03 quy luat menden quy luat phan li doc lap TLBG

Khoá h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

Quy lu t Menđen: Quy lu t phân li đ c l p

QUY LU T MEN EN: QUY LU T PHÂN LI

CL P

(TÀI LI U BÀI GI NG)

Giáo viên: NGUY N QUANG ANH
ây là tài li u tóm l c các ki n th c đi kèm v i bài gi ng Quy lu t Menđen: Quy lu t phân li đ c l p thu c khóa
h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh) t i website Hocmai.vn.
có th n m v ng ki n th c
quy lu t phân li đ c l p c a Menđen, B n c n k t h p xem tài li u cùng v i bài gi ng này.

I. N i dung
1. Thí nghi m
Pthu n ch ng:
H t vàng, v tr n x H t xanh, v nh n
F1:
100% h t vàng, v tr n
F2:
315 h t vàng, v tr n
108 h t vàng, v nh n
101 h t xanh, v tr n
32 h t xanh, v nh n
2. Nh n xét
- P thu n ch ng khác nhau 2 c p tính tr ng t ng ph n, F1: 100% có ki u hình gi ng nhau
- F2: Xét chung 2 c p tính tr ng: 9 : 3 : 3 : 1
Xét riêng: h t vàng : h t xanh = 3 : 1

h t tr n : h t nh n = 3 : 1
Theo quy lu t phân li m t c p gen quy đ nh 1 tính tr ng, gen tr i át ch hoàn toàn gen l n. H t vàng là
tr i hoàn toàn so v i h t xanh, h t tr n là tr i so v i h t nh n
F2 : 9: 3: 3: 1 = (3 vàng : 1 xanh) x (3 tr n : 1 nh n)
T l F2 b ng tích các các t l c a các c p tính tr ng h p thành chúng
các c p tính tr ng phân li đ c
l p.
3. N i dung quy lu t
Các c p alen phân li đ c l p v i nhau trong quá trình hình thành giao t .
II. C s t bào h c
Qui c gen: Qui c: A: h t vàng, a: h t xanh
B: h t tr n, b: h t nh n.
S phân li đ c l p và t h p t do c a các c p nhi m s c th t ng đ ng trong phát sinh giao t d n
t i s phân li và t h p t do c a các c p alen.
III. Công th c t ng quát
S c p gen S
l ng T l phân li S
l ng T l phân li S
l ng
d h p
các
lo i ki u gen F2 các lo i ki u ki u hìnhF2 các lo i ki u
giao t
gen F2
hìnhF2
1
1
1
1
1

2
(1 : 2 : 1)
3
(3 : 1)
21
2
...
n

22

(1 : 2 : 1)2

32

(3 : 1)2

22

2n

(1 : 2 : 1)n

3n

(3 : 1)n

2n

Ví d : Cho A là gen quy đ nh cây thân cao, a là gen quy đ nh cây thân th p. A là tr i hoàn toàn so v i a,

B là tr i hoàn toàn so v i b. Xác đ nh t l phân li ki u hình c a phép lai: AaBb x Aabb?
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -


Khoá h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

Quy lu t Menđen: Quy lu t phân li đ c l p

Bài t p minh h a: Trong m t phép lai gi a c p b m thu n ch ng cây cao, h t trong lai v i cây thân
th p, h t đ c. F1 thu đ c:
312 cây thân cao, h t trong
308 cây thân cao, h t đ c
103 cây thân th p, h t trong
104 cây thân th p, h t đ c
a. Xác đ nh ki u gen c a P?
b. Cho cây cao, h t trong lai v i cây thân th p, h t đ c. đ i con ki u hình s nh th nào?
IV. Ph ng pháp gi i bài t p v phân li đ c l p
1. Xác đ nh quy lu t di truy n
- D a vào t l ki u hình đ i con phù h p v i ki u hình đ c thù c a phân li đ c l p nh 9/16, 3/16 hay
1/16.
- D a vào ph ng pháp nhân xác su t t l c a hai tính tr ng. N u tính tr ng chung gi ng v i t l bài cho
thì các gen di truy n theo quy lu t phân li đ c l p.
Ví d 1: Cho F1 t th ph n thu đ c F2 g m 4 ki u hình, trong đó ki u hình thân cao, h t dài chi m
18,75%. Bi t m i gen quy đ nh m t tính tr ng, các tính tr ng tr i là tr i hoàn toàn và không có hoán v

