09 lien ket gen hoan vi gen TLBG

Khóa h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

Liên k t gen và hoán v gen

LIÊN K T GEN VÀ HOÁN V GEN
(TÀI LI U BÀI GI NG)
GIÁO VIÊN: NGUY N QUANG ANH
ây là tài li u tóm l

c các ki n th c đi kèm v i bài gi ng Liên k t gen và hoán v gen thu c khóa h c LT H KIT-1:

Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh) t i website Hocmai.vn.
hoán v gen, B n c n k t h p xem tài li u cùng v i bài gi ng này.

T i sao Moocgan l i ch n ru i gi m ệà đ i t

có th n m v ng ki n th c ph n Liên k t gen và

ng thí nghi m

Ru i gi m là m t lo i ru i nh có thân màu tr ng, m t đ , th ng đ u vào các trái cây chín. Nó là đ i di n
mang nhi u đ c đi m thu n l i cho nghiên c u di truy n:
- Chu trình s ng ng n, t c đ sinh s n nhanh: Toàn b quá trình t tr ng n ra dòi, r i nh ng và tr ng
thành 25oC ch 10 ngày. T m t c p ru i trung bình đ ra kho ng 100 con.

- Các tính tr ng bi u hi n rõ ràng: Cho đ n nay, ng i ta đã ghi nh n đ c 400 đ t bi n nh h ng đ n
nhi u tính tr ng khác nhau c a ru i gi m. Chúng có nhi u tính tr ng t ng ph n d phân bi t nh : m t đ
- m t tr ng; cánh dài - cánh ng n; cánh cong - cánh th ng...
- D nuôi trên môi tr ng nhân t o, ít chi m ch trong phòng thí nghi m và d lai gi a chúng v i nhau.
- B NST ít: B NST c a ru i gi m g m 8 chi c g m 6A và XX (con cái) ho c XY (con đ c). Ngoài ra
chúng còn có NST kh ng l d quan sát.

I. Liên k t gen
1. Thí nghi m lai ru i gi m c a Moocgan
Pt/c:
thân xám, cánh dài
x
thân đen, cánh c t
F1:
100% thân xám, cánh dài
Lai phân tích ru i đ c F1:
Pa:
thân xám, cánh dài
x
thân đen, cánh c t
Fa:
1 thân xám, cánh dài : 1 thân đen, cánh c t
2. Nh n xét
- F1 100% thân xám, cánh dài nên thân xám là tr i so v i thân đen, cánh dài là tr i so v i cánh c t.
Quy c: A: thân xám, a: thân đen; B: cánh dài; b: cánh c t; F1 d h p 2 c p gen quy đ nh màu s c thân
(Aa) và hình d ng cánh (Bb).
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -


Khóa h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

Liên k t gen và hoán v gen

- N u theo quy lu t phân li đ c l p c a Menđen, 2 c p alen Aa, Bb n m trên 2 c p nhi m s c th khác
nhau và phân li đ c l p thì Fa s có ki u hình là 1:1:1:1 (vì Pa: AaBb x aabb).
Nh ng Moocgan thu đ c Fa có t l ki u hình 1:1. Theo quy lu t phân li đ c l p, đây là t l ki u hình
c a phép lai phân tích khi 1 c p alen n m trên 1 c p NST (Pa: Aa x aa).
3. Gi i thích
- F1 có 2 c p alen quy đ nh 2 tính tr ng nh ng cho ki u hình có Fa t ng t tr ng h p 1 c p alen n m
trên 1 c p NST --> Gen quy đ nh màu s c thân và hình d ng cánh cùng n m trên 1 c p NST và di truy n
cùng nhau.
4. S đ lai:
Pt/c:
thân xám, cánh dài
x
thân đen, cánh c t
AB
ab
x
AB
ab
F1:
100% thân xám, cánh dài
AB
100%
ab
Lai phân tích ru i đ c F1:
Pa:
thân xám, cánh dài
x
thân đen, cánh c t

AB
ab
ab
ab
GPa
AB, ab
ab
AB ab
Fa
1
:1
ab
ab
KH
1 thân xám, cánh dài : 1 thân đen, cánh c t
5. Khái ni m
- Liên k t gen là hi n t ng các gen n m trên cùng m t NST t o thành nhóm gen liên k t và có xu h ng
di truy n cùng nhau.
- Nhóm gen liên k t là nhóm các gen n m trên cùng 1 NST di truy n cùng nhau. Nhóm gen liên k t c a
m t loài b ng s NST trong b NST đ n b i.
+ ng i 2n = 46, s nhóm gen liên k t là 23.
+ ru i gi m 2n = 8, s nhóm gen liên k t là 4.
II. Hoán v gen
1. Thí nghi m
Pt/c:
thân xám, cánh dài
x
thân đen, cánh c t
AB
ab

x
AB
ab
F1:
100% thân xám, cánh dài
AB
100%
ab
Lai phân tích ru i đ c F1:
Pa:
thân xám, cánh dài
x
thân đen, cánh c t
AB
ab
ab
ab
KH
965 thân xám, cánh dài : 944 thân đen, cánh c t
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 2 -


