Bài dự thi KTLM Suối Mỡ

Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

BÀI DỰ THI VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN
ĐỂ GIẢI QUYẾT CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN
MÔN: NGỮ VĂN LỚP 8
BÀI: VĂN THUYẾT MINH VỀ MỘT DANH LAM THẮNG CẢNH
1. Tình huống cần giải quyết là:
Một đoàn khách là các thầy giáo, cô giáo và các bạn học sinh từ Thành
phố Hải Phòng đến huyện Lục Nam để tham quan học tập và giao lưu.
Phòng GD-ĐT đưa đoàn khách ấy đến trường em để được giới thiệu về một
số điểm tham quan của huyện nhà. Em được cử làm người giới thiệu cho
đoàn du khách ấy. Và nhiệm vụ của em là phải viết thành một bài văn giới
thiệu về một danh lam thắng cảnh, đó là khu di tích Suối Mỡ.
2. Mục tiêu: Bài viết phải đảm bảo các yêu cầu về:
+ Nguồn gốc
+ Vị trí địa lí
+ Đặc điểm tổng thể
+ Những dấu ấn lịch sử
+ Những đặc sản của vùng
3. Tổng quan về các nghiên cứu liên quan đến việc giải quyết tình
huống:
Cần kết hợp các tri thức khách quan ở địa phương:
- Lịch sử hình thành của khu di tích Suối Mỡ.
- Đặc điểm địa lý, địa hình của huyện Lục Nam nói chung và khu di tích
nói riêng.
- Đặc điểm kinh tế, văn hóa xã hội của huyện.
4. Giải pháp giải quyết tình huống:
Vận dụng các kiến thức liên môn:
- Lịch sử - nguồn gốc, lịch sử hình thành;
- Ngữ văn – sử dụng từ ngữ, phương thức biểu đạt phù hợp cho bài văn;
Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

1


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

- Địa lí – vị trí địa lí, địa hình, đặc điểm phát triển kinh tế;
- Giáo dục công dân – bài học về lòng yêu quê hương đất nước.
5. Thuyết minh tiến trình giải quyết tình huống:
Viết các ý chính -> Tìm hiểu -> Trao đổi -> Viết thành bài văn.
* Tư liệu sử dụng: sách địa phương.
* Ứng dụng công nghệ thông tin: tìm kiếm google
Từ các kiến thức đó để học sinh viết thành bài làm văn thuyết minh:
Giới thiệu về Suối Mỡ
Khu du lịch Suối Mỡ thuộc địa phận xã Nghĩa Phương, huyện Lục Nam,
cách thành phố Bắc Giang khoảng 32km về phía Đông Bắc là một thắng cảnh
nổi tiếng của Bắc Giang. Suối Mỡ hội tụ hai yếu tố về Du lịch sinh thái và Du
lịch tâm
linh.
Đến với Suối Mỡ du khách sẽ được nghe những truyền thuyết còn lưu
truyền trong nhân dân địa phương. Tương truyền rằng, vua Hùng Định Vương
thứ IX có nàng công chúa Quế Mỵ Nương, hiền thục, nết na, nhân hậu. Nàng
được nhiều vương tôn, công tử đến cầu hôn nhưng đều từ chối bởi nàng đam mê
du ngoạn, đặc biệt là đến thung lũng Huyền Đinh – Yên Tử.
Một lần, trong chuyến du ngoạn đến đất Nghĩa Phương, chứng kiến nơi
này đất đai khô nẻ, dân tình đói rách công chúa đã rất đau lòng. Vào một ngày
đầu xuân, khi đặt chân xuống thung lũng, nàng đã dùng năm đầu ngón tay ấn
xuống từng phiến đá và lạ thay, một dòng nước mát ào ạt chảy ra thành suối,
đưa nước tưới cho đồng ruộng. Từ đó, đất đai vùng này trở nên màu mỡ, trù
phú, đời sống người dân cũng trở nên no đủ hơn xưa. Ghi nhớ công ơn của công

