TIỂU LUẬN vài nét về đấu TRANH tư TƯỞNG lí LUẬN TRONG THỜI kỳ QUÁ độ đi lên CHỦ NGHĨA xã hội ở nước TA HIỆN NAY

1

1

VÀI NÉT VỀ ĐẤU TRANH TƯ TƯỞNG, LÝ LUẬN TRONG THỜI KỲ
QUÁ ĐỘ ĐI LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở NƯỚC TA HIỆN NAY

Như chúng ta đã biết, đấu tranh tư tưởng là một bộ phận của cuộc đấu
tranh dân tộc, đấu tranh giai cấp; nó phản ánh một cách sâu sắc cuộc đấu
tranh dân tộc, đấu tranh giai cấp đó. Về cơ bản, đấu tranh tư tưởng bao gồm
đấu tranh trên các lĩnh vực như: quan điểm lý luận, tư tưởng chính trị, cương
lĩnh, đường lối sách lược, chiến lược… Nó diễn ra trên tất cả các bình diện, cả
kinh tế, chính trị, quân sự, ngoại giao, văn hoá…và được thực hiện bằng
nhiều hình thức, biện pháp đa dạng, phong phú.
Đấu tranh tư tưởng là một lĩnh vực hết sức phức tạp, mặc dù đó là mặt
trận không có tiếng súng nhưng tính gay go, quyết liệt, căng thẳng của nó
không thể xem thường. Nó đòi hỏi mỗi chúng ta phải có một trình độ lý luận và
trí tuệ nhất định, đồng thời phải phát huy tối đa sức mạnh của hệ thống chính
trị, sức mạnh của toàn dân tộc để giành được thắng lợi trong cuộc đấu tranh ấy.
Có như vậy, chúng ta mới củng cố vững chắc trận địa tư tưởng, bảo vệ nền tảng
tư tưởng của chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ và phát triển sáng tạo lý luận chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn
chống phá của các thế lực thù địch đối với cách mạng Việt Nam.
Trước bối cảnh phức tạp của tình hình chính trị thế giới, khu vực và
trong nước; đặc biệt khi đất nước ta đang tiến hành đẩy mạnh toàn diện công
cuộc đổi mới, phát triển kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa, thực hiện mở
cửa, giao lưu, hội nhập với khu vực và trên thế giới, kẻ thù đang tìm mọi cách
để chống phá cách mạng Việt Nam, thì cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng
đang là vấn đề đặc biệt quan trọng và cấp bách hiện nay.
Tính tất yếu của cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận trong thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay

2

2

Đấu tranh tư tưởng, lý luận luôn là một bộ phận của cuộc đấu tranh
giai cấp, đặc biệt đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản. Nội dung, hình thức,
thủ đoạn tiến hành có thể khác nhau tuỳ theo tương quan lực lượng, nhưng
cuộc đấu tranh này luôn diễn ra ở phạm vi, trình độ khác nhau. Lịch sử phát
triển chủ nghĩa Mác - Lênin, lý luận về chủ nghĩa xã hội luôn phải đấu tranh
với sự xuyên tạc, phủ nhận của các thế lực thù địch.
Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, đấu tranh giai cấp là tất yếu
và diễn ra gay go, phức tạp. Cách mạng xã hội chủ nghĩa giành chính quyền
mới chỉ là bước đầu, còn phải cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới trên tất
cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị và tư tưởng. V.I. Lênin chỉ ra: “Cuộc đấu
tranh giai cấp chưa chấm dứt dưới thời chuyên chính vô sản, nó chỉ biểu hiện
ra dưới hình thức khác mà thôi”1. Trong cuộc đấu tranh này, đấu tranh tư
tưởng, lý luận là nội dung quan trọng, tác động trực tiếp đến sự mất còn của
sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, cuộc đấu tranh tư
tưởng, lý luận vừa là vấn đề có tính quy luật chung, vừa biểu hiện tính đặc
thù. Nước ta quá độ gián tiếp lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua chế độ tư bản chủ
nghĩa từ một nước thuộc địa, nửa phong kiến, cho nên tồn tại nhiều tư tưởng
với trình độ, đặc trưng và xu hướng vận động khác nhau.
Trong thời kỳ quá độ lên lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, tư tưởng của xã
hội cũ vẫn nặng nề, do tính thường lạc hậu của ý thức xã hội so với tồn tại xã
hội quy định. Những tư tưởng này biểu hiện ở tâm lý, nếp nghĩ của những
người sản xuất nhỏ vẫn còn khá phổ biến. Mặc dù công cuộc cải tạo xã hội cũ,
xây dựng xã hội mới- xã hội chủ nghĩa đã qua nhiều thập niên, nhưng do sức ỳ

của thói quen, tập quán, nếp nghĩ… của mỗi người dân mà nó vẫn tồn tại, thậm

1 V. I. Lênin, toàn tập, Nxb Tiến bộ, M. 1977, t. 39, tr. 318.


3

3

chí lâu dài. Sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội luôn đặt ra nhiệm vụ phải cải
tạo tư tưởng cũ để phát triển ý thức xã hội xã hội chủ nghĩa.
Sự phát triển kinh tế tư bản tư nhân trong kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa ở nước ta làm cho tư tưởng tư sản vẫn có cơ sở sự tồn tại,
phát triển.. Trong chiến lược chống phá cách mạng Việt Nam, phá hoại về tư
tưởng luôn được chủ nghĩa đế quốc chú trọng và đầu tư về mọi mặt. Chúng
dùng nhiều thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt làm chệch hướng xã hội chủ nghĩa trên
lĩnh vực tư tưởng, để từng bước chuyển hoá và tự chuyển hoá chế độ chính trị
ở nước ta. Chiến lược "diễn biến hoà bình" của chủ nghĩa đế quốc là một
trong bốn nguy cơ của cách mạng nước ta.
Trên thực tế, công tác tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay đã thu được
nhiều thành tựu quan trọng, nhưng vẫn chưa ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ.
Hiệu quả cuộc đấu tranh chống những tư tưởng sai trái chưa cao.“Hiện tượng
phai nhạt lý tưởng cách mạng, sa sút phẩm chất đạo đức, tệ quan liêu, tham
nhũng, lãng phí, chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cơ hội xét lại, thực dụng có
chiều hướng phát triển. Tính chiến đấu của nhiều tổ chức Đảng và đảng viên
sút kém. Tình trạng không coi trọng nguyên tắc đổi mới, dập khuôn mô hình
nước ngoài, chạy theo lợi ích kinh tế đơn thuần …diễn ra ở nhiều lĩnh vực. Tệ
mê tín có chiều hướng tăng lên. Công tác lý luận còn bộc lộ nhiều yếu kém,
một số mặt còn biểu hiện lạc hậu"2.
1. Nội dung của cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận trong thời kỳ quá độ lên

chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay
* Điều kiện của cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay
Cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay trong điều kiện
mới. Điều kiện đó không chỉ ở bối cảnh quốc tế, mà cả trong nước. Cuộc
đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay trong điều kiện chủ nghĩa xã
2 ĐCSVN, Văn kiện Hội nghị Ban chấp hành Trung ương 5 (khoá IX), Nxb CTQG, H. 2002, tr. 130.


