Giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của người thái đen ở mường lò, yên bái
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.32 MB, 74 trang )
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ
=====o0o=====
ĐINH THỊ THỦY NGÂN
GIỮ GÌN VÀ PHÁT HUY
GIÁ TRỊ VĂN HOÁ TRUYỀN THỐNG CỦA
NGƯỜI THÁI ĐEN Ở MƯỜNG LÒ, YÊN BÁI
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Chủ nghĩa xã hội khoa học
Người hướng dẫn khoa học:
ThS. Hoàng Thanh Sơn
HÀ NỘI, 2016
LỜI CẢM
Để
uậ tốt
N
ệ hoàn thành và đƣợc phép bảo vệ, c úng tôi
đã nhậ đƣợc sự quan tâm, giúp đỡ của nhiều cá nhân và đơn vị.
N â dị
- Gả
tì
ày, tô x bày tỏ ò
viên hƣớng dẫ Thạc sĩ Hoàng Thanh Sơn - ngƣời đã tậ
ú đỡ tô tro
đƣợc
ữ
tốt
ệ
b ết ơ c â t à , sâu sắc đế :
đị
suốt quá trì
hƣớng đú
ọc tậ và
ê cứu
đắ trong suốt t ờ
ú
ờ đ tôi có
thực hiệ
uậ
- Thầy, cô phản biện - những ngƣời đã góp ý chân thành, thẳ
để tô
oà thiệ
- Cuố cù
yêu củ tô đã c
ữ
uậ tốt
tô
ữ
uố
độ
ệ củ
ử ờ cả
ỏ
ì
ơ đế
đì
và
ữ
ƣờ t â
vê ,
íc
ệ và c
sẻ để tô c t ể vƣợt qu
ă để c đƣợc ết quả
ƣ
ày ô
y
Dù đã r t cố ắ , xo
trá
thắn
ữ
t ếu s t, í
c ắc c ắ
o
uậ tốt
ậ đƣợc
ữ
ệ
t n
ô
ế c â t à
củ các t y cô và các b
N
ày
n m
Người thực hiện
Đinh Thị Thủy Ngân
LỜI CAM ĐOAN
Tô c
N ữ
đo
đây à đề tà
ê cứu củ tô tro
ết quả và các số ệu tro
cô
bố tro
Tô x
c
b t ì cô
đo
ực củ bả t â cù
Sơ cù
vớ b
trì
uậ
ào
à tru
t ực và c ƣ t
qu
đƣợc
ác
o uậ
ày đƣợc oà t à
vớ sự ƣớ
dẫ tậ tì
bè, t y cô Trƣờ
t ờ
Đ
ọc Sƣ
N
bằ
sự cố ắ
củ T c sĩ Hoà
Hà Nộ 2
t n
n m
Người thực hiện
Đinh Thị Thủy Ngân
và ỗ
T
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. L do c ọ đề tà ....................................................................................... 1
2. Đố tƣợ
và
3. Lịc sử
v
ê cứu đề tà ........................................................................... 3
4. P ƣơ
á
ê cứu ........................................................................... 4
5. Mục đíc
ê cứu ................................................................................. 4
6. Đ
củ đề tà ................................................................................... 4
7. Bố cục củ
C ƣơ
ê cứu ............................................................. 2
oá uậ ................................................................................. 5
1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC GIỮ GÌN VÀ
PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HOÁ TRUYỀN THỐNG CỦA NGƢỜI THÁI
ĐEN Ở MƢỜNG LÕ, TỈNH YÊN BÁI ........................................................... 6
1 1 Cơ sở í uậ ............................................................................................ 6
1 2 Cơ sở t ực t ễ ...................................................................................... 11
C ƣơ
2 NHỮNG GIÁ TRỊ VĂN HOÁ TRUYỀN THỐNG CỦA NGƢỜI
THÁI ĐEN Ở MƢỜNG LÕ, TỈNH YÊN BÁI............................................... 25
2 1 Vă
oá vật c t ................................................................................... 25
2 2 Vă
oá t
t
.................................................................................. 31
2 2 4 Dâ c , dâ vũ .................................................................................. 44
C ƣơ
3 MỘT SỐ PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP ĐỂ GIỮ GÌN VÀ
PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG CỦA NGƢỜI THÁI
ĐEN Ở MƢỜNG LÕ TRONG THỜI ĐẠI NGÀY NAY .............................. 49
31
á trị và
đ
ày
c ế cuả vă
ƣờ T á Đe ở Mƣờ
Lò tro
t ờ
y ................................................................................................. 49
3 2 P ƣơ
ƣớ
để
ữ ì và
át uy bả sắc vă
củ
ƣờ T á
Đe ở Mƣờ
Lò - N ĩ Lộ ....................................................................... 53
33 Gả
Mƣờ
á để
ữ ì và
át uy bả sắc vă
củ
ƣờ T á Đe ở
Lò .................................................................................................... 54
3 4 K uyế
ở Mƣờ
ị để
ữ ì và
át uy bả sắc vă
dâ tộc T á Đe
Lò - N ĩ Lộ .............................................................................. 56
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 57
PHỤ LỤC
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Vă
oá à
ƣơ
t ức sinh tồn, là thành quả tinh th n không ng ng
đƣợc tích tụ hình thành trong việc giải quyết những mâu thuẫ vĩ
co
ƣời với thiên nhiên, giữ co
của xã hộ oà
Vă
oá c í
đ
oá à tà sản chung
ƣờ đƣợc hình thành trong lịch sử.
à ền tảng tinh th n của xã hội, v
phát triển kinh tế xã hộ Vă
đ d
ƣời và xã hội, vă
à động lực, mục tiêu
oá V ệt Nam là nề vă
à sự thống nh t của nề vă
oá t ống nh t trong
oá của 54 dân tộc anh em trong
đồng các dân tộc Việt Nam. Tuy nhiên, trong thời kì hiệ
cộ
các dân tộc thiểu số đ
tro
truyền thố
có nhiều biểu hiện phai nh t đ các
đời số
vă
diễn ra nghèo nàn, các giá trị vă
chắc đ
ở đị
oá
oá
ới t
vù
y vă
oá
á trị vă
oá
đồng bào dân tộc còn
ớ c ƣ đƣợc xác lập một cách vững
đặt ra yêu c u c p bách cho nhữ
quản lí ở vù
ằng giữa
ƣờ à
cô
tác ã
đồng bào dân tộc c n kịp thời giải quyết để phát triể vă
đ o,
oá
ƣơ
ú , à ơ cƣ trú của nhiều dân tộc anh em cùng
Yên Bái là một tỉnh miề
chung sống
tro
đ
ƣ dâ tộc K
, T á , Mƣờ , D o, Ho , H’Mô , K ơ Mú,…và
ƣời Thái ở Yên Bái có khoả
41 000
ƣời chiếm 6,1% dân số toàn
tỉnh. Riêng ở Mƣờng Lò tập trung khoảng 90% tổng số
ƣời Thái ở Yên Bái,
một số ít còn l cƣ trú ở huyện Tr m T u và huyện Mù Cang Chải.
N ƣờ T á Đe sống tập trung t i các bản à
Mƣờng Lò men theo những con suố ,
xu
qu
cá
đồng
ƣờ T á Đe ở đây sống xen kẽ với
ƣời Kinh. Do vậy giữa họ có sự tr o đổ
o ƣu
ật thiết về kinh tế-xã
hộ , đ ều đ v a t o nhữ
đ ều kiện thuận lợi để họ bổ sung, tiếp thu những
yếu tố vă
ƣ
m tđ
oá củ
ột số ét vă
u
đồng thờ cũ
à
ột đ , t ậm chí làm
oá truyền thống của dân tộc mình, vì vậy việc giữ gìn
1
và
át uy vă
oá dâ tộc Thái ở Tây Bắc
c u
và
ƣờ T á Đe ở
Mƣờng Lò nói riêng là v a góp ph n th y đƣợc bản sắc vă
T á tro
ƣời
đo n hiện nay.