chúa Quế Mỵ Nuơng, dân làng đặt tên con suối ấy là Suối Mỡ hay còn gọi là
Suối Mẫu, lập ba ngôi đền thờ kế tiếp nhau dọc theo bờ suối là đền Hạ, đền
Trung, đền Thượng và suy tôn nàng là Thánh mẫu thượng ngàn. Cũng chính từ
Suối Mỡ, Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn đã cùng các tướng lĩnh thân tín
lập đại bản doanh để chặn đứng mũi tiến quân của bọn xâm lược Nguyên Mông
từ Ải Chi Lăng, kéo về đánh chiếm Vạn Kiếp nhằm tiến về kinh thành Thăng
Long. Để ghi nhớ chiến công hiển hách này, người dân đã lập đền Trần. Tại đây
còn khu di tích Ba Dinh Bẩy Nền, Bãi Quần Ngựa, Thao Trường Luyện Kiếm....
Hằng năm vào ngày 30 tháng 3 và mồng 1, mồng 2 tháng 4 Âm lịch nhân
dân địa phương lại tổ chức Lễ hội nhằm cầu mong mùa màng được tốt tươi và
cũng là dịp để mọi người tỏ lòng biết ơn với công chúa Quế Mỵ Nương.
Nếu đến với Suối Mỡ vào dịp này du khách sẽ được sống trong không khí
lễ hội mang đầy màu sắc truyền thống văn hoá, được tham gia các trò chơi dân
gian như bơi thuyền, thi bắn Cung, Vật, Cờ bỏi, Đu, chọi Gà, Võ dân tộc…đồng
Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

2


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

thời được thưởng thức các món ăn dân dã, các loại hoa quả đặc sản của xứ Lục
như mít, vải, dưa hấu… Cùng với những điều lí thú đó, Suối Mỡ còn là một nơi
có khung cảnh thiên nhiên kỳ thú, một nơi nghỉ ngơi lý tưởng cho du khách.
Suối Mỡ chảy quanh co trong thung lũng núi Huyền Đinh, Yên Tử - nơi
có nhiều thác nước lớn, nhỏ tung bọt trắng xoá và nhiều bồn tắm thiên nhiên.
Suối bắt nguồn từ khu vực Đá Vách và Hố Chuối rồi xuôi dòng. Dòng suối lớn
dần, chảy len lỏi theo khe núi. Do sự kiến tạo của địa chất tự nhiên, những phiến
đá lớn xếp chồng lên nhau theo nhiều dạng, nhiều cấp độ đã làm cho lòng suối
thay đổi độ dốc đột xuất tạo ra nhiều thác nước lớn, nhỏ khác nhau.

Đặt chân đến Suối Mỡ, cảnh tượng đầu tiên tràn vào mắt du khách là dòng
nước trong trẻo uốn mình như một dải lụa từ trong núi chảy ra. Hai bên bờ suối
chảy róc rách là rừng cây bạt ngàn xanh tươi. Trên những dãy núi này, nhiều
loại cây như Tùng, Bách, Thông được trồng xen kẽ tạo thành một thảm cỏ xanh.
Tất cả như hoà quyện với nhau làm cho không khí ở đây trở nên rất trong lành
và thoáng đãng.
Men theo con đường uốn lượn dẫn lên suối, du khách sẽ bắt gặp những
thắng tích như Đấu Đong Quân, chùa Hòn Trứng, chùa Hồ Bấc, đỉnh Tròi Xoan,
bãi Quần Ngựa, thác Thùm Thùm...
Thác Thùm Thùm là con thác cao nhất trong hệ thống suối thác được
khoác trên mình một tấm áo choàng bằng nước như từ trên trời đổ xuống. Đứng
trên đỉnh thác phóng tầm mắt ra thật xa du khách sẽ bao quát được toàn bộ quần
thể thắng cảnh nơi đây. Một không gian vừa hùng vĩ vừa nên thơ sẽ đem đến
cho du khách cảm giác dễ chịu, thư thái.
Suối Mỡ đã tồn tại và phát triển qua nhiều giai đoạn lịch sử của dân tộc,
nó không chỉ chứa đựng trong mình những cảnh đẹp kì diệu mà còn có nhiều giá
trị tâm linh sâu sắc. Nhận thức được giá trị ấy, trong những năm gần đây Đảng
bộ và nhân dân địa phương đã tích cực đầu tư cải tạo nhằm biến nơi này thành
một địa điểm du lịch đầy hấp dẫn. Chính quyền tỉnh đã đầu tư trên 10 tỷ đồng
làm đường ô tô dài trên 13km từ Ngã Tư Thân vào khu du lịch, xây dựng hệ
thống đường điện với tổng kinh phí gần 600 triệu đồng. Đồng thời UBND Tỉnh
cũng phê duyệt dự án đầu tư cho Suối Mỡ 5 hạng mục gồm Hồ chứa nước, Bãi
đậu xe, Khu nhà nghỉ...với tổng kinh phí trên 40 tỷ đồng. Khu du lịch Suối Mỡ
có thể trở thành khu du lịch đáp ứng được các nhu cầu của du khách về nghỉ
dưỡng, tham quan, cắm trại, leo núi, bơi thuyền, câu cá, đua ngựa, săn bắn...
cùng nhiều hoạt động khác.
Vào những ngày này, Suối Mỡ đang dạt dào sức sống của những mầm
xanh, của những công trình đang xây dựng. Con người và thiên nhiên nơi đây sẽ
luôn rộng mở đón du khách bốn phương.

Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

3


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

Hệ thống Đền Suối Mỡ
1- Đền Hạ
Đền Hạ là một trong ba ngôi đền có diện tích và quy mô lớn nhất trong hệ
thống đền Suối Mỡ. Với vị trí thuận lợi nằm cạnh Tỉnh Lộ 293 toạ lạc trên thế
đất “ Hoành Long ” trước cửa đền có núi Tai Voi làm án có tác dụng ngăn
không cho tà khí bay vào đền và giữ lại những tài lộc do long mạch bên trong
thúc ra.

Nằm trong kiến trúc tổng thể, đền Hạ có cổng Tam Quan – di tích còn xót
lại gần như nguyên vẹn qua bao biến cố thăng trầm của thời gian. Cổng có một
cửa chính và hai cửa phụ cửa Long, cửa Hổ, khách vào đền theo cửa Long và ra
cửa Hổ. Cổng đền được xây theo kiến trúc cột giả quấn tò vò, đao mái cùng các
mô tuýp trang trí hoa văn rồng phượng. Xưa kia đền xây dựng theo lối kiến trúc
“ Nội công ngoại quốc ” do sự tàn phá của thời gian, chiến tranh và nhiều lần
trùng tu kiến trúc của đền đã thay đổi. Đền được xây dựng khang trang, rộng đẹp
nhất vào thời hậu Lê ( TK XV-XVI ) xây theo kiến trúc chữ “ Tam liền ” cùng
nhiều hoạ tiết hoa văn, vốn cổ…Kết hợp với không gian tổng thể đền là những
gốc cây cổ thụ to lớn như: Cây Gạo; Đa; Sếu; Ruối…đã tạo cho khu vực xung
quanh đền thêm sự linh thiêng cổ kính.
2- Đền Trung
Nằm tách biệt với khu dân cư, từ xa nhìn lại đền Trung toạ lạc trên mảnh
đất có vị trí như một hòn đảo được bao bọc bởi suối và cây xanh tạo nên vẻ tĩnh
mịch, huyền bí và linh thiêng cho ngôi đền. Với điểm tựa gối đầu là núi Bà Bô;

Án là rừng Thông và sườn Giông Khế, theo thuyết phong thuỷ đây là mảnh đất
tụ linh và ngôi đền nằm trên thế đất “tựa Sơn đạp Thuỷ”. Nối cõi trần với nơi đất
Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

4


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

thánh là cây cầu bán Nguyệt - lối đi duy nhất vào Đền. Trong đền thờ công chúa
Quế Mỵ Nương - Thượng Ngàn Thánh Mẫu và một số bệ thờ theo tín ngưỡng
thờ mẫu như: Tam Toà Thánh Mẫu, Vua Cha Bát Hải và Hội Đồng Quan Lớn...