4

4

hội và phong trào cách mạng thế giới thoái trào, trong khi chủ nghĩa tư bản
có sự thích nghi, điều chỉnh, chủ nghĩa Mác – Lênin bị xuyên tạc, tiến công
từ nhiều phía với nhiều âm mưu thủ đoạn thâm độc của các thế lực phản
động. Nước ta phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
trong điều kiện mở cửa, giao lưu, hội nhập quốc tế ngày càng tăng, bảo vệ
Tổ quốc có những đặc điểm mới. Với những đặc trưng đó, đấu tranh tư
tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay vừa có những thuận lợi, vừa có những khó
khăn. Thuận lới và khó khăn đan xen nhau, những khó khăn vẫn rất lớn, đe
doạ trực tiếp sự tồn vong dân tộc, chế độ.
Thuận lợi của cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay,
trước hết là sự nghiệp đổi mới do Đảng ta khởi xướng đã giành được những
thành tựu quan trọng. Nước ta đã ra khỏi khủng hoảng về kinh tế – xã hội, từ
phải nhập lương thực hàng năm trở thành một trong những nước xuất khẩu
gạo lớn trên thế giới; từ chỗ đời sống nhân dân gặp muôn vàn khó khăn đến
chỗ được cải thiện, được nâng cao; niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của
Đảng và sự tất thắng của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta ngày
càng cao. Đây là điều kiện rất cơ bản làm hậu thuẫn cho cuộc đấu tranh tư
tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay giành thắng lợi.

Trong điều kiện chủ nghĩa Mác - Lênin bị tiến công, xuyên tạc, phủ nhận
bản chất khoa học, cách mạng, nhưng lý luận đó, vẫn được Đảng ta xác định là
nền tảng kim chỉ nam cho mọi hoạt động. Thành tựu lớn nhất ở mặt này là lý
luận về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội đã rõ, giải đáp được những vấn đề
bức xúc đặt ra và đi vào cuộc sống hiện thực. Những thắng lợi đó là điểm tựa
vững chắc cho cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay.
Khi các Đảng Cộng sản ở một số nước xã hội chủ nghĩa bị mất vai trò
lãnh đạo thì ở nước ta, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn thể hiện là người lãnh
đạo duy nhất, có đủ năng lực lãnh đạo sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội đi


5

5

đến thắng lợi cuối cùng. Trong bối cảnh phức tạp, Đảng ta vẫn thể hiện bản
lĩnh chính trị vững vàng, trung thành tuyệt đối với chủ nghĩa Mác - Lênin và
luôn vận dụng sáng tạo lý luận đó vào cách mạng nước ta. Những thành tựu to
lớn của sự nghiệp đổi mới vừa qua có nguyên nhân cơ bản từ sự lãnh đạo của
Đảng. Đảng đổi mới ngang tầm nhiệm vụ được coi như điều kiện quan trọng
nhất bảo đảm cho cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta có phương
hướng, nội dung và phương pháp đúng, phù hợp.
Cùng với sự phát triển lý luận, đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng cũng có
những thắng lợi to lớn. Quá trình tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng ngày càng có hiệu quả. Niềm tin vào sự lãnh
đạo của Đảng, vào tất thắng của sự nghiệp đổi mới, vào chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng ngày càng cao. Sự chống
phá quyết liệt của chủ nghĩa đế quốc bằng chiến lược diễn biến hoà bình đối với
nước ta, nhưng cách mạng vẫn từng bước giành thắng lợi.
Tuy vậy, những khó khăn vẫn tồn tại như một thách thức với cuộc đấu

tranh tư tưởng ở nước ta hiện nay. Đấu tranh bảo vệ phát triển của chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trước tiến công, xuyên tạc, phủ nhận của
các thế lực thù địch rất quyết liệt. Quá trình kế thừa, phát triển chủ nghĩa MácLênin trong điều kiện thực tiễn cách mạng phức tạp, đầy biến động và chứa
đựng những yếu tố khó lường. Chiến lược “diễn biến hoà bình” của chủ nghĩa đế
quốc đã và đang tập trung mũi nhọn vào cách mạng nước ta. Với chiến lược này,
chủ nghĩa đế quốc Mỹ đã dùng nhiều thủ đoạn làm phân hoá tư tưởng, chia rẽ
Đảng và nhân dân, phá vỡ tinh thần đại đoàn kết dân tộc…để đi đến tự chuyển
hoá chế độ chính trị. Mặc dù âm mưu đó chưa thực hiện được ở nước ta, nhưng
đấu tranh tư tưởng, lý luận vẫn đang phải đối mặt trực tiếp với sự chống phá đó
ngày càng quyết liệt hơn, ở phạm vi rộng lớn hơn.


6

6

Sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước Đông Âu, sự
thoái trào của phong trào cách mạng thế giới làm cho phát triển chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, có nhiều bất lợi. Khi chủ nghĩa tư bản có
sự thích nghi, điều chỉnh và chừng mực nào đó vẫn còn phát triển càng thúc
đẩy sự chống phá của các thế lực tù địch trên lĩnh vực tư tưởng.
Trong thời kỳ chiến tranh, mỗi người dân đã đặt lợi ích quốc gia lên
trên lợi ích cá nhân một cách tự nguyện vì thắng lợi của sự giải phóng dân
tộc. Nhưng trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội, mỗi con người cũng
có suy nghĩ nhất định về mình. Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội,
sự biến động của thang bậc giá trị xã hội rất sâu sắc, hơn nữa sự phân hoá
giầu nghèo tăng lên càng làm cho người ta dễ nẩy sinh tư tưởng thu vén cá
nhân nhiều hơn.
Như vậy, đấu tranh tư tưởng, lý luận hiện nay diễn ra trong điều kiện
vừa có thuận lợi, vừa có khó khăn. Chúng đan xen nhau, khó khăn vẫn rất lớn.

Những khó khăn từ những nhân tố cũ và mới, bên trong và bên ngoài, khách
quan và chủ quan. Toàn bộ những nội dung đó hợp thành một hoàn cảnh mới
của đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay.
* Nội dung cuộc đấu tranh tư tưởng ở nước ta hiện nay
Cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay có nội dung toàn
diện, sâu sắc, trên tất cả các mặt của ý thức xã hội. Nội dung cuộc đấu tranh
này, giải quyết những vấn đề tư tưởng, lý luận của thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội trong điều kiện mới. Nội dung đó vẫn là “ai thắng ai” giữa chủ
nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội, nhưng biểu hiện mới ở các phương diện
khác nhau. Vấn đề “ai thắng ai” giữa chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội
trên lĩnh vực tư tưởng cũng rất rộng lớn, không chỉ ở lĩnh vực ý thức lý luận,
mà ở cả lĩnh vực ý thức thông thường. Nội dung đó hướng tới làm rõ con
đường đi lên chủ nghĩa xã hội, làm cho tư tưởng về con đường đó thâm nhập


7

7

sâu, rộng vào các tầng lớp nhân dân và những tư tưởng lạc hậu từng bước
được đẩy lùi.
Đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay, đặt lên hàng đầu nội
dung giải quyết vấn đề giữ vững chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
là nền tảng, kim chỉ nam cho mọi hoạt động của Đảng và của cách mạng Việt
Nam hay từ bỏ nó đi theo quỹ đạo hệ tư tưởng tư sản. Cuộc đấu tranh này giải
quyết mâu thuẫn giữa hai hệ tư tưởng đối lập nhau, tư sản và vô sản; giữa một
bên là quá trình làm cho hệ tư tưởng của giai cấp vô sản phát triển sâu, rộng
trong đời sống tinh thần nhân dân với một bên là khuynh hướng hệ tư tưởng tư
sản, đang từng giờ, từng phút cạnh tranh địa vị chủ đạo đối với chủ nghĩa MácLênin. Để sự nghiệp đổi mới ở nước ta giành thắng lợi, đấu tranh tư tưởng, lý
luận phải thực hiện kế thừa, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí

Minh lên trình độ mới, ngang tầm thời đại, đáp ứng được yêu cầu bức xúc của
sự nghiệp đổi mới ở nước ta. Sự nghiệp đổi mới hiện nay, nảy sinh nhiều vấn
đề mới, cơ bản và phức tạp, đòi hỏi lý luận phải giải đáp như, con đường đi lên
chủ nghĩa xã hội; giải quyết mối quan hệ giữa giữ vững định hướng xã hội chủ
nghĩa và kinh tế thị trường; vấn đề đấu tranh giai cấp; cách mạng xã hội; bảo vệ
Tổ quốc trong điều kiện hiện nay, .v.v.. Mỗi bước tiến của kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa có nội dung mới cho lý luận phải giải đáp. Khi sự
nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa có những đặc điểm mới, vấn
đề lý luận chỉ đạo, vấn đề nhận thức, ý chí, niềm tin trong tư tưởng của nhân
dân cũng phải có bổ sung, phát triển mới. Việc vạch trần bản chất phản động,
phản khoa học của tư tưởng tư sản và đẩy lùi, làm vô hiệu hoá sự xâm nhập của
nó vào nước ta hiện nay bằng diễn biến hoà bình cũng là nội dung rất quan
trọng của cuộc đấu tranh này. Hai nội dung đó quan hệ hữu cơ, cùng giải đáp
những vấn đề mới của thực tiễn vận động của cách mạng nước ta hiện nay.