Vă
oá củ
ƣờ T á Đe ở Mƣờng Lò r t
cơ bản nó thể hiện giữa những giá trị vă
Đe
oá của tộc
ơ đây, về vă
các giá trị vă
oá vật ch t cũ
oá truyền thống h u
đ g bị phai nh t và c
uy cơ
tđ
ô
oá t
cò
củ
t
ƣời Thái
C o đến nay
uyê vẹn, nhiều giá trị
oà toà , ê v ệc nghiên cứu về vă
ƣờ T á Đe ở Mƣờng Lò là một việc à
hoá củ
ú và đ d ng, về
oá r t đặc trƣ
ƣ vă
ƣ
o
c
ĩ tro
đo n hiện nay, qu đ để th y đƣợc mặt tốt mặt c ƣ tốt củ
những biện pháp tố ƣu c o v ệc giữ gìn và phát huy nhữ
để đƣ r
ét đẹ vă
đồng thời lo i bỏ những hủ tục l c hậu, những hủ tục mê tín dị đo
góp ph n giáo dục thế hệ trẻ biết tự hào về vă
oá
N ằm
oá đặc sắc củ quê ƣơ
của
dân tộc mình.
Trong sự nghiệ đổi mớ đ t ƣớc t ì vă
vă
oá à
ột trong ba mặt trậ
trong nghị quyết Tru
nề vă
chủ trƣơ
Ƣơ
oá t ê t ế đậ
đú
Với nhữ
5
ột vai trò quan trọng,
đ u của công cuộc xây dự
oá VIII củ Đả
đà bản sắc vă
đắ tro
í do
à
oá c
đ t ƣớc
đã c ủ trƣơ : Xây dựng
oá dâ tộc Đây đƣợc coi là một
đo n hiện nay.
ƣ trê , Tô đã c ọ đề tài “Giữ gìn và phát huy giá
trị văn hoá truyền thống của người Thái Đen ở Mường Lò, Yên Bái”. Làm
đề tài khoá luận của mình.
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tà đ sâu
ê cứu về ĩ
vực vă
Mƣờng Lò, Yên Bái bao gồm hai nộ du
hoá tinh th n.
2
c í
oá củ
à vă
ƣờ T á Đe ở
oá vật ch t và vă
2.2. Phạm vi nghiên cứu
Ph m vi nghiên cứu vă
oá củ
Lò, Yên Bái, đề tà đề cập đế vă
ƣờ T á Đe tập trung chủ yếu ở Mƣờng
oá truyền thống t trƣớc c o đến nay.
3. Lịch sử nghiên cứu đề tài
Ở Yê Bá ,
ƣờ T á Đe ở Mƣờng Lò là một trong những tộc
tiêu biểu. Tuy nhiên việc nghiên cứu về
qu
tâ
đú
ƣờ T á Đe
ức. T trƣớc tới nay h u
ƣ c ƣ c cô
cứu một cách toàn diện, có hệ thống về vă
số công trình viết về
Lò
ƣ
ơ đây c ƣ đƣợc
trì
nào nghiên
oá T á ở Mƣờng Lò, chỉ có một
ƣời Thái ở Tây Bắc có nhắc đế
ƣờ T á Mƣờng
c ỉ d ng l i ở mức độ so sánh, liên hệ sơ ƣợc có thể kể đế
Trƣớc tiên là cuốn: “Vă
ƣ:
oá các dâ tộc thiểu số vùng Tây Bắc”, của
tác giả Tr n Bình, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nộ , 2007; đã đ sâu
về vă
ƣời
oá của dân tộc thiểu số vùng tây Bắc, tro
ê cứu
đ c dâ tộc Thái.
Cuốn: “N ƣời Thái ở Tây Bắc Việt Nam”, nhà nghiên cứu C m
Trọng, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1978. Công trình mang tính ch t tổng
quan về lịch sử cƣ trú, vă
oá, xã hội, kinh tế củ
ƣời Thái ở Tây Bắc t
d cƣ vào V ệt Nam; công trình có nhắc tớ Mƣờng Lò là quê tổ củ
T á Đe
ƣ
c ỉ khái quát chung về vù
Cuốn: “Những hiểu biết về
Trọng, Phan Hữu Dật, Nxb Vă
giới thiệu vă
vă
oá T á tro
oá, các
đị
uống, ở, mặc, đ
ƣời
đ t này.
ƣời Thái ở Việt Nam” của C m
oá dâ tộc, Hà Nội, 1995; với nội dung là
ịch sử Việt Nam, sự phân chia thành các vùng
ƣơ , ơ cƣ trú, s
i, quan hệ
đì
o t kinh tế, sinh ho t ă
, xã ội.
Viết về Mƣờng Lò có công trình của hộ vă
Nam “Tìm hiểu một số tục cúng vía củ
ệ dân gian Việt
ƣờ T á Đe ở Mƣờng Lò” của
nhóm tác giả Hoàng Thị H nh - Lò Vă B ến - Nguyễn M nh Hùng. Hai áng
sử thi củ
ƣời Thái là “Quắm tố
ƣơ
3
” (kể chuyện bả
ƣờng) và “Táy
pú x c” (dõ t eo bƣớc đƣờng chinh chiến của cha ông) là hai tác phẩ
ê quá trì
dự
d cƣ và s
sống của
ƣờ T á Đe
trên ít nhiều có nghiên cứu về một số mặt củ vă
c ƣ đ sâu vào
ƣờ T á Đe
ơ đây Vì t ế đây cũ
chọ đề tà và đị đ ể
vă
Lò,
ƣ
oá truyền thống của
ột trong những lí do khiến tôi
ày để nghiên cứu trê cơ sở nghiên cứu sâu thực
ƣơ
ƣớng
đề ra các biện pháp cụ thể trong việc giữ gìn và phát huy giá trị vă
oá của
tr
oá củ
à
N ững công trình
oá Mƣờ
ê cứu có hệ thống, chi tiết về vă
đã
ƣờ T á Đe ở Mƣờng Lò hiệ
ƣờ T á Đe tro
việc à
c
cô
y để c
cuộc công nghiệp hoá hiệ đ i hoá hiện nay là
ĩ í uận mà v
đá ứ
đƣợc nhu c u của hiện thực.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu, tô đã sử dụng nhữ
ƣ:
lịch sử
ƣơ
á
ô c,
ƣơ
ƣơ
Ngoài ra còn sử dụng nhữ
ghi chép l i nhữ
á
ƣớng của khoa học
â tích tổng hợp.
á
ác
u
ƣ: qu
sát, và
tƣ ệu qua truyền miệng trong nhân dân.
5. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu đề tài này nhằm giới thiệu về ét vă
oá truyền thống của
ƣờ T á Đe ở Mƣờng Lò, Yên Bái. Bao gồm giá trị vă
vă
oá t
oá vật ch t và
t n.
Bƣớc đ u đề xu t một số giải pháp nhằm bảo tồn và phát huy những giá
trị vă
oá truyền thống củ
ƣờ T á Đe ở Mƣờng Lò, vố đ
bị mai
một d n trong quá trình phát triể dƣớ tác động của nền kinh tế.