Khóa h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

Liên k t gen và hoán v gen

206 thân xám, cánh c t : 185 thân đen, cánh dài.
2. Nh n xét
- Khi lai phân tích ru i đ c F1 thân xám, cánh dài d h p thì thu đ c t l ki u hình Fa 1:1. Nh ng khi
lai phân tích ru i cái F1 thân xám, cánh dài Moocgan l i thu đ c Fa có t l ki u hình 0,415 thân xám,
cánh dài : 0,415 thân đen, cánh c t : 0,085 thân xám, cánh c t : 0,085 thân đen, cánh dài.
- Fa có 4 ki u hình t c có 4 ki u t h p, ru i đ c thân đen, cánh c t ch cho 1 lo i giao t ab. Do đó
ru i cái F1 thân xám, cánh dài ph i cho 4 lo i giao t m i có th t o ra 4 ki u t h p Fa.
- Vì Fa có 4 ki u hình v i t l 0,415:0,415:0,085:0,085, ru i đ c thân đen, cánh c t ch cho 1 lo i giao
t ab. Do đó 4 lo i giao t
F1 ph i có t l 0,415: 0,415:0,085:0,085.
T l ki u hình Fa
Giao t F1
0,415 thân xám, cánh dài -->
0,415 AB
0,415 thân đen, cánh c t -->
0,415 ab
0,085 thân xám, cánh c t -->
0,415 Ab
0,085 thân đen, cánh dài -->
0,415 aB
3. Gi i thích
- Gen quy đ nh màu thân và hình d ng cánh liên k t nên trong quá trình gi m phân chúng th ng đi
cùng nhau. Do đó đ i con ph n l n có ki u hình gi ng b ho c m .
- Tuy nhiên, trong quá trình gi m phân hình thành giao t cái, 1 s t bào, khi các NST t ng đ ng
kép ti p h p v i nhau, gi a chúng x y ra hi n t ng trao đ i chéo. K t qu các gen đ i v trí cho nhau làm
xu t hi n t h p gen m i.
4. S đ lai
Pt/c:

thân xám, cánh dài
x
thân đen, cánh c t
AB
ab
x
AB
ab
F1:
100% thân xám, cánh dài
AB
100%
ab
Lai phân tích ru i đ c F1:
Pa:
thân xám, cánh dài
x
thân đen, cánh c t
AB
ab
ab
ab
GPa:
AB= ab = 0,415, Ab = aB = 0,085
ab
AB
ab
Ab
aB
Fa: KG

0,415
: 0,415
: 0,085
: 0,085
ab
ab
ab
ab
KH
0,415 thân xám, cánh dài : 0,415 thân đen, cánh c t
0,085 thân xám, cánh c t : 0,085 thân đen, cánh dài.
5. Khái ni m
- Hoán v gen: các gen trên cùng c p NST có th đ i ch cho nhau do s trao đ i chéo gi a các
cromatit làm xu t hi n các t h p gen m i.
- T n s hoán v gen đ c tính b ng t l ph n tr m s cá th có tái t h p gen
- T n s hoán v gen dao đ ng t 0 – 50% và không v t quá 50%.
- T n s hoán v gen th hi n l c liên k t gi a các gen trên NST.
- Các gen trên NST có xu h ng liên k t v i nhau là ch y u. Nên t n s hoán v gen dao đ ng t 0 –
50% và không v t quá 50%.
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 3 -


Khóa h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

Liên k t gen và hoán v gen

- Hoán v gen có th ch x y ra gi i đ c ho c ch x y ra gi i cái ho c x y ra c 2 gi i tùy loài
sinh v t. Ví d : ru i gi m ch hoán v gen con cái, t m dâu ch hoán v gen con đ c.
- Hoán v gen không có ý ngh a n u c th ch có nh ng ki u gen đ ng h p ho c d h p 1 c p gen.
- Hoán v gen là hi n t ng đôi khi m i x y ra, không ph bi n nh liên k t gen.
- T n s hoán v gen th hi n kho ng cách t ng đ i gi a các gen trên NST: các gen n m càng xa nhau
thì t n s hoán v gen càng l n và ng c l i các gen n m g n nhau thì t n s hoán v gen càng nh .
- Công th c tính t n s hoán v gen:
+ f = (s giao t hoán v / t ng s giao t t o thành).100%.
+ f = (s cá th có ki u hình do hoán v / t ng s cá th thu đ c).100%
+ f = 2.% giao t hoán v .
+ f = 100% - 2. % giao t liên k t.
III. Ý ngh a c a hi n t ng liên k t gen và hoán v gen
1. Ý ngh a c a hi n t ng liên k t gen
- Các gen đ c t p h p trên cùng 1 NST luôn di truy n cùng nhau giúp duy trì s n đ nh c a loài.
- Trong ch n gi ng có th chuy n nh ng gen có l i vào cùng 1 NST t o ra các gi ng có nh ng đ c đi m
mong mu n.
2. Ý ngh a c a hi n t ng hoán v gen
- Trong ti n hóa: T o ra bi n d t h p các loài sinh s n h u tính, t o nên ngu n bi n d di truy n cho
quá trình ti n hóa.
- Nh hoán v gen mà các gen quý trên các NST khác nhau có d u t h p v i nhau thành nh ng t h p
gen m i, có ý ngh a đ i v i ti n hóa và ch n gi ng.
- Trong ch n gi ng và di truy n: tiên đoán đ c t n s các t h p gen m i trong các phép lai nh b n
đ di truy n.
+ B n đ di truy n là s đ s p x p v trí t ng đ i c a các gen trong nhóm liên k t d a vào t n s
hoán v gen. T n s hoán v gen là th c đo kho ng cách t ng đ i gi a các gen trên NST.
+ Nguyên t c l p b n đ di truy n: các gen càng g n nhau có t n s hoán v gen càng th p và ng c l i.
+
n v đo kho ng cách gen trong b n đ di truy n đ c tính b ng 1 cM (1 centi Moocgan) = 1% t n

s hoán v gen.
+ B n đ di truy n không ch có ý ngh a trong nghiên c u khoa h c mà còn giúp các nhà t o gi ng
gi m b t th i gian ch n đôi giao ph i m t cách mò m m do v y rút ng n th i gian t o gi ng.
Giáo viên: Nguy n Quang Anh
Ngu n

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

:

Hocmai.vn

- Trang | 4 -