8

8

Ở trình độ ý thức thông thường, cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận tập
trung chủ yếu vào giải quyết các vấn đề thuộc tâm lý như, tình cảm, tâm
trạng…xã hội. Ở đây, thực chất cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận là đấu tranh
đào thải những thói quen, tập quán, tâm lý, tư tưởng của người sản xuất nhỏ,
xã hội cổ truyền và của chế độ thực dân cũ, mới để hình thành, phát triển
những tình cảm tốt đẹp của truyền thống dân tộc, tình cảm lành mạnh, trong
sáng, nhân đạo, nhân văn của giai cấp công nhân. Đây là nội dung phong phú,
bởi những tư tưởng này đang là phổ biến và tồn tại dai dẳng trong quần
chúng nhân dân, trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. V.I. Lênin chỉ rõ:
“Không phải cách mạng bắt đầu là con người trở thành thánh ngay được. Các

giai cấp lao động bị áp bức, bị mê muội, bị giam hãm trong cảnh bần cùng,
dốt nát dã man trong hàng thế kỷ không thể nào hoàn thành cách mạng mà lại
không mắc phải sai lầm và như tôi đã nhiều lần đã nói, cái xác chết của xã hội
tư sản, ta không thể bỏ nó vào áo quan đem chôn nó đi được, cái xác chết của
chủ nghĩa tư bản thối ra, tan rã giữa chúng ta, làm nhơ bẩn xung quanh chúng
ta, đầu độc chúng ta bằng hàng ngàn sợi dây, cái cũ, cái thối nát, cái đã chết
bám lấy cái mới”3.
Đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay còn giải quyết các nội
dung về giai cấp, dân tộc, mối quan hệ giữa giai cấp với dân tộc và vấn đề
nhân loại trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Vấn đề có tính quy luật
và truyền thống của dân tộc Việt Nam là đấu tranh giai cấp dù ở lĩnh vực nào
đều gắn liền với đấu tranh dân tộc. Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã
hội, đấu tranh giai cấp, đấu tranh dân tộc vẫn quan hệ hữu cơ với nhau và nó
nổi lên trong cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận hiện nay. Hiện nay, các giai
cấp, các dân tộc ở nước ta vẫn có sự khác nhau về điều kiện sinh hoạt vật
chất, tinh thần, chính sách đầu tư cho phát triển… tư tưởng, ý thức cũng có sự
3 V. I. Lênin, Về chiến tranh quân đội, Nxb Quân đội nhân dân, H. 1985, tr. 270.


9

9

khác nhau về trình độ và khuynh hướng vận động. Chủ nghĩa đế quốc lợi
dụng vấn đề nhân quyền, dân chủ và dân tộc, tôn giáo … để chia rẽ, phá hoại
khối đại đoàn kết toàn dân tộc thì đấu tranh tạo sự đồng thuận về tư tưởng
trong xã hội theo định hướng xã hội chủ nghĩa là nội dung cơ bản của cuộc
đấu tranh tư tưởng, lý luận.
Hiện nay, vấn đề nhân loại cũng nổi lên đòi hỏi giải quyết không chỉ ở
từng quốc gia, dân tộc, mà phạm vi quốc tế, bởi nó đe doạ trực tiếp đến sự

sống còn của loài người. Mặc dù mang tính chất toàn cầu, nhưng thái độ,
trách nhiệm của mỗi quốc gia, dân tộc lại khác nhau do giai cấp đại diện cho
quốc gia, dân tộc khác nhau. Nội dung đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta
hiện nay phải làm rõ thủ phạm chính gây ra vấn đề cấp bách toàn cầu liên
quan đến nhân loại là giai cấp tư sản; quan hệ giữa giai cấp và dân tộc; giai cấp và
dân tộc với nhân loại; giải pháp trước mắt và lâu dài cho giải quyết nội dung này.
Nội dung đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay giải quyết cả ở
tầm lý luận và ở tâm lý xã hội; vừa phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, vừa làm rõ sự xuyên tạc, phản động của các thế lực thù
địch để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thấm nhuần nội dung này và có thái
độ, trách nhiệm đúng trong hoạt động.
* Hình thức và tính chất của đấu tranh tư tưởng ở nước ta hiện nay
Hình thức của đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay cũng có
những biểu hiện mới. Những hình thức đó do điều kiện, nội dung và tính chất
của cuộc đấu tranh giai có đặc điểm mới cấp quy định. Hình thức của đấu
tranh tư tưởng, lý luận gắn liền với hình thức, biện pháp của công tác tư
tưởng, công tác lý luận. Hiện nay, hình thức đấu tranh tư tưởng, lý luận rất đa
dạng, phong phú, có hình thức kế thừa, nhưng không còn nguyên xi và có
những hình thức mới.


10

10

Cũng là giải quyết vấn đề đối kháng về hệ tư tưởng giữa tư sản và vô
sản, nhưng với hình thức không giống như trước đây. Khi Liên Xô còn là
thành trì của chủ nghĩa xã hội, trụ cột của hoà bình thế giới, giải quyết sự đối
lập giữa hai chế độ xã hội, sự đối kháng về hệ tư tưởng đã sử dụng hình thức
đoạn tuyệt, tách rời, cô lập. Trong tình hình mới, giải quyết vấn đề này vẫn

phải phù hợp với bản chất của mâu thuẫn đối kháng không điều hoà, nhưng
với hình thức linh hoạt, sáng tạo hơn. Ở đây, cần phân biệt và giải quyết tốt
mối quan hệ giữa đối tác và đối tượng. Khi là đối tác phải được xác định
trong phạm vi, phương diện cụ thể và có giới hạn quan hệ cụ thể. Khi là đối
tượng cũng như vậy. Trong quan hệ, không lẫn lộn về mặt nhận thức và tư
tưởng để có cách thức phù hợp.
Cũng là bảo vệ, phát triển chủ nghĩa Mác- Lênin, nhưng không thể với
hình thức rập khuôn, giáo điều nhiều như trước, mà linh hoạt, sát với thực tiễn
mới của cách mạng. Kế thừa, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh phải thông qua nhiều hình thức khác nhau, cả chiều sâu và chiều
rộng; cả lý luận cơ bản và lý luận vận dụng, ở tất cả các tổ chức, đơn vị. Phát
triển chủ nghĩa Mác - Lênin ở các lĩnh vực khác nhau thì với hình thức khác
nhau, nhưng phải phù hợp với thực tiễn, hiện thực xã hội Việt Nam. Trong đó
khắc phục kiểu rập khuôn, giáo điều chỉ đạo xuyên suốt các hình thức đấu
tranh tư tưởng, lý luận hiện nay. Sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay có những đặc điểm mới. Bảo vệ Tổ quốc
không chỉ bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, mà còn bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa,
bảo vệ Đảng, trật tự an ninh chính trị, cho nên cách thức tổ chức nghiên cứu
lý luận, đấu tranh với quan điểm sai trái cũng không giống với chiến tranh
giải phóng và chiến tranh bảo vệ Tổ quốc.
Quá trình tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
quan điểm của Đảng vào trong quần chúng nhân dân cũng không đơn điệu, áp


