TUYỂN TẬP ĐỀ BÀI VÀ BÀI VĂN THEO HƯỚNG MỞ TẬP 1

Cac em hoc sinh than men!
Cho du viec ra d8 theo hirong md da ap dung cho mon Ngu van
tu nhieu nam nay, nhung doi voi phan Ion hoc sinh, thirc hien mot
dS bai theo huong md nhu the nao cho dat diem cao van luon la mot
thu thach.
Cuon sach tap hop nhiing de bai va nhirng bai lam van tieu bieu
theo huong md nay an chua nhirng bi quyet giup cac em vum qua thu
thach do mot each ngoan muc nhat.
Vi sao noi quyen sach nay an chira nhiing bi quyet cho cac em?
Bdi trudc h6t voi cuon sach nay, cac em se duoc co xat vdi nhieu
dang dh md, vdi rk nhieu tinh huong dat ra, tu nhiing tinh huong ciia
ddi s6ng xa hoi dSn nhirng tinh huong cua van hoc. Nhimg van de ciia
ddi song duoc dua ra de cac em ban luan, deu rat gan gui va thiet thuc.
Chuyen mot nha bac hoc len mat kieu ngao ve kien thiic triet hoc uyen
tham vdi mot ngudi lai do dang chd minh qua song, nhung khi con
thuyen bi gio Idn lat iip, thi von chir nghia cao sieu ay lai khong ciru
duoc ong chi vi ong khong biet bod. Chuyen tam sir cira mot hoc sinh
Idp 12 trudc khi chia tay thai hoc sinh va dang bd ngd trudc ngudng ciia
cuoc ddi. Chuyen mot cau be 9 tuoi d Nhat song sot sau con song than
khiing khiip da tij choi nhan suat luong kho sdm hon moi ngudi, kien
nhan dgi x6p hang din luot minh theo diing thir tu...
...
Nhijng tinh hu6ng van hoc duac neu ra trong cuon sach cung rat
mdi la, cd kha nang khai ggi tri tuxyng tirpng va kha nang sang tao ciia
ngudi lam bai. Tinh huong anh chang Tnrong Sinh (trong Chuyen
ngudi con gdi Nam Xuong) dung tren ben song Hoang Giang, noi
ngudi vg hien thao vi cai ghen mii quang ciia anh ta ma phai tram
minh chung minh sir chung thuy. Anh ta se nghi gi? Tinh huong so
sanh hai bi kjch ciia hai ngudi nghe sT: bi kich ciia kien true su Vu
Nhu To trong vd kich ciing ten ciia Nguyen Huy Tudng vdi bi kich
ciia nha van Ho trong truyen ngan Ddi thua ciia Nam Cao...

Cac em se duwc co xat v6i 50 tinh huong nhir the. Co the noi, nhung
nguoi ra dh d day da c6 gSng ch§t loc trong cuoc song va van hoc
nhung tinh huong rit hay, rk hip din va giau y nghla nhan van de cho
cac em c6 the thoa siic the hien quan diem, sir sang tao ciia minh.
Ciing voi dieu do, d moi tinh huong md nhu tren, cac em lai c6
mot hudng dan lam bai ciaa ngirdi ra de het sue cu the, giup cac em
huy dong nhieu nhat, trung nhat von kien thuc xa hoi va van hoc da
tich luy dmyc de thyc hien bai viet ciia minh mot each sang ro va
thuydt phuc nhat.
Con dieu nay n&a cung khong kem phan hap dan, do la cuon sach
gidi thieu cho cac em 43 bai van theo hudng md tieu bieu ciia cac ban
d nhiSu tinh thanh, viang mien. Moi bai van la mot each dien dat, the
hien mot v6n hieu biSt rieng, nhung c6 diSm chung la cac ban deu da
the hien dugc k l nang lam bai van md theo cac mijc do tir thanh thao
d6n rSt thanh thao va nhuln nhuyln. Day la nhimg vi du dien hinh
giiip cac em c6 tu- lieu "muc sd thi" de tij do tu rut ra mot ki nang lam
bai van md cho rieng minh.
Cac em than men,

.'•Of,,

Mi'.

mot:

D E BAI
VA GOI Y LAMBAI

•X

Nhijng d l bai va bai lam van duwc tuyen vao cu6n sach nay phan
Idn la nhiing dt bai va bai lam tieu bieu du thi Cuoc thi ra de va viet
van theo humg mo ciia Tap chi Van hoc va Tudi tre - cuoc thi bat dau
til nam 2011 va dang dune dong dao cac thay c6 giao, cac ban hoc sinh
soi ndi tham gia. Chinh vi the, noi dung sach c6 do tin cay, ndng hoi
hoi thd ciia thirc tien day - hoc Ngir van va c6 kha nang ung dung cao
vao viec lam bai ciia chinh cac em trong cac ki thi va kiem tra danh gia.
Chuc cac em dat diem that cao vdi nhung bai van md va sau nay
luon thanh dat trong cuoc song vdi kha nang tu duy sang tao, bidt chii
dong, linh boat trudc moi tinh huong, bi6t the hien quan diem rieng
ciia minh mot each thuyet phuc nhlt.... Do chinh la muc dich ma
cu6n sach hudng tdi.
ir

TS. Nguyen Van Tung

' mxiQ


Co tich giita doi thieong.

;

- Xac dinh kieu bai: ty sy - ke chuyen doi thuong.
' - Ve noi dung:
+ Nguoi viet ke lai cau chuyen diin ra trong cuoc s6ng hang
ngay: a gia dinh, truong lop, lang xom, duong ph6, b6n tau, b6n xe,
trong cong vien, trong benh vien... Nhimg cau chuyen "dep" nhu

trong CO tich.
Do CO the la nhiing hanh dong, nghia cu cao dep, la long bao dung
nhan ai, la nghi luc vuon len trong cuoc s6ng...
Do CO the la nhung bSt nga (may mSn) hoa giai dugc nhimg uan
khuc, nhimg tran tra cuoc doi (nhu: n6i oan dircrc giai, tim dugc l6i
thoat khoi be tac cho ban than, tim lai dugc le s6ng, nilm tin...).
Do CO the la nhihig cuoc gap ga, cuoc "tao ngo" day y nghia (gap
dugc thay dugc thu6c chua benh, gap dugc "than tuwng", gap lai
d6ng doi, gap lai nguoi than bi luu lac...).
Do CO the la nhCrng khat khao "ma dugc uac thSy" hien hihi ngay
giO-a cuoc doi, lap lanh gia trj nhan van...
Do CO the la nhung chuyen oai oam, tra treu dugc giai quyet "c6
hau"...
(' 6

+ Cau chuyen ke phai c6 y nghia, gui gSm dugc mot thong diep
nhat dinh, huong nguoi doc toi nhung gia tri: chan - thien - mi...
- V8 ki nang:
+ Truyen phai c6 b6 cue ro rang; c6 cot truyen, nhan vat, su viec.
+ Co th6 chgn ngoi ke thu nhit hoac ngoi ke thir ba, c6 the k6t hgp
ca hai ngoi ke mot each linh boat.
. ^ , . , ..
+ Co the ke theo trinh tu thdi gian (tu nhien) hoac dan xen giiia qua
khii - hien tai - tuang lai tuy theo dung y nghe thuat ciia nguoi viet.
+ KSt hgp nhuSn nhuyen cac y6u to: mieu ta, bieu cam, nghi luan...
* Luu y:

r

-r-u •>•

+ Truyen ke cln c6 tinh hu6ng doc dao bdt nga, nhiSu tinh tiet hip
din, loi ke, loi thoai phii hgp voi "khong khi truyen".
+ Dam bao tinh "doi thuong" chan that ca ve noi dung va dien dat.
(VH&TT s6 thdng 5+6 - 2011)

'•'ii'.

..,..1.:

J.

SI/..,'

Hoa sen trong cuoc binh chon quoc hoa.