6. Đóng góp của đề tài
Khoá luậ đ sâu vào v ệc tìm hiểu về nét sinh ho t vă
T á Đe ở Mƣờng Lò, là một vù
ơ s
tụ của nhiều tộc
Trải qua nhiều t ă
oá củ
đ t chứ đựng nhiều giá trị vă
ƣời, với một nề vă
oá dâ
ƣời
oá cổ, là
đ sắc thái.
tr m lịch sử, sự tác động củ đ ều kiện tự nhiên, xã hội ở
4
vù
đ t mới cùng với sự
c o vă
o ƣu vă
oá các dâ tộc trê địa bàn đã à
oá truyền thống có sự biế đổi. Song qua thờ
sức sống lâu bền của các giá trị vă
đã c ứng minh
oá t êu b ểu của nề vă
để có thể lựa chọn những yếu tố tích cực để ƣu
oá ớ Qu đ
ữ và phát huy trong thời kì
mới và lo i bỏ các yếu tố l c hậu không phù hợ , đổng thời dự báo xu ƣớng
phát triển vă
oá dâ tộc củ
Khoá luậ đ
nghiên cứu về vă
ƣờ T á Đe ở Mƣờng Lò.
t ê
oá củ
vào
ƣờ T á Đe
các thế hệ trẻ đọc và biết về vă
đ
ƣơ
ƣớng giả
ã
á để ƣu
ột cách cụ thể và t đ
trƣờng học và qu đây cũ
ề vă
ú c o
à t ếng nói
đ o của xã, của huyện nhằm có một số
ữ và khôi phục l i vố vă
tộc trƣớc sự vậ động của thời kì kinh tế thị trƣờ
một đ
ƣời quan tâm
oá dâ tộc mình. Góp ph n tìm hiểu lịch sử
để giáo dục các em tro
muốn gử đến các c
uồ tƣ ệu cho nhữ
oá truyền thống của dân
đ
c
uy cơ àm mai
oá dâ tộc. Góp ph n làm phong phú bản sắc vă
Nam trong sự nghiệp công nghiệp hoá hiệ đ
ƣơ
oá V ệt
oá đ t ƣớc.
7. Bố cục của khoá luận
Ngoài ph n mở đ u, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục khoá luận
đƣợc c
à
3 c ƣơ , 8 tiết.
5
Chương 1. C
SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC GIỮ GÌN
VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HOÁ TRUYỀN THỐNG CỦA
NGƯỜI THÁI ĐEN Ở MƯỜNG LÒ, TỈNH YÊN BÁI
1.1. Cơ sở lí luận
1.1.1. Khái niệm văn hoá
K á
đế
ày
So
ệ
y
vă
à
các
à vă
T “Vă
ĩ
t
tác đ t đ
và
eo trô
ột
ữ “vă
P ƣơ
t c í
Cò ở P ƣơ
sớ , tro
đế
Đô
củ Tru
vă
ột d
Quốc
, c ế độ ễ
T eo qu
à
o t
ệ
củ C ủ
v
sá
t or t ế
ác
u về vă
à: vă
c vă
ữ
t
ĩ
qu
ĩ
à
â
6
o
ô
t à
vớ
ộ du
ọc
ữr t
t ê
, t eo qu
”
ệ
c ủ yếu củ
trị à uô t ƣờ , đ o
tậ tục ễ
áo
ĩ Mác -Lênin thì “Vă
Tro
ệ ,
â
đờ số
vực c í
ệ
à “Canh tác
tác ô
đƣợc
àc í
át tr ể
ế t ức, bồ
” đƣợc các
ồ dĩ
đ u
”.
ệ ,c
ƣờ , co
ớ vă
ở rộ
ô
c ot ê
và à
à sự
” c tro
c Cò trê
ƣờ và xã ộ oà
,c o
Tây “Cult” b
c
y ọc t uyết N o G
vớ co
đồ
ở P ƣơ
Quốc) c “qu
ả
à: t , t ƣ, ễ,
đ
ữ vă
t ì t “vă
C u Dịc (Tru
é tắc để
ti
trọt t
ốc à quả
c o đế tậ t ế ỷ t ứ XI t uật
ƣ
ậ đị
ớ đ
t ế ỷ XVII - XVIII t uật
Tây sử dụ
ĩ
ột
y à “trồ
ĩ
đị
t ực vật S u ày vớ sự
ĩ
t
t n t ần” bê c
ều ốc c
.
uồ t t ế
về t ể c t và t
S
đ c ều vớ
ê ơ bố tră
t
” bắt
àc
ệ
đều c c u
ịc sử t ì vă
dƣỡ
á
ƣờ t đã t ố
vật c t và vă
c
ột
ƣờ v
sá
tác
ẩ
”c ỉ ắ
t o r bả t â
“P ê
á cƣơ
ề
ì
ĩ
Gôta” C Mác đã v c rõ
ă
ực co
ƣờ , sự sá
t o r co
co
uồ
ƣờ đ c í
ƣờ vớ tƣ các
ƣờ vớ co
các
t ế ệ
à
ốc củ vă
o độ
c í
t o và
uồ t
à o t độ
sả xu t và tá sả xu t r bả t â
ột t ực t ể xã ộ T ể
ƣờ à tác
truyề t đờ
ác và tro
ề vớ sự sá
t o đ bắt
ƣờ N ƣ vậy co
á trị vă
ắ
quá trì
ày s
đ c sự
ệ qu
ả sá
đờ
o độ
sá
ệ
ữ co
t o r vă
và
ác, t t ế ệ ày s
o ƣu, ả
ƣở
củ các ề vă
dâ tộc
Đị
t
t
ĩ UNESCO về “Vă
, vật c t trí ực, tì
, cộ
đồ
vă c ƣơ
t ố
,
đì
, à
ữ
ều qu
để
T eo
Vă
ác
ữ
o và
ột quốc
c ỉb o ồ
ệ t uật
ƣờ ,
ữ
ệ
ƣỡ
c r t
ều đị
ĩ
ác
u về vă
,c
u:
củ
“Vă
ỗ dâ tộc
ệ
ô
quyề cơ bả củ co
tí
áo sƣ Đào Duy A
o t ê vă
, đ ều
cũ
bở d ệ
ắc ọ t o ê bả sắc củ
x
truyề t ố
Cò ở V ệt N
đị
cả
à cò cả ố số ,
á trị,
” đƣợc đặc trƣ
” às
ác
o t, vì vă
u, do đ ều
tế xã ộ quy đị
à cò c
ệ tự
ề vă
às
ê , tí
rê
c t
củ
ỗ
dâ tộc
T eo
áo sƣ P
trị vật c t và t
độ
t
t ực t ễ tro
K á
ữ
ệ
N ọc T ê
do co
sự tƣơ
vă
“Vă
truyề t ố
quá trì
à đờ số
, ố số
” à ệt ố
t o và tíc
ô trƣờ
tự
ữu cơ các
ũy qu quá trì
ĩ rộ
: “Vă
V ệt N
t
do cộ
đồ
các dâ tộc V ệt N
ƣớc và
t
”; “Vă
ữ ƣớc”[7, Tr.16]. T eo
củ xã ộ ”; “Vă
à ă
7
ực sá
á
o t
ê và xã ộ củ mình.