11

11

đặt mà bằng nhiều kênh, nhiều hình thức khác nhau, chú trọng vào tính thuyết
phục. Mở rộng dân chủ gắn liền với giữ vững nguyên tắc định hướng xã hội

chủ nghĩa để mọi tầng lớp nhân dân có thể tham gia vào xây dựng đường lối,
pháp luật…cũng là một hình thức đấu tranh tư tưởng, lý luận nổi lên hiện nay.
Tuyên truyền lý luận chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh gắn liền
với nâng cao dân trí và được cụ thể vào từng đối tượng tầng lớp nhân dân,
vào các cấp học đã và đang diễn ra với hình thức rộng rãi. Sự kết hợp giữa
nghiên cứu lý luận cơ bản của các bộ phận chuyên trách với mở rộng dân chủ
cho nhân dân dân, các tầng lớp xã hội góp ý, tham gia quán triệt, xây dựng
được phát triển hiện nay.
Trước đây, đánh giá, phê phán chủ nghĩa tư bản và tuyên truyền về chủ
nghĩa xã hội có mặt chưa khách quan. Đấu tranh, phê phán những quan điểm
sai trái, sự chống phá của các thế lực thù địch với hình thức bác bỏ còn mang
tính chất võ đoán nhiều hơn. Hiện nay, sự phê phán cần có cơ sở khoa học với
những luận cứ có sức thuyết phục. Với cách thức, hình thức trước đây dẫn
đến quan niệm kinh tế thị trường là của riêng chủ nghĩa tư bản, mà không
thấy nó là một thành tựu văn minh nhân loại. Vì vậy, phát triển lý luận xây
dựng chủ nghĩa xã hội với hình thức cứng đờ, khiên cưỡng, không thấy kinh
tế thị trường trong chủ nghĩa xã hội. Trong đánh giá kiến trúc thượng tầng,
nhà nước tư sản cũng vậy, chỉ thấy mặt phản động, mà chưa thấy hạt nhân có
thể tiếp thu để xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Điều đó cũng làm cho đấu tranh tư tưởng, lý luận chỉ nhấn mạnh sự phê
phán, đoạn tuyệt. Hiện nay, phê phán phải phù hợp để có thể kế thừa yếu tố
hợp lý như hoàn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao tính hiệu lực, hiệu quả
hoạt động của nhà nước …và xây dựng nhà nước ta hiện nay.
Hiện nay, Đảng ta thực hiện chủ trương sẵn sàng là bạn với tất cả các
nước có chế độ chính trị khác nhau, trên cơ sở tôn trọng độc lập chủ quyền,


12

12

không can thiệp vào nội bộ của nhau, hai bên cùng có lợi. Như vậy, trong tư
tưởng, lý luận giải quyết mối quan hệ giữa đối tác và đối tượng với các nước
có chế độ chính trị khác nhau.
Trong bối cảnh giao lưu, hội nhập ngày càng lớn, giữ gìn, phát huy bản sắc
văn hoá dân tộc cũng là một hình thức đấu tranh tư tưởng, lý luận mới hiện nay.
Hiện nay, lãnh thổ có thể toàn vẹn, nhưng tổ quốc không còn nếu chế độ chính trị,
sự lãnh đạo của Đảng và bản sắc văn hoá dân tộc không được giữ vững. Trong
cuộc đấu tranh chống phá chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa đế quốc âm mưu làm
chuyển hoá chế độ chính trị, đánh mất bản sắc văn hoá của một dân tộc. Gần đây,
thuật ngữ “Đế quốc thông tin” ; “Xâm lược văn hoá” đã xuất hiện trên mặt trận
đấu tranh tư tưởng, lý luận. Cuộc đấu tranh giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá dân
tộc, chống lại sự xâm lược văn hoá là nội dung mới hiện nay. Cho nên hình thức
đấu tranh tư tưởng, lý luận trên lĩnh vực này cũng có biểu hiện mới. Vấn đề làm rõ
thực chất, vai trò của văn hoá đối với phát triển xã hội; luận giải quan điểm,
nguyên tắc trong giao lưu, hội nhập văn hoá; quá trình tuyên truyền nâng cao nhận
thức, thái độ, trách nhiệm của mọi người đối với giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá
dân tộc, đẩy lùi cuộc xâm lược văn hóa của chủ nghĩa đế quốc …đều là những
hình thức đấu tranh tư tưởng, lý luận hiện nay cần tập trung thực hiện.
Cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận hiện nay phản ánh sự cọ sát giữa tư tưởng
cách mạng và tư tưởng lạc hậu một cách quyết liệt, một mất một còn. Tính chất một
mất một còn của đấu tranh tư tưởng, lý luận tác động trực tiếp đến sự sống còn của
dân tộc, của chế độ xã hội chủ nghĩa. Cuộc đấu tranh này là sự thử thách đối với
toàn Đảng, toàn dân và toàn quân về bản lĩnh chính trị, trình độ lý luận, trình độ vận
dụng lý luận và sự sắc sảo, nhậy bén chính trị.
Tính chất phức tạp của cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận hiện nay; âm
mưu, thủ đoạn xảo quyệt của các thế lực thù địch…đòi hỏi mỗi chủ thể vừa có
bản lĩnh chính trị, vừa phải có trình độ lý luận, đặc biệt sự sắc bén, nhậy cảm

13

13

về chính trị. Với những phẩm chất và năng lực đó mới có thể nhận diện bản
chất phản khoa học và phản động từ những hiện tượng phản ánh bản chất một
cách xuyên tạc. Từ những đặc điểm đó nhiệm vụ của công tác tư tưởng, lý
luận phải tập trung giáo dục, rèn luyện các chủ thể có phẩm chất, năng lực
chính trị tương ứng với yêu cầu cuộc đấu tranh này. V.I. Lênin chỉ rõ: “Chừng
nào người ta chưa biết phân biệt được lợi ích của giai cấp này hay của giai
cấp khác, ẩn đằng sau bất kỳ những câu nói, những lời tuyên bố và những lời
hứa hẹn có tính chất đạo đức, tôn giáo, chính trị và xã hội, thì trước sau, bao
giờ người ta cũng vẫn là kẻ ngốc nghếch bị người khác lừa bịp và tự lừa bịp
mình về chính trị”4.

