

nghiệm

hoặc thay bảng phụ chép đề bài trong qúa trình giảng dạy
trên lớp.
- Về phía nhà trờng, do điều kiện kinh tế còn khó khăn nên
vic ng dng CNTT cũn hn ch, v thit b mỏy chiu phc v
cho vic ging dy cú th núi l rt ớt
- Một số bài giảng điện tử còn mang tính chất trình diễn
kiến thức, gần nh là một bảng đen đc viết sẵn tất cả nội
dung dạy học lên đó.
- Cách bố cục mỗi trang trình diễn cha hợp lí về cỡ chữ, màu
chữ, màu nền, tranh ảnh ...
- Còn lạm dụng các hiệu ứng hiển thị gây mất tập trung của
học sinh vào nội dung bài giảng.

- Diễn giải nhanh quá, khi đa ra các tình huống trên máy
chiếu không đủ thời gian cho học sinh suy nghĩ.
- Nhng điều quan trọng nhất là giáo viên chú ý nhiều đến
cách trình chiếu, cách chọn hiệu ứng mà không đầu t vào
kiến thức của bài, các kiến thức thờng rập khuôn theo sách
giáo khoa nên kết quả thu đợc sau tiết học thờng không cao.
Vậy nguyên nhân của những tình trạng trên là do đâu?
Trc hết là do quan điểm cha đúng về việc áp dụng
CNTT trong giảng dạy, cho rằng dạy bằng giáo án điện tử không
phát huy đợc trí lực của học sinh, không truyền tải hết đợc
những ý tởng của giáo viên....; một số giáo viên cha thực sự
đầu t vào tiết dạy, cho rằng dạy học bằng đèn chiếu là hấp
Giáo viên: Nguyễn Thị Thúy Lâm

Trang - 3 -


TRNG THCS DNG TIN

Sáng kiến kinh

nghiệm

dẫn đợc học sinh, thực tế học sinh cũng háo hức những tiết
học đầu tiên bằng máy chiếu nh trẻ con miền núi lần đầu
đợc trông thấy ô tô, nhng nếu tiết dạy đó cha đầu t vào
nội dung thì học sinh cũng sẽ chóng nhàm chán vì không hiểu
bài và không kịp ghi những ý chính của bài do giáo viên trình
diễn quá nhanh .
Thứ hai, do giáo viên vẫn cha nắm bắt đợc tinh thần của

sách giáo khoa, cha xác định đợc trọng tâm của bài, còn lệ
thuộc nhiều vào sách thiết kế có sẵn, thờng đặt những câu
hỏi chung chung thiên về tái hiện kiến thức, không có câu hỏi
thực sự kích thích t duy độc lập của học sinh. Nhìn chung
giáo viên không chủ động trong giờ dạy mà chăm chăm trình
chiếu những gì mình đã chuẩn bị sẵn.
Thứ ba là cha có sự đầu t thoả đáng về việc mua sắm
thiết bị, tổ chức học vi tính cho giáo viên do đó cái khó bó cái
khôn, nhiều giáo viên cũng muốn sử dụng các phơng tiện để
ứng dụng CNTT nhng đành chịu vì nhà trờng không có máy
chiếu. Từ những hạn chế trên, tôi mạnh dạn đa ra một số kinh
nghim nh bộ ca mỡnh giỳp ng nghip t tin khi ging
dy theo hng vn dng CNTT nhm nõng cao cht lng dy
v hc.
2, Phm vi, thi gian thc hin
a, Phm vi mụn sinh hc 8
b, Thi gian thc hin: t thỏng 9/2009 n thỏng 4/2010
Giáo viên: Nguyễn Thị Thúy Lâm

Trang - 4 -


TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN

S¸ng kiÕn kinh

nghiÖm

c, Tài liệu tham khảo: Sách giáo viên sinh học 8, sách nâng
cao sinh học 8, cách sử dụng Power Point thiết kế.

Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m

Trang - 5 -


TRNG THCS DNG TIN

Sáng kiến kinh

nghiệm

III, Quỏ trỡnh thc hin ti
1, Tỡnh trng thc t
Nếu giáo án đợc chuẩn bị kỹ lỡng, chu đáo trớc khi lên lớp
thì nhất định cách dạy của thầy giáo sẽ chủ động, tự tin, linh
hoạt và đạt chất lợng cao hơn. Dù thầy, cô đó có tài giỏi, thông
tuệ tới đâu đi nữa và phơng tiện dạy học có hiện đại đến
đâu đi nữa nhng nếu không soạn giáo án hoặc soạn giáo án
qua loa, hời hợt thì nhất định tiết dạy ấy, bài học ấy sẽ không
tránh khỏi những lúng túng, bỡ ngỡ và sơ suất và chẳng có gì
mới mẻ, sâu sắc hơn so với lần dạy trớc về kiến thức, nội dung
vì do phụ thuộc quá nhiều vào trí nhớ và kinh nghiệm của
mình mà không cập nhật kiến thức, phơng pháp mới. Vì vậy
ở từng năm học, mỗi thầy, cô giáo đều phải thực hiện nghiêm
túc việc soạn giáo án theo quy định các bớc lên lớp đã đợc phổ
biến. Trong bài soạn cần chú ý những vấn đề sau:
- Xác định mục tiêu của bài học: Trình bày cụ thể mức độ
cần đạt đợc đối với kiến thức, kỹ năng và phát triển t duy của
học sinh.

- Lựa chọn các kiến thức cơ bản, cần thiết và cập nhật theo
một cấu trúc hợp lý.
- Chuẩn bị nội dung bài giảng theo hệ thống câu hỏi dới dạng
các vấn đề mà giáo viên nêu ra, để thiết kế câu hỏi, giáo viên
phải nắm bắt đợc tinh thần của bài học, ý đồ của ngời viết
sách. Việc tham khảo những giáo án soạn sẵn, những tài liệu
Giáo viên: Nguyễn Thị Thúy Lâm

Trang - 6 -


TRNG THCS DNG TIN

Sáng kiến kinh

nghiệm

tham khảo là cần thiết nhng chỉ có tính chất tham khảo chứ
không rập khuôn một cách máy móc. Giáo án phải là sản phẩm
sáng tạo, trí tuệ, công sức của từng cá nhân và phải đợc hoàn
thiện hơn sau mỗi tiết dạy, trong mỗi giáo án phải thể hiện đợc
phơng pháp phù hợp với từng kiểu bài, làm nổi bật đợc hoạt
động giữa thầy và trò.
- Lựa chọn các phơng pháp và phơng tiện gắn với từng nội
dung cụ thể giúp học sinh khai thác tự chiếm lĩnh từng đơn vị
kiến thức đặt ra. Tuỳ theo nội dung kiến thức của bài để lựa
chọn phơng tiện thích hợp (không phải nhất thiết bài nào cũng
sử dụng PowrPoint). PowrPoint là một phơng tiện trình diễn
sinh động thông qua sự phong phú của hình ảnh, các dạng sơ
đồ, các bài tập trắc nghiệm khách quan...

Bài giảng sử dụng PowrPoint trình diễn là công cụ hữu
hiệu để đặt vấn đề cho bài giảng, phân tích những hiện tợng khó diễn tả bằng lời, đa ra những câu hỏi tình huống cho
bài giảng, những câu hỏi có kèm hình ảnh hay sơ đồ giúp học
sinh dễ nắm bắt vấn đề, đa thêm những thông tin mà giáo
viên cần truyền đạt để củng cố kiến thức cho học sinh, tổ
chức các hình thức học tập mới...
Hình ảnh đợc trình chiếu trên PowrPoint khác với một
tranh tĩnh, bên cạnh sự phong phú của những lựa chọn phù hợp,
còn có thể mô tả chi tiết và đa ra lần lợt những chỉ dẫn cần
thiết minh hoạ cho bài giảng. Sử dụng
Giáo viên: Nguyễn Thị Thúy Lâm

