Bai 2 phan ung oxi hoa khu

Khóa h c LT ả KIT-3: Môn ảoá h c (Ph m Ng c S n)

PH N

Ph n ng oxi hóa kh

NG OXI HịA KH

(TÀI LI U BÀI ẢI NẢ)

Giáo viên: PH M NG C S N
ây là tài li u tóm l c các ki n th c đi kèm v i bài gi ng “Ph n ng oxi hóa kh ” thu c Khóa h c LT H KIT-3:
Môn Hóa h c (Th y Ph m Ng c S n) t i website Hocmai.vn.
có th n m v ng ki n th c ph n “Ph n ng oxi
hoá kh ”, B n c n k t h p xem tài li u cùng v i bài gi ng này.

I. PHÂN LO I PH N NG HOÁ H C
D a vào s thay đ i s oxi hoá, các ph n ng hoá h c đ c chia làm hai lo i :
* Lo i 1: Ph n ng hoá h c có s thay đ i s oxi hoá
H u h t các ph n ng hoá h c thu c lo i ph n ng hoá h c này.
* Lo i 2: Ph n ng hoá h c không có s thay đ i s oxi hoá
Các ph n ng trao đ i, m t s ph n ng hoá h p và m t s ph n ng phân hu thu c lo i ph n ng hoá
h c này.
II. PH N NG TO NHI T VÀ PH N NG THU NHI T
1. Ph n ng to nhi t là ph n ng hoá h c gi i phóng n ng l ng d i d ng nhi t.
2. Ph n ng thu nhi t là ph n ng hoá h c h p th n ng l ng d i d ng nhi t.
3.
bi u di n m t ph n ng hoá h c thu nhi t hay to nhi t, ng i ta dùng ph ng trình nhi t hoá h c.
Nhi t c a ph n ng hoá h c đ c kí hi u là H.
Ph ng trình ph n ng có ghi thêm giá tr H và tr ng thái c a các ch t đ c g i là ph ng trình nhi t
hoá h c.

Quy c : ph n ng thu nhi t thì H > 0, to nhi t thì H < 0.
1
1
Thí d : H2  k   Cl2  k   HCl  k  ; H  185, 7kJ / mol
2
2
<=> 1 mol HCl t o thành t khí H2 và khí Cl2 to ra 185,7kJ.
CaCO3đ  CaO(r) + CO2(k) ; H = + 572lkJ/mol.
<=> 1mol CaCO3 r n phân hu t o thành 1mol CaO r n và 1 mol khí CO2, h p th m t l ng nhi t là
572kJ.
III. PH N NG OXI HOÁ - KH
1. nh ngh a
* Ph n ng oxi hoá – kh là ph n ng hoá h c trong đó có s chuy n electron gi a các ch t ph n ng (do
đó có s thay đ i s oxi hoá c a m t s nguyên t ).
* Ph n ng oxi hoá – kh là ph n ng trong đó có s thay đ i s oxi hoá c a m t ho c nhi u nguyên t .
Ch t kh (hay ch t b oxi hoá): là ch t nh ng electron, do đó có s oxi hoá t ng sau ph n ng.
* Ch t oxi hoá (hay ch t b kh ): là ch t nh n electron, do đó có s oxi hoá gi m sau ph n ng.
* S oxi hoá m t ch t là làm cho ch t đó nh ng electron hay làm t ng s oxi hoá c a ch t đó.
* S kh m t ch t là làm cho ch t đó nh n electron hay làm gi m s oxi hoá c a ch t đó.
 S kh và s oxi hoá là hai m t c a m t ph n ng oxi hoá kh , chúng ph i x y ra đ ng th i.
2. Các ph ng pháp cơn b ng ph n ng oxi hoá – kh
a. Ph ng pháp đ i s
Ph ng pháp này áp d ng cho t t c các lo i ph n ng oxi hoá – kh c ng nh ph n ng không oxi hoá –
kh .
b. Ph ng pháp th ng b ng electron
ây là ph ng pháp quan tr ng đ cân b ng nhanh các ph n ng oxi hoá – kh trong thi tr c nghi m.
Nguyên t c c a c a ph ng pháp d a trên s b o toàn electron, ngh a là t ng s electron ch t kh cho
b ng t ng s electron ch t oxi hoá nh n.
c. Ph ng pháp ion – electron hay ph ng pháp bán ph n ng
Theo ph ng pháp bán ph n ng thì b c 1, b c 2 gi ng nh ph ng pháp trên, t b c 3 tr đi thì

khác. áng l vi t các ph ng trình cho – nh n electron và s n ph m c a chúng n u thu c di n đi n li
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -


Khóa h c LT ả KIT-3: Môn ảoá h c (Ph m Ng c S n)