2. Những âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch chống phá trên
mặt trận tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay.
Trong cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận hiện nay, mục tiêu cơ bản và lâu
dài của kẻ thù là xoá bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta, xoá bỏ sự lãnh đạo
của Đảng cộng sản, xoá bỏ sự ảnh hưởng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, thay thế bằng tư tưởng tư sản và lối sống thực dụng. Để
thực hiện mục tiêu cơ bản đó, các thế lực thù địch đã sử dụng rất nhiều hình
thức, thủ đoạn và phương tiện khác nhau, trong đó “Diễn biến hoà bình” là
một chiến lược được kẻ thù sử dụng một cách kiên trì, bền bỉ và tỏ ra là một
thứ vũ khí hết sức nguy hiểm.
“Diễn biến hoà bình” là một thuật ngữ ra đời từ thập kỷ 60 của thế kỷ XX,
khi mà chủ nghĩa đế quốc đã nhận thức được rằng: dùng vũ lực đã xoá bỏ chủ
nghĩa xã hội là một vấn đề hết sức khó khăn. Vì vậy, chủ nghĩa đế quốc đã thay
đổi chiến lược tiến công, chuyển từ tấn công băng quân sự là chủ yếu sang tiến

4 V. I. Lênin, toàn tập, Nxb Tiến bộ, M. 1980, t. 23, tr. 57.


14

14

công bằng “diễn biến hoà bình”, “chuyển hoá hoà bình” dùng chúng để thao
túng, chuyển hoá dần chủ nghĩa xã hội ngả sang quỹ đạo chủ nghĩa tư bản.
Với chiến lược mới này, chủ nghĩa đế quốc đã gặt hái được nhiều thành
tựu ngoài sức tưởng tượng. Sau khi chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các
nước Đông Âu sụp đổ, phong trào cộng sản và công nhân quốc tế lâm vào
thoái trào, chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch lại càng có điều kiện để
đẩy mạnh chiến lược “diễn biến hoà bình” nhằm xoá bỏ các nước xã hội chủ
nghĩa con lại, trong đó chúng coi Việt Nam là một trọng điểm.
Trong chiến lược chống phá cách mạng Việt Nam hiện nay, chúng coi
mặt trận tư tưởng - văn hoá là mũi “đột phá khẩu”, là “cây cầu” để “dẫn vào
trận địa”. Nguyên Tổng thống Mỹ R. Ních- Sơn từng khẳng định rằng: Mặt
trận tư tưởng là mặt trận quyết định nhất, toàn bộ vũ khí của chúng ta, các
hoạt động mậu dịch, viện trợ, quan hệ kinh tế sẽ không đi đến đâu nếu chúng
ta thất bại trên mặt trận tư tưởng. Chính vì vậy, kẻ thù điên cuồng chống phá
chúng ta về tư tưởng - văn hoá với đủ mọi âm mưu thủ đoạn, vừa tinh vi, vừa
nham hiểm, vừa trắng trợn. Chúng ra sức xuyên tạc, bôi nhọ lích sử; xuyên
tạc phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm truyền bá
những quan điểm, tư tưởng sai trái phản động. Chúng tìm mọi cách để làm
cho chúng ta rối loạn về tư tưởng, mất phương hướng, khủng hoảng về niềm
tin, lý tưởng và coi đây là mũi nhọn thọc sâu, tạo ra sự chống đối ngầm từ bên
trong để phá ta từ trong phá ra. Lợi dụng chính sách mở cửa, giao lưu, hợp tác
và hội nhập, đa phương hoá, đa dạng hoá các mối quan hệ của nước ta, chủ
nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch đang tìm mọi cách để xâm nhập vào nội

bộ của ta, tác động, mua chuộc, lôi kéo hòng thu nhập những tin tức tình báo,
làm chuyển hoá quan điểm, tư tưởng của một số cán bộ, đảng viên, mua
chuộc cán bộ, cài cắm nội gián; móc nối những phần tử bất mãn, cơ hội về
chính trị, những người nắm được bí mật quốc gia, những người làm công tác


15

15

tham mưu, hoạch định đường lối, chính sách, con em cán bộ cao cấp. Chúng
lôi kéo những người này vào hoạt động chống lại Đảng, Nhà nước kích động
gây chia rẽ, bè phái trong Đảng, chính quyền, tìm mọi cách gây dựng ngọn
cờ, tập hợp lực lượng đối lập nhằm gây áp lực. Chúng tìm cách can thiệp
hòng đưa một số người nước ngoài vào Việt Nam học tập, nghiên cứu, giao
lưu…nhằm đạt được những mưu đồ đem tối đã đề ra.
Mỹ đã lập ra cả một viện vận động dân chủ cho Việt Nam (gọi tắt là
IDV). Ngay trong tuyên ngôn của mình, viện này khẳng định: “Sự thất bại ở
Việt Nam, Hoa Kỳ rút ra được kinh nghiệm, từ đó người Mỹ có một chính
sách đúng đắn, hiệu quả. Đó là chấm dứt theo đuổi chống cộng bằng chiến
tranh, bắt đầu dùng sức mạnh thực sự của mình là dân chủ, chính trị và tự do
kinh tế làm vũ khí để tấn công các chế độ độc tài chuyên chế”. Để thực hiện
được ý đồ nham hiểm đó, chúng đã sử dụng các công cụ tài chính quốc tế để
mặc cả, gây sức ép với ta về chính trị, thâm nhập vào nội bộ của ta để mua
chuộc, lôi kéo cán bộ hòng thông qua đó mà chuyển hoá đường lối, chính
sách kinh tế, tuyên truyền quan điểm, tư tưởng sùng bái Phương Tây, làm rối
loại nền kinh tế nước ta.
Chúng lợi dụng các hoạt động tôn giáo, dân tộc để can thiệp và chống
phá ta. Hậu thuẫn, khuyến khích bọn phản động đội lốt tôn giáo để hoạt động,
chống phá ta từ bên trong, tìm cách can thiệt sâu vào vấn đề dân tộc, tôn giáo,

vu cáo ta đàn áp tôn giáo, vi phạm dân chủ, nhân quyền, tìm cơ hội để can thiệp
vào công việc nội bộ của ta. Chúng lợi dụng các diễn đàn công khai như hội
nghị, hội thảo…để tuyên truyền “tự do”, “dân chủ”, “nhân quyền”, tuyên
truyền và truyền bá quan điểm tư tưởng cá nhân vị kỷ, lối sống thực dụng,
buông thả, suy đồi, sùng bái đồng tiền…đặc biệt là chúng nhằm vào thế hệ trẻ.
Thậm chí gần đây chúng còn trắng trợn tuyên bố: “Mục tiêu nhân quyền sẽ là
lưỡi gươm để buộc Hà Nội đi chệch hướng trong đối sách”. Đặc biệt, các trung


16

16

tâm phá hoại về tư tưởng ở nước ngoài đang ráo riết tăng cường các hoạt động
thông tin, truyền thông, rỉ tai, kích động…để chống phá ta. Chúng sử dụng 53
đài phát thanh và truyền hình 370 tờ báo và tạp chí tiếng Việt, trong đó có
những tờ báo và tạp chí rất phản động, để tuyên truyền chống phá cách mạng
Việt Nam. Chúng tìm mọi cách để tuồn một số lượng lớn tài liệu, sách báo,
truyền đơn, băng hình, băng nhạc có nội dung phản động, kích động bạo lực,
đồi truỵ vào nước ta. Lợi dụng thư từ góp ý, diễn đàn, hội thảo, tranh luận nội
bộ của ta để xuyên tạc, vu khống, cắt xén, nhào nặn sai lệnh rồi đưa phát tán
trên mạng In-tơ-nét. Tổ chức gặp gỡ, phỏng vấn, lôi kéo những đối tượng cơ
hội, bất mãn. Triết để khai thác, sử dụng các thông tin, tài liệu có được từ
những phần tử cơ hội chống Đảng, chống chủ nghĩa xã hội; tâng bốc, kích động
những phần tử cơ hội chống Đảng, có quan điểm tư tưởng sai trái, phản động.
Chúng hà hơi, tiếp sức cho các tổ chức phản động người Việt lưu vong
ở nước ngoài, kích động các tổ chức này sử dụng chiêu bài chống tham
nhũng, dòi dân chủ, nhân quyền để tuyên truyền, kích động, chia rẽ trong nội
bộ của ta; tìm mọi cách để câu kết, móc nối với những phần tử bất mãn trong
nước để gây mất ổn định bên trong. Đặc biệt, gần đây chúng dấy lên phong

trào đòi áp dụng mô hình “xã hội dân sự” mà thực chất là đòi tự do dân chủ
kiểu vô chính phủ và đang cố gắng dựng lên những “ngọn cờ” từ lực lượng
đối lập để chống phá ta. Một số phần tử đội lốt tôn giáo ra sức tuyên truyền,
vận động, lôi kéo quần chúng theo đạo, gây thanh thế, tranh giành ảnh hưởng,
đòi thoát ly sự quản lý của Nhà nước. Một số chức sắc truyền đạo trái phép,
kích động tín đồ chống lại chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, đặc
biệt là ở những vung sâu, vùng xa, lôi kéo tín đồ, kể cả cán bộ, đảng viên đi lễ
bái và tham gia các hoạt động mê tín, làm ảnh hưởng đến sinh hoạt và hoạt
động thường ngày của người dân.


