TIỂU LUẬN CHUYÊN NGÀNH GIỮ VỮNG và TĂNG CƯỜNG bản CHẤT GIAI cấp CÔNG NHÂN, TÍNH TIÊN PHONG của ĐẢNG TA HIỆN NAY

GIỮ VỮNG VÀ TĂNG CƯỜNG BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN,
TÍNH TIÊN PHONG CỦA ĐẢNG TA HIỆN NAY.
MỞ ĐẦU

Xác định rõ bản chất của Đảng là vấn đề mấu chốt và hệ trọng. Nó chi
phối nội dung, nguyên tắc hoạt động của Đảng, đồng thời quyết định phương
hướng, biện pháp xây dựng Đảng. Trong Cương lĩnh và Điều lệ Đảng do Đại
hội VII thông qua (6 - 1991) tiếp tục khẳng định: “Đảng Cộng sản Việt Nam
là đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đại biểu trung thành lợi
ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc” 1. Sự khẳng
định đó vừa nói rõ được bản chất giai cấp của Đảng, vừa nêu lên ý nghĩa đại
biểu cho lợi ích của nhân dân lao động và của cả dân tộc. Bản chất giai cấp
công nhân là vấn đề cơ bản, bao trùm, có tính nguyên tắc đối với tất cả các
đảng mácxít - lêninnít chân chính. Nó càng đặc biệt quan trọng đối với Đảng
ta - một Đảng ra đời và trưởng thành ở một nước nông nghiệp lạc hậu, công
nghiệp chưa phát triển, giai cấp công nhân còn nhỏ bé, đảng viên xuất thân từ
công nhân còn ít. Hiện nay, Đảng ta lại đang hoạt động trong điều kiện mới điều kiện một Đảng cầm quyền lãnh đạo đất nước chuyển sang thời kỳ phát
triển kinh tế nhiều thành phần, mở cửa, môi trường xã hội có nhiều phức tạp,
cán bộ, đảng viên của Đảng giữ nhiều trọng trách, hàng ngày, hàng giờ tiếp
xúc với hàng và tiền, đối mặt với chủ nghĩa tư bản, phải làm gì để giữ vững
và tăng cường bản chất giai cấp công nhân ,tính tiên phong của Đảng. Nếu
không nhận rõ và khẳng định bản chất giai cấp công nhân của Đảng để có
biện pháp tích cực đổi mới, xây dựng, chỉnh đốn Đảng thì rất dễ mơ hồ và
Đảng rất dễ bị biến chất. Vấn đề giữ cho Đảng không biến chất, trước sau đều
mang bản chất của giai cấp công nhân là vấn đề hết sức cơ bản và quyết định.
Càng đi vào phát triển kinh tế thị trường lại càng phải chăm lo giữ vững và

Đảng Cộng sản Việt Nam:Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VII, Cương lĩnh xây dựng đất
nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb ST, H, 1991, tr, 21.
1

2

tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng. Không phải ngẫu nhiên
Đảng coi đây là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu đối với Đảng ta lúc này.
Nói bản chất giai cấp công nhân là nói bản chất cách mạng và khoa
học, ý chí kiên định và trí tuệ tiên phong, đạo đức mẫu mực và ý thức tổ chức
kỷ luật chặt chẽ… của giai cấp công nhân. Bản chất giai cấp công nhân của
Đảng thấm sâu vào tất cả các mặt chính trị, tư tưởng và tổ chức, tức là cả
trong đường lối chính trị, nền tảng tư tưởng, nguyên tắc tổ chức và mọi hoạt
động của Đảng. Như vậy, bản chất giai cấp công nhân của Đảng được thể
hiện ở một số nội dung cơ sở lý luận và thực tiễn sau đây:
NỘI DUNG

1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc giữ vững và tăng cường bản chất giai
cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng.
Bản chất giai cấp công nhân của Đảng: là toàn bộ những mặt, những
thuộc tính, những mối quan hệ cơ bản nhất quy định Đảng là đội tiên phong
của giai cấp công nhân, đại biểu trung thành với lợi ích của giai cấp công
nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc.
Trong suốt quá trình xây dựng và hoạt động lãnh đạo, Đảng ta luôn xác
định: Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt
Nam. Trong chính cương sách lược vắn tắt tại Hội nghị thành lập Đảng
(3/2/1930) đã chỉ ra: Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của vô sản
giai cấp và từ khi ra đời cho đến nay Đảng ta luôn khẳng định: Phải giữ vững
và tăng cường bản chất giai cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng. Đây là
nhiệm vụ có ý nghĩa quan trọng hàng đầu trong công tác xây dựng Đảng.
Trong Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc là thứ VIII có đoạn viết: “Điều
xuyên suốt có ý nghĩa quan trọng hàng đầu đối với Đảng ta trong giai đoạn
hiện nay là giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng.”2

2

Đảng Cộng sản Việt Nam Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII, trang 48.


3

1.1 Cơ sở lý luận, thực tiễn Đảng ta khẳng định trong giai đoạn hiện nay phải
giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng.
Một là, xuất phát từ lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin về vấn đề giai cấp
và đấu tranh giai cấp, từ vị trí, vai trò và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân.Chủ nghĩa Mác - Lênin chỉ ra rằng trong xã hội có giai cấp thì đấu tranh
giai cấp là tất yếu, do đó, cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản cũng là tất yếu
khách quan. Đấu tranh giai cấp diễn ra từ thấp đến cao mà đỉnh cao là cách
mạng xã hội , đó là điều kiện thời cơ cho sự ra đời của Đảng Cộng sản. Đảng
Cộng sản chính là đội tiên phong, lãnh tụ chính trị của giai cấp công nhân. Do
đó, Đảng phải mang bản chất của giai cấp công nhân chứ không phải của giai
cấp nào khác. Đảng Cộng sản là đội tiên phong của giai cấp công nhân chứ
không phải là toàn bộ giai cấp. Để làm tròn vai trò đội tiên phong, Bộ tham
mưu chiến đấu của giai cấp công nhân, Đảng phải có tổ chức chặt chẽ, kỷ luật
tự giác, nghiêm minh. Điều đó chỉ có ở giai cấp công nhân, sản phẩm của nền
đại công nghiệp, một giai cấp có kỷ luật chặt chẽ, tinh thần đoàn kết cao, tính
cách mạng triệt để, là do địa vị kinh tế -xã hội quy định.
Trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản C. Mác - Ph. Ăngghen đã chỉ ra
sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là giai cấp có sứ mệnh xoá bỏ chủ
nghĩa tư bản, xây dựng chủ nghĩa xã hội và cuối cùng là chủ nghĩa cộng sản
trên phạm vi toàn thế giới. Để thực hiện được sứ mệnh lịch đó, giai cấp công
nhân phải tổ chức ra chính Đảng của mình. Đảng đó, phải mang bản chất của
giai cấp công nhân mới đảm đương được trọng trách vinh quang và nặng nề

này. Đề cập đến vấn đề bản chất giai cấp công nhân C. Mác - Ph. Ăngghen
chỉ rõ: Đảng Cộng sản phải thể hiện tính vô sản rõ rệt, nghĩa là Đảng Cộng
sản là Đảng của giai cấp công nhân, Đảng luôn đứng vững trên lập trường của
giai cấp công nhân để giải quyết mọi vấn đề trong xây dựng và hoạt động .