t eo
dự
t
ƣờ sá
tác vớ
á trị vật c t và t
t o r tro
t ì “Vă
à ệt ố
t o” củ
à tổ
t ể
sá
ĩ
ẹ :
các
á trị
ột dâ tộc
“Vă
à bả sắc” củ
tộc
â b ệt dâ tộc ày vớ dâ
ác
Vì vậy, c t ể
rộ
ớ
r
ột dâ tộc, à cá
o
ô
rằ
vă
ú và đ d
ằ
bà tr
ột
, các đị
u
trở ê đ y đủ, toà d ệ
à
á
ệ
ĩ
à bổ su
ở, à
ác
c o
ột
trù
u về vă
u à
á
ệ
đã đƣ
vă
cà
ơ
1.1.2. Khái niệm bản sắc văn hóa
Bả sắc vă
uc
cộ
ĩ
dâ tộc ếu
à
u sắc b
t eo tr ết tự t ì “bả ” à ốc, “sắc” là
đ u c ƣ bị
ọ à bả sắc T eo t
sả (số 13 -1997) đặc t ù củ bả sắc r ê
củ xã ộ củ
c ều sâu tâ
ỗ cộ
ữ
t
tr
à
sắc, đẹ
ă
đồ
dự
á trị đ
t ức cộ
cù tro
đồ
o độ
à ò
ắ
ết cá
, sự t
Bả sắc vă
đì , à
ứ
xử, tí
dâ tộc à tổ
và
dà củ đ t ƣớc, các
á trị đặc trƣ
Bả sắc vă
dâ tộc V ệt N
ì t uậ c ều và
các ộ du
Lò
ê
ữ
ê tro
ịc sử đâu
ết t
ữ
dâ tộc, t
x
, b ểu
ệ
đoà
ết,
t
bả c t củ vă
bề vữ , trƣờ
ểu
c
ố số
át tr ể suốt quá trì
đƣợc
ì đặc
, Tổ quốc, đức tí
á trị đặc trƣ
tí
ƣợc c ều vì vậy
á trị bề vữ ,
ả dị tro
t ể các
t à , tồ t
o t
c o đế
các dâ tộc V ệt N
c í tự cƣờ
â ,
tế tro
dâ tộc, đƣợc ì
b o ồ
đồ
yêu ƣớc,
trí
xử
ữ ƣớc Vì t ế,
t củ cộ
s
ặc, ở, đ
các dâ tộc đƣợc vu đắ
ƣớc và
t, độc đáo
ữ
ứ
dâ tộc V ệt N
o củ cộ
à
b ệt củ đờ số
đồ , dâ tộc t các ă
ồ , tƣ duy và ố số
Bả sắc vă
tí
trộ
ịc sử âu
tồ
ột các đ c ều c c các
à bả sắc vă
V ệt N
ồ
s u:
yêu ƣớc ồ
ƣờ
,
ữ ì
à , đoà
â
ết c ố
ẩ , co trọ
8
ặc
o
t ực t ễ ,
xâ , ò
ả dị t
tự ào,
ịc
tro
ố số
tí
N ƣ vậy, bả sắc vă
ịc sử, trả qu
t ế bị độ
ì
để t ế t u t
củ
ă
c ố
vă
à
ẻt ù
ột vũ
tộc” à
c ỉ bằ
ác
Vì vậy, đá
u
o , à
ác
á trị c
đã vƣợt qu
àu t ê
bả sắc vă
à
ă
t bả sắc r ê
và
át tr ể
s
tộc T á cò
ữ
Bả sắc vă
ày s
đờ
ĩ, ố số
b o ồ
củ
c vă
ẩ
củ
o
củ dâ tộc
ậ tro
rê
d
cộ
Trả qu
đƣợc ì
, cộ
t à
đồ
dâ
ì
vật c t và t
t
truyề t
tục, tậ quá ă sâu, bá rễ vào t
gƣờ T á Mƣờ
t ực, ở,
ột bộ
ét vă
ét vă
ác và trở t à
u về vă
t dâ tộc
củ dâ tộc V ệt N
ữ
,
” và “Dân
, c bả sắc r ê
ữ
đặc t ù r ê
T á à
à cò cả vă
và dâ tộc T á Đe
ét c u
â dâ
c ặt c ẽ vớ
Lò - N ĩ Lộ à
c u
ữ
í
ẻ t ù “Vă
ê qu
à đá
số , đ u tr
N oà
vớ
c
ịc sử âu dà ,
đ , vũ
u về vă
các dâ tộc V ệt N
à
sú
ƣ
Dâ tộc T á Đe ở Mƣờ
vă
ữ
V ệt N
đã trả qu quá trì
ô
ỗ dâ tộc c sự
ế
â
í sắc bé để đ u tr
trù
vì
đờ
ịc sử vă
o vă
dâ tộc V ệt N
đ u tr
đồ
ểu à
ì
Vă
ì
à
dâ tộc đƣợc
Lò N ƣ vậy, bả sắc vă
ặc và các o
ì
tí
T á
ƣỡ , các o
ì
dâ
1.1.3. Cấu trúc văn hóa
Do c
ều qu
ều các tro
để
t à : Vă
tƣở
n ậ
và vă
vă
ác
v ệc t ế
, các t ế cậ
t
t
t và t ƣờ
vă
, t đ c các d
vật t ể) c í
Một số tác
xã ộ và vă
ổbế
ơ cả à các t ế cậ c
t
ê cứu vă
u về c u trúc vă
vật c t, vă
so
ậ
t à
9
â c
(vă
ày
vă
y vă
ều
vực: Vă
tồ t củ vă
à cơ sở củ các
ảc
t
đƣợc
ĩ
,c o ê c
tƣ
ƣờ t
vật c t
vật t ể và
Vă
tro
vật c t: à toà bộ
các sả
các tƣ ệu
ẩ
ác
N ữ
ƣờ
t ê
ục vụ c í
t
ọc và các
trì
ƣơ
t
V ệc
ô
à toà bộ
ữ
â c
ô
vă
ộ cù
sắc vă
C ủ
xã ộ
các
đo
ƣờ đƣợc t o r
à
ữ
á
o
ọc,
,
ữ
cả ,
cả
đẹ
ỳ qu
ố cổ Hộ A , N ã
c cu
á trị vă
tựu
o
vật c t
ày các
ệ t uật, c uẩ
độ
o
vực Bở ẽ
ƣợc
N ữ
xã ộ , cá
,
ệ b ệ c ứ , t úc đẩy
o t,
à
v
ƣờ
tục tậ quá , tro
ẳ
t
y tro
ữ
c ỉ à tƣơ
vă
ẩ
củ cá
ậ
đố ,
vật t ể
c
t ƣờ
ă vớ cá
vă
dự trê
â cũ
C o ê vă
tí
xã
tí
xã
ƣu truyề qu các t ế ệ t o ê bả
đị
co vă
u cù
t
á trị vă
á trị vă
á trị vă
củ các dâ tộc và
ĩ Mác - Lên
o
u c u củ co
â t o r sả
đƣợc xã ộ cô
vớ ịc sử các
,b o ồ
ực đ o đức tro
át tr ể
ệ tro
t
ữ
ữ các ĩ
t đị
t
ọc vào sả xu t và s
vật c t và vă
ệ tí
cơ sở xã ộ
ộ , c tí
ả á
ữ
á trị củ đờ số
ƣờ t ể
o t ế và
àt ể
u củ
tệ đ
t ắ
ữ
các t à
vật t ể và
â đ
ác
sả xu t o t độ
d
xã ộ , trì
co
t ể tác b ệt
vă
át tr ể
ê , tô t o ê
H Lo
áo dục, y tế,
t
t ức
o độ
Tây N uyê
v ê tro
t
ệu sả xu t c o đế
u,
ƣơ
ệ
át tr ể củ xã ộ
độ ọc v ,
Vă
à Vị
ức độ á dụ
củ các t à
ày,
ữ
ƣờ đ
ú t eo sự
Vă
ƣờ đƣợc t ể
vật c t củ co
ục tự
trở t à
c ê
ẩ
o t à
c
co
Huế, cồ
đo
ác
vớ quá trì
ô
ê để c ú
o
sả
ặc, đồ s
vật c t Cù
co
các
