tiết 39

Tiết 39 theo PPCT Ngày soạn:1-1-2009
ĐIỆN TỪ TRƯỜNG
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
- Nêu được định nghĩa về từ trường.
- Phân tích được một hiện tượng để thấy được mối liên quan giữa sự biến thiên theo thời gian
của cảm ứng từ với điện trường xoáy và sự biến thiên của cường độ điện trường với từ trường.
- Nêu được hai điều khẳng định quan trọng của thuyết điện từ.
2. Kĩ năng:
- Suy luận
3. Thái độ:
- Nghiêm túc trong học tập.
4.Trọng tâm:
- Điện từ trường, thuyết điện từ của Mác - Xoen
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên: Làm lại thí nghiệm cảm ứng điện từ.
2. Học sinh: Ôn tập về hiện tượng cảm ứng điện từ.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1.Ổn định – tổ chức.
2.Họat động.
Hoạt động 1 (5 phút): Kiểm tra bài cũ.
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Kiến thức cơ bản
1.Trình bày sự biến thiên điện tích
trong mạch dao động.
2.Viết công thức tính chu kì và tần số
dao động riêng của mạch dao động?
-Trả lời câu hỏi do GV đưa ra.
Hoạt động 2 (20 phút): Tìm hiểu về mối quan hệ giữa điện trường và từ trường
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Kiến thức cơ bản
- Y/c Hs nghiên cứu Sgk và trả lời các
câu hỏi.

- Trước tiên ta phân tích thí nghiệm
cảm ứng điện từ của Pha-ra-đây →
nội dung định luật cảm ứng từ?
- Sự xuất hiện
dòng điện cảm
ứng chứng tỏ
điều gì?
- Nêu các đặc điểm của đường sức của
một điện trường tĩnh điện và so sánh
với đường sức của điện trường xoáy?
(- Khác: Các đường sức của điện
trường xoáy là những đường cong
kín.)
- Tại những điện nằm ngoài vòng dây
có điện trường nói trên không?
- Nếu không có vòng dây mà vẫn cho
- HS nghiên cứu Sgk và thảo
luận để trả lời các câu hỏi.
- Mỗi khi từ thông qua mạch
kín biến thiên thì trong mạch
kín xuất hiện dòng điện cảm
ứng.
- Chứng tỏ tại mỗi điểm trong
dây có một điện trường có
E
r

cùng chiều với dòng điện.
Đường sức của điện trường
này nằm dọc theo dây, nó là

một đường cong kín.
- Các đặc điểm:
a. Là những đường có hướng.
b. Là những đường cong
không kín, đi ra ở điện tích (+)
và kết thúc ở điện tích (-).
c. Các đường sức không cắt
nhau …
d. Nơi E lớn → đường sức
mau…
- Có, chỉ cần thay đổi vị trí
vòng dây, hoặc làm các vòng
dây kín nhỏ hơn hay to hơn…
I. Mối quan hệ giữa điện
trường và từ trường
1. Từ trường biến thiên và
điện trường xoáy
a. Định nghĩa.
- Điện trường có đường sức
là những đường cong kín
gọi là điện trường xoáy.
Trang 1/3
S
N
O
nam châm tiến lại gần O → liệu xung
quanh O có xuất hiện từ trường xoáy
hay không?
- Vậy, vòng dây kín có vai trò gì hay
không trong việc tạo ra điện trường

xoáy?
- Ta đã biết, xung quanh một từ
trường biến thiên có xuất hiện một
điện trường xoáy → điều ngược lại có
xảy ra không. Xuất phát từ quan điểm
“có sự đối xứng giữa điện và từ” Mác-
xoen đã khẳng định là có.
- Xét mạch dao động lí tưởng đang
hoạt động. Giả sử tại thời điểm t, q và
i như hình vẽ
→ cường độ
dòng điện tức
thời trong
mạch?
- Mặc khác, q = CU = CEd
Do đó:
dE
i Cd
dt
=
→ Điều này cho
phép ta đi đến nhận xét gì?
- Có, các kiểm chứng tương tự
trên.
- Không có vai trò gì trong
việc tạo ra điện trường xoáy.
- HS ghi nhận khẳng định của
Mác-xoen.
- Cường độ dòng điện tức thời
trong mạch:

dq
i
dt
=
- Dòng điện ở đây có bản chất
là sự biến thiên của điện
trường trong tụ điện theo thời
gian.
b. Kết luận
- Nếu tại một nơi có từ
trường biến thiên theo thời
gian thì tại nơi đó xuất hiện
một điện trường xoáy.
2. Điện trường biến thiên
và từ trường
a. Dòng điện dịch
- Dòng điện chạy trong dây
dẫn gọi là dòng điện dẫn.
* Theo Mác – xoen:
- Phần dòng điện chạy qua
tụ điện gọi là dòng điện
dịch.
- Dòng điện dịch có bản
chất là sự biến thiên của
điện trường trong tụ điện
theo thời gian.
b. Kết luận:
- Nếu tại một nơi có điện
trường biến thiên theo thời
gian thì tại nơi đó xuất hiện

một từ trường. Đường sức
của từ trường bao giờ cũng
khép kín.
Hoạt động 3 (10 phút): Tìm hiểu về điện từ trường và thuyết điện từ Mác – xoen
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Kiến thức cơ bản
- Ta đã biết giữa điện trường và từ
trường có mối liên hệ với nhau: điện
trường biến thiên → từ trường xoáy
và ngược lại từ trường biến thiên →
điện trường xoáy.
→ Nó là hai thành phần của một
trường thống nhất: điện từ trường.
- Mác – xoen đã xây dựng một hệ
thống 4 phương trình diễn tả mối quan
hệ giữa:
+ điện tich, điện trường, dòng điện và
từ trường.
+ sự biến thiên của từ trường theo thời
gian và điện trường xoáy.
+ sự biến thiên của điện trường theo
thời gian và từ trường.
- HS ghi nhận điện từ trường.
- HS ghi nhận về thuyết điện
từ.
II. Điện từ trường và
thuyết điện từ Mác - xoen
1. Điện từ trường
- Là trường có hai thành
phần biến thiên theo thời
gian, liên quan mật thiết

với nhau là điện trường
biến thiên và từ trường biến
thiên.
2. Thuyết điện từ Mác –
xoen
- Khẳng định mối liên hệ
khăng khít giữa điện tích,
điện trường và từ trường.
Hoạt động 4 (10 phút): Củng cố - Hướng dẫn.
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Kiến thức cơ bản
-Từ trường biến thiên và điện trường
xoáy?
-Điện trường biến thiên và từ trường?
-Trả lời các câu hỏi trên.
Trang 2/3
C
L
+
-
q

i
+
-
-Thuyết điện từ của Mác – Xoen?
*Hướng dẫn Học sinh trả lời các câu
hỏi trong bài.
Hoạt động 5 (5 phút): Giao nhiệm vụ về nhà.
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Kiến thức cơ bản
- Nêu câu hỏi và bài tập về nhà.

- Yêu cầu: HS chuẩn bị bài sau.
- Ghi câu hỏi và bài tập về
nhà.
- Ghi những chuẩn bị cho bài
sau.
IV. RÚT KINH NGHIỆM
................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
V. CÁC CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
1.Cho dòng điện không đổi chạy qua một dây dẫn kim loại thẳng. Xung quanh dây dẫn:
a.có điện trường. b.có từ trường.
c.có điện từ trường. d.không có trường nào cả.
2.Chọn câu phát biểu sai.
Xung quanh một điện tích dao động:
a.có điện trường b.có từ trường.
c.có điện từ trường d.không có trường nào cả.
3.Chọn câu phát biểu sai.
a.Điện trường gắn liền với điện tích.
b.Từ trường gắn liền với dòng điện.
c.Điện từ trường gắn liền với điện tích và dòng điện.
d.Điện từ trường xuất hiện ở chỗ có điện trường hay từ trường biến thiên.
--------o0o--------
Trang 3/3