- Thang 6 - 2011, cuoc binh chgn qu6c hoa cua nuac ta da di8n
ra trong niSm don chao nhiet thanh cua tat ca quoc dan. Biet bao
loai hoa dep cua moi mien dugc xdp vao danh sach "Ung cu vien


sang gia". Nhung 16i binh luan, phan tich; nhimg y kien danh gia soi
xet duoi nhiSu goc nhin dugc dua ra so sanh va tranh luan soi noi...
Cu6i cung, hoa sen da "chign thSng" va chinh thuc tra thanh qu6c
hoa cua dat nuac Viet Nam.
- T u su kien tren c6 the god cho nguoi vi6t n h i l u y tuong de lua
chon kieu bai: c6 the la tu su, mieu ta, bieu cam, thuySt minh hoac
nghi luan...

'

v u:. •

„r

* M o t so yeu cau ca ban:

•

- Neu ro dugc ve dep rieng, sue hap dan, nhung y nghia cua hoa sen:

:••

>

• Jn;

+ Hoa sen mang ve dep tuoi tSn, m i m mai tu nhien.

A. Ve kl nang

+ Hoa sen tugng trung cho nhimg pham chat cao dep cua nguoi

- Hoc sinh xac dinh day la kieu de van theo huong mo, can phat

+ La de tai sang tac cho thi ca, nhac, hoa, dieu khSc...
i'^- + Trong tiem thii-c cua nguoi dan Viet: noi toi hoa sen - nghi toi
que huong Bac Ho kinh yeu - nghi toi cau ca quen thugc:
.

Thdp Mudi dep nhdt bong sen

••f

n

buy tinh sang tao trong viec chon each the hien trinh bay bai viet.

dan Viet Nam: gian di, thanh tao...

,

Tiing trdng tneong cudi nam.

Viet Nam dep nhdt CO ten Bdc Ho
Hoa sen - Bac Ho - Viet Nam: mot su lien tuong dep, giau y

- Nen van dung phuong thuc bieu cam la chii yeu.
- Bai v i i t phai the hien dugc nhimg rung dgng chan thanh, van
phong troi chay, bo cue chat che...

^

B. Ve kiSn thik
* Sau day la mot so y hgc sinh c6 the tham khao:
- Cam nhan chung v6 tiSng trdng truong cu6i nam hgc.
- T u nhijng rung cam ciia ban than khi nghe tieng trong than thugc:

nghia...
- Bai vidt c6 b6 cue ro rang, biSt k i t hgp t6t cac phugng thiic bieu

dat, biet lien ket van ban mach lac, luu loat...
- Lua chon van phong phii hgp v6i kieu bai, v6i quan diem, thong

+ Tieng trong khai giang nam hgc moi.
+ TiSng tr6ng thugng nhat mgi ngay den truong (tieng trong vao
hgc, ra choi, thi cu...)
- D i n nhung cam xiic dac biet khi tiing tr6ng truong cuoi nam dgi ve:

diep ma nguoi vidt mu6n bay to.
- Bai viet can the hien dugc su sang tao, c6 diu in rieng, c6 sue

+ Tac dgng dSn tarn trang ngay cu6i ra sao? (nhat la voi nhimg
hgc sinh lop 12 sip xa truong).

lay dgng, thuyit phuc nguoi doc.

+ TiSng tr6ng nhu l o i chia tay, 16i nhSn nhu bao hgc tro vimg tin
^

^

(VH&TT so thdng 7+8+9 - 2011)

vao tuong lai...
- T i i n g tr6ng truong cu6i nam de lai trong long moi the he hgc tro
nhiing cam xuc, ggi lai nhirng k i niem khong the nao quen.
..•


A. V l ki nang

*

- Day la dang d l ma nen ngiroi viet c6 the ty do lya chon kieu van
ban thich hop voi kha nang; tii do trinh bay suy nghi, quan diem,
nhan thuc cua minh v8 hai doan van tren, khuySn khich nguoi vi6t c6
nhan thuc bhng thuc t6 cuoc song trai nghiem cua minh.
B.

vl kien thik

^xr^v -.-xh

\:«;i„

y../v

^^^^

- Hieu dugc v i n d l ca ban cua hai doan van: phan anh thoi v6
cam, tho a cua con ngurn trong xa hoi.
Doc hai doan van sau:

'

'

'

'''

',

.

- Nhan thuc cua nguoi viet ve thoi v6 cam, tha a.

''

+ Hieu dugc the nao la thoi v6 cam, tha a?

*

'To/ ddt em ra khoi lap. Nhiiu thdy cd ngung gidng bdi, di ngai

+ Bi6u hien cua thoi v6 cam, tha a: Neu mot vai dan chimg minh

nhin theo chung toi. Ra khoi trudng, toi kinh ngqc thdy moi ngudd vdn

hoa nhu thay nguoi bi nan ma khong cihi trong khi minh c6 kha nang

di lai binh thuang vd nang vdn vdng worn trum len cdnh vat."

cuu, chay nha hang x6m ma chay ra hoi cua, hay trong tuc ngu c6 cau

'"^

'

(Khdnh Hodi, Cuoc chia tay cila nhung con blip be,

Ngitvdn 7, tap mot, NXB Gido due, 2005)

"Den nha ai, nha Sy rang"... KhSng dinh day la thoi quen xau, khong
nen c6 a moi nguoi.

Doan 2:

- Ban v8 tac hai cua thoi v6 cam, tha a:

"Sdng hom sau, tuyet vdn phu kin mat ddt, nhung mat trai len,

+ V6 cam la nguy ca cho xa hoi loai nguoi, lam mat di loi song

trong sdng, chdi chang tren bhu trdi xanh nhm. Moi nguai vui ve ra
khoi nhd... Ngdy mbng mot ddu ndm hien len tren thi thi em be ngdi
giita nhimg bao diem, trong do cd mot bao dd hit nhan. Moi nguai

dao dire, nhan nghia... cua dan toe, nhan loai lau nay.
+ Lam mat tinh than doan k i t , tinh thin tuong trg, thuang nguoi
nhu the thuong than cua con nguoi.

..

.

„, ,

;„

bdo nhau: "Chdc no muSn suai cho dm!", nhung chang ai biSt nhimg

- Mo rong van de:

cdi ki dieu em dd trong thdy, nhdt Id cdnh huy hodng luc hai bd chdu

+ Ca nggi loi s6ng dung din: quan tam den noi dau, kho khan cua

bay len di don Idy nhitng niem vui ddu ndm."
, ^,i

,J

' ' '

nguoi khac v6n la pham chit t6t dep the hien su bao dung, nhan ai

(An-dec-xen, Co be ban diem, Ngitvdn 8, tap mot,
,,v

NXB Gido due, 2005)

Suy nghi cua em vi hai doan vdn tren.
.• - i ^

cua con nguoi. Neu mot vai vi du nhu gay quy tir thien giup cac ban
hoc sinh ngheo vugt kho, iing ho d6ng bao bi lu lut, thien tai...
+ Xac dinh thai do s6ng dung dSn cho ban than trong tap the, cong

nrj
'

•

d6ng; the hien niSm tin vao tuong lai tot dep ciia xa hoi.,
'-Ml.;:

(11


'Tt^

^dc ^ac <^u^f.

