10 PP giai BT ve LKG HVG TLBG

Khóa h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

PH

PP gi i BT v liên k t gen và hoán v gen (Ph n 1)

NG PHỄP GI I BÀI T P V LIÊN K T GEN VÀ HOÁN V GEN (PH N 1)
(TÀI LI U BÀI GI NG)
GIÁO VIÊN: NGUY N QUANG ANH

ây là tài li u tóm l c các ki n th c đi kèm v i bài gi ng Ph ng pháp gi i bài t p v liên k t gen và hoán v gen
(Ph n 1) thu c khóa h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh) t i website Hocmai.vn.
có th
n m v ng các ph ng pháp đ gi i nh ng bài t p v liên k t gen và hoán v gen, B n c n k t h p xem tài li u cùng
v i bài gi ng này.

I. Các d ng bài t p v liên k t gen
1. Bài t p v tính s lo i và thành ph n ki u gen giao t
a. Trên m t c p NST (m t nhóm gen)
C p gen đ ng h p --> 1 lo i giao t .
Ví d : Ab/Ab --> 1 lo i giao t Ab; Abd/Abd --> 1 lo i giao t Abd; AB/AB --> 1 lo i giao t AB; ab/ab -> 1 lo i giao t ab.
- Có 1 c p gen d h p tr lên --> 2 lo i giao t v i t l t ng đ ng.
Ví d : AB/Ab --> ½ AB : ½ Ab; Ab/ab --> 1/2Ab : 1/2ab;
Ab/ab --> 1/2Ab : 1/2ab
ABD/Abd --> ½ ABD : ½ Abd
AbD/Abd --> ½ AbD : ½ Abd
b. Trên nhi u c p NST (nhi u nhóm gen)
- N u m i nhóm gen đ u có t i thi u 1 c p d h p. S lo i giao t = 2n (v i n là s nhóm gen liên k t).
Thành ph n gen m i lo i giao t : dùng s đ phân nhánh ho c nhân đ i s .
AB DE
Ví d :

. S nhóm gen liên k t là 2 --> S lo i giao t = 22 = 4.
ab de
Thành ph n giao t :
(1/2AB : 1/2ab) (1/2DE : 1/2de) = 1/4ABDE : 1/4ABde : 1/4abDE : 1/4abde
2. Xác đ nh quy lu t di truy n
Các b c gi i:
- Xét t l phân li riêng c a t ng tính tr ng, xác đ nh ki u gen quy đ nh m i tính tr ng.
- Xác đ nh t ng quan gi a s c p gen d h p và s lo i giao t hình thành. N u P d h p n c p gen mà ch
cho 2 lo i giao t thì các gen liên k t hoàn toàn.
Ví d : Ví d : Lai gi a đ u hoa đ , đài ng v i đ u hoa xanh, đài cu n thu đ c đ ng lo t hoa xanh, đài
ng . Cho các cây F1 này giao ph n v i nhau thu đ c 98 cây hoa xanh, đài cu n, 104 hoa đ , đài ng và
209 cây hoa xanh đài ng . Hãy xác đ nh quy lu t di truy n chi ph i 2 tính tr ng trên.
Gi i:
Xét s phân li riêng c a t ng tính tr ng
Hoa xanh : hoa d = (98 + 209)/104 = 3 : 1 (và F1 toàn hoa xanh) => hoa xanh tr i hoàn toàn v i hoa đ
=> phép lai Aa x Aa. (1)
ài ng : đài cu n = (104 + 209)/98 = 3 : 1 (và F1 toàn đài ng ) => đài ng tr i hoàn toàn so v i đài
cu n => phép lai Bb x Bb. (2)
T (1) và (2) ta th y F1 d h p 2 c p gen, t l phân li KH là 98 : 209 : 104 = 1 : 2 : 1 = 4 t h p nh v y
m i bên b m ch cho 2 lo i giao t => 2 c p gen n m trên cùng 1 NST di truy n liên k t v i nhau.

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -

Khóa h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

PP gi i BT v liên k t gen và hoán v gen (Ph n 1)

3. Xác đ nh t l phân li ki u gen, ki u hình th h lai khi bi t ki u hình c a b m và nhóm gen
liên k t.
Các b c gi i:
- T ki u hình b m và các nhóm gen liên k t đ suy ra ki u gen b m
- Vi t s đ lai đ xác đ nh k t qu .
Ví d : Gen A quy đ nh h t tr n, a quy đ nh h t nh n; B quy đ nh có tua cu n, b quy đ nh không có tua
cu n. Bi t gen quy đ nh tính tr ng hình d ng h t và s hi n di n c a tua cu n liên k t hoàn toàn. Cho đ u
thu n ch ng h t tr n, có tua cu n lai v i đ u h t nh n, không tua cu n thu đ c F1, cho F1 t th ph n
xác đ nh t l phân li ki u hình F2.
Gi i:
AB
u thu n ch ng h t tr n, có tua cu n có KG
AB
ab
u h t nh n, không có tua cu n có KG
ab
S đ lai:
AB
ab
(h t tr n, có tua)
x
(h t nh n, không
P:
AB
ab
tua)