Truyền thuyết kể lại rằng: công chúa Quế Mỵ Nương cùng các vị bô lão
chức sắc trong làng, thường lấy nơi đây làm nơi bàn bạc, đưa ra những phương
thức sản xuất nông nghiệp chung nhất giúp nhân dân làm ăn, có cuộc sống no
đủ, hạnh phúc. Có lẽ chính vì vậy, sân đền Trung - khoảng sân rộng quanh năm
được che mát bởi bóng cây, tán lá được nhiều du khách chọn làm điểm dừng
chân nghỉ trưa, vãn cảnh đền và thoải mái tận hưởng không khí trong lành của
Suối Mỡ. Điều đặc biệt hấp dẫn du khách là trước cửa đền có một mô đá nhô lên
khỏi mặt sân, mô đá này là huyệt đất - nơi tụ linh của ngôi đền mà du khách nào
tới đây cũng mong muốn được một lần xoa tay vào đó để xin một chút linh khí
cho cơ thể khoẻ mạnh an lành.
3- Đền Thượng
Khác biệt hẳn với đền Trung và đền Hạ, đền Thượng không có tượng
công chúa Quế Mỵ Nương mà chỉ thờ vọng. Tuy vậy, đền Thượng lại là nơi gây
ấn tượng hấp dẫn nhiều du khách đến thăm quan, dâng hương làm lễ bởi kiến
trúc và vị trí độc đáo của đền. Đền chỉ có một gian rộng, lấy một tảng đá lớn bên
trên làm mái, lấy vách đá xung quanh làm tường, ba bề trên dưới là đá, cả bệ thờ
cũng nguyên khối đá. Điều đó khẳng định giúp ta rằng: trải qua bao thế kỷ, đền

Hạ, đền Trung thay đổi nhiều nhưng riêng kiến trúc đền Thượng vẫn giữ nguyên
kiểu dáng ban đầu.
Mới đây, để phục vụ văn hoá tín ngưỡng, tâm linh của nhân dân trong
vùng và khách thập phương, đền được mở rộng thêm về diện tích, quy mô và
xây bậc thềm lên xuống để phục vụ cho việc đi lại. Bên cạnh đền Thượng có
Cung Sơn Trang - Sơn Trang Ngọc Động mới được xây dựng.
5
Trường THCS Đông Phú- Lục Nam


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

Động thờ ba vị chúa Sơn Trang, ba mươi sáu Cô Sơn Trang theo hầu và
Quan Hoàng Bẩy, Hoàng Mười. Động được trang trí gắn đá san hô, các cây hoa,
lá kết hợp với ánh sáng mầu sắc hư ảo, huyền bí, trông rất nguy nga, tráng lệ
góp phần thu hút du khách đến với Khu vực đền Thượng ngày một đông hơn.
Ngoài các đền chính kể trên, quanh khu vực di tích Suối Mỡ còn có các
đền khác:
4- Đền Trần
5- Đền Quan
6- Đền cô bé cây xanh
Thác suối Mỡ...những vẻ đẹp
Là một điểm du lịch tâm linh và sinh thái trọng tâm của tỉnh Bắc Giang,
Suối Mỡ không còn là địa danh lạ lẫm đối với người sành đi du lịch nữa. Sự linh
thiêng và nổi tiếng của ba ngôi đền đã thu hút hàng nghìn lượt du khách đến
dâng hương hàng năm. Ngoài giá trị đặc biệt về tâm linh, Suối Mỡ còn đẹp hơn
bất cứ nơi nào bởi được thiên nhiên ban tặng cho một cảnh trí tuyệt vời với các
thác nước ngày đêm tung bọt trắng xóa.
Một trong những điểm khiến bất cứ du khách nào đã từng đến với Suối
Mỡ không thể quên được đó chính là vẻ đẹp của năm bậc thác mẹ con từ Đền

Trung lên Đền Thượng. Tương truyền rằng nước Suối Mỡ quanh năm chảy rì
rào không ngớt chính là dấu năm ngón tay của nàng công chúa Quế Mỵ Nương
ấn xuống phiến đá mà tạo thành. Thác Suối Mỡ với chiều dài khoảng 300m
được tạo nên bởi năm bậc thác dưới chân mỗi bậc thác đều có các bồn tắm tự
nhiên hết sức kỳ thú. Chính vì vậy, thác Suối Mỡ có sức lôi cuốn kỳ lạ đối với
Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

6


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

du khách khi đến tham quan. Bàn tay của mẹ thiên nhiên thật khéo léo khi ban
tặng cho nơi đây những phiến đá khổng lồ với đủ các hình thù lạ mắt. Năm bậc
thác Suối Mỡ với năm vẻ đẹp riêng biệt, mỗi bậc thác lại là một cung bậc, càng
lên cao càng nghe bao âm thanh réo rắt, trầm bổng.
Bậc thác thứ nhất có không gian thoáng và rộng nhất với diện tích khoảng
700m. Điểm đáng nhớ của bậc thác này là dòng suối chảy xòe ra trông giống
như một chiếc quạt khổng lồ và trên đỉnh thác là những phiến đá lớn, bằng
phẳng như những chiếc giường được đặt dưới bóng cây Nhội cổ thụ. Đây là một
điểm dừng chân lý tưởng giúp cho du khách quên đi những mệt mỏi sau một
chặng đường dài.