do xã ộ t o r cũ
u củ xã ộ
trị vă
đì
củ xã ộ Tro
ẩ
ƣ đồ ă , đồ
á trị củ co
vật c t do xã ộ t o r , ể cả t
o độ
xã ộ , các sả
ữ
sự tồ t củ dâ tộc y
vật c t và vă
át tr ể , k
10
xã ộ
t
t
át tr ể
c qu
uc u
vật c t tă
cũ
ê , sự sá
át tr ể ,
à
c o
và t
t o r các
uc ut
t
u c u vật c t
t
c tác độ
á trị vật c t éo t eo
tớ
ột
ức độ
át tr ể c o ơ
t úc đẩy
t đị
Do vậy,
u cù
uc ut
t
tác độ
ữ
sá
trở
t o vật c t
át tr ể
1.2. Cơ sở thực tiễn
1.2.1. Khái quát về Mường Lò và người Thái Đen ở Mường Lò
1.2.1.1. K
qu t về Mườn Lò tỉn Yên B
* Đ ều k ện tự n ên
Cán đồ
uyệ Vă C
Mƣờ
Lò - vự
ú t ứ ai củ
và T ị xã N ĩ Lộ củ tỉ
vớ “ o trắ
ƣớc trong”, ơ t
đồ
ề Tây Bắc qu câu
T
ớ củ
, tứ T c” (tức à Mƣờ
và Mƣờ
âu đƣợc
u vực Tây Bắc t uộc
Yê Bá Mƣờ
ắc đế
à
Lò ổ t ế
ột tro
que t uộc “N t T
T
- Đ ệ B ê , Mƣờ
T c - P ù Yê ) Nơ đây cò b ết đế
,
T
à cá
bố cá
ì Lò, t
- Than Uyên
ô củ
ƣờ T á
Tây Bắc
Mƣờ
vớ
Lò t uộc
ều co suố ,
í Tây củ tỉ
ƣơ
,
ò Là ơ đƣợc ì
độ c o củ các dãy ú và sự c
N ĩ Lộ đế đèo Lũ
vù
đồ t
ữ
và Mƣờ
Lò
Cá
đồ
t u
Mƣờ
tỏ rộ
ũ
Lò rộ
C
), t
đƣợc t ê
ò
t à
ột củ dãy Hoà
ữu
sô
ù x bồ
oả
2300
Hồ
ệ
á rộ
, dốc d
t à xã Sơ A, Sơ Lƣơ
ữ
sô
ở Tú Lệ, G Hộ
t
í
xuống
ét C o
11
ò
o
t
(t uộc uyệ Vă
(t uộc T ị xã N ĩ Lộ) Mƣờ
sô
về
L ê Sơ t
tớ tả
ực ƣớc b ể t 260 đế 280
ệ t ố
đ d
do sự c ê
c ảo à đị bà xã P úc Sơ , T c Lƣơ
ê ƣu đã vớ
ì
Yê Bái - Sơ L c y qu ,
t
và đƣợc
í bắc Độ c o tuyệt đố so vớ
củ vù
cắt đột
Lô, ơ c đƣờ
và ù t
Đà t o r
Yê Bá à ớ c đị
Lò
ú c ảy vào cá
đồ
ƣ: N ò T
xã P úc Sơ
Nậ
Đô
thủy s
ă
(156
ết t úc t
(N ò Nu
về đ ệ
vù
ve
ò
(đƣợc
ƣớc ở cá
c
c
ƣ t t á
ô
c bão ớ
ẩ
àc ỉc
Đặc đ ể
tr
qu
à để à
uyê
ệu
vả c c t ệu à
sử dụ
vì
ù ợ vớ
Vă C
C
T u,
ớ
số
à
C ả,
í N
á
ƣ
ệ t uậ
ă
ây ũ ụt),
ô
c ảo
Đ t đ
ở
ợ c o sự
át
c
ù rõ rệt:
ù
ôt t á
, do đ
ƣở
ò
ù đô
11
ở đây
c ảo ê ở đây ít
r t ớ đế đờ số
t à vă
uộ
sợ vả bô
t đ y,
, tằ , bô
c ủ yếu tậ tru
củ
í Tây N
í Đô
ò
cũ
ƣ
ặc K í ậu ơ đây
ù
uyê
r
ệu c í
để à
cây c à , cây ỏ
Tr
đƣợc
ục đƣợc à
t
ƣờ dâ ƣu t ê
í ậu ơ đây
c í
t uộc
trậ
ƣờ T á c tậ quá trồ
các o
t uộc đị
ữ
, cây chám, cây dâu -
vào đ
Cƣ dâ s
c ữ
t cây) và s t c
do đị t ế củ vù
ơ đây,
cây bô
ục, t ê
â
ệt đớ Tro
ƣ trê c ả
ƣờ T á
ợ c o v ệc trồ
à ơ c tổ
ốc cục bộ oặc ũ quét
í ậu
tậ quá củ
uồ
bào ở ơ đây
ƣ ít, t ờ t ết
ƣớt) Cũ
ò
ày à
Toà bộ vù
ù s , đây là đ ều
11 (t ƣờ
s u ( ƣợ
ò
Lò - cũ
ú s u
c tá
5 đế t á
4 ă
ƣ
tí
uồ t
ò bồ tụ t x xƣ (t ờ cổ) Đ t
ù vụ củ đồ
K í ậu ơ đây
, bắt
Tă ; N ò N ì;
t ức ă về t ủy sả
t đá) do đ t trô t
ệ ,t â
đế t á
Mƣờ
c ảo à đ t d ệ t c (đƣợc
ô
ù
c ảo à 20
Hộ ) Các suố ,
đồ
Lò vì t ế c ủ yếu à đ t
tr ể
(G
ù x củ các co sông
â
Mƣờ
ò M
á ớ , cu
Lò à đ t
c ảy vào ò
xã Sơ Lƣơ ; N ò Nậ
);
c o v ệc c
Mƣờ
)
á
qu
uyệ Vă C
củ tỉ
uyệ Tr
uyệ T
vù
Sơ tỉ
12
Lò
ƣ
và T ị xã N ĩ Lộ Huyệ
Yê Bá ,
Yê ,
c ảo Mƣờ
í Bắc
í Tây N
á
á
uyệ Mù
uyệ Tr
P ú T ọ và uyệ P ù Yê tỉ
Sơ L
Huyệ Vă C
145 000
c ế
ƣờ , ồ
42%,
Tày, Mô
13 dâ tộc
ƣờ T á c ế
ồ
qu
cá
đồ
Mƣờ
Mƣờ
C
ồ
đƣờ
,G
Hộ P
á
(V ệt)
c í
à
r
t ểu
ớ ; vù
ột số xã củ
, Sơ T ị
cò
ƣ,
trực t uộc: 28
đƣợc c
à
ác
oà
uyệ Vă C
,H
củ vù
Sơ , P úc
ò
c ảo cá
ớ củ t ị xã N ĩ Lộ
ề
ú , à tru
tâ
tế - vă
Yê Bá T ị xã các t à
quốc ộ 32 P í Bắc,
, P í tây
25 486
t
ƣờ K
ột số dâ tộc
y Đèo Ác
số
, dâ số trê
đ
ố Vă C
ƣ: P ù N
ột t ị xã
í Tây củ tỉ
tro
31 đơ vị à
Lò
Lò t uộc đị
N ĩ Lộ à
vù
số
oà r cò
23 xã - t ị tr
Sơ , Sơ A, T c Lƣơ
80
23%
8 xã N ƣờ T á Đe s
ê 122 390,6
s
vớ 351 t ô , bả , tổ dâ
tro
vùng: vù
đồ
e
, D o Huyệ Vă C
xã, 3 t ị tr
ồ
c d ệ tíc tự
uyệ Tr
í Đô
T u củ tỉ
ƣờ cƣ trú trê đị bà 4
ƣờ
- xã ộ
ố Yê Bá
,
í N
oả
á
uyệ Vă
Vớ d ệ tíc 2966,6
(Tru
Tâ , C u T
ơ
, dâ số
, Pú C
,
Tâ A ) và 3 xã (N ĩ A , N ĩ P úc, N ĩ Lợ ) T ị xã c 17 dâ tộc
anh em cù
c ế
c u
, tro
đ dâ tộc T á c ế
đị
ớ
ịc sử và sự t y đổ đị
uyệ Vă C
và s u ày
à t ị xã N ĩ Lộ N ƣ vậy,
Mƣờ
Lò Mƣờ
ét, r ê