gen. Xác đ nh quy lu t chi ph i phép lai trên.
Gi i:
Ta có ki u hình thân cao h t dài chi m 18,75% = 3/16 = 3/4x1/4 là t h p c a phép lai m t tính tr ng tr i
và m t tính tr ng l n. ây là t l c a phân li đ c l p.
Ví d 2: chó, màu lông đen là tr i hoàn toàn so v i màu lông tr ng, lông ng n tr i hoàn toàn so v i
lông dài. Cho lai chó lông đen, ng n v i chó lông đen dài đ c 29 lông đen, ng n; 31 đen, dài; 9 tr ng
ng n và 11 tr ng dài. Hãy xác đ nh quy lu t di truy n chi ph i phép lai.
Gi i:
- Xét s phân li tính tr ng màu s c lông:
Lông đen/lông tr ng = (29 + 31)/(9 + 11) = 3 : 1
- Xét s phân li c a tính tr ng chi u dài lông
Lông ng n/lông dài = (29 + 9)/(31 + 11) ≈ 1 : 1
- Xét s phân li chung c a hai tính tr ng
(3 : 1)x(1 : 1) = 3 : 3 : 1: 1 <=> t l bài ra 29 : 31 : 9 : 11 --> hai tính tr ng màu lông và chi u dài lông
phân li đ c l p.
2. Xác đ nh s lo i giao t và thành ph n giao t
- S lo i giao t = 2n ( n là s c p gen d h p)
- Thành ph n giao t : Xác đ nh theo ph ng pháp đ i s ho c theo s đ phân nhánh.
Ví d : Xác đ nh s giao t và thành ph n các lo i giao t c a c th có ki u gen AABbDdee.
Gi i:
- Ki u gen trên có 2 c p gen d h p --> s lo i giao t có th t o thành là: 22 = 4 lo i giao t .
- Xét kh n ng cho m i c p gen:
+ C p AA ch cho 1 lo i giao t A
+ C p Bb cho 2 lo i giao t v i t l b ng nhau: 1/2B : 1/2b
+ C p Dd cho 2 lo i giao t v i t l b ng nhau: 1/2D : 1/2d
+ C p ee ch cho m t lo i giao t e
Thành ph n giao t c a c th trên đ c xác đ nh theo ph ng pháp đ i s :
A(1/2B : 1/2b)(1/2D : 1/2d)e
Các lo i giao t là: ¼ ABDe : ¼ ABde : ¼ AbDe : ¼ Abde
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 2 -


Khoá h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

Quy lu t Menđen: Quy lu t phân li đ c l p

+ Theo ph ng pháp phân nhánh:
3. Xác đ nh t l phân li ki u gen, ki u hình đ i con khi bi t ki u hình b m và đ c đi m di
truy n tính tr ng.
Các b c gi i:
- T ki u hình P --> ki u gen P
- T ki u gen P có th xác đ nh s ki u gen, ki u hình và t l phân li ki u gen, ki u hình c a đ i con theo
2 cách:
+ Cách 1 vi t s đ lai
+ Cách 2: S d ng ph ng pháp nhân xác su t
S ki u gen = Tích các ki u gen riêng c a các c p gen.
S ki u hình chung = Tích s ki u hình riêng c a các c p gen
T l phân li ki u gen = Tích t l phân li ki u gen c a các c p gen.
T l phân li ki u hình = Tích t l phân li ki u hình c a các c p gen.
Ví d : đ u Hà Lan, gen A quy đ nh h t vàng là tr i hoàn toàn so v i alen a quy đ nh h t xanh; gen B
quy đ nh h t tr n là tr i hoàn toàn so v i alen b quy đ nh h t nh n. Hai c p gen này phân li đ c l p. Cho
giao ph n cây h t vàng, tr n v i cây h t xanh, tr n. F1 thu đ c 120 h t vàng, tr n; 40 h t vàng, nh n;
120 h t xanh, tr n; 40 h t xanh, nh n. T l h t xanh, tr n có ki u gen đ ng h p trong t ng s h t xanh,
tr n F1 là

A. 1/4
B. 2/3
C. 1/3
D. 1/2
Gi i:
Cách 1: D a vào quy t c nhân xác su t
Xét riêng t ng tính tr ng:
vàng/xanh = (120 + 40)/(120 + 40) = 1/1 --> phép lai: Aa x aa --> 1/2Aa : 1/2aa (t l h t xanh đ ng h p là
100%)
tr n/nh n = (120 + 120)/(40 + 40) = 3/1 --> phép lai: Bb x Bb --> 1/4BB : 2/4Bb : 1/4bb (t l h t tr n
đ ng h p (BB) trong t ng s h t tr n (B-) là: ¼: ¾ = 1/3 )
V y t l h t xanh, tr n đ ng h p trong t ng s h t xanh, tr n là 100%.1/3 = 1/3.
Cách 2: Vi t s đ lai
Xét riêng t ng tính tr ng
vàng/xanh = (120 + 40)/(120 + 40) = 1/1 --> phép lai: Aa x aa
tr n/nh n = (120 + 120)/(40 + 40) = 3/1 --> phép lai: Bb x Bb
S đ lai:
AaBb
x
aaBb
G: 1/4AB, 1/4Ab, 1/4aB, 1/4ab
1/2aB, 1/2ab
L p khung Pennet:
1/4AB
1/4Ab
1/4aB
1/4ab
1/2 aB
1/8AaBB
1/8AaBb

1/8aaBB
1/8aaBb
1/2 ab
1/8AaBb
1/8Aabb
1/8aaBb
1/8aabb
Các ki u gen cho ki u hình h t xanh, tr n: 1/8aaBB, 2/8aaBb
T l cây có ki u hình h t xanh, tr n thu n ch ng (1/8aaBB)/(1/8aaBB + 2/8aaBb) = 1/3
Chú ý: đây các b n nh n th y c 2 cách đ u cho đáp án gi ng nhau nh ng cách 2 m t th i gian h n.
Giáo viên: Nguy n Quang Anh
Ngu n :
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

Hocmai.vn
- Trang | 3 -