4

Hai là, xuất phát từ quy luật ra đời của Đảng Cộng sản nói chung và
quy luật ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam nói riêng.Đảng Cộng sản ra đời
là sản phẩm của sự kết hợp giữa chủ nghĩa xã hội khoa học với phong trào
công nhân. Chính C. Mác - Ph. Ăngghen đề ra tư tưởng của sự kết hợp đó.
Khi nói về vấn đề này, V. I. Lênin khẳng định: “Việc hướng chủ nghĩa xã hội
đi đến chỗ kết hợp với phong trào công nhân đó là công lao chủ yếu của C.
Mác - Ph. Ăngghen. Hai ông đã sáng tạo ra một lý luận cách mạng, lý luận
giải thích tính tất yếu của sự kết hợp ấy và đề ra nhiệm vụ cho những người
xã hội chủ nghĩa là phải tổ chức cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản”3.
Điều đó có nghĩa là: chính sự kết hợp giữa chủ nghĩa xã hội khoa học
với phong trào công nhân là quy luật ra đời của các Đảng vô sản, sự kết hợp
giữa học thuyết cách mạng và khoa học với một phong trào cách mạng để
thành lập ra chính đảng cách mạng của giai cấp công nhân. Như vậy, bản
chất cách mạng và khoa học là thuộc tính căn bản của Đảng Cộng sản. Cho
nên, việc tăng cường bản chất giai cấp công nhân trong quá trình xây dựng
Đảng là một tất yếu khách quan, một nhu cầu của sự nghiệp cách mạng.
Ở Việt Nam, sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam vừa tuân theo
những quy luật chung (tính phổ biến), đồng thời cũng có quy luật riêng (tính
đặc thù). Đó là sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công
nhân và phong trào yêu nước Việt Nam. Đảng viên của Đảng ta chiếm hơn
90% xuất thân từ thành phần nông dân, gần 10% xuất thân từ thành phần giai
cấp công nhân. Mặc dù, có những nét riêng nhưng giai cấp công nhân Việt

Nam mang đầy đủ đặc điểm của giai cấp công nhân quốc tế, đó là giai cấp
triệt để cách mạng, có tinh thần đoàn kết, có kỷ luật tự giác nghiêm minh, là
giai cấp đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến… cũng chính từ những
nét riêng đó dẫn đến thành phần xã hội của đội ngũ đảng viên cũng không
giống các Đảng Cộng sản ở các nước trên thế giới. Do đó, trong công tác xây
3

V. I. Lênin toàn tập, tập 4, Nxb. M, 1978, tr. 308.


5

dựng Đảng phải ra sức giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện bản chất giai cấp công
nhân, tính tiên phong của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Thường xuyên giữ vững
và tăng cường bản chất giai cấp công nhân cho toàn Đảng là tất yếu khách
quan, là vấn đề cấp bách trong tình hình hiện nay. Khi đề cập đến vấn đề bản
chất giai cấp công nhân V. I. Lênin chỉ rõ: cái quyết định nhất là Đảng đó
chiến đấu cho mục đích lý tưởng gì… chứ không phải là số lượng giai cấp
công nhân nhiều hay ít trong Đảng. Đảng Cộng sản Việt Nam là một Đảng
mà phần lớn đảng viên xuất thân từ giai cấp nông dân, nhưng mục tiêu, lý
tưởng của Đảng là mục tiêu lý tưởng của giai cấp công nhân, đó là lãnh đạo
thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây
dựng thành công chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản ở Việt Nam.
Ba là, xuất phát từ vai trò và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Việt nam.Có thể nói rằng giai cấp công nhân Việt nam là giai cấp tiên tiến
nhất, đại diện cho phương thức sản xuất tiến bộ nhất, tiêu biểu cho xu thế phát
triển của thời đại và cũng là giai cấp tiêu biểu cho truyền thống tốt đẹp của
dân tộc ta. Là giai cấp duy nhất có khả năng lãnh đạo toàn thể nhân dân lao
động tiến hành công cuộc đổi mới và xây dựng đất nước theo định hướng xã
hội chủ nghĩa, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ

quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Sự ra đời và phát triển của giai cấp công
nhân Việt Nam gắn liền với công cuộc khai thác thuộc địa của thực dân Pháp
(giai cấp công nhân ra đời trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất, lớn lên
trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai của Pháp). Giai cấp công nhân Việt
Nam ra đời trong một đất nước có truyền thống yêu nước, so với giai cấp
nông dân thì giai cấp công nhân Việt Nam nhỏ bé về số lượng, chất lượng lúc
đầu còn hạn chế, là giai cấp bị bóc lột nặng nề nhất, ra đời trước giai cấp tư
sản dân tộc, chịu ảnh hưởng của cách mạng Tháng Mười nhưng sớm có Đảng
lãnh đạo. Là giai cấp ra đời gắn liền với lợi ích dân tộc, có quan hệ máu thịt
với giai cấp nông dân. Dù nhỏ bé về số lượng nhưng giai cấp công nhân Việt


6

Nam mang đầy đủ bản chất của giai cấp công nhân quốc tế và là giai cấp duy
nhất có khả năng lãnh đạo cách mạng Việt Nam, giải phóng dân tộc và xây
dựng chủ nghĩa xã hội. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam là
lãnh đạo toàn thể nhân dân lao động tiến hành đấu tranh cách mạng, đánh đổ
đế quốc, phong kiến, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững
chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Xuất phát từ sứ mệnh lịch sử đó,
cho nên trong công tác xây dựng Đảng phải giữ vững và tăng cường bản chất
giai cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng.
Bốn là, xuất phát từ thực tiễn lịch sử ra đời của các Đảng Cộng sản và
phong trào công nhân trên thế giới và thực tiễn ra đời, xây dựng, phát triển
của Đảng Cộng sản Việt Nam hơn 76 năm qua.Cách mạng tháng Mười Nga
năm 1917 thắng lợi, hàng loạt các Đảng Cộng Sản trên thế giới được thành
lập .Nhưng thực tiễn hiện nay, các Đảng Cộng sản và phong trào công nhân
thế giới đang đứng trước một thách thức mới đó là sự sụp đổ của chủ nghĩa
xã hội, sự tan rã của các Đảng Cộng sản ở Liên Xô và Đông Âu, khi xem xét
có nhiều nguyên nhân. Một trong những nguyên nhân đó là, Đảng Cộng Sản ở

đó không thường xuyên giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân,
tính tiên phong của Đảng, dẫn đến hiệu quả lãnh đạo bị giảm sút, thậm trí
Đảng mất vai trò lãnh đạo đối với toàn xã hội.
Thực tiễn với Đảng ta: từ khi ra đời đến nay, Đảng ta luôn giữ vững và
tăng cường bản chất giai cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng. Vì vậy,
vai trò lãnh đạo của Đảng luôn được củng cố và phát huy. Điều đó được thể
hiện ở sự lãnh đạo tài tình, tinh thần chiến đấu kiên cường, anh dũng, tận tuỵ,
trung thành và sáng tạo của các tổ chức đảng, của cán bộ, đảng viên ở việc
giải quyết một cách khoa học, chính xác về những vấn đề chiến lược, sách
lược. Do thường xuyên giữ và tăng cường bản chất giai cấp công nhân, luôn
đứng vững trên lập trường của giai cấp công nhân mà Đảng ta luôn có đường
lối và phương pháp cách mạng đúng đắn để lãnh đạo cách mạng giành thắng