17

17

Một số phần tử cơ hội chính trị, bất mãn lợi dụng các diễn đàn, các môi
quan hệ để truyền bá những quan điểm sai trái, viết đơn thư, tài liệu tung lên
mạng, hoặc phát tán, rỉ tai, vu cáo, đả kích chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta,
kích động quần chúng nhân dân, nhất là thanh niên, sinh viên, văn nghệ sĩ, trí
thức,…đứng lên để lật đổ chế độ.
Tất cả những âm mưu thủ đoạn thâm độc đó dù tính chất, cách thức, biện
pháp có khác nhau song mục tiêu cuối cùng của chúng đều nhằm xoá bỏ sự lãnh
đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với toàn thể dân tộc, xoá bỏ chế độ xã hội
chủ nghĩa ở nước ta, đưa nước ta vận động theo quỹ đạo của chủ nghĩa tư bản.
Những thủ đoạn và âm mưu chống phá của các thế lực thù địch nhằm vào cách
mạng Việt Nam, thực chất là nhằm thực hiện được những vấn đề sau:
Thứ nhất, chúng phủ nhận sự nghiệp đổi mới, phủ nhận những thành
tựu mà công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo đã đem lại. Lợi
dụng những yếu kém, thiếu xót của một số địa phương, một số cán bộ, đảng
viên, chúng thổi phồng khuyết điểm, bôi đen hiện thực, rồi từ đó cho là đường

lối sai lầm, do trình độ lãnh đạo và quản lý yếu kém của Đảng, Nhà nước gây
ra. Thậm chí, chúng còn cho rằng đường lối đổi mới là “không có cơ sở lý
luận và thực tiễn” là “khập khiễng, chắp vá”, là “mò mẫm” và “sớm muộn
cũng đi vào bế tắc và khủng hoảng”.
Thứ hai, chúng phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh. Chúng cho rằng, lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin là sai lầm, là không
tưởng, hoặc nếu có đúng thì chỉ đúng ở Phương Tây ở những thế kỷ 17, 18,
19, cùng lắm là nửa đầu của thế kỷ 20 mà thôi. Đến nay, lý luận đó không còn
phù hợp nữa, đặc biệt là sau sự sụp đổ của mô hình xã hội chủ nghĩa ở Liên
Xô và Đông Âu, lại càng chứng minh cho tính sai lầm, không phù hợp của lý
luận Mác - Lênin. Với nước ta, chúng cho rằng Chủ Tịch Hồ Chí Minh đưa lý
luận chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam là một sai lầm, bởi lý luận đó,


18

18

không thể phù hợp với nước ta. Lý luận đó được Mác - Lênin rút ra từ thực
tiễn ở Châu Âu, ở Phương Tây, vì vậy nó không thể phù hợp ở Phương Đông,
ở Việt Nam được.
Thứ ba, chúng phủ nhận con đường xã hội chủ nghĩa, cho rằng Việt
Nam đi lên chủ nghĩa xã hội là viển vông, là không tưởng; kinh tế thị trường
không thể tương dung với chủ nghĩa xã hội; muốn đất nước giàu mạnh thì
phải đi theo con đường tư bản chủ nghĩa. Việt Nam quá độ bỏ qua tư bản chủ
nghĩa, tiến thẳng lên chủ nghĩa là một bước đi sai lầm, là xây dựng không
móng và kéo lùi lịch sử.
Thứ tư, chúng phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam
đối với toàn thể xã hội. Chúng cho rằng, nếu như chiến tranh bảo vệ tổ quốc,
thì Đảng Cộng sản đã có một vai trò rất lớn, không thể phủ nhận. Tuy nhiên,

đến nay thì Đảng Cộng sản đã hết vai trò lịch sử, đang là nhân tố cản trở sự
phát triển của đất nước, của dân tộc. Từ đó, chúng đòi phải thực hiện đa
nguyên về chính trị, đa đảng đối lập, chúng cho rằng, có như vậy mới phát huy
được sức mạnh và trí tuệ của toàn dân tộc. Chúng tìm mọi cách, để nói xấu, đả
kích vào các cơ quan của Đảng, Nhà nước ta, ra sức mị dân, chia rẽ nhân dân
với Đảng, Nhà nước; chia rẽ nhân dân với lực lượng vũ trang, giữa nhân dân
với quân đội, phá vỡ mối đoàn kết toàn dân để thực hiện mưu đồ đen tối của
chúng.
Thứ năm, chúng đòi phủ nhận nguyên tắc tập trung dân chủ, cổ xuý cho
thứ dân chủ cực đoan, vô chính phủ. Chúng cho rằng thực hiện tập trung dân
chủ là độc đoán, là đảng trị, là mất dân chủ. Chúng đòi tư do báo chí, tự do
ngôn luận, đòi ra báo tư nhân, thành lập nhà xuất bản tư nhân, cổ xuý cho các
khuynh hướng đòi “ly khai”, “độc lập”, đòi vượt ra ngoài sự lãnh đạo của
Đảng và sự quản lý của Nhà nước ta.


19

19

Thứ sáu, chúng ra sức kích động, gây chia rẽ nội bộ, tung ra luận điểm
cho rằng trong Đảng, trong Bộ chính trị có sự phân chia đảng phái, nội bộ mất
dân chủ, mất đoàn kết. Chúng trắng trợn bịa đặt, xuyên tạc lịch sử, đòi “lật
án”, vu cáo bôi nhọ các cán bộ cao cấp của Đảng; thậm chí còn vu cáo, nói
xấu Bác Hồ nhằm hạ bệ thần tượng Hồ Chí Minh.
Thực ra, những vấn đề mà kẻ thù tập trung chống phá chúng ta ở trên là
không mới, điều khác là hiện nay chúng làm ráo riết hơn, quyết liệt hơn, tinh
vi, nham hiểm và thâm độc hơn. Hơn nữa, trước sự phức tạp của tình hình
chính trị thế giới và khu vực; lợi dụng những yếu kém, thiếu sót của một số
bộ, ban, ngành, một số địa phương, sự thoái hoá, biến chất của một số cán bộ,

đảng viên, nhất là những người giữ cương vị cao trong quá trình thực hiện
đường lối đổi mới; thì cuộc đấu tranh tư tưởng lý luận hiện nay là hết sức
nguy hiểm và khó lường. Nó đòi hỏi mỗi chúng ta cần phải nhận thức đúng
đắn, không mơ hồ, mất cảnh giác trước những âm mưu, thủ đoạn mới của kẻ
thù, có những đối sách phù hợp, có hiệu quả để giữ vững trận địa tư tưởng,
đánh bại mọi âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù. Rõ ràng, công tác tư tưởng luôn
giữ một vị trí, vai trò hết sức quan trọng, có thể nói, nó quyết định sự tồn
vong của mỗi quốc gia, dân tộc. Nhận thức rõ điều này, Đảng, Nhà nước ta
luôn quan tâm chỉ đạo thường xuyên và chặt chẽ cuộc đấu tranh bảo vệ nền
tảng tư tưởng, bảo vệ đường lối, quan điểm, làm thất bại mọi âm mưu, thủ
đoạn của kẻ thù trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận. Tuy nhiên trong quá trình
triển khai thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước về công tác
đấu tranh tư tưởng của các cấp, các ngành còn có rất nhiều hạn chế, thiếu sót.
Nhiều người, trong đó có cả cán bộ, đảng viên, còn nhận thức mơ hồ, chưa
đầy đủ về bản chất của chủ nghĩa tư bản hiện đại. Họ cho rằng hiện nay, tình
hình thế giới đã có nhiều biến chuyển nhanh chóng, các nước Phương Tây
thường xuyên điều chỉnh chủ trương, chính sách và biện pháp; khái niệm