củ
44,57%, dâ tộc K
43,35%
Quá trì
tro
số
c củ
Lò trở t à
ớ
à
t uộc cả
ắc đế Vă C
để
rê
Lò ằ
đơ vị à
c í
- N ĩ Lộ à
ết ố , ộ tụ, ết t
ƣờ T á Đe ở Yê Bá
ƣờ T á Tây Bắc V ệt N
c í , Mƣờ
và tru
đế
vă
tâ
đậ
vă
oá
c u
* Đ ều k ện k n tế v n óa - xã
Nằ
tro
17 dâ tộc cù
u vực ộ tụ đô
c u
số
, tro
dâ tộc
e ,
đ dâ tộc T á c ế
13
u vực Mƣờ
số đô
, cù
Lò c
ột
số dâ tộc
ác
K ơ Mú
ƣ dâ tôc K
cƣ dâ củ Mƣờ
, dâ tộc Tày, dâ tộc Mƣờ , Mô
Lò
đặc trƣ
củ cƣ dâ t à
, D o,
t ị
ề
ú Tây Bắc
Về nôn - lâm n
Tây Bắc Cá
đồ
ậu ô
ò r t t uậ
đặc sả
Đây à đ ều
đờ củ
ệp: Mƣờ
Mƣờ
Tro
Lò rộ
ợ c o
ố
ơ đây cũ
, á dụ
ột số o
, cô
các t ế bộ
cây trồ
Sả xu t â
ô
ệ vớ
tác
o
Về t ểu t ủ côn n
ô
cƣ, tụ cƣ và s
số
âu
e
uyế
ô
ều so vớ
ữ
truyề t ố
t êu b ểu à
ỏ
đã t
t uật cũ
ề
à
y
vớ các sả
ẩ
u, bô
ột tro
đì
ữ
ệ c quy
ổ đị , c ƣ t o đƣợc
ế, ố
ề
và
tr o đổ
ều t ề
à
ă
củ
át tr ể
ẩ
14
Tuy
ệu r ê
à
tâ
và c ợ đã ì
ỹ
à
át tr ể
ê , các
à
ỏ bé, c ƣ c t ị
c o sả
vực
ỗ
Các
c bƣớc
á trị sả xu t cò
Vớ vị trí à tru
u vực, các cử
t à
ă ,
ục vụ c o
C ếbế
ớ đƣợc ì
Về t ươn mạ - dịc vụ du lịc : Đây à ĩ
vù , c
à
t ực, t ực
ột t ƣơ
áo, tú ,
trƣớc đây c ỉ
u vực â cậ
ô,
át tr ể
ƣ vả , c ă , qu
à
ƣơ
í xây dự , sả xu t
bƣớc c sự
y đã trở t à
u c u củ vù
ề t ểu t ủ cô
đ d
o, đệ
ặc, x y xát, c ế b ế
, đá ứ
trƣờ
ỗ, các
â và c o
xu t
trƣớc đây
cũ
o t cá
đẩy
ă
vật ệu xây dự , sả xu t ƣớc s c
s
ƣơ
ọc ỹ t uật vào sả xu t Vì vậy ă
í sử c ữ , cớ
bô
ác
đƣợc cá bộ đị
cơ
và các o đệ
í
o ,
à
Dệt t ổ cẩ
ỡ,
àu
o
ệp: Các ngành ng ề t ủ cô
dệt vả t ổ cẩ , c ế b ế
ớ củ
bào đã tíc cực c uyể đổ cơ c u
t à cây ú tă
ệ quy
đồ
ều o
ƣ các dâ tộc
ệ , đồ
cây trồ
bố cá
ẳ ,đ tđ
ợ c o v ệc đị
sả xu t ô
mùa vụ,
ột tro
ớ , bằ
át tr ể
ệ t uậ
ƣờ T á Đe
Lò à
ẩ
tế
củ vù
ũ
ọ củ
o ƣu buôn bán,
t à
ê
ột ệ
t ố
t ƣơ
t à
tỉ
á sô độ
ột tro
và các
ữ
tru
ở
u vực ày T
ở đây
ệ
ệ đ
à
o
vù
C ƣơ
tâ
ộ ở Mƣờ
ớ củ tỉ
Bê c
sả , sả
ữ
ẩ
Yê Bá
sả
ẩ
t ủ cô
ối vì
ào đã đá ứ
cô
truyề t ố
â dâ và tr o đổ t ƣơ
ă
đặc b ệt
du ịc về cộ
,
C t ể
đƣợc
Mƣờ
uồ củ 3 tỉ
áo dục bƣớc đ u đƣợc
: Cù
Lò đ t trì
vớ sự
độ
quốc
, à
u c u tr o
Lò à đ ể
đế
P ú T ọ, Yê Bá ,
ở rộ
ệ
ểu truyề t ố
Bái - C
á
ậ
à
bả , tổ dâ
à
tro
ữ
ố đã c
ệt ố
bào các dâ tộc trê đị bà
đây, so
t eo t êu c í
ệ
Bảo tà
à vă
củ đị
ịc sử - vă
N ì c u
đờ số
èo cũ
cò
ớ cò c ế
đế 31,7%)
15
ác o( ă
Đây
ô
ác đế tì
Yê
đã đƣợc
cả ƣớc N ều t ô ,
vật c t t
u vự đã đƣợc cả t ệ tro
tỷ ệ ộ
c
ƣơ ; Bảo tà
C ủ tịc Hồ C í M
Hồ C í M
xã
ịc sử Că
du ịc t u út du
, vă
N ĩ Lộ, K u tƣở
ặt vă
trị củ t ực dâ P á
ột đ ể
ịc sử các
ột tro
à d tíc
ữ tù c í
à cò
tế, các
á c o K u d tíc
xế
à tù (că )
c ỉ à ơ tƣở
át tr ể về
át tr ể
Đồ N ĩ Lộ đã đƣợc Bộ Vă
đồ
t ƣơ
đây
V n óa - xã
cô
Yê Bá S u
Lò đã đƣợc quy o c , đ u tƣ xây dự
ều t ề
trì
củ tỉ
u vực â cậ
Dịc vụ y tế, vă
ă
1935, c ợ
ều ô
và
Dịc vụ du ịc c
Lào C
trị ă
ú, đ d
Lò à c ợ đ u
tro
tro
ỳ t ực dâ P á c
u c u t ết yếu củ
ọ c ợ Mƣờ
ằ
u t tro
c ợ ớ t ứ
tru
cò c r t
ục vụ c o
đổ
ữ
á
đố s
trở t à
t ị xã đƣợc tá ậ , c ợ Mƣờ
Hà
tƣơ
tế - vă
T ờ
N ĩ Lộ đã đƣợc xây dự
ột tro
ề đ t ày đã trở
tâ
u vực â cậ
trở t à
âu,
t â củ
ữ
2005, tỷ ệ ộ
ă
èo
Ở Mƣờ
c
Lò cù
ẹ và
ữ
vớ đ số
ƣờ c cô
áo dâ t eo đ o Cô
do tô
t eo tô
tƣơ
á,c u
Là
củ
sức, c u
ột
ề đ t
ều ễ ộ , cá
sắc dâ tộc,
Lễ ộ
t à
ào cũ
ê
ê vợ, c ồ
đây c
à
ột tâ
tƣở
x
,t
ù
v
ƣ ễ ộ
à
) c u c o sức
ỏe, à
ắ
bả
o,
co, é
cò , đá
yế , đu c à
N ữ
cò c
ĩ
o duyê , tỏ tì
đậ
uô so
à
đặc sắc
*V
Lò c
ƣ
t â ,
đà bả
tỏ , b o trù
vớ bả ,
ả trí, vu c ơ
á đƣợc
o duyê ,
át tr ể
ù
o
ều đô
t ức cộ
đồ
Ở
à
à, cú
bộ t u,
bả , cú
ƣ t uậ
à ; ễ ộ trò c ơ , ễ ộ ẩ
trò c ơ
củ các dâ tộc
ô
ƣ éo
c ỉ vu , ứ
t ú
à
đà
ột bả sắc vă
oặc ò quyệ vớ
à ít ơ c đƣợc đ
b ệt, đậ
â c cô
à dị
ề vớ ễ ộ à các trò c ơ truyề t ố
Mỗ dâ tộc ở Mƣờ
áo cũ
o b , ễ ộ “lồn tồn ” ( ộ xuố
ò , trâu bò đ y c uồ , t c ú đ y
t ực
, tự
t u o c xong xuôi.