7

lợi trọn vẹn, xứng đáng là lãnh tụ chính trị, Bộ tham mưu chiến đấu của giai
cấp công nhân. Chính sự giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân,
tính tiên phong của Đảng nên đã thực hiện tốt các nguyên tắc trong xây dựng
Đảng. Kết quả là Đảng đã lãnh đạo nhân dân ta đi từ thắng lợi này đến thắng
lợi khác. Cũng chính nhờ giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công
nhân, tính tiên phong mà Đảng đã lãnh đạo nhân dân ta vượt qua muôn vàn
khó khăn thử thách, giành được nhiều thành tựu quan trọng, nhất là trong 20
năm đổi mới đất nước. Từ thực tiễn đó đặt ra là Đảng phải giữ vững và tăng
cường bản chất giai cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng.
Năm là, xuất phát từ thực tiễn thế giới, khu vực, trong nước có nhiều
diễn biến phức tạp. Từ công cuộc đổi mới chúng ta thực hiện nền kinh tế thị
trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại
hoá đất nước, mở rông giao lưu hợp tác quốc tế, đã xuất hiện thành phần kinh
tế tư bản chủ nghĩa tồn tại và phát triển ở nước ta. Mọi cán bộ, đảng viên hàng

ngày, hàng giờ tiếp xúc với kinh tế tư bản chủ nghĩa, lối sống tư bản chủ
nghĩa. Bởi vậy, việc giữ bản chất giai cấp công nhân, tính tiên phong của
Đảng có ý nghĩa quyết định đến bản chất và sự thành công của công cuộc đổi
mới, quyết định sự tồn tại của chế độ xã hội chủ nghĩa và để khắc phục được
khuyết tật của nền kinh tế nhiều thành phần, để cán bộ, đảng viên không bị xa
ngã trước lối sống tư bản chủ nghĩa. Hiện nay, Đảng ta là Đảng cầm quyền
lực lượng lãnh đạo toàn xã hội thì Bản chất giai cấp công nhân, tính tiên
phong của Đảng có ý nghĩa quyết định đối với bản chất của chế độ xã hội, bản
chất của hệ thống chính trị. Giữ vững bản chất giai cấp công nhân của Đảng là
biện pháp cơ bản và cấp bách để khắc phục có hiệu quả mặt trái của nền kinh
tế thị trường, giữ vững được định hướng xã hội chủ nghĩa. Bởi vì, trong khi
phát triển nền kinh tế thị trường thì thành phần trong Đảng đứng trong các
thành phần kinh tế đều mang dấu ấn riêng khác nhau. Do đó, phải củng cố,
tăng cường bản chất giai cấp công nhân là tất yếu, có giữ vững bản chất giai


8

cấp công nhân thì đội ngũ cán bộ, đảng viên mới có bản lĩnh chính trị vững
vàng, không bị xa ngã trước những diễn biến mau lẹ và phức tạp của cuộc
sống, trước sự cám dỗ của đồng tiền.Mặt khác, bản chất giai cấp công nhân
của Đảng là hiện tượng chính trị xã hội, là cái tương đối ổn định nhưng không
hoàn toàn ổn định, mà luôn chịu tác động nhiều chiều của các yếu tố kinh tế
xã hội. Trước những diễn biến của tình hình trong nước, khu vực, thế giới và
sự điên cuồng chống phá của chủ nghĩa đế quốc, các thế lực thù địch, thì việc
giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân, tính tiên phong của
Đảng là vấn đề cấp thiết hiện nay. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII đã
tổng kết công tác xây dựng Đảng sau 10 năm đổi mới, một trong những
khuyết điểm của công tác xây dựng Đảng là : “Trong điều kiện cơ chế thị
trường, kinh tế nhiều thành phần, mở cửa với bên ngoài, cán bộ, đảng viên

hàng ngày, hàng giờ chịu tác động của nhiều nhân tố rất phức tạp, kể cả
những hoạt động chống phá Đảng, vấn đề giữ vững bản chất giai cấp công
nhân đứng trước những thử thách mới. Song, Đảng thiếu sự chuẩn bị đầy đủ
cho bước chuyển này, chưa chú ý đúng mức vấn đề giáo dục, rèn luyện phẩm
chất chính trị và đạo đức đối với cán bộ đảng viên. Một bộ phận không nhỏ
cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng bản thân, phai nhạt lý tưởng, mất cảnh giác,
giảm sút ý chí, kém ý thức tổ chức kỷ luật, xa đoạ về đạo đức và lối sống.
Một số thoái hoá về chính trị, tuy rất ít nhưng hoạt động của họ gây hậu quả
hết sức xấu”4.
Thực trạng đó cho thấy, việc giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp
công nhân, tính tiên phong của Đảng là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của
công tác xây dựng Đảng, là vấn đề có ý nghĩa quyết định đến năng lực lãnh
đạo sức chiến đấu của Đảng, bảo đảm cho Đảng luôn là đội tiên phong chính
trị, lực lượng lãnh đạo có uy tín với toàn bộ dân tộc hiện nay.

4

Đảng Cộng sản Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb CTQG, H, 1996, tr. 137.


9

1.2 Nội dung giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân, tính
tiên phong của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Biểu hiện bản chất giai cấp công nhân: Bản chất giai cấp công nhân của
Đảng thể hiện ở mục tiêu, lý tưởng, ở Cương lĩnh, đường lối, nền tảng tư
tưởng, các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt Đảng, ở phẩm chất năng lực của đội
ngũ cán bộ, đảng viên, mối quan hệ gắn bó giữa Đảng với nhân dân và ở sự
kết hợp giải quyết giữa vấn đề dân tộc và vấn đề quốc tế.
Về mục tiêu, Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng của giai cấp công nhân

Việt Nam, mục tiêu lý tưởng, lập trường, lợi ích của Đảng là của giai cấp
công nhân. mọi đường lối, chủ trương chiến lược, sách lược được đề ra trên
cơ sở của giai cấp công nhân, đó là độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, là xây
dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ,
văn minh. Xét về vai trò sứ mệnh lịch sử của Đảng thì Đảng chính là đội tiên
phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của cả dân tộc. Sự
nghiệp độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh,
xã hội công bằng, dân chủ, văn minh mà Đảng ta đã và đang phấn đấu là mục
tiêu lý tưởng của giai cấp công nhân và của cả dân tộc. Đảng ta lãnh đạo giai
cấp công nhân và toàn dân tộc đoàn kết chung sức phấn đấu cho mục tiêu lý
tưởng đó. Đảng ta, được cả dân tộc tin yêu, thừa nhận là người lãnh đạo, đó là
niềm vinh dự, nguồn sức mạnh của Đảng, nhất là hiện nay Đảng ta lại là Đảng
cầm quyền. Điều đó, nói lên sự lớn mạnh và uy tín của Đảng được tăng lên.
Mặt khác, còn khẳng định trong thời đại ngày nay, chỉ có Đảng mang bản
chất của giai cấp công nhân theo chủ nghĩa Mác - Lênin mới đại diện cho lợi
ích chân chính của dân tộc. Đồng thời, dương cao ngọn cờ dân tộc và biết đấu
tranh cho thắng lợi của sự nghiệp giải phóng dân tộc là dấu hiệu của một Đảng
Mác - Lênin, Đảng chiến đấu cách mạng chân chính của giai cấp công nhân.
Về hệ tư tưởng: Nền tảng tư tưởng của Đảng là của giai cấp công nhân,
đó là chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Đây là luận điểm quan


10

trọng nhất, quyết định bản chất giai cấp công nhân của Đảng Cộng sản, trong
báo cáo chính trị Đại hội Đảng lần thứ IX khẳng định: “Đảng và nhân dân ta
quyết tâm xây dựng đất nước Việt Nam theo con đường xã hội chủ nghĩa trên
nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh”. Đồng thời, báo
cáo cũng chỉ rõ: “khẳng định lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Đảng là sự tổng

kết sâu sắc thực tiễn cách mạng và là bước phát triển quan trọng trong nhận
thức và tư duy lý luận của Đảng ta”.5 Chủ nghĩa Mác - Lênin là học thuyết
cách mạng nhất, hoàn chỉnh nhất, là tinh hoa của trí tuệ loài người, là sản
phẩm có tính quy luật của sự phát triển những tư tưởng tiên tiến của nhân
loại. Chủ nghĩa Mác - Lênin chỉ ra quy luật vận động khách quan của tự
nhiên, xã hội, tư duy, chỉ ra quy luật phát triển tất yếu của xã hội loài người là
tiến lên chủ nghĩa cộng sản. Chủ nghĩa Mác - Lênin là thế giới quan, phương
pháp luận, là vũ khí tư tưởng của giai cấp công nhân và Đảng Cộng sản. Chủ
tịch Hồ Chí Minh khẳng định: bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều
nhưng chủ nghĩa chắc chắn nhất, chân chính nhất, cách mạng nhất là chủ
nghĩa Lênin.
Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc
về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng
và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta,
kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh
hoa văn hóa nhân loại. Đó là tư tưởng về giải phóng dân tộc, giải phóng giai
cấp, giải phóng con người; về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội,
kết hộ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; về sức mạnh của nhân dân,
của khối đại đoàn kết dân tộc; về quyền làm chủ của nhân dân, xây dựng Nhà
nước thực sự của dân, do dân, vì dân; về quốc phòng toàn dân, xây dựng lực
5

Đảng Cộng sản Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb CTQG, H, 2001, tr. 83 - 84.