T^^c^iucfiK

THiM^ "K^M - Sic VtSUtf

%)U4fiK

Yeu cSu hoc sinh viet ra nhung suy nghl thong qua noi dung cau
chuyen tren. Mu6n c6 ca sd suy luan, cSn hieu noi dung cau chuyen,
khong thoat li van ban cau chuyen.
Hoc sinh dugc chon bat cu each vi6t nao; van dung nhuSn nhuyen
nhigu thao tac lap luan; van dung cac chat lieu sach vd, thuc t8, trai

•f

nghiem, chiem nghiem... de tao nen each vidt rieng, gay duxyc an
Nhd bdc hoc qua song

Mot horn, CO mot nhd bdc hoc ngoi tren mot con thuyhn qua song.
Ngoi khong, cam thdy bubn chdn, nhd bdc hoc ben ndi chuyen vai
nguod cheo thuyen. Ong ta ngdng cao dau, kieu ngqo hoi:
- Anh CO nghien cm triet hoc khong? Do la thu hoc vdn cdn thiet
nhdt tren thi giai ddy!
Im Idng hoi Idu, nguod cheo thuyen trd loi mot cdch nguong ngqp:
r>ir«>f Toi suot ngdy chi biet cheo thuyen, khong cd thai gian nghien
cihi triet hoc.
. , ,
- Nhu vqy Id anh dd Idng phimdt mot nua cuoc d&i rbi. - Nhd bdc
hoc ndi. Ndi xong ong ta quay mat ra ngodi, ngam nhin song nude,
khong ndi chuyen vdi ngudi cheo thuySn ni^a.
' Ndo nga, mot luc sau, trod ndi giong bdo, con thuyen dd xa ba,
chao ddo trong song gid, luc ndo cung nhu sap bi chim.
Bdng nhien, mot con gid Idn thoi din, con thuyin nhd bi lat, cd
nhd bdc hoc vd ngudi cheo thuyen deu bi red xudng nude.
A.

'

^

V

tugng sau sSc cho nguoi doe.

a;.

Vdi dl bai nay, can hudng vao mot s6 noi dung chinh nhu sau:
1. M6i ngudi chung ta diu e6 diem manh cua rieng minh, khong

nen liy diem manh cua minh de do diem ydu cua ngudi khae. Bdi vi,
mdi chung ta d8u c6 diem ySu rieng, khong the nao tat ca moi mat
diu tdt hem ngum khae. Chinh vi vay ma chung ta khong bao gid nen
eudi nhao, eoi thudng nhung ngudi xung quanh.
2. Bidt each nhan thay va hoe theo cai manh ciia ngudi khae de bd
sung cai ySu ciia minh thi mdi c6 the tiSn bo. NIU khong, kit qua
eudi cijng se gidng nhu nha bac hoe trong cau chuyen tren bi chet
chim noi day song.
3. Bai hoc vS tinh khiem tdn, ludn hoc hoi nhung ngudi xung
quanh de ban than minh ngay cang hoan thien.
(VH&TTsd

12-2011)

S

•T

'nVt

- Ong cd biet bod khong? - Nguod Idi thuyen het Idn, hoi nhd bdc hoc.

Luc ndy, nhd bdc hoc dd bi chim din cS, lap cap trd loi: - Khong biit!
- Vqy thi ong dd Idng phi cd cuoc doi mmh rbi! - Ngudi cheo
thuyen ndi.
(Trich 200 bdi hoc dqo li, NXB Vdn hod Thong tin, 2011)
Cdu chuyen tren goi cho anh (chi) nhung suy nghi gi?

\h'''S '

.

h

i

'

iO

AM

if:'

• i'i'.'


Truong Sinh (nhan vat trong Chuyen ngwoi con gdi Nam Xirong,
Nguyen Die, Ngit van 9, tap mot) tren bin song Hodng Giang.
1. GOT y chung
Day la dang de ma, nhimg khong phai md h6t bien do. Khi lam
bai, hoc sinh can nhan thuc dirge tinh chSt hai mat cua dl bai.
Mot mat, hgc sinh c6 dirge khoang khong gian sang tao rgng rai.
Mat khac, hgc sinh phai giai quyet yeu clu ham an, trinh bay suy
nghi, cam xuc, nhan xet va danh gia vl mot nhan vat trong tac
pham van hgc.
Voi de bai nay, viec hai hoa giiia tinh sang tao va dap ung yeu cSu
ca ban la dau hieu cua bai van t6t.
2. Gol y cu the
* Ve ki nang

- De bai khong yeu clu v8 kieu bai, nen hgc sinh c6 the tu do lua
chgn kieu bai. Co the la van viSt thu, van bieu cam, tu su, thuydt
minh, nghj luan... mien sao lam noi bat dugc yeu cau chinh trong dd.
- Du chgn bat cif kieu bai nao thi bai lam ciing phai c6 kSt cau chat
che, hgp H, bo cue can d6i, ro rang.

* Ve kien thiic
**t ^
- Hgc sinh c6 thS chgn mot hay nhieu dac diem cua nhan vat
Truong Sinh de phan tich, bgc 16 cam nghi. ^ ^ ^
- Hgc sinh nen tom tSt cot truyen va tinh huong truyen bang diem
nhin moi, dat d nhan vat Truong Sinh.
- Hgc sinh c6 the sang tao them tinh huong Truong Sinh khi d
tren bin song Hoang Giang vdi nhung noi niem, nhung nghi suy,
nhiJng tran trd, nhung dSn vat, kho dau de tir do so phan, pham gia
ciia Vu Nuong dugc phan tich danh gia dudi mot anh sang mdi, mot
cam xuc mdi...
•
r-i. ;
t /
- Bgc Ig tinh cam xot thuong, tran trgng doi vdi nhan vat Via
Nuong; len an Truong Sinh, to cao xa hgi bat cong, dong thai the
hien niem tin vao cugc song hom nay.

t^udt mieic

cua^ 'Jt^ucfiK 'Dec

Nhimg dqc sac vi nghe thuat mieu td cua thi hdo Nguyen Du
qua cdc trich doan Truyen Kieu md em dd hoc trong chuong trinh

NgiJtvan 9.
;,:.',>v


A. Ve kl nang
- Hoc sinh tir lua chon kieu bai.
^' ' ^
- Bo cue ro rang, diin dat t6t, khong mic 16i ehinh ta, dung ti>
dat eau.
B. Ve kiln thiic
Neu bat duge nhimg thanh eong v6 nghe thuat mieu ta eua thi hao
Nguyen Du qua eac trich doan Truyen Kieu da hpc:
- Nghe thuat mieu ta thien nhien:
+ Trirc tiep mieu ta thien nhien {Canh ngdy xuan).
+ Ta canh ngu tinh {Kiiu a ihu Ngung Bich).
- Nghe thuat mieu ta nhan vat:
+ KhSc hoa ehan dung nhan vat hang but phap \x6c le (Chi em Thuy
KiSu).
+ Khae hoa tinh each nhan vat qua mieu ta ngoai hinh, ngon ngu,
cu chi, hanh dong (Ma Gidm Sinh mua Kiiu).
+ Mieu ta doi s6ng noi tam nhan vat qua ngon ngu doc thoai va
ta canh ngu tinh (Kih a ihu Ngung Bich).
+ KhSc hoa tinh each nhan vat qua ngon ngir doi thoai (Thuy Kiiu
bdo an bdo odn).

km thanh "tiing sdo goi ban yeu" trong Vo" chdng A Phu cua
nhd van To Hodi.

Yeu cSu hoc sinh cam nhan, phan tich, danh gia duge y nghia chi
ti8t nghe thuat dac sSe "tiing sao ggi ban yeu" trong tac pham Vq

chdng A Phu. Ckn dat chi tiSt nghe thuat nay trong boi canh va tinh
hu6ng than phan cua nhan vat Mi: c6 con dau gat ng trong "nhimg
dem tinh miia xuan" a H6ng Ngai. T\x do, phat hien gia tri bieu dat
ngi dung va gia tri nghe thuat eiia chi tiet.
Hoc sinh eo the c6 nhieu each earn nhan, kien giai khae nhau,
miln la hgp li va eo lap luan. Sau day la mot vai ggi y:
- Trong truyen ngan Vq chdng A Phu (doan mieu ta "nhung dem
tinh miia xuan") c6 kha nhieu ySu t6 ngoai canh tac dong va thirc tinh
sue s6ng tam h6n nhan vat Mi. Nhung, tiSng sao la ySu to quan trong
nhat: ti8ng sao la bieu tugng cho miia xuan, la 16i mod goi ban tinh,
la ti8ng ca hanh phue, la bieu tugng cua tinh yeu, tu do.
- TiSng sao ban dSu la am thanh ben ngoai "dau niii lap 16", "vang
vSng", de sau do "rap ran", "vpng" vao mien sau tham trong tam hon
Mi, lam "thon thue" trai tim, danh thiic khat vong tinh yeu, hanh
phiic doi lua tuoTig da nguoi lanh trong tam hon Mi. '


- Tigng sao la chSt xuc tac lam cho chu6i phan vmg tinh than
cua nhan vat d i l n ra nhanh hon, quydt liet hem ma dinh diem la
viec M i ca't day troi cmi A Phu, t u giai thoat theo t i l n g goi cua t u
do a phan sau.