PowrPoint để mô
Trang - 7 -


TRNG THCS DNG TIN

Sáng kiến kinh

nghiệm

phỏng những quá trình Sinh học mà tranh ảnh thờng không thể
diễn tả đợc bản chất của hiện tợng. Vớ d, khi dy bi C quan
phõn tớch th giỏc , núi v s iu tit ca mt , có thể thiết kế
để thay đổi đồng thời vị trí của vật khi tiến dần tới mắt ngời quan sát với sự thay đổi độ tụ của thuỷ tinh thể để ảnh của
vật vẫn hiện trên võng mạc.
Một trong những u điểm của PowrPoint là có thể đa vào
những đoạn video, ảnh flash dùng mô tả hiện tợng Sinh học mà
không thể hoặc khó thực hiện thí nghiệm trên lớp nh các quá

trình nguyên phân, giảm phân, sự tổng hợp axit amin...
Tóm lại, yêu cầu đặt ra cho việc vận dụng CNTT trong
giảng dạy là thiết kế đợc các hoạt động để hỗ trợ học sinh trong
việc tự chiếm lĩnh kiến thức. Các bài giảng điện tử đợc thiết
kế phải là phơng tiện hỗ trợ tích cực cho việc đổi mới phơng
pháp dạy học trong giai đoạn hiện nay.
2, Nhng bin phỏp thc hin.
Từ kinh nghiệm của bản thân, qua trao đổi với đồng nghiệp,
tổ chuyên môn, tôi xin đa ra một vài kinh nghiệm nhỏ khi
giảng dạy tit 54 Cơ quan phân tích thị giác Sinh học lớp
8. Bài giảng gồm các Slide (trang) sau:
*Slide 1: Sau khi giới thiệu bài, mục tiờu ca bài, tôi hớng dẫn
học sinh cách khai thác kiến thức từ những câu hỏi (ở bên trái
của màn hình) và ghi những nội dung cơ bản của bài (ở bên
phải màn hình). Sau mỗi một câu hỏi giáo viên để thời gian
Giáo viên: Nguyễn Thị Thúy Lâm

Trang - 8 -


TRNG THCS DNG TIN

Sáng kiến kinh

nghiệm

(tuỳ theo nội dung câu hỏi) cho học sinh suy nghĩ trả lời, giáo
viên nhận xét đánh giá câu trả lời ca học sinh, đồng thời trình
chiếu nội dung cơ bản lên màn hình.

Giáo viên: Nguyễn Thị Thúy Lâm

Trang - 9 -


Sáng kiến kinh

TRNG THCS DNG TIN

nghiệm

TIT 54 : C QUAN PHN TCH TH GIC
Cõu hi 1: Mt c quan phõn
tớch gm nhng thnh phn
no ?
Cõu hi 2: í ngha ca c
quan phõn tớch i vi c

I . C QUAN PHN TCH.

C quan
th cm

Dõy TK

B phn phõn
tớch trung
ng

II. C QUAN PHN TCH TH GIC.

th ?

- C quan th cm th giỏc( TB th cm

- Giỳp c th nhn bit c

trong mng li ca cu mt)

tỏc ng ca mụi trng .

- Dõy thn kinh th giỏc.
- Vựng th giỏc ( thựy chm)

Cõu 3: C quan phõn tớch th
giỏc gm nhng thnh phn
no ?

*Slide 2: Cấu tạo của cầu mắt.
Mục này, qua dự giờ một số đồng nghiệp tôi thấy có hạn
chế sau: Giáo viên cho học sinh quan sát Sơ đồ cấu tạo của
mắt trên Slide (trang) riêng và nêu bài tập trên một Slide khác,
vì sợ không kịp thời gian nên học sinh cha quan sát kỹ đợc sơ
đồ thì giáo viên đã chuyển sang Slide bài tập, do đó học sinh
cha xác định rõ đợc các thành phần và chức năng của cầu
mắt. Từ những tồn tại trên, tôi đã đầu t suy nghĩ xây dựng
cách dạy phần này nh sau:
Đối tợng học sinh bậc THCS đang nhận thức từ trực quan
sinh động đến t duy trừu tợng, do đó để tìm hiểu cấu tạo và
chức năng của cầu mắt, tôi đã thiết kế cả kênh hình và kênh

chữ trên cùng một Slide ( khi trình chiếu học sinh vẫn thấy rất
Giáo viên: Nguyễn Thị Thúy Lâm

Trang - 10 -