11

lượng vũ trang nhân dân… về xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, cán bộ, đảng
viên vừa là người lãnh đạo vừa là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân…
Như vậy, khi nói về bản chất giai cấp công nhân của Đảng là xét về hệ

tư tưởng của Đảng. Đảng chỉ có thể mang hệ tư tưởng của giai cấp công nhân,
tức là chủ nghĩa Mác - Lênin mà không mang hệ tư tưởng của giai cấp nào
khác. Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng
của Đảng ta, là hệ tư tưởng của giai cấp công nhân nước ta và ngày càng giữ
vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần tư tưởng của nhân dân ta. Như vậy,
trong hệ tư tưởng của giai cấp công nhân nước ta có sự kết hợp của chủ nghĩa
Mác - Lênin với những giá trị truyền thống của dân tộc ta, nó không thể đối
lập giá trị của giai cấp công nhân với giá trị của dân tộc.
Về nguyên tắc hoạt động: Đảng phải xây dựng và hoạt động theo
nguyên tắc phù hợp với đặc điểm và tổ chức của giai cấp công nhân, đó là tập
trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, tự phê bình và phê bình.
Trong đó, nguyên tắc tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức cơ bản của
Đảng. Nguyên tắc này chi phối, xuyên suốt quá trình xây dựng, tổ chức, sinh
hoạt và hoạt động lãnh đạo của Đảng. Sức mạnh của Đảng được quyết định
bởi việc quán triệt và thực hiện đầy đủ nguyên tắc này. Tập trung dân chủ quy
định hình thức, cơ cấu tổ chức của Đảng, quy định nguyên tắc giải quyết quan
hệ nội bộ Đảng. Tập trung dân chủ phát huy được tính chủ động tích cực sáng
tạo, ý thức trách nhiệm cao của mọi cán bộ đảng viên và tổ chức đảng, đồng
thời tập trung được trí tuệ và sức mạnh của toàn Đảng. Tập trung dân chủ còn
là cơ sở để xây dựng và củng cố Đảng, xây dựng sự đoàn kết thống nhất, là cơ
sở để xây dựng và giữ vững kỷ luật Đảng, là tiêu chuẩn để phân biệt đảng
mác xít chân chính hay cơ hội về mặt tổ chức.
Về nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, là nguyên tắc lãnh
đạo cao nhất của Đảng, nó là sự biểu hiện cụ thể của nguyên tắc tập trung dân
chủ trong phương pháp, tác phong lãnh đạo của Đảng. Thực hiện tốt nguyên


12

tắc này sẽ phát huy được quyền làm chủ, tính năng động sáng tạo và trí tuệ

tập thể, trách nhiệm của mỗi cá nhân trong quá trình đề ra đường lối, chủ
trương, biện pháp, bảo đảm cho mọi chủ trương, đường lối được quyết định
đúng đắn, chính xác và tổ chức thực hiện triệt để. Hạn chế đến mực thấp nhất
những sai lầm trong lãnh đạo, hoạt động của Đảng, đồng thời phải thực hiện
tốt tự phê bình và phê bình, đó là quy luật phát triển của Đảng, là thước đo
trình độ dân chủ trong sinh hoạt Đảng, là trách nhiệm của Đảng đối với nhân
dân. Vì vậy, để tăng cường bản chất giai cấp công nhân, tính tiên phong của
Đảng thì Đảng phải được xây dựng và tổ chức hoạt động theo nguyên tắc này.
Về lợi ích: Lợi ích của Đảng là đại biểu trung thành cho lợi ích của giai
cấp công nhân. Lợi ích của giai cấp công nhân thống nhất với lợi ích của nhân
dân lao động và của cả dân tộc. Bời vì, Đảng Cộng sản Việt Nam mang bản
chất của giai cấp công nhân Việt Nam, Đảng là lãnh tụ chính trị, đội tiên
phong của giai cấp công nhân. Do đó, lợi ích của Đảng trước hết là đại biểu
cho lợi ích của giai cấp công nhân. Lợi ích của giai cấp lại luôn thống nhất
với lợi ích của các tầng lớp nhân dân lao động và toàn dân tộc. Vì vậy, Đảng
không chỉ là lãnh tụ chính trị và đại biểu cho lợi ích của giai cấp công nhân
mà Đảng còn là lãnh tụ chính và đại biểu cho lợi ích của nhân dân lao động và
của cả dân tộc Việt Nam. Đảng là lực lượng lãnh đạo duy nhất đối với sự
nghiệp cách mạng nước ta. Trong điều kiện Đảng cầm quyền, Đảng trở thành
lực lượng lãnh đạo toàn xã hội. Cho nên, Đảng đại biểu cho lợi ích và chăm lo
lợi ích của toàn dân tộc, chịu trách nhiệm về vận mệnh của toàn dân tộc. Khi
nói về lợi ích của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “ngoài lợi ích của
giai cấp công nhân và nhân dân lao động, Đảng ta không có lợi ích nào
khác”6. Đại hội Đảng lần thứ VI xác định: “Đảng ta không có mục đích nào
khác là đấu tranh vì hạnh phúc của nhân dân” 7và “Mọi chủ trương, chính sách
6
7

Hồ Chí Minh toàn tập, tập 9, Nxb CTQG, H, 1996, tr. 286.
Đảng Cộng sản Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI Nxb ST, H, 1987, tr. 29.

13

của Đảng phải xuất phát từ lợi ích, nguyện vọng và khả năng của nhân dân lao
động, khơi dậy được sự đồng tình, ủng hộ của quần chúng. Quan liêu, mệnh
lệnh, xa rời quần chúng đi ngược lại lợi ích của nhân dân là làm suy yếu sức
mạnh của Đảng”8. Đảng có thực sự là đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp
công nhân, của nhân dân lao động và của cả dân tộc thì Đảng mới gắn bó mật
thiết với giai cấp, dân tộc, mới có đường lối, chủ trương đúng đắn, phản ánh
lợi ích của dân tộc và giai cấp, quần chúng nhân dân mới tin theo Đảng, Đảng
mới có lực lượng hùng hậu và phát huy được vai trò lãnh đạo của mình đối
với giai cấp và dân tộc. Để gắn bó chặt chẽ với giai cấp và dân tộc, trong toàn
bộ hoạt động của mình Đảng phải quán triệt quan điểm “lấy dân làm gốc”
phải xây dựng và phát huy quyền làm chủ thực sự của quần chúng nhân dân.
Về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân: Đảng phải gắn bó mật thiết
với quần chúng nhân dân. Đây là mối quan hệ bản chất của Đảng Cộng sản, là
sức mạnh và là vấn đề sống còn của Đảng, là nguyên tắc để xây dựng Đảng,
là tiêu chuẩn để phân biệt Đảng mácxít với các đảng phái khác. Mối liên hệ
này bảo đảm và phát huy được quyền làm chủ thực sự của nhân dân thông qua
hệ thống chính trị. Nói về mối quan hệ Đảng với nhân dân, Chủ tịch Hồ Chí
Minh chỉ rõ: Người lãnh đạo ắt phải có mối liên hệ giữa mình với các tầng lớp
người, với dân chúng, gắn chặt mối liên hệ với dân chúng và luôn lắng tai
nghe ý kiến của dân chúng, đó là nền tảng, lực lượng của Đảng nhờ đó mà
Đảng thắng lợi. Vì vậy, cách xa dân chúng, không liên hệ chặt chẽ với dân
chúng cũng như đứng lơ lửng giữa trời, nhất định thất bại.
Chỉ có liên hệ với quần chúng nhân dân, với tư cách là đối tượng lãnh
đạo thì Đảng mới tồn tại với tư cách là người lãnh đạo, là lãnh tụ chính trị của
giai cấp công nhân, nhân dân lao động. Quan liêu, mệnh lệnh xa rời dân có
nghĩa là Đảng tự cắt đứt mối liên hệ với nhân dân và tự phủ nhận địa vị lãnh

8

Đảng Cộng sản Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI Nxb ST, H, 1987, tr. 29.