B . Ve k l nang
- B i l t van dung tong hop cac thao tac lap luan, dac biet la thao tac
lap luan so sanh de lam bai nghi luan van hoc.
- Trinh bay ro rang, mach lac, lap luan chat che, l i le, d i n chimg

- Chi tiet the hien tai nang mieu ta tinh te, sinh dong d i l n bi6n tam
l i nhan vat va c6 y nghla nhan ban sau sic, gop p h l n lam nen gia tri
cua tac pham va ten tuoi nha van To Hoai.

xac dang, van c6 hinh anh; khong mac loi dien dat, dijng tu, dat cau,
Chinh ta.

..j;

;{:-•

t,

* Ggi y cu the: Hoc sinh c6 the tiinh bay theo nhimg each khae
nhau, nhung e l n lam ro diem gap ga va sir khae biet giija hai bai tha.
Duoi day la mot Huong lam bai:

" "

>'•

*' •

Ma bdi
- "Tha la dieu Hon di tim nhung tam Hon dong dieu". V i the cac
nha tha dii d thai dai nao, dan toe nao, dat nuac nao eiing de ngan len
nhimg cung bac cam xuc "d6ng dieu", ket tinh thanh nhiing doa hoa
tha dep.
- Han ba tram nam truac, Nguyen Du, mot dai thi hao dan toe da
khoc thuong cho nang Tieu Thanh, mot kiep hong nhan, bac menh
cua dat nuac Trung Hoa qua Doc Tiiu Thanh ki.
- Gan ba tram nam sau, Thanh Thao, mot nha tha hien dai lai xuc
dong, nguang mo truae so phan nghiet nga va nhan each cao dep cua

Gar-xi-a Lor-ca qua bai tha
Ve bai tha Doc Tiiu Thanh ki (Nguyin
ciia Lor-ca (Thanh Thdo).

Du) vd bdi tha Dan ghi ta

£)aAz

e/z/to

CMa

Lor-cfl.

- Hai bai tha, mot n6i long, la nhung doa hoa tha dep trong vuan
hoa tha ea ciia dan toe.
Than bdi
- Hoan eanh sang tac:
+ Doc Tiiu Thanh ki: theo mot so nha nghien cihi, Nguyen Du viet

A . Ve k i l n thik
- Hoc sinh can nam vung dac trung tha trung dai, tha hien dai; tha
tuOTig tnmg, sieu thirc.
- Co kiSn thu-c v6 hai bai tha Doc Tiiu Thanh
Dan ghi ta cua Lor-ca (Thanh Thao).

(Nguyin Du) va

Doc Tiiu Thanh ki khi ong di sir Trung Quoe, nghia la khi Nguyen
Du da trai qua cuoc doi dau be, tan mii chung kien noi kh6 dau cua

con nguoi. S6ng nhu mot ngudi dan thudng giiJa the gian, nhd the,
N g u y i n Du cam thong sau xa voi moi kiep ngudi, dac biet la ngudi
phu nu.

;

i

i


+ Thanh Thao viet Dan ghi ta cua Lor-ca trong nhung ngay "rSu
rau" d trai sang tac Quan khu Nam, Da Nlng, nam 1979. Thuc ra
hinh anh Lor-ca da s6ng trong tam tri tac gia X\x nhung nam 1970
nen bai tha dirge viSt rii nhanh va nhan dirge sir d6ng cam cua
nhieu ban tha.
- Diem giong nhau:

+ Thanh Thao, tir tinh thucmg, sy cam thong vdi s6 phan nghiet nga
ciia Lor-ca ma khang dinh niSm tin vao sue song bat diet cua tieng dan
Lor-ca (phan tich).
+ Nguyin Du su dung the tha that ngdn bat cii, hinh anh tha cd
tinh chat ude le, tugng trung, loi ddi chat che (phan tich).
+ Thanh Thao su dung the tha tu do; hinh anh tha chiu anh humig

+ Hai bai tha duge vi8t d hai thoi diem khac nhau nhung eiing
huang ve mot de tai: tai hoa bac menh.

tha tugng trung, sieu thuc (am thanh duge mieu ta bang hinh anh); cau

Tieu Thanh, mot nguoi con gai tai sSc, lay le mot nguoi d Hang
Chau, tinh Chi8t Giang, bi vg ca ghen hit d tren nui Co San. Bu6n
kho CO dan, nang lam benh ch8t khi muoi tam tuoi. Tap tha nang de
lai cung bi ngudi vg ca ghen d6t di.

qua nghe thuat).

Lor-ca (1898 - 1936), mot nha tha Idn, c6 nhan each cua dSt nude
Tay Ban Nha, ngudi da hat len bSng tha tiSng hat tir do, dan chu va
sue song manh liet ciia dan tgc minh. Lor-ca da bi chinh quySn phat
xit Phrang-c6 sat hai, thu tieu mii xac.
+ Hai bai tha eiing eo chung mot cam xuc: thuang cam cho mot
kiep ngirdi, mot so phan.
Nguyen Du thuang nang Tieu Thanh tai sSc ma "Niia chung xudn
thodt gay cdnh thien huang" (phan tich hai cau d l , hai cau thirc).
Thanh Thao cam thuang cho Lor-ca, ngudi nghe sT dan doe trong
hanh trinh dSu tranh cho tu do dan chu, nhung lai cd sd phan nghiet
nga (phan tich hai khd dau).
+ Nguyen Du va Thanh Thao d8u cd su tran trong va ngudng mo
tai nang ciia Tieu Thanh va Lor-ca (phan tich).
-I- Coi ngudn cua sir cam thong ay la tinh yeu thuang, eai gdc nhan
dao cua mdi nha tha.
- Diem khac biet:

tha giau nhae tinh, eac chu dlu ddng khdng vi8t hoa (phan tich hieu
+ Coi ngudn ciia su khac biet: do dac trung ciia van ehuang; do
ca tinh sang tao ciia ngudi nghe si.
- Nhan xet, danh gia:
+ Hai bai tha cd su tuang ddng va khac biet.
-I- Su tuang ddng v l noi dung, phan anh tu tudng nhan van cua

thdi dai.
-I- Su khac biet v8 noi dung, nghe thuat phan anh nhimg ddng gdp
mdi me va su sang tao ciia ngudi nghe si.
Kit hai

iff

- Hai bai tha ra ddi each nhau hang the ki nhung d8u la tieng ndi
ciia nhirng trai tim nhan dao Idn.

{ o««o r

- Tiing ndi cua NguySn Du trong Boc Tieu Thanh ^^la tiSng ndi
ciia mot nha tha "cd con mSt nhin xuyen sau coi va tam long nghi
sudt d6n nghin ddi", tidng ndi cua Thanh Thao trong Ban ghi ta cua
Lor-ca la tidng ndi ciia mot eon ngudi ludn danh mdi quan tam dac
biet cho nhirng ngudi cd nghia khi, cd nhan each sang ngdi, nhung sd
phan lai ngang trai nen d l gap su tri am, ddng dieu d ngudi doc.

j

-I- Nguyen Du tu thuang ngudi ma hudng den thuang minh; coi
minh la ngudi eiing hoi eiing thuyen vdi Tieu Thanh va giri niSm ban
khoan den hau the (phan tich).
> •

-,-1;-,,, , ,•,,!•( .

,'

•. .

:

i'21

y


"Vdca 'me..."

- Loi canh bao: Dieu gi xay ra vai dat tuc la xay ra vol con nguai.
Thuc tS tai nguyen thien nhien dang bi khai thac can kiet, moi truang
bi 6 nhilm, lu lut, han han...

I

?