GP:
AB
ab
AB
F1:
100%
(H t tr n, có tua)
ab
AB
AB
x
F1 x F1:
ab
ab
GF1:
1/2AB : 1/2ab
1/2AB : 1/2ab
1 AB 2 AB 1 ab
F2:
:
:
4 AB 4 ab 4 ab
KH:
3 h t tr n, có tua : 1 h t nh n, không tua.
4. Xác đ nh ki u gen b m khi bi t ki u hình và k t qu lai
Các b c gi i:
- Xét t l phân li riêng c a t ng tính tr ng, xác đ nh ki u gen quy đ nh t ng tính tr ng.
- T ki u gen c a m i tính tr ng k th p v i d li u đ bài đ suy ra ki ugen c a b m .
- Khi xác đ nh ki u gen c a cá th d h p là d h p đ u hay d h p chéo, ta có th d a vào t l phân li ki u
hình c a th h lai.

+ Cá th d h p đ u n u:
AB
B m t ng ng là Ptc tr i, tr i x l n, l n => F1:
ab
T l phân li đ i con là 3 : 1 (gen tr i là tr i hoàn toàn)
+ Cá th d h p chéo n u:
Ab
Cá th b m t ng ng là Ptc tr i, l n x l n, tr i => F1:
aB
T l phân tính chung c a 2 tính tr ng

Hocmai.vn – Ngôi tr

đ i con là 1 : 2 : 1 (tr i l n hoàn toàn)

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 2 -


Khóa h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

PP gi i BT v liên k t gen và hoán v gen (Ph n 1)

Ví d 1: Khi lai thu n ngh ch hai th cà thua thân cao qu tròn và thân th p qu b u d c thu đ c F1 toàn
thân cao qu tròn. Cho F1 giao ph n v i nhau thu đ c F2 g m 3 thân cao qu tròn : 1 thân th p qu b u
d c.
a, Gi i thích và vi t s đ lai t P đ n F2.

b,
th h sau có t l 1 cao tròn : 1 cao b u : 1 th p tròn : 1 th p b u thì b m ph i có ki u gen và ki u
hình nh th nào?
Gi i:
a, Xét s phân li riêng c a t ng tính tr ng:
- Chi u cao thân: Thân cao x thân th p => F1 đ ng lo t thân cao, F2 phân li theo t l 3 thân cao : 1 thân
th p => thân cao tr i hoàn toàn so v i thân th p. Quy c A – cao, a – th p => phép lai F1: Aa x Aa
- Hình d ng qu : Qu tròn x b u d c => F1 đ ng lo t qu tròn, F2 phân li theo t l 3 tròn : 1 b u d c =>
qu tròn tr i hoàn toàn so v i b u d c. Quy c B – tròn, b – b u d c => phép lai: Bb x Bb
Xét chung s phân li ki u hình ta có F2 phân li theo t l 3 cao tròn : 1 th p b u = 4 t h p => F2 ch cho 2
lo i giao t .
F2 d h p 2 c p gen mà ch cho 2 lo i giao t => các gen liên k t hoàn toàn.
AB
AB ab
--> P:
F2 phân li theo t l 3 : 1=> F1 có KG:

ab
AB ab
S đ lai:
AB
ab
x
P:
AB
ab
GP:
AB
ab
AB

F1:
100%
ab
AB
AB
F1 x F1:
x
ab
ab
GF1:
1/2AB : 1/2ab
1/2AB : 1/2ab
1 AB 2 AB 1 ab
F2:
:
:
4 AB 4 ab 4 ab
KH:
3 thân cao, tròn : 1 th p, b u d c.
b. Xét s phân li riêng c a t ng tính tr ng
- Chi u cao thân: Thân cao : thân th p = (1 + 1) : (1 + 1) = 1 : 1 => Phép lai Aa x aa
- Hình d ng qu : Qu tròn : qu b u d c = (1 + 1) : (1 + 1) = 1 : 1 => Phép lai Bb x bb
Th h lai phân li theo t l 1 : 1 : 1 : 1 = 4 t h p = 4.1 ho c 2.2 vì các gen liên k t
ab
hoàn toàn nên lo i tr ng h p 4.1. M t khác, th h lai xu t hi n cây th p qu b u d c có ki u gen
ab
Ab aB

ch ng t c b và m đem lai đ u cho giao t ab => ki u gen b m là:
ab ab

S đ lai:
Ab
aB
P:
x
ab
ab
GP:
1/2Ab : 1/2ab
1/2aB : 1/2ab
1 Ab 1 Ab 1 aB 1 ab
:
:
:
F1:
4 aB 4 ab 4 ab 4 ab
KH:
1 cao, tròn : 1 cao, b u : 1 th p, tròn : 1 th p, b u
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 3 -