14

đạo của mình. Làm cho đường lối và hoạt động của Đảng sẽ mất phương
hướng , Đảng sẽ không còn sức mạnh.
Về chủ nghĩa quốc tế: .Từ khi thành lập đến nay, Đảng ta luôn khẳng
định cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng thế giới. Mọi đường
lối, chính sách của Đảng bao giờ cũng thể hiện sự kết hợp chặt chẽ lợi ích dân
tộc với lợi ích của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Đảng đã đấu
tranh không mệt mỏi vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội của dân tộc mình,
đồng thời luôn có ý thức và hành động thiết thực với trách nhiệm, nghĩa vụ
với phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới. Cuộc kháng chiến chống
thực dân Pháp và đế quốc Mỹ của dân tộc ta do Đảng lãnh đạo đã tạo điều
kiện thuận lợi cho sự phát triển của phong trào giải phóng dân tộc và phong
trào cộng sản trên thế giới. Trong hoạt động lý luận cũng như trong thực tiễn
Đảng ta vừa giữ vững tinh thần độc lập tự chủ, tự lực tự cường vừa tranh thủ
sự ủng hộ và hợp tác quốc tế. Đảng vừa chăm lo củng cố, đoàn kết giai cấp,
đoàn kết dân tộc, vừa không ngừng vun đắp tình đoàn kết quốc tế và làm tròn
nghĩa vụ quốc tế của mình. Một trong những bài học kinh nghiệm Đảng ta rút
ra từ thực tiễn cách mạng là: Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại,
sức mạnh trong nước và sức mạnh quốc tế. Ngày nay, trước cuộc đấu tranh
của nhân dân thế giới vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội,
trước sự phát triển của khoa học công nghệ hiện đại và quá trình quốc tế hoá
nền kinh tế. Cho nên, cần phải kết hợp chặt chẽ yếu tố dân tộc với yếu tố quốc
tế, yếu tố truyền thống và yếu tố hiện đại để đưa đất nước tiến lên. Chủ tịch

Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Chính vì đã biết kết hợp phong trào cách mạng nước
ta với phong trào cách mạng của giai cấp công nhân quốc tế và của các dân
tộc bị áp bức mà Đảng ta đã vượt qua được mọi khó khăn, đưa giai cấp công


15

nhân và nhân dân ta đến những thắng lợi vẻ vang ngày nay” 9và “quan sơn
muôn dặm một nhà, bốn phương vô sản đều là anh em”10.
Trong điều kiện hiện nay, Đảng cầm quyền lãnh đạo toàn dân ta tiến
hành xây dựng chủ nghĩa xã hội, nội dung bản chất giai cấp công nhân của
Đảng được Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI nêu lên là: “Đảng Cộng sản
Việt Nam, bộ tham mưu chiến đấu có tổ chức và là tổ chức cao nhất của giai
cấp công nhân Việt Nam. Đảng đại biểu trung thành lợi ích giai cấp công
nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc đồng thời Đảng làm nghĩa vụ của
mình đối với phong trào cộng sản quốc tế” 11. Đến Đại hội VII Đảng tổng kết
quá trinh thắng lợi của cách mạng nước ta nêu trong Điều lệ Đảng viết gọn lại
nhưng vẫn thể hiện bản chất giai cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng:
Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đại biểu trung thành
của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc. Mục đích của
Đảng là xây dựng nước Việt Nam, tự chủ, giàu mạnh theo con đường xã hội
chủ nghĩa và cuối cùng là thực hiện mục tiêu lý tưởng cộng sản chủ nghĩa.
Đến Đại hội VIII và Đại hội IX Đảng ta tiếp tục bổ sung: Mục đích của Đảng
là xây dựng một nước Việt Nam dân chủ giàu mạnh, xã hội công bằng, văn
minh, thực hiện thành công chủ nghĩa xã hội và cuối cùng là chủ nghĩa cộng
sản. Sự bổ sung này có ý nghĩa nhấn mạnh tư tưởng độc lập dân tộc gắn liền
với chủ nghĩa xã hội, phù hợp với giai đoạn mới, khắc phục, đề phòng các
biểu hiện lệch lạc trong điều kiện đổi mới, mở cửa và hội nhập quốc tế. Như
vậy, quy định về bản chất giai cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng thực
chất đây là nguyên tắc cơ bản nhất, có tính bao trùm cả về chính trị, tư tưởng

và tổ chức của công tác xây dựng Đảng của Đảng ta. Điều đó, đòi hỏi Đảng ta
trong ý thức và hoạt động của mình phải đứng vững trên lập trường, quan
điểm của giai cấp công nhân, giải quyết một cách tốt nhất các mối quan hệ
Hồ Chí Minh toàn tập, tập 10, Nxb CTQG, H, 1996, tr. 19.
Hồ Chí Minh toàn tập, tập 10, Nxb CTQG, H, 1996, tr. 195.
11 Đảng Cộng sản Báo cáo tổng kết xây dựng Đảng và sửa đổi Điều lệ Đảng tại Đại hội VI, Nxb ST, H,
1997, tr. 27.
9

10


16

giữa lợi ích của giai cấp với lợi ích của dân tộc, giữa lợi ích dân tộc với lợi ích
quốc tế trên tất cả các lính vực chính trị, kinh tế, văn hoá, tư tưởng và tổ chức.
*Biểu hiện tính tiên phong của Đảng.
Đảng Cộng sản Việt Nam mang bản chất của giai cấp công nhân Việt
Nam nhưng Đảng không phải là toàn bộ giai cấp công nhân mà Đảng là bộ
phận ưu tú nhất, giác ngộ nhất, cách mạng nhất, tiên tiến nhất của giai cấp
công nhân và quần chúng nhân dân lao động. Đảng liên hệ chặt chẽ với giai
cấp không tách rời giai cấp, nhưng Đảng là đội tiên phong, lãnh tụ chính trị,
Bộ tham mưu chiến đấu của giai cấp công nhân Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí
Minh chỉ rõ: “Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời cũng
là đội tiên phong của cả dân tộc” 12. Với tư cách là lãnh tụ chính trị, Đảng phải
tiên phong về chính trị, tư tưởng, tổ chức, Đảng tiên phong cả về phẩm chất
và năng lực, tư tưởng hành động, lý luận và thực tiễn. Đảng chỉ kết nạp vào
hàng ngũ của mình những người ưu tú nhất, có giác ngộ cộng sản chủ nghĩa,
gương mẫu dũng cảm và hy sinh nhất trong giai cấp công nhân và các tầng
lớp nhân dân lao động để phấn đấu cho mục đích và lý tưởng của Đảng.