- Y thuc bao ve moi truang tu nhien: Bao ve dat la bao ve chinh
minh. Con nguai muon ton tai phai dua vao thien nhien...
{YH&TTso 11 - 20U)
Van ban Birc thw cua thu link da do khep lai la lai cua thu link
'. "I

Xi-at-ton not vai Tdng thong thu 14 cua nuac Ml Phreng-klin Pi-a-xa:

'V.n "> li r.f;'

"Ddt Id Me. Dieu gi xdy ra vai ddt dai tuc Id xdy ra doi vai nhitng

dua con cua Ddt. Con nguai chua biet Idm tS di song, con nguai gidn
don Id mot sai ta trong cdi to song do md thoi. Dieu gi con nguai Idm
cho tS song do, tuc Id Idm cho chinh minh ".
(Ngu van 6, tap hai, NXB Gido due, 2004)
Suy nghi cua em ve lai noi tren.

Nguai Viet Nam.
De bai yeu cau ngirai viet bay to suy nghT cua minh ve loi noi cua
thu ITnh ngucri da do vai vi Tong thong thii 14 cua nuoc MT, khi nuac
Ml ngo y muon mua dat cua nguai da do. Hoc sinh c6 the ty do lira
chon kieu van ban, tu do trinh bay suy nghT cua minh, tich hop von

Tren day chi la dS tai can the hien. Hoc sinh c6 thd lira chpn kieu

hieu biet tij van hoc, tu cuoc s6ng, tu cac kenh thong tin khac... miln

van ban va phuang thirc bieu dat thich hop nhat de the hien de tai. Co

sao phii hop.

the k8t hop nhuan nhuyen cac phuang thuc bieu dat de lam cho bai

Sau day la mot so y mang tinh chSt dinh huong:

van hay han.

- Dat la ba me thien nhien hiln tu, bao dung che chd, cung c§p

"Nguai Viet Nam" la mot de tai rong nen hoc sinh khong nhat

cho con nguai nhung thu can thiet trong cuoc song. Dat yeu thuang,

thiet bao quat het van de tren moi khia canh ma nen tap trung vao

dum boc moi diia con cua minh.

nhirng van de cot loi, trong tam, noi troi, phan anh ro net hinh anh

r : - Nguai va Dat c6 quan he gan ket (Me - Con), khong the tach roi,

con nguai Viet Nam truac ban be qu6c t6. Bai van c6 tinh chat ban

do la quan he cong sinh giua con nguai vai moi truang.

luan, nggi ca la chu yeu.

j .


Hoc sinh c6 the trien khai de tai theo mot trong nhimg huong sau:
- Hinh anh ngircri Viet Nam trong chien dau bao ve To qu6c va
trong xay dung kien thiet dat nuac.
- Hinh anh ngudi Viet Nam trong ddi thyc va trong hinh tugng
nghe thuat.
- Hinh anh ngudi Viet Nam dugc nhin nhan qua cai nhin chii quan
ciia ngudi viet den nhin nhan ciia ban be the gidi v.v...
Bai viet hay la bai vi6t c6 cam xiic chan thuc, xuSt phat tij- long ty
hao dan toe; c6 cai nhin toan dien, sau sac, lac quan ve vi the ngudi
Viet Nam; khai quat dune nhimg net rat rieng, rat dep ciia ngum Viet
Nam da trd thanh bi6u tugng trong long ban be quoc te.

{VH& TT s6 thdng 7+8+9 - 2011)

- Bieu hien cai nhin chu quan cua nha van trudc cuoc ddi - hinh
tugng nhan vat it nhieu phang phit bong dang cai toi tac gia.
- Huong tdi kham pha va the hien nhimg gi doc dao, khac thudng,
ki la.

•

•'

v ; , ; ; 5 ' ^/

...

b. Yeu cm su dung nghe thuat mieu ta tuong phan:
- Hieu qua ciia mieu ta tuong phan: lam ndi bat dac diem ciia tung
ddi tugng, gay an tugng manh me - phii hop vdi yeu cau ciia sang tac
lang man.
'
''
'•"^•^
- Trd thanh bien phap nghe thuat dac thii ciia sang tac lang man.
2. Phan tich nghe thuat mieu ta turnig phan trong hai tac phsun:
a. Diem chung:
a. 1. Deu phat hien va mieu ta sir ddi lap giiia tinh each va hoan canh:
- Chit ngudi tit td:

7^^4e t^udt mce

+ Hoan canh: mdi trudng tia nguc den tdi xau xa, canh ngd eo le
vdi nhimg ap lire nang ne phai ddi mat de khien con ngudi tha hoa.
+ Tinh each: cd nhan each, lirong tam - khac biet vdi the gidi den
tdi, tdi Idi; cd dung khi - d Huan Cao la diing khi cua bac anh hiing,
d quan nguc la diing khi cua bac hien nhan. Chinh nhan each, luong
tam va diing khi giup hg chien thang hoan canh.
Tir each mieu ta, cd the thSy Nguyen Tuan ludn nhin con ngum d
phuong dien tai hoa, nghe sT (phong each).
- Hai dua tre:

Nghe thuat mieu td tuong phdn cua Nguyen Tudn va Thqch Lam
trong Chit ngudi tie til va Hai dm tre.

1. Dac diem cua sang tac lang man va yeu c§u su" dung nghe
thuat mieu ta tmmg phan:
i
.A /
a. Dac diem ciia sang tac lang man:

+ Hoan canh: ngheo khd, tii tiing, don dieu, budn te - mot kieu
hoan canh cd the tao ra sir chSt mdn ve tinh than.
+ Tinh each: sir hdn nhien, ngay tha trong each nhin va rung
ddng; song vdi mot tam Idng nhan hau va the gidi tam hdn trong
sang, phong phii.
.,
Tu each mieu ta, cd the thiy tam Idng thuong yeu, cai nhin triu
m6n ma nha van danh cho nhiing tam hdn tha tre.


a.2. Deu mieu ta su d6i lap, tuong phan giira anh sang va bong t6i

ma ca anh sang va bong toi deu hien dien vol nghia thirc va ca nghia
tinh than:
.,
- Chii nguai tu tu:
/iv^r.g
,
. ,jitj|
+ Bong toi: theo nghia thuc la cua dem khuya, cua bu6ng giam tu
tii - noi anh sang khong the lot qua dugc; theo nghia tinh thSn lai
chinh la canh ngo eo le ma con nguod phai d6i mat (HuSn Cao - an
tu hinh, quan nguc - moi truong song khong phu hop vol tinh each
con ngudi ong). La bieu tugng cho cai xau xa.
y

9

V

+ Anh sang: theo nghia thuc la bo duoc tarn dau khoi toa nhu dam
chay nha - thu anh sang kha ma nhat; theo nghia tinh thin la anh sang
toa ra tii cai dep cua nghe thuat (chu Huin Cao) va ciia tu th6, tam
hon con nguoi. Chinh thu anh sang nay soi sang con duong de nhung
ke tri am den voi nhau.
•"
Do la su doi lap giiJa cai dep va cai xau xa.

- Hai dua tre: O canh thuc, anh sang c6 nguy ca bi bong toi nuot
chiing, de bep dS r6i thay thS hoan toan. 6 doi song tinh than, anh
h6i quang ki uc c6 rue ra nhung ciing nhanh chong vut tat, hi vong
CO t6n tai song rat mong manh.

,
b.2. Tinh each va hoan canh:
- Chu ngudi tu tu: su chiSn thSng tuyet d6i cua tinh each voi
hoan canh.

'

'

'

^

^

^

+ Quan nguc dij song trong hoan canh den toi van giu niem dam
me cai dep va mot thien luang trong sang.
+ Huan Cao du phai d6i dien voi an tu hinh, voi ca mot he thong
nhung hien than cua the luc den toi van hien ngang bat khuat, van boc
16 tai nang va tam long dang quy.
- Hai dua tre: hoan canh c6 su tac dong d muc do nhat dinh.
+ Cuoc s6ng ngheo kho, bu6n te va khong khi buon lang cua canh
ngay tan, chg tan tham vao tam hon Lien noi buon man mac.