Bậc thác thứ hai hết sức tuyệt đẹp đó chính là một dải lụa trắng bị chặn
bởi một phiến đá lớn dưới chân. Bên cạnh thác 2 có một phiến đá nằm nghiêng
giống như nàng tiên cá khoác trên mình tấm áo choàng bằng nước. Với sự hẫp
dẫn riêng, bậc thác hai thường là nơi lý tưởng để du khách lưu lại những hình
ảnh đẹp nhất của mình khi đến với Suối Mỡ.

Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

7


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

Với không gian hẹp, độ chảy lớn, bậc thác thứ ba như những màn mưa
tung bọt trắng xóa. Đến với Suối Mỡ vào những buổi trưa hè nắng nóng du
khách sẽ được ngâm mình trong làn nước trong mát để cho làn nước từ trên cao
dội xuống mơn man khắp cơ thể như một môn vật lý trị liệu giúp quý khách xua
tan đi những căng thẳng mệt mỏi sau những ngày làm việc vất vả, giúp quý
khách lấy lại sức khỏe và có được tâm trạng thoải mái khi dời khỏi Suối Mỡ.

Khác hẳn với sự ồn ào náo nhiệt của bậc thác thứ 2 và thứ 3, bậc thác thứ
4 hiền hòa ẩn mình dưới những lùm cây xanh quanh năm tỏa bóng mát, dòng
nước len lỏi qua các phiến đá trông giống như những mạch nước ngầm. Tại đây
quý khách chỉ nghe được âm thanh róc rách rì rầm của dòng thác đổ xuống một
bồn tắm tự nhiên lớn. Đến đây, quý khách sẽ thả mình trong bồn nước trong mát
cùng bạn bè hay có thể chọn cho mình không gian riêng trên những chiếc ghế,
chiếc giường bằng đá để nghỉ ngơi và cảm nhận vẻ đẹp của núi rừng Suối Mỡ.

Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

8


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

Bậc thác thứ 5 là bậc thác cao nhất trong hệ thống 5 bậc thác ở Suối Mỡ,
đứng tại đây du khách có thể chiêm ngưỡng được vẻ đẹp của 5 bậc thác Suối

Mỡ. Bậc thác thứ 5 là nơi mà Thánh Mẫu Thượng Ngàn Quế Mị Nương khai
thông dòng nước giúp nhân dân dẫn nước nhập điền nên còn được gọi là thác
Vực mỡ. Tại đây có một bồn tắm tự nhiên khá lớn được bao quanh bởi bức
tường bằng đá vừa tạo nên sự kín đáo đồng thời cũng tạo nên sự hấp dẫn của bậc
thác này.

Sự kết hợp của tất cả các yếu tố mà thiên nhiên ban tặng đã giúp thác Suối Mỡ
quyến rũ lòng người đến mê mệt. Du khách đến đây hẳn sẽ không quên được
năm bậc thác tuyệt vời của Suối Mỡ khi có những phút giây thỏa sức đùa với
nước, được hòa mình với thiên nhiên sau những ngày làm việc căng thẳng và
mệt nhọc.
Hồ Suối Mỡ
Hồ Suối Mỡ là công trình mang tính chiến lược có ý nghĩa rất lớn đối
với việc phát triển du lịch sinh thái, đồng thời đảm bảo cung cấp nguồn nước
phục vụ nông nghiệp cho nhân dân trong vùng.
Công trình được thiết kế bởi công ty tư vấn và chuyển giao công nghệ trường Đại học Thủy Lợi, thời gian thiết kế ( từ tháng 9/ 2007 đến tháng
12/2007), khởi công xây dựng năm 2009 và hoàn thành năm 2012. Hồ Suối Mỡ
gồm 4 hạng mục: Đập chính, tràn xả lũ, cống nước, kênh dẫn nước. chiều dài
mặt đập 104,00m, chiều cao lớn nhất của đập 27,8m dung tích hồ chứa
2,024.106m3, diện tích mặt hồ 31,44ha và có hai kênh dẫn nước với tổng chiều
dài hơn 6640m cung cấp nước tưới tiêu cho 520ha.
Công trình hồ Suối Mỡ hoàn thành góp phần tạo cảnh quan môi trường sinh thái
cho khu vực đồng thời giúp điều hòa khí hậu và thúc đẩy phát triển các loại hình
Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

9


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

du lịch như: Bơi thuyền, câu cá, nghỉ dưỡng và dịch vụ khách sạn, nhà hàng,
công viên thú.