Tiên phong về chính trị: Đảng phải kiên định với mục tiêu lý tưởng,
con đường cách mạng xã hội chủ nghĩa. Đảng phải đề ra đường lối, cương
lĩnh, chính sách đúng. Đường lối, chính sách của Đảng phải tuân thủ và phản
ánh đúng quy luật và điều kiện khách quan, phải trên cơ sở kết hợp đúng đắn
những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với thực
tiễn cách mạng. Đường lối của Đảng phản ánh đúng tâm tư, nguyện vọng, lợi
ích của quần chúng, phù hợp với sức dân, phù hợp thực tiễn và đặc thù của
đất nước, của dân tộc. Đường lối chính trị đúng là nguồn sức mạnh to lớn của
Đảng, là gốc rễ của mọi thắng lợi cách mạng. Đảng vạch ra đường lối chính
trị đúng thì mới có thể tăng cường vai trò lãnh đạo của mình, đoàn kết và
tranh thủ sự ủng hộ đông đảo của quần chúng nhân dân lao động, phát triển
12

Hồ Chí Minh toàn tập, tập 8, Nxb CTQG, H, 2000, tr. 295.


17

lực lượng cách mạng lớn mạnh, đưa sự nghiệp cách mạng không ngừng lớn
lên. Đường lối chính trị đúng còn là điều kiện tiên quyết để nâng cao chất
lượng công tác tư tưởng và tổ chức, là cơ sở để giáo dục đảng viên , cán bộ
thống nhất tư tưởng và hành động.
Đường lối chính trị đúng là linh hồn của tổ chức, là mục tiêu và lý do
tồn tại của tổ chức Đảng, một trong những điều kiện căn bản nhất để xây
dựng và củng cố kỷ luật của Đảng. Nó yêu cầu và quy định phương hướng về
lựa chọn đảng viên, năng lực, phẩm chất cán bộ, quy định việc bố trí, sử dụng
cán bộ để thực hiện đường lối ấy. Đồng thời, cũng quy định hình thức tổ
chức, chức năng và cơ cấu bộ máy phù hợp với đòi hỏi của đường lối. Do
vậy, nếu nhiệm vụ chính trị sai thì công tác tổ chức cũng sai theo, nếu nhiệm
vụ chính trị không rõ ràng thì công tác tư tưởng và công tác tổ chức sẽ rơi vào

tình trạng lúng túng, mò mẫm, mất phương hướng. Nhìn lại quá trình xây
dựng Đảng ta, chúng ta càng tự hào rằng Đảng ta luôn có đường lối chính trị
đúng đắn và sáng tạo cả trong đấu tranh cách mạng và trong lĩnh vực xây
dựng đất nước; trong ngoai giao đường lối đó được Đảng ta vạch ra một cách
độc lập, sáng tạo nhằm nắm vững những nguyên lý của chủ nghĩa Mác Lênin, chú trọng tổng kết kinh nghiệm phong phú qua đấu tranh cách mạng,
đồng thời tiếp thu có chọn lọc của các Đảng anh em.
Tiên phong về tư tưởng: tức là Đảng phải lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh làm hệ tư tưởng duy nhất đồng thời truyền bá hệ tư tưởng
đó giữ địa vị thống trị trên lĩnh vực tư tưởng toàn xã hội. Phải làm cho toàn
Đảng đứng vững trên lập trường quan điểm của giai cấp công nhân, tuyệt đối
trung thành với chủ nghĩa Mác - Lênin, nâng cao phẩm chất cách mạng của
cán bộ, đảng viên. Đấu tranh chống mọi biểu hiện và trào lưu tư tưởng phi vô
sản, biểu hiện của chủ nghĩa cơ hội, xét lại. Đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh
khẳng định: “muốn cách mạng thành công thì phải lấy dân chúng (công nông)
làm gốc, phải có Đảng vững bền, phải bền gan, phải hy sinh, phải thống nhất.


18

Nói tóm lại là phải theo chủ nghĩa Mã Khắc Tư và Lênin” 13. Mặt khác, Đảng
phải thường xuyên là chỗ dựa về tư tưởng và tinh thần cho quần chúng nhân
dân trong mọi thử thách. Thực tiễn chứng minh, trong cuộc kháng chiến
chống Mỹ, đế quốc Mỹ là kẻ thù có tiềm lực mọi mặt, nhiều nước trên thế
giới phải lo ngại. Nhưng Đảng ta đã vững vàng về tư tưởng, sáng suốt lãnh
đạo nhân dân ta đánh bại đế quốc Mỹ. Hoặc sau khi Liên Xô và hệ thống xã
hội chủ nghĩa ở Đông Âu sụp đổ thì Đảng ta một lần nữa lại khẳng định sự vững
vàng về tư tưởng và tìm ra con đường đi phù hợp với thực tiễn Việt Nam nói riêng
và xu thế của thời đại nói chung.
Tiên phong về tổ chức: tức là Đảng phải thường xuyên xây dựng mình
là một chỉnh thể có tổ chức. Nghĩa là Đảng phải là một khối đoàn kết, thống

nhất, có kỷ luật tự giác, nghiêm minh, hoạt động theo nguyên tắc tập trung
dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, tự phê bình và phê bình. Bởi vì,
tổ chức là điều kiện vật chất bảo đảm cho tư tưởng biến thành hành động,
thành hiện thực. Trong điều kiện Đảng lãnh đạo chính quyền, lãnh đạo cách
mạng xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội thì sự tiên phong về tổ
chức có vị trí hết sức quan trọng. Nói về tổ chức V. I. Lênin đã chỉ rõ: Lĩnh
vực trọng yếu khó khăn nhất của cách mạng xã hội chủ nghĩa là nhiệm vụ tổ
chức. Khi đã có đường lối thì tất cả vấn đề là ở tổ chức thực hiện, tổ chức là
biện pháp cơ bản bảo đảm thực hiện đường lối. Đảng ta trong lãnh đạo cách
mạng thường xuyên quan tâm chăm lo xây dựng Đảng cả về chính trị, tư
tưởng và tổ chức, đồng thời luôn đấu tranh chống các biểu hiện nhận thức
lệch lạc, xem thường vai trò của tổ chức hoặc thiên về những biện pháp tổ
chức và hành chính đơn thuần, coi nhẹ vai trò công tác tư tưởng. Chính trị tư
tưởng tách khỏi tổ chức sẽ chỉ dừng lại ở nhận thức, không thể biến thành
hành động, tổ chức tách rời chính trị tư tưởng sẽ thành hành động mù quáng,
độc đoán, mệnh lệnh. Vì vậy, để giữ vững bản chất giai cấp công nhân, tính
13

Hồ Chí Minh toàn tập, tập 2, Nxb CTQG, H, 2000, tr. 280.


19

tiên phong của Đảng, thì phải xây dựng cả ba mặt trên. Đồng thời, để giữ
vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng
phải thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản sau đây:
2. Một số giải pháp cơ bản để giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp
công nhân, tính tiên phong của Đảng trong tình hình hiện nay
2.1 Thực trạng công tác xây dựng Đảng trong thời gian qua.
Trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước mà chúng ta

đang tiến hành, nhiệm vụ chính trị của Đảng hết sức nặng nề. Bên cạnh những
thuận lợi và những thành tựu mà chúng ta đã đạt được thì cũng phải đương
đầu với không ít những khó khăn và thử thách. Sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa
xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa diễn ra trong bối cảnh
rất phức tạp, cuộc đấu tranh dân tộc, giai cấp trên phạm vi toàn thế giới đang
tiếp tục diễn ra sâu sắc và quyết liệt. Cuộc cách mạng khoa học và công nghệ
phát triển với tốc độ như vũ bão. Do vậy, để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức
chiến đấu của Đảng, để Đảng lãnh đạo thành công sự nghiệp công nghiệp hoá,
hiện đại hoá đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội. Trước hết, phải giữ vững
và tăng cường bản chất giai cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng. Thời
gian vừa qua, công tác xây dựng Đảng nói chung và việc giữ vững bản chất
giai cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng nói riêng cũng còn có những
hạn chế nhất định như Đại hội IX đã đánh giá: “Trong công tác xây dựng
Đảng, bên cạnh những yếu kém và khuyết điểm, nhất là khuyết điểm về công
tác giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên. Chưa ngăn chặn được sự
suy thoái về tư tưởng, chính trị và đạo đức lối sống. Một số tổ chức Đảng ở
các cấp chưa được chỉnh đốn, dân chủ bị vi phạm, kỷ luật, kỷ cương lỏng lẻo,
nội bộ không đoàn kết. Công tác tổ chức cán bộ còn biểu hiện trì trệ, tổ chức
thực hiện, chỉ đạo các nghị quyết của Đảng và pháp luật của Nhà nước còn
yếu”14.
14

Đảng Cộng sản Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX Nxb ST, H, 2001, tr. 52.