- Hai dua tre:
+ Bong toi: theo nghia thuc la cua ph6 huyen trong thai khSc
chieu muon va dem khuya; theo nghia tinh than la n6i buon dang Ian
toa, tham thia va triu nang dan trong tam hon nhan vat.

+ Anh sang: theo nghia thuc la cua thien nhien (rang chiSu, vi sao,
dom dom) va cuoc song con nguod (cac loai den, bSp liia); theo nghia
tinh than la hoi quang cua ki uc ve mot thien duong da mii va niSm
hi vong du le loi, mong manh.

+ Nhirng kho khan trong cuoc s6ng khiSn Lien "gia truac tudi" dam dang, tan tao khi van con d tuoi tre con.
3. Ket luan:
- Ca hai tac pham dSu mang mau sSc lang man, the hien cai nhin
va nhirng an tugng rieng - chii quan cua nha van v l cuoc s6ng va
con ngudi.
- Xet v l muc dp va nhirng bieu hien cu the, c6 the thay Chu

Do la su d6i lap tuong phan giija cuoc doi thuong nhat va khat
vong trong tam h6n con nguoi.

ngudi tu tu la m l u muc cua kieu sang tac lang man con Hai dua tre

b. Diem rieng: each xu li m6i quan he cu the cua tuong quan anh
sang - bong toi, tinh each - hoan canh.

nen tuy c6 gieo vao long ngudi doc nhimg cam xuc bang khuang,

b . l . Anh sang va bong toi:

; ;

\

- CM nguoi tutii: su chien thSng tuyet d6i cua anh sang voi bong
toi, cua cai dep voi cai xau xa.

dudng nhu di chenh venh tren ranh gidi giira hien thuc va lang man
nhirng tinh cam man mac va tri tudng tugng bay bong, song dong
thdi no cung dem d6n nhirng cam nhan tham thia v l ddi song hien
thuc cua con ngudi.

" *"

'

(VH&TT s6 thdng 5+6 - 2011)


2. Diem rieng:

\)

, , > ,. ;! ! , . . > (^t/.

Bi kick cua Vu Nhu To (Vu
(Dai thua - Nam

^1,1. Diem chung:

C&UtfiK

Tt^WfiK

Nhir To

ItH - TP.

VuiUK}.

- Nguyin Huy Tuang) vd Ho

Cao).

- Nguyen nhan cua bi kich: mau thuln giua khat vong nghe thuat Ion
lao dep de va thuc t8 va mong khi khat vong khong the thuc hien duxyc.
- Bieu hien cua bi kich: trong thyc t6 va trong ca each nhin, each
nghi ciaa nguoi nghe si.
+ Cach nhin, each nghi: ca hai dSu dat ra rit nhilu ki vong va luon
nghi ve y nghia thieng lieng, t6t dep cua tac pham nghe thuat d6i voi
cuoc song, voi dat nuoc, voi dan toe, giong noi.
+ Thyc tS: Cuu Tmng Dai ma Vu Nhu To xay bSng tai nang, tam
huyet da bi dot pha thanh mot dong tro tan, tac pham tam huydt mot
doi cua Ho khong bao gia hoan thanh ndi.
- Tac dong cua bi kich: tao tam li dau kho, tuyet vong cho nguoi
nghe sT.
Y nghia cua bi kich: phan anh nhung tran tro cua tang lop tri
thiic tidn bo dumig thai, dat ra v^n d8 ve trach nhiem va m6i quan he
giua nghe thuat va cuoc song, giua nghe sT voi nhan dan.
tvir

- Mang doi s6ng dugc khai thac:
+ Vinh biet Citu Trung Dai: giai doan lich su cuoi trieu Le doi vua Le Tuang Due (1516 - 1517) vai nhung bien c6 dir doi
cua xa hoi.
+ Dai thua: doi song cua tang lap tri thuc ngheo truofc Cach mang
thang Tam nam 1945.

- Sy phat hien va huong trien khai bi kich:
+ Vinh biet Cm Trung Dai: Phat hien mau thuan giiia ting lop
thong tri xa hoa, truy lac va quan chung nhan dan khon kho, lam
than, giira khat vong nghe thuat cao sieu, thuan tuy cda nguoi nghe
si voi Igi ich thiet thyc va tryc ti8p ciia nhan dan. Nhimg mau thuan
nay phat sinh va phat trien xoay quanh viec xay Ciiu Triing Dai. Cihi
Trung Dai cang nguy nga, trang le cang khien doi song nhan dan
kh6n kho, ISm than. Cmx Trung Dai cang gin den ngay hoan thanh
cang khien cho cac mau thuan tra nen gay gat. Ket cue la nhan dan
n6i len theo quan khai loan gidt chet bao chua, bSt Vu Nhu To, Dan
Thi6m va d6t pha Ciru Triing Dai. Cai dep do ban tay nghe sT tao nen
bi pha huy, gilc mong nghe thuat tan va, nguoi tri ki va tinh tri ki
mit, ban than nhan dan cung khong dugc Igi loc gi tir sy viec nay.
- Trong xung dot nay, nguoi nghe si von c6 tu tuang tien bo, c6
hoai bao Ian lao, c6 tai nang xuSt chung song khi xa roi thyc te, ao
tuang da roi vao bi kich.
+ Dai thua: Phat hien mau thuln giua li tuang nghe thuat va thyc
t6 sang tac, giua le song tinh thuang voi thyc te phan boi le song tinh
thuong. Hai mau thuan nay khong ton tai doc lap ma c6 quan he hiju
CO voi nhau. Chinh nhung bijc bach trong cuoc s6ng da pha huy gilc
mong nghe thuat, chinh nhimg lo ISng tun miin ve vat chat da bop
nghet hung thu sang tao va pha huy nhung dieu tot dep trong tam hon


^
: ^
W;<:
nguoi nghe sT. Moi giai phap de thoat khoi hi kich dhu dSn den ket
cue bS tac. Tac pham nghe thuat trong ma uac mai mai chi la dir dinh
-khong bao gia thuc hien dugc.

- Bi kich phat sinh tir chinh thuc te ciia doi song tam thuong, tiin
mun ma Ho von coi thuong, khinh ghet song khong c6 each gi de
thoat ra.. . ,
.
- Tinh chat cua bi kich:
+ Vinh biet Cm Triing Dai: d\x dpi, gay dau don, kinh hoang tot
do. Dien ra trong boi canh xa hoi day bien dong nhu mot chao diu
soi khong 16 - the hien nghe thuat Vxii kich xuat sSc.
+ Dai thua: ngam ngam, dai dang, song cung v6 ciang dau don.
Dien ra chu yiu trong dai s6ng tinh thin ciia nhan vat - the hien nghe
thuat mieu ta tam li sic sao, tinh tS.
- Y nghia cu the ciia bi kich:
Vinh biet Cuu Trung Dai: dat ra vSn d& ve m6i quan he giiia
nghe thuat va cuoc s6ng, nghe si va nhan dan de god md nhan thuc
ve nghe thuat chan chinh, nghe sT chan chinh.
+ DM thua: dat ra van de v^ khat vong cua nguoi tri thijc chan
chinh - dugc song c6 y nghia, duac phat huy tan do moi nang luc va
pham chat ban than; dat ra van de vai tro, trach nhiem cua nghe si va
tieu chi ciia nghe thuat chan chinh - vi con nguoi, vi cuoc ddi.

•55.

7t(}*ufiK

Quan diim sdng cua Xudn Dieu va To Him thi hien trong hai bdi
tha Vgi vdng va Tit ay.
'\/
mh V^VJ. wkk
Kvi

Av.i..-^

1. Diem chung:

- Nhan vat tru tinh trong hai bai tha d6u la hinh tugng cai toi tac
gia, vi thS no the hien dSy dii nhiing net doc dao cua thd giai tinh
than Of hai nha tha.
- Cai toi tre trung giau nhiet huyet, c6 tam hon soi noi, nong nhiet
trong tinh cam.
- Hai tac gia deu huong d6n vai cuoc doi, voi con nguoi bang tinh
yeu chan thanh, manh liet.