đồ ), ễ ộ “xên ươn - xên bản - xên mườn ” (cú
ƣờ
ƣỡ
Lò đƣợc co à xứ sở
, các s êu
ày tr
ậ
ết, tƣơ
í đáo, v
bồ đắ và
ế ộ đặc sắc
ột bộ
đ t ƣớc
árê
Lễ ộ cũ
ễ ộ
đoà
, Mƣờ
các vị t
Lễ ộ đã
ữ
vă
Tết đế Xuâ về,
, đ t ƣớc, vớ tổ t ê
cố tì
quê ƣơ
tổ t ê ,
tự do tí
ục t êu số
ô t o ê sắc t á vă
, tô v
t ờ cú
ƣờ dâ t eo tô
xây dự
àu truyề t ố
c ứ đự
vớ quê ƣơ
tô trọ
ỗ
Lò đều y
ò
ỗ
à sự t ờ cú
ƣu, củ
và N à ƣớc,
áo ở Mƣờ
ƣỡ
vớ quê ƣơ , đ t ƣớc cò
áo Vớ c ủ trƣơ
áo củ Đả
ô
ƣờ dâ t eo tí
ut o ê
à vă
Mƣờ
r ê , độc đáo
ột vù
đ t đậ
ƣ
c t vă
Lò
nét về lịc sử Mườn Lò
T eo các
Tây Bắc V ệt N
à
ê cứu
, về
o
ọc về sự t ê d củ các
ƣờ T á ở Tây Bắc V ệt N
16
à
, đặc b ệt qu
T á
cuố sử t
củ
ƣờ T á đe : “Quắ
tố
và “Táy ú x c” (dõi t eo bƣớc đƣờ
t ế ỷ XI - XII
t Mƣờ
à
vào vù
ê
o
u
vắ
Tổ t ê
át à
ruộ
Xây dự
xo
co
xuố
út T o Lò
dâ c ú
ô
K
c
à
củ vù
c
ƣờ
u đ tì
b vù : Mƣờ
Lò à Mƣờ
Mƣờ
Lò cò
ồ
,L
c ú
( ày t uộc uyệ Tr
T ƣợ
Bằ
Lò cò
à vù
đ t
số
và
đây s
Cù
t eo c
ọ Lò à
c ủ
Bò Té Cò T o Xuô
r bẩy
Qu
ƣờ co tr
và L
ở
à: T
C ƣợ
T o
T Đúc ă Lò Luô ; T Đẩu ă Lò
M ;L
bả Lọ
ệ ở Mƣờ
N
Rê
ă Mƣờ
L
Lƣợ
Vâ ,
C ƣợ
à co
tr ệu tậ b
Lò, vù
(tức à Mƣờ
tâ
ƣờ
tƣớ ,
Lò Lớ
ác
, tỉ
à ơ tru
ƣờ
B Lò) N oà
ỏ
c ảo ày đã đƣợc
); Mƣờ
( ọ tắt à Mƣờ
Yê - Yê Bá );
à uyệ Vă C
ò
củ toà c âu
Lò C
Lò (Mƣờ
ữ
Yê Bá ) rồ
ƣờ
à tru
X
tỉ
ọ ày tô
để “ă ” C ú L
G ) và Mƣờ
Mƣờ
ƣờ đã đặt c â đ u
Lò Luô
về Mƣờ
N
Lò Luô
c ảo, cũ
( ọ tắt à Mƣờ
cƣ trú
N ữ
ă Xí x
ƣờ T á Đe xu t
ò
dẫ đƣờ
à T o Lò T o Lò y vợ s
Qu
, éo
và T o N
Mƣờ
C ; Lặ L ă Lò G ; Lò L ă Mƣờ
Và ; L
oả
uyệ Vă C
dự
Lò, T o N
đ t c o các co đ à
Mƣờ
ô ), vào
ƣờ T á Đe đã d
Đúc, T Đẩu, Lặ L , Lò L , L
Lò c
)
c ế củ c
T uở y, Mƣờ
, Quà , Lèo, Tò
Mƣờ
, y vợ s
ớ
ƣờ
đồ
T o Xuô , T o N
các ọ Lò, Lƣờ
Hộ
Lò rộ
” ( ể c uyệ bả
Lò cƣ trú Đoà
( ày à xã G
c ảo Mƣờ
ô
cù
A đế Mƣờ
M
ò
c
T á Đe do T o Xuô
Ô , Mƣờ
t ê đế Mƣờ
ƣơ
ƣ Mƣờ
ƣờ
Nặ ,
Yê Bá ,
ƣờ
Lò G
C ) Và do đ
v vù
ò
Hồ ,
ƣờ
ƣờ
Mẻ ,
G Hộ , uyệ Vă C
( y à xã Tú Lệ, uyệ Vă C
17
M
ƣờ
, tỉ
Lù
Yê Bá ); ƣơ
c ảo,
Hằ
P u ( y à xã
( y t uộc xã Đ Lịc , uyệ Vă C
; ƣờ
tâ
Pục
( y à xã
)
Tro
C ƣợ
đ t
ịc sử
ƣờ s u ày dẫ dắt
ớ : vù
đ
ƣờ T á Đe , Mƣờ
Sô
Đà, sô
T
T á t
ày
ều
quê Mƣờ
c
ẹ, ô
Lò quê tổ rồ
Các tác
V ệt sử
v ệc dự
ƣờ
y àĐệ Bê ,bế
ỗ
ẩ
ƣờ V ệt
N uyễ ,
về đị dƣ: Đị d
ữ
xã Bắc Kỳ; Tê
Mƣờ
tác
ẩ
tt ố
đồ
ƣờ
ữ
ƣờ c ết trở
(tổ t ê ) ở cõ trờ
tr ều Lê, “K ế vă t êu
c í” củ Quốc Sử quá tr ều
và tà
ệu ƣu trữ về à
ê cứu C
cò c tê
Trọ
Lò à t ổ â
Lò c
đ t
ở cá
ồ
Lò N à
xƣ N ƣ vậy, Mƣờ
vù
ƣờ T á Đe vẫ
Bắc Kỳ đều
Mƣờ
vù
ơ t u út
xã và đị dƣ các tỉ
c o rằ
ữ
tâ
à
Xuâ Vị
ữ
ƣ “Dƣ đị c í” củ N uyễ Trã , “Đ
N
H
ờ
bà qu đờ đều đƣ
ục” củ Lê Qu Đô , “Đ
d
tru
toà t ƣ” củ N ô Sỹ L ê và các sử t
y
ữ
ơ đây t à
ớ t ế tục về vớ Đẳ
củ
ục
ậ sâu ơ
ề về ộ tụ cƣ trú Đế bây
đƣợc tậ tục
quá củ Lò L
ƣờ T á Đe đ c
Mã và xâ
ề Tây Bắc, ết t úc bằ
Mƣờ
Lò à ơ s
ê qu
ô
ắc tớ đị
à Vă C
củ c âu Vă C
đế
ột đị d
Đ nh
, tỉ
à
c í
Hƣ
N à
ƣớc à Vă C
T ờ Hù
Vƣơ
, Vă C
t uộc bộ G o C ỉ Qu
Đ
, T ề , Lê
C âu Đă
ều
Đờ
(1937) đờ Tr
à
t uộc bộ Tâ Hƣ
ì
t y đổ
ọ Tr
ọ
T uậ Tô
ă
ê
t uộc đ t