Thác Thùm Thùm
Rời đền thượng, men theo con đường uốn lượn dài 3,5km đi qua công
trình Hồ Suối Mỡ. Cảnh tượng đầu tiên tràn vào mắt du khách là vẻ đẹp kỳ diệu
của thác Thùm Thùm. Là thác cao nhất trong hệ thống thác Suối Mỡ. Thác được
khoác trên mình một tấm áo choàng bằng nước từ trên cao đổ xuống tạo ra
những bồn tắm thiên nhiên kỳ thú và những âm thanh thùng thình, ùm ùm, nghe
như tiếng trống trận của nghĩa quân Hưng Đạo Đại Vương – Trần Quốc Tuấn.
Chính vì vậy từ xa xưa nhân dân nơi đây đã đặt tên cho thác là Thác Thùm
Thùm.

Nằm ở vị trí đầu nguồn nên nước nơi đây rất trong và mát, hệ thực vật
phát triển đa dạng và phong phú có những cây rừng vươn mình che cho dòng
10
Trường THCS Đông Phú- Lục Nam


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

suối giống như những cô gái đang xòe ô che nắng cho du khách đến tham quan
tạo cho nơi đây một khí hậu mát mẻ, dễ chịu. Đến nơi đây du khách như được
hòa mình vào thiên nhiên, núi rừng suối thác để tận hưởng cảm giác thư thái,
thoải mái, dễ chịu rất riêng của Suối Mỡ.
Tín ngưỡng thờ Mẫu ở Suối Mỡ
Thờ Mẫu là một tín ngưỡng quan trọng trong đời sống tinh thần của
người dân Việt Nam. Qua tín ngưỡng thờ Mẫu, hình ảnh người phụ nữ, người
mẹ Việt Nam được tôn kính đề cao, thấy được vai trò của người phụ nữ trong xã
hội từ

xưa tới nay.
Ở Bắc Giang có nhiều nơi thờ Mẫu chủ yếu trong các chùa, đền, điện...
Trong số các ngôi đền thờ Mẫu, được quan tâm và chú ý nhiều hơn là đền Suối
Mỡ ở xã Nghĩa Phương, huyện Lục Nam.
Tài liệu xưa ghi chép lại, đền Suối Mỡ là nơi thờ Thánh Mẫu Thượng
Ngàn, từng được sắc phong của các triều vua là: “Thần thông quảng đại càn,
thập nhị tôn nàng Vực Mỡ”. Đó là công chúa Quế Mỵ Nương con gái vua Hùng
Định Vương có công giúp dân mở suối, mang lại nguồn nước, lương thực cho
dân và 12 thị nữ theo hầu Bà.
Để tưởng nhớ công chúa Quế Mỵ Nương, người dân nơi đây đã xây dựng
một quần thể di tích bên dòng Suối Mỡ tôn thờ Nàng và suy tôn là Thánh Mẫu
Thượng Ngàn. Suối Mỡ được thiên nhiên ban tặng quanh năm nước chảy rì rào
không ngớt, bắt nguồn từ khu vực Đá Vách và Hố Chuối rồi xuôi dòng qua năm
bậc thác mẹ, thác con nối tiếp chảy dài. Tương truyền đó chính là dấu năm ngón
tay của nàng công chúa Quế Mỵ Nương. Dọc theo con suối thiêng được nhân
dân xây dựng một quần thể di tích: Đền Hạ, đền Trung và đền Thượng để ghi
nhớ và tôn thờ bậc Thánh Mẫu. Dấu tích cũ cho biết, quần thể di tích có niên đại
từ thời Lê – Mạc và đã được tu sửa, tôn tạo qua nhiều giai đoạn. Đền Hạ nằm kề
bên dòng Suối Mỡ, ngày nay cơ bản kiến trúc ngôi đền là của thời Nguyễn. Từ
cổng tam môn đến một số cấu kiện kiến trúc được tu sửa tôn tạo lại dưới thời
Nguyễn và sau này. Trong đền bài trí theo đạo thờ Mẫu gồm hàng Thánh Mẫu
tới hàng Quan, hàng chầu, ông Hoàng, các Cô, Cậu và Đức Thánh Trần. Đền
Trung cũng nằm bên bờ Suối Mỡ cách đền Hạ khoảng 2km, bố cục kiểu chữ
đinh, kết cấu vì kèo đơn giản. Trong đền cũng được bài trí tượng Thánh Mẫu và
các tượng thờ khác theo đạo thờ Mẫu. Đền Thượng (đền Vực Mỡ) cách đền
Trung khoảng 2,5km. Ngôi đền được tu sửa khang trang. Khu đền chính gồm
hai động đá to và một số hốc đá nhỏ bao quanh. Trong đền được bài trí tượng
thờ theo đạo thờ Mẫu. Ngoài ra, bên dòng Suối Mỡ còn có các di tích Bãi Quần
Ngựa, Đền Trần, khu Ba Dinh Bảy Nền, chùa Hòn Trứng, đình Xoan và chùa
Hồ Bấc có giá trị lịch sử văn hóa.

Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

11


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

Lễ hội đền Suối Mỡ mở vào hai ngày 30 tháng 3 và mùng 1 tháng 4 âm
lịch hàng năm. Xưa kia vào ngày hội chính dân làng Dùm rước kiệu Thánh về
đền Hạ tế lễ bái vọng lên đền Thượng, dân làng Quỷnh rước kiệu Thánh về đền
Trung tế lễ. Trong ngày hội, dân làng mở đấu vật, cờ bỏi, đánh đu, chọi gà, bắn
cung, võ dân tộc... Buổi tối nhà đền tổ chức hát chầu văn. Đặc biệt trong nghi
thức thờ Mẫu ở đền Suối Mỡ còn có lệ hầu bóng được diễn ra trong các dịp đầu
năm và trong ngày lễ hội. Khách về lễ Mẫu và hầu bóng chủ yếu là khách thập
phương từ Quảng Ninh, Hải Dương, Hà Nội, Hải Phòng, Lạng Sơn...
Biểu hiện rõ nhất trong tín ngưỡng thờ Mẫu ở đền Suối Mỡ là tục giã
bánh dày vắt cặp đôi để dâng thờ Thánh Mẫu trong ngày hội. Tục này diễn ra rất
nhộn nhịp, người ta vừa giã bánh vừa nói vui: “Của bà thì méo/ Của tôi thì tròn/
Giã trật hai hòn/ Thờ Cô Tích Mễ”. Đây là nét văn hóa dân gian độc đáo thể
hiện rõ tín ngưỡng nông nghiệp và tín ngưỡng phồn thực của người dân địa
phương. Cô Tích Mễ tức bà Chúa Kho, chúa Gạo, chúa Lẫm là vị nữ thần nông
nghiệp cổ xưa. Trong đền Hạ đặt ban thờ Chầu Bà là phân thân của Mẫu
Thượng Ngàn, là người giữ của, ban phát lương thực hay cũng chính là Cô Tích
Mễ. Sau hàng Quan là hàng Chầu Bà, dưới hàng Chầu Bà là hàng Cô, gồm 12
Cô, hàng Cậu rồi đến ông Hoàng. Cùng với việc thờ Thánh Mẫu Thượng Ngàn,
quần thể di tích đền Suối Mỡ còn thờ các thần linh Mẫu Nhiên Thần và Mẫu
Nhân Thần.
Mẫu Nhiên Thần gắn với lực lượng của tự nhiên là đất và nước. Biểu hiện
rõ nhất là đạo Tứ Phủ tượng trưng cho bốn miền vũ trụ của trời đất gắn liền với

đời sống người nông dân được hội tụ ở bốn vị Thánh Mẫu: Mẫu Thượng Thiên
sáng tạo ra vạn vật trong vũ trụ, tạo mưa thuận gió hòa, tạo nguồn sinh lực, hạnh
phúc. Mẫu khoác áo đỏ, bài vị, đồ lễ cúng có màu đỏ. Mẫu Thượng Ngàn: cai
quản núi rừng, người giữ của cải mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc chính là
sự phân thân từ công chúa Quế Mỵ Nương. Mẫu Thoải: cai quản miền sông
Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