2. Diem rieng:

a. Ca sd hinh thanh quan diem song:
a.l.TdHimCrM'flj):

-1-

liaJi

- Sir soi chi6u ciia anh sang li tudng cpng san.
- Niem tin tudng va hanh phuc khi don nhan li tudng ay.
|.
a.2. Xuan Dieu {Voi vdng):
,
,vr •
- Nhan thiic v6 su hiiu han ciia thai gian, tudi tre, gia tri ciia sir song.
- Rung dpng manh liet:
P.

+ Lo sa, hoang hot truac budc di ciia thod gian.


+ Tinh yeu, niem say me vol nhung ve dep cua cuoc s6ng.
b. Noi dung, quan diem song:
b.l.T6Him:
- Doi mong huxDTig den: tSng lop quSn chung can lao.
- Thai do: thiet tha gSn bo (buoc); sir gin bo b^ng tinh cam, hang
trai timtunguyen (Buoc long toi voi moi ngu-ai).
- Muc dich:

' ^-

+ Chia se, d6ng cam gi&a ca nhan voi cong dong (Di tinh trang
trdi voi mudn nod).
+ Tao thanh mot khoi doan ket day sue manh {Ghn gui nhau them

Ki thua vd sdng tao cua NguySn Binh a bdi tha Twang tu.

manh khoi dai gnxa hdn toi voi bao hdn kho).
Tan hien.
b. 2. Xuan Dieu:
- Doi tu-gng humig den: tat ca nhirng gi thuoc ve sir song d thdi
tuoi - tren mat dSt, gira tran gian, d xung quanh con ngudi va ngay
trong tam tay voi.

1. Ke thua:
- The tha luc bat dugc van dung mot each nhuan nhuyen: gieo Man
rit chinh, ngSt nhip chEn, cau tha uyen chuyen, giau nhac tinh nhu

- Thai do: khat khao giao cam, chiim linh va hudng thu bang ca
the xac cudng trang va tam h6n nong nhiet.

mot khuc dan ca.

- Muc dich: hudng thu tron ven t i t ca nhung gi la tinh tuy nhit cua
sir s6ng \xan gian {mui them, dnh sdng, thanh sac.) de dat toi nilm
hanh phuc vien man (chuenh chodng, no ne, da dhy...).

duyen dang: bit diu tir viing khdng gian nay nhd viing khdng gian

-* Tan hirdng.

c.l. T6 Hihi: la mot nguoi say me l i tudng, sSn sang dem nhiet
tinh tuoi tre ciia minh dang hign cho li tudng cong san -» boc 16 minh
nhu mot nha tha Cach mang.
C.2. Xuan Dieu: mot tam hdn nhay cam, giau rung dong trudc
nhirng ve dep cua cuoc sdng trin gian, mot cai toi chan thanh va
manh liet trong cam xiic, mot cai toi cong khai boc Id khat vong ca
nhan ^ boc Id minh nhu mot nha tha lang man.
.-

,

^

.

- Ldi trir tinh dieu than van, ke le vdi each ndi vdng vo dSy y nhi,
kia roi mdi din d6n noi nhd cua tdi vdi nang; ke cau chuyen tinh yeu

ciia tdi vdi nang de rdi kSt lai bing udc vong v8 mot dam cudi ciia
hai ngudi.

c. Khai quat chan dung tam h6n hai nha tha:

,

• '-

\t\

- Dung len mot the gidi thdn que lam nin cho cau chuyen tinh yeu
thdn da: khdng gian thdn Doai, thdn Ddng vira cu the, vira udc le;
hinh anh hang cau, gian triu, diu dinh... vira goi net rieng cua canh
lai viia nhu mot ldi bong gid ve tinh duyen, hdn nhan.
2. Sang tao:
- Su trd di trd lai cua hinh thuc cau hoi gdp phin the hien mot
each phong phu cac cung bac cam xiic cua nhan vat trir tinh.


- The hien phong phu va tinh te nhimg cung bac cam xuc cua con

- Co kha nang tiep thu va Viet hoa cac yeu to ngon ngij nuwc

ngiroi - ngiroi con trai - trong tinh yeu: ban khoan, mong moi, trach

ngoai de tu lam giau c6, phong phu them kho tang tir vung ma khong

moc, hon gian, khao khat va ca n i l m tin tirong. T u nhung cung bac

mat di ban sSc tieng noi cha ong.

cam xuc ay, cai toi noi cam cua thi sT hien len la mot cai toi diu dang
va dSm duoi trong tinh yeu doi lua.

2. T i l n g Viet trong the:

"-^^
> ^5"'^^

:i;r,d> s i .

*
..^W,

s

,
- La tidng Viet dugc su dung vai tat ca kha nang va pham chSt

^ - Phat hien doc dao v l tinh yeu: can benh ciia tam hon da cam - sir
yeu duoi ciia tam h6n truoc nhimg rung dong bat thunng cua trai tim.
3. Ve dep doc dao:

^

nghe thuat cua no de tra thanh chat lieu xay dung hinh tuong, phuang
tien bieu dat tu tuong, tinh cam ciia nha tha.

*'

' '

- Dugc chon loc va got giua de hoi tu moi pham chat chung ciia

- Dung mot hinh thirc tha dan da de the hien mot tinh yeu thon da

ngon ngCr van chuang va pham chat rieng cua ngon ngij thi ca: ham

nen ve dep cua bai tha la ve dep cua hon que trong sang ma thSm thiet.

sue, bieu cam, he thong, mang phong each ca nhan, giau tinh hinh
tuong, giau nhac tinh...
3. Ve dep cua tilng Viet trong bai the Tdy Tien:

"

K h i phan tich chii y hai mat: lya chon va sii dung tij ngii.
- Ham sue, giau kha nang ggi ta, bieu cam, c6 kha nang kich thich
lien tuong, tuong tuong: lop tu lung linh giiia kha giai va bat kha giai
idem hoi, mua xa khoi, man dieu...) tao chat me hoac va am anh cho
lai tha; lap tij ngii- c6 tinh tao hinh, bieu cam cao (suong lap, hoa ve,
mm xa khoi, thdc gam thet, cop treu ngudi, com len khoi, mua em
thorn nip xdi, hoi dude hoa, chieu suong, hon lau neo ben ba, ddng
ngudi tren doc moc troi ddng nude lU, dodn binh khong moc tdc, mat
trung, ddng kieu thorn...) c6 kha nang ggi ta hinh anh, bieu hien cam
xuc rat manh me, rat doc dao.
- Giau nhac tinh: bieu hien qua each phoi thanh, hiep van va ngat

^ Ve dep cua tiSng Viet trong bai tha Tdy Tiin (Quang Dung I

nhip trong tha. Do yeu cau ciia cau tha the hanh can gan guoc, khoe
khoSn nen Quang DQng da tao ra nhilu cau tha, doan tho c6 mat do
thanh trSc Ion. Do d6i tuong mieu ta la khong gian Tay Bac viia
1. Dac diem ciia tieng Viet:

hoang so, tha mong lai vi>a dir dgi, day hiem nguy nen sau mot loat

- Dan tiet tinh, giau thanh dieu, c6 sue goi ta, bieu cam b k g ca y

nhimg cau tha c6 mat do thanh trSc Ian, nha tha lai bo tri mot cau tha

nghia va am thanh, v6n i\x phong phu, nhiSu each noi da dang... nen

CO mat do thanh bSng cao de tao mot hoi tho em nhe, menh mang.

CO kha nang bieu dat xk linh boat va dep de.

van chii dao trong bai tho la vSn " a i " , "oa", "a","ua"... tao do ma

•»


day phong khoang cho hoi tho. Nhip tha trong bai la nhip cua cau thai
7 chii thong thuong, song khi phoi hop voi thanh va van da tao mot
hoi tha vua chac khoe, gan guoc lai vua tu do, phong khoang.
' - Phong phu, da dang: su dung da dang cac each dien dat (ket hop
va chuyen nghia tu), cac nhom tu loai (tu dia danh, tir Han Viet, tur
lay...), su dung da dang cac bien phap tu tu (nhan hoa, tumig phan,
diep tu, diep ngir...), cac kieu cau (cau cam than: "Nha di Tdy Tien

com len khoi", "Km em xiem do tubao gia"; cau vat dong: "...dang
nguai tren doc moc / troi dong nude lu...").
- Co tinh he thong, c6 sir ho - ung trong dung tu.