20

Trong khi đó, các thế lực thù địch đang tìm mọi cách tiến công phá
hoại sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta nhất là chiến lược “diễn biến hoà
bình”. Chúng ra sức xuyên tạc, vu cáo với những thủ đoạn hết sức thâm độc

và nguy hiểm đối với Đảng và Nhà nước ta, đánh thẳng vào hệ tư tưởng,
đường lối chính trị của Đảng, kích động chia rẽ nội bộ Đảng. Chúng muốn
chia rẽ Đảng, Nhà nước với nhân dân hòng làm tan rã Đảng ta, chế độ ta từ
bên trong. Đứng trước tình hình ấy nếu Đảng ta không vững vàng về chính trị
tư tưởng, không thống nhất ý chí và hành động, không trong sạch về đạo đức
lối sống, không chặt chẽ về tổ chức cán bộ, không nhận được sự đồng tình
ủng hộ của nhân dân thì Đảng ta sẽ không hoàn thành được sứ mệnh lịch sử
của mình. Vì vậy, trong tình hình hiện nay trước sự nghiệp công nghiệp hoá,
hiện đại hoá để xây dựng đất nước, hơn lúc nào hết vấn đề cấp bách là phải
thường xuyên giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân, tính tiên
phong của Đảng. Và chỉ có giữ vững được bản chất ,tính tiên phong đó Đảng
mới lãnh đạo được nhà nước, mới đoàn kết được toàn dân để thực hiện được
mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Mới bảo đảm cho nền kinh tế
thị trường phát triển đúng hướng và mới đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu
thủ đoạn của kẻ thù. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII chỉ rõ :Giữ vững
bản chất giai cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng, đây là nhiệm vụ quan
trọng hàng đầu đối với Đảng ta lúc này. Để giữ vững và tăng cường bản chất
giai cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng cần thực hiện tốt một số giải
pháp cơ bản sau:
2.2 Một số giải pháp giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công
nhân, tính tiên phong của Đảng trong tình hình hiện nay.
Một là: giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân trước hết
Đảng phải kiên định với lập trường quan điểm của giai cấp công nhân, kiên
định với mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tuyệt đối trung thành
với lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc, phấn


21

đấu cho mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Bất kỳ trong tình huống

nào, dù tình hình thế giới và trong nước có khó khăn và phức tạp đến đâu,
Đảng không chao đảo dao động xa rời mục tiêu lý tưởng đó. Bởi vì, độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội là phản ánh khách quan sự phát triển của xã hội
nó là kết quả của sản xuất vật chất. Mà trước hết, là sự phát triển của lực
lượng sản xuất đồng thời nó cũng đánh giá sự phát triển trình độ chính trị của
dân tộc, giai cấp và của cả cộng đồng. Nó cũng là thành tựu văn hoá đã đạt
được ở một trình độ nhất định để hướng con người tới độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội. Đây cũng là nguyện vọng của nhân dân ta, là vấn đề có tính quy
luật của cuộc đấu tranh vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
Điều này đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định như một chân lý:
“Không có gì quý hơn độc lập tự do”. Trong tình hình hiện nay và mãi mãi về
sau chỉ có độc lập dân tộc thực sự và chủ nghĩa xã hội chân chính sẽ khắc
phục được sự bất bình đẳng, bảo đảm được quyền con người, bình đẳng về
chủ quyền, quyền tự quyết về vận mệnh của mình và thủ tiêu được mọi đặc
quyền, đặc lợi. Điều này, khác hoàn toàn với bản chất của chủ nghĩa tư bản.
Dưới chủ nghĩa tư bản không có khả năng giải quyết vấn đề độc lập dân tộc
một cách thực sự vì các tập đoàn tư bản không thể đại diện quyền lợi cho dân
tộc mình một cách chân chính. Bởi vì, lợi ích của họ là độc lập của các nhà tư
bản kếch sù. Chỉ có chủ nghĩa xã hội mới đem lại độc lập dân tộc thực sự và
bền vững, mới có đời sống ấm no, tự do, hạnh phúc.
Từ khi nước ta được độc lập thống nhất, thì giải phóng dân tộc là tiền
đề để xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đảng xác định độc lập dân tộc là điều kiện
tiên quyết để thực hiện chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản, là cơ sở bảo
đảm chắc chắn nhất của nền độc lập dân tộc. Nghị quyết Trung ương 6
(3/1989) chỉ ra: đi lên chủ nghĩa xã hội là con đường tất yếu của nước ta, là sự
lựa chọn sáng suốt của Bác Hồ và của Đảng ta. Xây dựng nước Việt Nam xã
hội chủ nghĩa là mục tiêu lý tưởng của Đảng ta và nhân dân ta. Đến Đại hội


22

Đảng IX, một lần nữa Đảng ta khẳng định: “Trong quá trình đổi mới, phải
kiên trì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trên nền tảng chủ nghĩa
Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh” 15. Chính vì vậy mà kiên định với mục
tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội là mục tiêu bất di, bất dịch, đó là sự
lựa chọn đúng đắn nhất của Đảng và nhân dân ta. Do đó, giữ vững bản chất
giai cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng là phải kiên định với mục tiêu
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
Hai là, Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm
nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho mọi hành động.Trong tình hình hiện
nay, phải kiên định với chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, vận
dụng sáng tạo vào hoàn cảnh cụ thể nước ta để hoàn chỉnh cương lĩnh, đường
lối. Từ thực tiễn mà tổng kết, khái quát, bổ sung, phát triển lý luận, làm phong
phú thêm học thuyết cách mạng và khoa học, vũ khí tinh thần của giai cấp
công nhân . Thực tiễn trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam đã chứng
minh rằng: khi nào Đảng ta nắm vững, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vào thực tiễn Việt Nam thì chúng ta có đường
lối, phương pháp cách mạng đúng, cách mạng thắng lợi. Ngược lại, nếu
không nắm vững, vận dụng không sáng tạo, cách mạng sẽ gặp khó khăn.
Trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá hiện nay, Đảng ta luôn kiên trì
với chủ nghĩa Mác - Lênin và tưởng Hồ Chí Minh đồng thời phát huy tư duy
độc lập sáng tạo, để đề ra đường lối, chính sách phù hợp với quy luật khách
quan, với thực tiễn đất nước. Đảng ta đã cụ thể hoá đường lối thành các chủ
trương, chính sách trên tất cả các lĩnh vực để Nhà nước tổ chức thực hiện.
Báo cáo Chính trị Đại hội IX khẳng định: “Đảng và nhân dân ta quyết tâm
xây dựng đất nước Việt Nam theo con đường xã hội chủ nghĩa”. Đồng thời,
chỉ rõ: “Khẳng định lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm
nền tảng tư tưởng kim chỉ nam cho hành động là lập trường quan điểm nhất
15

Đảng Cộng sản Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX Nxb ST, H, 2001, tr. 81.