Khóa h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

PP gi i BT v liên k t gen và hoán v gen (Ph n 1)

Ví d 2: Gen A quy đ nh thân cao, a – thân th p; B - chín s m, b – chín mu n. Giao ph n lúa thân cao
chín s m v i nhau thu đ c F1 g m: 600 cây thân cao, chín mu n : 1024 thân cao, chín s m : 601 thân
th p, chín s m. Hãy xác đ nh ki u gen P.
Gi i:
Xét riêng t ng tính tr ng
- Chi u cao thân: cao/th p = (600 + 1024)/601 = 3 : 1=> phép lai Aa x Aa
- Th i gian chín: Chín s m/chín mu n = (1204 + 601)/600 = 3 : 1 => phép lai Bb x Bb
T l phân li ki u hình chung là 1 : 2 : 1 = 4 t h p => P cho hai lo i giao t . M i bên
P d h p mà cho 2 lo i giao t => các gen liên k t hoàn toàn.

T l 1 : 2 : 1=> P có KG d h p chéo:

Ab
aB

II. Các d ng bài t p hoán v gen
1. Tính s lo i và thành ph n ki u gen giao t
M i nhóm gen ph i ch a 2 c p gen d h p tr lên m i phát sinh giao t hoán v .
Tr ng h p hai c p gen d h p:
- S lo i giao t = 22=4
- Thành ph n ki u gen: 2 lo i giao t liên k t (>25%) và 2 lo i giao t hoán v (<25%)
Ví d : AB/ab ฀ 2 lo i giao t liên k t AB = ab (>25%) và 2 lo i giao t hoán v Ab = aB (<25%)
2. Tính t n s hoán v gen và kho ng cách t ng đ i gi a 2 gen trên cùng 1 NST
a. T n s trao đ i chéo (TSHVG)
TSHVG (f) = t ng t l 2 lo i giao t hoán v .
--> T l m i lo i giao t HV = f/2
--> T l m i lo i giao t liên k t = (100% - f)/2 = 50% - f/2
b. Tính t n s HVG trong phép lai phân tích
T n s HVG (f) = (S cá th hình thành do T C)/(T ng s cá th hình thành) (cá th hình thành do T C

là s cá th chi m t l ít)
Ví d : Lai phân tích ru i gi m thân xám cánh dài có KG Ab/aB đ c th h lai g m376 xám ng n, 375
đen dài, 124 xám dài, 125 đen ng n.
Gi i: Xám dài và đen ng n là 2 KH do T C t o ra.
f = 9124 = 125)/(376 + 375 + 126 + 125).100% = 25%
c. Tính t n s HVG trong các phép lai khác
t f là t n s HVG ฀ t l giao t HV = f/2
t l Giao t liên k t = (1-f)/2
D a vào lo i ki u hình mà đ bào cho đ l p ph ng trình ch a n s f.
Tính f.
Ab
Ví d 1: cho cây thân cao, h t dài có KG
t th ph n F1 thu đ c 4000 cây, trong đó có 160 cây
aB
th p tròn. Tính t n s HVG.
t f là t n s HVG --> t l giao t hoán v (ab = AB) là f/2
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 4 -


Khóa h c LT H KIT-1: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

F1 thu đ

c cây th p tròn (

PP gi i BT v liên k t gen và hoán v gen (Ph n 1)

ab
160
) có t l là :
 4%
4000
ab

ab
) do giao t ab bên b k t h p v i giao t bên
ab
--> (f/2)2 = 4% --> f = 40%.
Ví d 2: lúa, gen A quy đ nh thân cao, gen a quy đ nh thân th p; gen B quy đ nh h t g o đ c, b quy
Ab
đ nh h t g o trong. Cho các cây F1 có KG
t th ph n, F2 thu đ c 18000 cây v i 4 lo i KH khác
aB
nhau,trong đó có 4320 cây thân cao, h t g o trong. Bi t r ng các gen liên k t không hoàn, m i di n bi n
trong c a NST trong gi m phân c a t bào sinh noãn và t bào sinh h t ph n gi ng h t nhau. Hãy xác đ nh
t n s HVG.
H ng d n:
Cây thân th p tròn (

G i f là t n s HVG, ta có:
Ab
aB

F1:

Ab
aB

x

1 f
2
f
AB = ab =
2
Ab
Cây thân cao, h t trong có ki u gen:
chi m 4320 : 18000 = 24%
b

GF1:

1  f 
4

1 f
2
f
AB = ab =
2

Ab = aB =

2

 2.

1  f  f
4

Ab = aB =

 0, 24  f  20%
Giáo viên: Nguy n Quang Anh
Ngu n

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

:

Hocmai.vn

- Trang | 5 -