,,,

"Who

ni3 f

mot ngdy he oi d sau buSi le tSng ket nam hoc, em dang tha

thdn mot mlnh tren mot con duong vdng. Bong mot ludng sdng rue

- Mang dau an rieng: nhimg tu mang dam chat linh, nhung tu
mang mau sac hao hoa, lich lam va lang man cua lap thanh nien
tri thuc.

..,,1 j

ra choi lod mat em..."
Tuang tuqng vd viet tiep cau chuyen. •

:^ .t

* Hieu qua:
- Lai tha khong chi dep, c6 sue loi cuon manh me ma con xay
dung dugc hinh tugng, bieu hien dugc cam xuc, trd thanh mot thong
diep tinh than cua hon tha Quang Dung, mot hien than ve dep va sue
hap dan cua tieng Viet.

'M

Ac-.

A. Vekinang

•-•-^'^./'''/-^-''.^'''Vv

- Day la dang de md thuoc kieu bai tu su.
- De bai da cho mot tinh huong truyen, thai gian dien ra su viec
va yeu to bat thudng (luong sang). Tuy nang luc tudng tugng, hoc
sinh CO the xay dung cot truyen, tim ngi dung va gui gam thong diep
qua cau chuyen minh ke.

B.

kiln thik

- Hoc sinh dugc lua chgn nhan vat theo su lien tudng, tudng tugng
cua moi ca nhan.

' ' "

- Truyen nen c6 kich tinh, c6 bien c6, c6 the la:
W

•

;

in) • •

' 'u

+ Lu6ng sang la ba tien, ong But cho ba diSu udc cho thanh qua
no luc CO gang trong nam hgc qua.
+ Luong sang c6 the la quy du xuat hien trimg phat nhiing loi lam
hoac mot loi lam khung khiep nao no em vua mac phai.


+ Lu6ng sang c6 the la dau hieu ciia nguoi ngoai hanh tinh dang
xam nhap trai dat...
+ Bien c6 tiep theo c6 the la dit duoi chan em sut xuong, em lac

^

•'•fill:; n M

-fWi^y .'UA:'.:..

vao mot the gioi khac.
+ Em bong bi6n thanh mot con vat va phieu lim trong mot thai
gian nhat dinh.

>.ny'.?.

-y.*

•.w::.^.,.

.,;aii.,Mi

+ Em gap mot nhan vat c6 tich hoac mot than tuang nao do.
+ Em tra thanh nguoi Ion va lac vao th8 gioi a tuong lai.
, oisb;

+ Em quay trd v l thoi tho au va trai nghiem th6 gioi au tho...

flfo

a'iiv• 6.fln aiJi,HEL ,tiOS' fffS'H

Tuy c6t truyen, hoc sinh c6 the gui gSm thong diep ciia minh, c6
"Dan /oc nhd chnphdi

the la:
+ Tinh me con

i .

c6 con dao gam /on, u/lfe

, , .,.(•;;,

.^.H. ., , , \

rtsfeVl

''):<
/»ffi

S'amrn da noi nhievay vao nam 1841
+ Bai hoc ve su dijng cam

Dan toe nhd can phdi c6 be ban Ian.

+ Dao lam con

+

^

1

i/

Abutalip dd noi nhu vqy vao nam 1941."

+ Bai hoc ve su may mSn

(Raxun Gamzatop, Daghetxtan cua toi, quyen 2)

+ Y nghia ciia su bat tif

Nam 2012, ban se noi: Dan toe nhd chnphdi

+ Bai hoc ve su thanh cong

cd gi? Viit mot bai

van nghi luan trinh bay quan diem cua ban.

+ Y nghia cua hanh phiic dich thuc...
* Luu y:

-i

^ >

.

- Bai viSt se dugc danh gia cao n6u c6 tinh sang tao trong viec

A. Vekinang

' /:?V;;''/^v;;;,,v

xay dung nhan vat, sSp x8p su kien va c6 thong diep ro rang

- Xac dinh kieu bai: day la dang dg mo thuoc kieu bai nghi luan.

thuyet phuc...

- Xac dinh noi dung: D6 bai da cho nhimg m 6 c thai gian nhu mot
(VHSc TT s6 thdng 5+6 - 2012)

ggi y ve su c^n thidt phai c6 cua mot dan toe truac nhimg thoi diem
lich su nhat dinh. DSn nam 2012, moi mot dan toe c k c6 dieu gi?
Tra l o i cau hoi nay, tuy thuoc vao nhan thiic va su truang thanh cua

i I'jl •)* Iff ( iftr,

moi hoc sinh...
t«H}

-JH

'

'

- Xac dinh each trinh bay, dien dat: Van phong trong sang phu
hop voi liia tuoi va cap hoc.

,(;.£.:,

39 i

,f : ^


B. Ve kien thuc
- Hoc sinh phai van dung kien thirc lich su, dia li, van hoc... de c6
tarn nhin bao quat, dung dSn...
- Tuy thupc vao nhan thirc ciia hoc sinh v6 qua khu: khoang thoi
gian 1841, 1941 va nhimg ki6n thiic \h thai cuoc d hien tai vao nam
2012 de CO lap luan so sanh, phan tich, tdng hop va bac bo hop l i
t i w c khi dua ra quan diem ca nhan ciia minh.
n M.^
- Bai viet nen c6 mot quan diem ro rang, c6 the la:

+ Nam 2012, dan toe nho vua can c6 dao gam Ian viia cSn c6
ban be Ian.
+ Nam 2012, dan toe nho can tir Ian manh thanh mot cuong qu6c we
tri thiic.
+ Nam 2012, dan toe nho cln CO ban be Ian.
+ Nam 2012, dan toe nho can c6 hang xom lang gieng Ian...

^ 1 ^ ^ ^

r

.sua i)./:

;

Ngmn di san va con vwon
Ngdy xua c6 mot ngudi sdn ban rdt tai. Niu con thu rung nao
khong may gap bac ta thi horn &y coi nhu ngdy tan sd.
Mot horn, nguai di sdn xdch no vao rung Bac thdy mot con vuon
long xdm dang ngbi dm con tren tdng da. Bac nhe nhdng rut mui ten

- Quan diem neu ra phai duac trinh bay eo logic, hang he th6ng
luan diem ro rang, l i le sSc sao va din ehung thuySt phuc.

ban trung vuon me.

- Bai viet se duac danh gia cao niu the hien duac nhirng hieu biet
mot each khoa hoe, khach quan cung nhu su tnrong thanh v8 tim
nhin, tu tuang chinh tri, voi 16i hanh van trong sang, sic sao va c6
quan diem rieng, thuyit phuc.

sdn bang doi mat cam gian, tay khong rai con. Mdu a vet thuong ri

Yuan me giat niinh, hit nhin mui ten lai nhin vi phia nguai di
ra loang khdp nguc.
Nguai di sdn dung im cha kit qud...
Bdng vuon me nhe nhdng dat con xuSng, va voi nam bui nhui goi
len dhu con, rbi no hdi cdi la to, vat sua vdo va dat len mieng con. Sau
do, vuon me nghiin rang, giat phat mui ten ra, het len mot tieng that to
rdi ngd xuong.

• [ t^':tl> o;:i mo: „

Nguai di sdn dung lang. Hai giot nuac mat tu tu Idn trSn md. Bac
cdn moi, be gdy no va lang lang quay got ra ve.
Tu ddy, bac khong bao gia di sdn nua.
(Theo Lep Ton-xtoi, Tieng Viet 3, tap hai, NXB Gido due, 2010)
Suy nghi ciia em sau khi doc cdu chuyen tren.