Ph n ng oxi hóa kh

m nh (axit m nh, baz m nh, mu i tan) thì vi t d i d ng ion (nh v y ph ng pháp bán ph n ng ch áp
d ng cho các ph n ng x y ra trong dung d ch).
i v i tr ng h p hoà tan Cu b ng dung d ch HNO3
trên ta vi t nh sau :
Cuo  Cu2+ + 2e (Cu2+ ch không ph i là Cu+2!)
NO3  3e  NO  (không vi t N+5, N+2!)
Chú ý :
cân b ng các bán ph n ng có th dùng các quy t c sau :
Ngoài các ch t (nguyên t , phân t , ion v.v…) cho – nh n electron và các s n ph m c a chúng n u đã cân
b ng (c v s nguyên t c a các nguyên t , c v đi n tích c a 2 v , thí d : Cuo  Cu2+ + 2e) thì coi là
bán ph n ng đã vi t xong ( n u ch a cân b ng ) thí d : NO3  3e  NO  thì cân b ng nh sau :
– N u v trái nhi u oxi (O) h n v ph i thì trong môi tr ng axit v trái thêm H+ và v ph i thêm H2O
Thí d : NO3  3e  4H  NO  2H2O .
– N u trong môi tr ng trung tính thì v trái thêm H2O và v ph i t o thành OH–.
Thí d : MnO4  3e  2H2O  MnO2  4OH
– N u v trái ít oxi (O) h n v ph i thì trong môi tr ng trung tính v trái thêm H 2O và v ph i t o thành

H+.
Thí d :SO2 + 2H2O  SO24  4H  2e .
– N u trong môi tr ng baz thì v trái thêm OH– và v ph i thêm H2O.
Thí d :

SO32  2OH  SO24  H2O  2e
Sau khi cân b ng ta có hai bán ph n ng sau :
Cuo  Cu2+ + 2e
NO3  3e  4H  NO  2H2O
* B c 4 : cân b ng s electron cho – nh n gi ng nh ph ng pháp th ng b ng electron.
 3 Cuo  Cu2+ + 2e
 2 NO3  3e  4H  NO  2H2O
* B c 5 : c ng 2 bán ph n ng ta đ c ph ng trình ph n ng d ng ion (thu g n).
3Cu  8H  2NO3  3Cu2  2NO   4H2O
Mu n chuy n ph ng trình d ng ion thành ph ng trình d ng phân t ta c n c ng vào 2 v nh ng l ng
nh nhau các cation ho c anion ho c c hai đ bù tr đi n tích. Tr ng h p trên c n c ng 6NO3 vào 2 v ,
ta có :
3Cu + 8HNO3  3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O
3. Phơn lo i ph n ng oxi hoá - kh
S ph n ng oxi hoá – kh c c kì nhi u nh ng có th phân thành 3 nhóm l n sau đây :
* Ph n ng gi a các nguyên t , phân t , ion: ngh a là nh ng ph n ng trong đó có s chuy n d i electron
t ch t này sang ch t khác.
Các thí d đi n hình :
to

a) Gi a các nguyên t : Zn + S  ZnS
to

b) Gi a nguyên t – phân t : 2Al + Fe2O3  2Fe + Al2O3
to

c) Gi a phân t – phân t : FeO + CO  Fe + CO2
to

d) Gi a nguyên t ion : 3Cu + 2NO 32  + 8H+  3Cu2+ + 2NO + 4H2O
e) Gi a ion – ion : 2MnO 4 + SO 32  + 2OH–  2MnO24  SO24  H2O
Trong lo i ph n ng này m t ch t đóng vai trò ch t oxi hoá (nh n electron) và ch t kia (cho electron)
đóng vai trò ch t kh .
* Ph n ng n i phân t : là ph n ng trong đó quá trình cho – nh n electron x y ra trong m t phân t .
Thí d : 2HgO  2Hg + O2
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 2 -


Khóa h c LT ả KIT-3: Môn ảoá h c (Ph m Ng c S n)

Ph n ng oxi hóa kh

HgO v a là ch t oxi hoá v a là ch t kh , trong đó Hg+2 đóng vai trò ch t oxi hoá và O–2 đóng vai trò ch t
kh .
1
to
Cu(NO3)3 
 CuO + 2NO2 + O2 
2

Cu(NO3)2 v a là ch t oxi hoá v a là ch t kh , trong đó 2 nguyên t N+5 đóng vai trò ch t oxi hoá và 1
nguyên t O–2 đóng vai trò ch t kh .
* Ph n ng d li: là ph n ng trong đó các nguyên t c a cùng m t nguyên t
cùng m t m c oxi hoá
(cùng s oxi hoá) tách thành nhi u m c oxi hoá khác nhau :
4

5

2NO2  2NaOH  NaNO2  NaNO3  H2O
Chú ý: Ph n ng đ ng h p là tr ng h p đ c bi t c a ph n ng gi a các phân t , trong đó các nguyên t
c a cùng m t nguyên t
các m c oxi hoá khác nhau tác d ng v i nhau thành m t ch t có cùng m c oxi
hoá.
5

1

0

KBrO3  5KBr  3H 2 SO 4  3K 2 SO 4  3Br2  3H 2 O
Thí d :
(ch t oxi hoá) (ch t kh )
Giáo viên: Ph m Ng c S n
Ngu n:

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

Hocmai.vn

- Trang | 3 -