20

20

“diễn biến hoà bình” đối với các nước xã hội chủ nghĩa đã không mấy được
nhắc tới ở các nước Phương Tây nữa, vì vậy nguy cơ đối với chế độ xã hội
chủ nghĩa ở nước ta là không đáng kể. Có một thực tế là, hiện nay có không ít
cán bộ, đảng viên chỉ chú ý đến công tác chuyên môn đơn thuần, không chú ý
đến vấn đề chính trị, ngại học tập, nghiên cứu lý luận chính trị. Một bộ phận
không nhỏ cán bộ, đảng viên thiếu vững vàng về chính trị, phai nhạt lý tưởng,
dao động về niền tin. Sức chiến đấu của nhiều tổ chức đảng bị giảm sút

nghiêm trọng, thậm chí có tổ chức đảng con bị tê liệt.
Công tác tư tưởng, tuyên truyền giáo dục ở nhiều nơi chưa được quan
tâm thích đáng, tiến hành không thường xuyên, chưa kịp thời, tính đấu tranh
con yếu. Trên báo chí và các diễn đàn công luận còn vắng bóng những bài
đấu tranh phản bác khoa học, sắc sảo, có sức thuyết phục cao đối với các quan
điểm sai trái, thì địch. Công tác quản lý xuất, nhập văn hoá phẩm, quản lý các
hoạt động giao lưu, trao đổi văn hoá, giáo dục, khoa học - kỹ thuật với bên
ngoài còn lỏng lẻo, tuỳ tiện, nhiều ấn phẩm độc hại không được phát hiện kịp
thời gây hậu quả xấu cho xã hội. Một số địa phương còn có quan niệm chưa
đúng đắn cho việc đấu tranh tư tưởng, chống “diễn biến hoà bình” là việc của
trên, của người khác mà không biết được những hoạt động của kẻ thù đã tác
động sâu rộng đến từng người dân ở cơ sở, đặc biệt là ở những vùng sâu,
vùng xa, vùng biên giới, dẫn đến lúng túng, bị động, không xử lý kịp thời khi
có tình huống sảy ra. Tình trạng mất dân chủ ở nhiều nơi diễn biến phức tạp,
gây ra tình cảnh khiếu kiện kéo dài, vượt cấp; tệ quan liêu, tham nhũng còn
nhiều, các tệ nạn xã hội chưa được xử lý dứt điểm và kiên quyết đã làm giảm
lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, tạo cơ hội tốt cho kẻ thù lợi
dụng, lôi kéo kích động nhân dân để chống phá cách mạng.
Tất cả những hạn chế, thiếu sót trong công tác đấu tranh tư tưởng đó
đang đòi hỏi chúng ta cần phải nghiêm túc nhìn nhận, đánh giá; đồng thời


21

21

nhận thức rõ những âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù để làm tốt hơn nữa công tác
đấu tranh tư tưởng trong tình hình mới. Nếu như trước đây, khi chủ nghĩa đế
quốc tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược nước ta, thực hiện chính sách bao
vây. cấm vận, gây cho dân tộc ta biết bao những mất mát, đau thương. Trong

bối cảnh đó, chúng ta dễ dàng nhận diện kẻ thù, phân rõ địch - ta. chính vì
vậy, mà toàn thể dân tộc ta đã đoàn kết một lòng dưới sự lãnh đạo của Đảng,
không tiếc máu xương, sẵn sàng hy sinh để dành cho được độc lập dân tộc và
kiên quyết bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt nam xã hội chủ nghĩa. Nhưng ngày
nay, khi mà kẻ thù điều chỉnh chiến lược, thay đổi phương thức và thủ đoạn,
ranh giới địch - ta không rõ ràng; thì không ít người chưa nhận rõ được âm
mưu, thủ đoạn của kẻ thù, lơ là mất cảnh giác, mơ hồ về chính trị, bàng
quang, thờ ơ trước những diễn biến phức tạp xảy ra, chỉ quan tâm đến phát
triển kinh tế mà không quan tâm đến vấn đề chính trị.
Để cuộc đấu tranh tư tưởng có hiệu quả trong điều kiện, hoàn cảnh mới
hiện nay, là quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, đòi hỏi Đảng, Nhà nước và
nhân dân ta cần tập trung làm tốt một số nội dung, biện pháp cơ bản sau đây:
Một là, các cấp uỷ đảng cần nhận thức sâu sắc, đầy đủ và đúng đắn về
cuộc đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý luận, trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo công
tác đấu tranh tư tưởng lý luận. Thường xuyên đẩy mạnh công tác tuyên truyền
giáo dục cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân nắm vững tình hình,
nâng cao cảnh giác, nhận rõ âm mưu, thủ đoạn chống phá của kẻ thù trên lĩnh
vực tư tưởng lý luận, sẵn sàng đối phó có hiệu quả và đạp tan mọi âm mưu,
thủ đoạn của chúng. Đây là một nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược trong việc
bảo vệ Đảng, bảo vệ Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ thành quả
cách mạng và bảo vệ công cuộc đổi mới, thực hiện thảnh lợi mục tiêu cơ bản
của cách mạng Việt Nam: Độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Các cấp uỷ
đảng cần phải nhận thức sâu sắc rằng, sự vững mạnh của Đảng, Nhà nước và


22

22

hệ thống chính trị, sự đoàn kết chặc chẽ của toàn thể dân tộc ta xung quanh

Đảng, là một pháo đại bất khả xâm phạm, nó sẽ làm vô hiệu hoá mọi âm mưu,
thủ đoạn chống phá từ bên ngoài của kẻ thù.
Đồng thời, phải tiếp tục mở rộng quan hệ đối ngoại theo hướng đa
phương hoá, đa dạng hoá, vừa hợp tác vừa đấu tranh để phát huy sức mạnh
tổng hợp trong cuộc đấu tranh tư tưởng lý luận hiện nay. Mở rộng quan hệ hợp
tác với tất cả các nước những phải trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền,
thống nhất toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau.
Cần phải xác định đúng mục tiêu và đối tượng đấu tranh trong quá trình giao
lưu, hội nhập quan hệ quốc tế, phân biệt rõ địch - ta, tốt - xấu, được - mất; tránh
quan hệ hợp tác ồ ạt, phát triển kinh tế bằng mọi giá cũng như tư tưởng thủ
cựu, đóng cửa cầu an, sợ kẻ thù chống phá mà không dám mở rộng quan hệ.
Hai là, kiên định với mục tiên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã
hội, trung thành với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, giữ vững sự
lãnh đạo của Đảng. Từ nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin và bài học xương
máu trong thực tiễn đấu tranh cách mạng ở nước ta và thế giới thì định hướng
trên là yếu tố cơ bản nhất bảo đảm cho đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta
đúng phương hướng và thắng lợi. Nó có giá trị như một nguyên tắc cơ bản nhất
trong đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta.
Phải tích cực đổi mới công tác giáo dục, tuyên truyền chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối quan điểm, chính sách của Đảng
và Nhà nước. Để làm được việc này, trước hết phải tập trung đào tạo đội ngũ
cán bộ nghiên cứu, giảng dạy, cán bộ khoa học trẻ chuyên sâu về chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Lựa chọn những cán bộ có đủ tiêu
chuẩn, khả năng làm công tác lý luận và có chế độ ưu đãi thoả đáng, đồng
thời quan tâm đào tạo, bồi dưỡng để dần dần hình thành những nhà khoa học
đầu đàn, có uy tín, có phẩm chất đạo đức, có tư duy lý luận sáng tạo, năng