c âu trực ệ à G
Tô
bả đồ cả ƣớc để t ố
tuyê
ằ
t
đị
Lúc ày uyệ Vă C
tro
đị
tuyê Hƣ
Bắc t uộc và các tr ều đ
ệu, đế t ờ L Vă C
à đ o Đà G
đổ t à
Hƣ
tr
Nă
và Quy
ủ Quy H , đ o t
H
đổ t à
xứ Hƣ
18
t uộc đ t
T á t ứ 10
1469, Lê T á
ủ, uyệ và các đ o t
tuyê Hƣ
H
N ô,
T ờ t uộc M
Nă
các uyệ Tr
ậ
Qu
T ê Hƣ
t các
cù
, đế t ờ Âu L c
Yê , c âu Vă Bà
H
Nă
1940, đ o
Đế tr ều N uyễ , Vă C
t uộc vù
T ậ C âu tỉ
t uộc tỉ
tỉ
Hƣ
Lào C
Hà, N
tỉ
H
Hƣ
N ày 11 t á
4 ă
8 ă
ều
t ị tr
c í
Đ t Mƣờ
Lò cổ
Yê Bá ,
cƣ trú củ
ô
ƣờ T á r t rộ
Lò
ô
ều
vớ
Yê
1955 đế t á
Yê
tác
u vực xã Sơ T ị
uyệ
í Tây củ
Lò; bở vậy
à đị bà
ƣờ T á , các dâ tộc
àu,
o
ột vù
đ t cổ
â vă và vă
tộc
cổ truyề
tí
á trị vă
ậ
Yê Bá trê cơ sở
trê cả bố
đ sắc
à
để t à
Huyệ Vă C
uyệ t
c ảo Mƣờ
vă
c ỉ cò
t á , du ịc
ữ đƣợc
ò
Cù
ột vù
ày ày
tr ể du ịc s
đ t ƣu
ở vù
t Bảo
7 uyệ củ tỉ
ậ t uộc tỉ
tâ
y các
5 ă
ột tro
ày trƣớc r t rộ
rê
cƣ trú đã t o r
tru
t N ĩ Lộ,
ột uyệ củ tỉ
t uộc uyệ Vă C
ĩ Lộ và xây dự
N ĩ Lộ,
Tuyê Qu
,t t á
t ức trở t à
ột
tổ
t uộc
trở t à
1995, t ị xã N ĩ Lộ đƣợc t à
ỏ t ị xã N
vă
c í
N ĩ Lộ và
Mƣờ
úc ày
t y đổ đị dƣ à
1991 Vă C
Bá Nă
T
1990 t ực dâ P á đã
ĩ Lộ, Yê Bá và c âu Lục Yê củ tỉ
Bá Qu
cù
à vù
T ờ t uộc P á , c âu Vă C
Yê Bá C âu Vă C
tỉ
H ,s uđ
e
ác
ú và đặc sắc
utề
ƣờ
ă
và
à cò
c t
át
à vù
uyê sơ củ
tru yề t ố
. . . . N ườ T
Đen ở Mườn Lò
* Tên ọ dân số v sự p ân bố dân cư
Ở Yê Bá , tê
cò tự ọ
ì
ƣờ T á đƣợc dù
Bá ,
Rê
ở Mƣờ
ột số ít cò
Lò
e t eo
oả
Lò tậ tru
41 000
oả
ổ b ế N ƣờ T á
ữ
tậ tru
6,1% dâ số toà
dâ số
ƣờ T á ở Yê
T u và uyệ Mù C
t
các bả xu
co suố , t uộc đị
19
ƣờ c ế
90% tổ
cƣ trú ở uyệ Tr
N ƣờ T á Đe số
Mƣờ
t ức và
à “Táy”, “Táy K o' à T á Trắ , “Táy Đă ” là T á Đe
N ƣờ T á ở Yê Bá c
tỉ
c í
ớ
à
C ả
qu
c í
cá
củ
đồ
ột số xã
vù
tro
ở Mƣờ
củ
uyệ Vă C
Lò cũ
số
và đị bà củ t ị xã N ĩ Lộ N ƣờ T á
xe
ẽ vớ
Ho , Mƣờ , K ơ Mú, K
t đị
về vă
Mặt
ác
do đ cũ
,
ột số bộ
c í , đã ít
ƣờ T á Đe
ì
ƣ: H'Mô
c ịu sự tác độ
ậ
ƣờ T á Đe s
ƣờ
và các
ều bị ả
ƣở
ơ đây vẫ
và bảo tồ c ú
ác
và ả
, D o,
ƣở
qu
tế, xã ộ
N ĩ Lộ, đặc b ệt ở các
t ô
ột số dâ tộc
tro
số
u tru
tâ
bở quá trì
u vực t ị xã
trục đƣờ
đô t ị
ữ đƣợc
ữ
ữ
à sà , tro
ế
ở
ét vă
o
Tuy vây, đ số
cơ bả củ dâ tộc
t
t ết c ế t ô bả
* Lịc sử cư trú
Vớ
C
ữ
đ ều
ệ về đị
, N ĩ Lộ t r t sớ
Các
vật
à
, ƣơu và
ỳ vă
,đ tđ ,
í ậu t uậ
ợ , vù
Vă
ƣờ cƣ trú.
ảo cổ ọc đã
ƣ ợ r
t uộc t ờ
c
ì
át
ệ
ữ
t c củ
ột số d vật đá cuộ , tro
Hò Bì
t
T ẩ
a
T o
ột số o độ
đ c
ột cô
cụ
(xã T ƣợ
Bằ
L ,
uyệ Vă C
T eo truyề t uyết và
s
số
ức củ
à
o
ọc đã
ẳ
đị
ết quả củ cuộc t ê d
t ứ II s u cô
uyê
về cuộc t ê d
ày: “ ằ
Dƣơ , à
â bố dâ cƣ
ì
ô
ữ, vă
ữ
N ƣ
tro
à
ê cứu Đặ
ịc sử y
oả
ì
N
đ ut ê
ê
V
cuộc t ê d ớ củ tổ t ê
ịc sử ớ
ề Tây Bắc V ệt N
bố cả
ữ
ƣờ T á Đe
N ày
ƣờ T á Đe ở Tây Bắc V ệt N
ẽ vào Tây Bắc
ột d ễ b ế
Tro
ì
ƣờ c o tuổ
ơ đây uô tự ào về đị bà cƣ trú âu đờ củ tổ t ê
y, các
Đô
ữ
o, à
cũ
củ các dâ tộc
yếu tố cơ bả đặc trƣ
ƣờ T á vào
ả t ế xúc vớ
ác Do vậy, ọ v
ì
ỷ
ậ đị
đảo ộ toà bộ tì
t củ dâ tộc
20
ê
đã
ƣ trê bá đảo Đô
ƣờ T á Đe
à
ì
Dƣơ ”.
ều o i
ả bảo ƣu
và c sự t ế t u