23

quán của Đảng ta, là bước phát triển quan trọng trong nhận thức và tư duy lý
luận của Đảng ta”16. Do đó, để lãnh đạo sự nghiệp cách mạng nước ta vững
bước đi lên chủ nghĩa xã hội, phấn đấu thực hiện mục tiêu dân giàu, nước
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, nhất thiết phải lấy chủ nghĩa Mác
- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng kim chỉ nam cho hành
động.
Ba là, Đảng phải được tổ chức chặt chẽ và hoạt động theo nguyên tắc
tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, thường xuyên tự phê
bình và phê bình, giữ gìn đoàn kết thống nhất trong Đảng. Mọi hành động
chia rẽ, bè phái, buông lỏng kỷ luật đều trái với nguyên tắc tập trung dân chủ.
Để Đảng hoạt động có hiệu quả theo nguyên tắc này, phải thường
xuyên giáo dục, bồi dưỡng lập trường quan điểm, ý thức tổ chức kỷ luật của
giai cấp công nhân cho đội ngũ cán bộ, đảng viên. Xây dựng đội ngũ cán bộ,
đảng viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, trung thành, tận tuỵ, có kiến thức
văn hoá, khoa học kỹ thuật, có năng lực tổ chức, năng lực quản lý ngang tầm
với đòi hỏi của một đảng cầm quyền. Vì vậy, Đảng phải có quy định cụ thể để
mọi đảng viên, cán bộ được thảo luận và tham gia quyết định các chủ trương,
trương trình công tác của tổ chức Đảng, thiểu số phục tùng đa số, cấp dưới
phục tùng cấp trên, cá nhân phục tùng tổ chức, các tổ chức trong toàn Đảng
phục tùng Ban Chấp hành Trung ương và Đại hội đại biểu toàn quốc của
Đảng. Những quyết định thuộc về quyền của tập thể phải biểu quyết theo đa
số, mọi thành viên phải chấp hành quyết định của tập thể.
Đối với cán bộ, đảng viên: phải rèn luyện tính tổ chức, tính kỷ luật, tự
giác đặt mình trong sự quản lý của chi bộ, tham gia sinh hoạt Đảng đầy đủ,
tuân thủ nghiêm kỷ luật của Đảng, không để đảng viên nào đứng ngoài sự
quản lý của tổ chức. Thực hiện nghiêm chế độ tự phê bình và phê bình, chống

cách làm hình thức, chiếu lệ, không chịu sửa chữa khuyết điểm. Nghiêm cấm
16

Đảng Cộng sản Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX Nxb ST, H, 2001, tr. 83 - 84.


24

mọi biểu hiện trấn áp, trù dập người phê bình cũng như lợi dụng phê bình để
vu cáo, đả kính cá nhân gây rối nội bộ… Tất cả những tổ chức đảng, cá nhân
đảng viên vi phạm nguyên tắc trên đều phải được sử lý nghiêm túc và kịp
thời.
Bốn là, Đảng phải thường xuyên củng cố mối quan hệ mật thiết với
nhân dân, lãnh đạo, xây dựng và làm nòng cốt trong khối đại đoàn kết toàn
dân, chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, phát huy đầy đủ
quyền làm chủ tập thể của nhân dân.Bởi vì, bản chất giai cấp công nhân
không chứa đựng chủ nghĩa phường hội, cục bộ, bản vị, phân tán. Trái lại, nó
đòi hỏi phải có tư tưởng thống nhất, hành động thống nhất, kết hợp hài hoà lợi
ích cá nhân và tập thể, bộ phận và toàn cục. Lịch sử quá trình lãnh đạo của
Đảng đã chứng minh rằng, ở đâu và lúc nào tổ chức Đảng, cán bộ, đảng viên
thường xuyên chăm lo lợi ích cho nhân dân, thì ở đó Đảng và dân có mối liên
hệ tốt đẹp. Cán bộ, đảng viên được dân tin, dân phục, dân yêu. Trái lại, ở đâu
và lúc nào tổ chức Đảng, cán bộ, đảng viên xa dân, quay lưng lại với nhân
dân, quan liêu, trù dập, ức hiếp nhân dân thì ở đó sẽ bị dân oán ghét, xa
lánh…
Hiện nay, do yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng, trước những âm mưu
của các thế lực thù địch luôn tìm mọi cách để lôi kéo, kích động, chia rẽ Đảng
với dân, tách dân ra khỏi sự lãnh đạo của Đảng, thì yêu cầu củng cố và tăng
cường mối liên hệ giữa Đảng với dân càng có ý nghĩa quan trọng hơn bao giờ
hết. Vì vậy, mỗi tổ chức Đảng và đảng viên phải nhận thức sâu sắc vấn đề này

thì mới tăng cường được mối liên hệ giữa Đảng với nhân dân, mới xây dựng
được khối đại đoàn kết toàn dân. Trong đó, nòng cốt là khối liên minh côngnông và trí thức. Đặc biệt, chú ý việc định ra chủ trương, chính sách hợp lòng
dân, chăm lo bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân, đồng thời phát huy
quyền làm chủ tập thể của nhân dân, tạo động lực phát triển xã hội. Đấu tranh
có hiệu quả với tình trạng quan liêu, tham nhũng, xây dựng bộ máy Đảng,


25

Nhà nước trong sạch vững mạnh. Tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân thường
xuyên góp ý kiến xây dựng Đảng. Thực hiện tốt phương châm: dân biết, dân
bàn, dân làm, dân kiểm tra. Phải có kế hoạch để nhân dân đóng góp ý kiến
xây dựng nghị quyết và các chủ trương công tác của Đảng, giám sát phê bình
cán bộ, đảng viên, giới thiệu những người đủ tiêu chuẩn để kết nạp vào đội
ngũ của Đảng, giúp Đảng làm tốt công tác kiểm tra, phát hiện đấu tranh với
những hành vi tham nhũng, buôn lậu và các tệ nạn tiêu cực khác.
Năm là, Đảng phải kết hợp chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ
nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh
thời đại, kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đồng thời tiếp
thu tinh hoa văn hoá nhân loại. Để giữ gìn bản chất giai cấp công nhân, tính
tiên phong của Đảng, hiện nay, vấn đề vô cùng quan trọng là phải trung thành
với mục tiêu, lý tưởng của giai cấp công nhân, không mơ hồ, dao động về bản
chất giai cấp công nhân của Đảng, xây dựng một đội ngũ cán bộ, trước hết là
cán bộ chủ chốt các cấp thực sự kiên định, vững vàng, tiêu biểu cho đường lối
chính trị, phẩm chất trí tuệ và bản lĩnh giai cấp công nhân và dân tộc Việt
Nam. Như vậy, bản chất giai cấp công nhân thể hiện không chỉ ở đảng viên
xuất thân từ thành phần giai cấp công nhân nhiều hay ít (mặc dù vấn đề tăng
số lượng đảng viên xuất thân từ công nhân là rất quan trọng) mà chủ yếu và
quyết định hơn cả là ở lập trường quan điểm, thế giới quan, đường lối chính
trị, nguyên tắc tổ chức của Đảng có thực sự là của giai cấp công nhân hay

không.
Đảng Cộng sản Việt Nam không những là dại biểu cho lợi ích của giai
cấp công nhân, mà còn đại biểu cho lợi ích của nhân dân lao động và của cả
dân tộc. Vì vậy, mà Đảng đã phấn đấu hy sinh cho lợi ích của giai cấp, của
nhân dân và của dân tộc. Đảng không những thường xuyên giữ vững và tăng
cường bản chất giai cấp công nhân mà còn, phát triển tinh hoa và truyền
thống dân tộc lên một tầm cao mới, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá Việt