23

23

động trong việc bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh trong điều kiện, hoàn cảnh mới.
Đi sâu nghiên cứu có hệ thống chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh theo từng mảng, từng chuyên đề, từng vấn đề; để làm rõ các quan điểm,
tư tưởng sai trái trên từng lĩnh vực mà kẻ thù chống phá. Đẩy mạnh công tác
nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn để phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, làm rõ con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở
Việt Nam.
Ba là, phát huy vai trò và sức mạnh tổng hợp các tổ chức trong hệ
thống chính trị và các tổ chức xã hội trong cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận
hiện nay. Đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận đòi hỏi phải có sức mạnh
tổng hợp của tất cả các tổ chức, các thành viên trong xã hội, dưới sự lãnh đạo
tập trung thống nhất của Đảng. Chỉ có sức mạnh đó mới đủ khả năng tạo ra
sự đồng thuận về tư tưởng trong toàn xã hội và đẩy lùi mọi sự chống phá của
các thế lực thù địch trên mặt trận tư tưởng lý luận hiện nay.
Nâng cao tinh thần tự lực tự cường, chủ động, sáng tạo trong đấu tranh
với quan điểm sai trái, làm vô hiệu hoá sự chống phá tư tưởng của các thế lực
thù địch. Tính chất của đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay rất gay
go, phức tạp, phải đối phó với sự chống phá rộng khắp và tinh vi. Đấu tranh
tư tưởng, lý luận chỉ có thể thắng lợi khi các chủ thể phát huy được tinh thần
tự lực, tự cường, chủ động, sáng tạo để có thế trận lòng dân rộng khắp và với
sự cảnh giác cao, mọi lúc, mọi nơi trước âm mưu chống phá của các thế lực
thù địch. Hơn nữa, những hạn chế, yếu kém về mặt tư tưởng của mỗi người
phải tự mình chủ động học tập, nâng cao nhận thức để tự khắc phục thì tính
hiệu quả mới cao. Nó giúp cho mỗi chủ thể có nhận thức và thái độ trách
nhiệm; có ý chí và quyết tâm; niềm tin vào chính mình trong cuộc đấu tranh
này.


24

24

Bốn là, tích cực đấu tranh có hiệu quả đối với các quan điểm sai trái,
thù địch, làm trong sạch lành mạnh trong nội bộ. Đa dạng hoá các hình thức
tuyên truyền, các cơ quan thông tin đại chúng phải có kế hoạch cụ thể, tích
cực đấu tranh, vạch trần các luận điệu tuyên truyền phản động của các thế lực
thù địch. Chú trọng công tác tuyên truyền miệng, đẩy mạnh hoạt động của đội
ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên cơ sở trong việc phổ biến đường lối,
chính sách của Đảng, Nhà nước ta, định hướng dư luận.
Đẩy mạnh các hoạt động thông tin đối ngoại, đưa những ấn phẩm, băng
hình, tiếng nói và hình ảnh tốt nhất của nước ta ra bên ngoài, cho bè bạn thế
giới hiểu rõ và đúng về bản chất tốt đẹp của chế độ ta. Đồng thời chấn chỉnh
lập lại trật tự, kỷ cương, xây dựng và hoàn thiện các cơ chế tổ chức phối hợp
trên lĩnh vực tư tưởng, văn hoá - văn nghệ, giáo dục, khoa học, thể dục - thể
thao, thông tị tuyên truyền; ngăn chặn và làm thất bại mọi ý đồ muốn đưa
quan điểm, tư tưởng, lối sống tư sản vào nước ta, ngăn chặn không để các sản
phẩm văn hoá phản động, kích động bạo lực, đồi truỵ tràn vào nước ta. Tích
cực nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, bảo đảm quyền làm
chủ thực sự của nhân dân, kiên quyết đấu tranh đẩy lùi tệ quan liêu, cửa
quyền, tham nhũng và các tệ nạn xã hội khác, làm trong sạch nội bộ, không để
cho kẻ thù lợi dụng yếu điểm để khoét sâu vào trong nội bộ của ta.
Thực hiện tốt chính sách đại đoàn kết, chính sách tôn giáo, dân tộc của
Đảng và Nhà nước ta để tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đánh bại
mọi âm mưu phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân của kẻ thù. Vấn đề xây dựng
thế trận lòng dân hiện nay có ý nghĩa quan trọng và cấp bách hơn lúc nào hết.
Nó đòi hỏi chúng ta phải củng cố cho được sự nhất trí về chính trị, tinh thần
trong nhân dân, sự gắn bó mật thiết giữa nhân dân với Đảng, với Nhà nước,
với chế độ xã hội chủ nghĩa. Nếu như toàn dân một lòng hướng theo Đảng, tin
tưởng vào sự lãnh đạo của đảng, sự quan lý và điều hành của Nhà nước, đoàn

25

25

kết chặt chẽ với Đảng, với chế độ thì không một kẻ thù nào, không một nguy
cơ nào có thể làm lung lay được chế độ xã hội chủ nghĩa mà chúng ta đang
xây dựng và đi tới. Để xây dựng được “thế trận lòng dân”, đòi hỏi chúng ta
phải giải quyết một cách đồng bộ và có hiệu quả trên nhiều mặt, cả kinh tế,
chính trị, tư tưởng, văn hoá, đạo đức, lối sống…Từ đó mà tác động sâu sắc tới
đời sống tâm lý, tư tưởng của mọi tầng lớp nhân dân, tạo nên sự chuyển biến
mạnh mẽ, tích cực trong thái độ, tình cảm, tâm lý, ý thức của mỗi người dân
đối với vận mệnh của tổ quốc, sự tồn vong của Đảng, của chế độ xã hội chủ
nghĩa, để mọi người cùng chung sức đồng lòng chăm lo, bảo vệ Đảng, bảo vệ
chế độ. Đời sống vất chất và tinh thần của mỗi người dân được cải thiện và
không ngừng nâng cao; dân chủ xã hội chủ nghĩa được mở rộng và thực thi
đầy đủ, nghiêm túc; quan liêu, tham nhũng, tiêu cực và các tệ nạn xã hội khác
bị ngăn chặn và đẩy lùi; Đảng trong sạch vững mạnh; bộ máy Nhà nước thực
sự vì dân, phát huy được hiệu lực trong điều hành, quản lý xã hội; có như vậy
chúng ta mới củng cố được lòng tin yếu của nhân dân với Đảng, Nhà nước và
chế độ xã hội chủ nghĩa. Trên cơ sở đó mà từng bước hiện thực hoá mục tiêu
“Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, dân giàu nước mạnh, xã hội
công bằng, dân chủ, văn minh”.
Nhiệm vụ đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay là: Bảo vệ bản chất
khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác –Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
đường lối quan điểm của Đảng ta. Nhiệm vụ đó hướng vào tổng kết thực tiễn
đổi mới ở nước ta, phát triển lý luận, làm cho chủ nghĩa Mác – Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh có sức sống trên hiện thực nước ta. Quá trình đó phải làm
rõ cơ sở khoa học của mục tiêu, con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở

nước ta hiện nay. Đây là nhiệm vụ hàng đầu của đấu trnh tư tưởng, lý luận,
trực tiếp quyết định thành bại đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta hiện nay;
Đấu tranh với những tàn dư, tập quán, thói quen, nếp nghĩ của xã hội cũ làm