12


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

nước, mang lại nguồn nước cho việc sản xuất nông nghiệp. Mẫu Địa: gắn với ý
thức mong muốn về đất đai để sản xuất. Đi cùng đạo Tứ Phủ có Tam Tòa Thánh
Mẫu. Xưa kia nhân dân địa phương thờ ba vị: Mẫu Thượng Thiên, Mẫu Thoải
và Mẫu Địa. Khi kinh tế phát triển xu hướng thương mại trong xã hội nhiều hơn,
người ta lại bỏ Mẫu Địa và đưa Mẫu Thượng Ngàn vào thờ.
Mẫu Nhân Thần: là những nhân vật lịch sử, người có công với đất nước.
Đó là các ông Hoàng, bà Chúa, ông Hoàng đệ nhất, ông Hoàng đệ nhị, ông
Hoàng Sáu, ông Hoàng Bảy, ông Hoàng Mười... Sau hàng Mẫu là ngũ vị Tôn
Ông - những người thực hiện ý đồ của Mẫu sáng tạo là những vị thần có công
với dân với nước
Suối Mỡ - Di tích lịch sử văn hóa
Khu du lịch Suối Mỡ là địa chỉ quen thuộc của các đoàn du lịch trong và
ngoài nước. Sự quan tâm, đầu tư của Nhà nước và địa phương đã và đang biến
nơi đây trở thành khu du lịch tổng hợp lớn nhất Bắc Giang với đầy đủ hạng mục
nhằm phục vụ tốt nhất nhu cầu về nghỉ dưỡng, tham quan, cắm trại, leo núi, bơi
thuyền, câu cá, đua ngựa, săn bắn....của khách du lịch.
Thắng cảnh Suối Mỡ
Khu du lịch suối Mỡ nằm trên địa phận xã Nghĩa Phương, huyện Lục

Nam,tỉnh Bắc Giang, cách thành phố Bắc Giang 30 km về phía đông. Suối Mỡ
nằm cách thủ đô Hà Nội 80 km theo quốc lộ 31 và đường tỉnh lộ 293. Suối Mỡ
nằm trong thung lũng núi Huyền Đinh- Yên Tử. Nó được đặt tên theo tên một
con suối với nhiều thác nước lớn, nhỏ và nhiều bồn tắm thiên nhiên kỳ thú trỉa
dọc theo dòng chảy. Phong cảnh Suối Mỡ rất huyền ảo, những con suối tung bọt
nước lên những phiến đá tạo nên nơi đây một bức tranh sơn thuỷ hữu tình mang
vẻ
đẹp rất
tự
nhiên.
Giá trị về mặt lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng của Khu du lịch Suối Mỡ gắn
liền với ba ngôi đền (đền Thượng, đền Trung và đền Hạ) thờ Thánh Mẫu
Thượng
Ngàn.
Lịch sử kể lại rằng, con gái thứ IX của vua Hùng, công chúa Quế Mị
Nương là người thích du ngoạn cùng sơn thủy hữu tình, hòa mình cùng cỏ cây
hoa lá và trời đất bao la. Khi đến vùng đất nay, Mị Nương thấy dân tình nơi đây
sống thật khốn khổ, đói rách vì hạn hán, đất đai thì cằn cỗi, công chúa rất buồn
lòng. Vào ngày đầu xuân, Mị Nương lên núi Huyền Đinh dạo chơi, bất choặt
một cơn gió mạnh đã cuốn Nàng bay đi và đưa Nàng tới khúc Suối Mỡ ngày
nay. Khi hạ giá xuống đây (thác Vực Mỡ), Mị Nương đã dùng 5 đầu ngón chân
ấn xuống tảng đá và từ những vết chân này một dòng nước mát ào ào chảy tạo ra
thành một con suối. Đó chính là Suối Mỡ ngày nay. Con suối đưa nước tưới
đồng ruộng, nhân dân nơi đây có nước canh tác, sinh sống, quanh năm mưa
Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

13


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

thuận gió hòa, đồng ruộng tốt tươi, cuộc sống ám no, hạn phúc hẳn lên. Để đời
đời ghi công ơn ấy, nhân dân đã lập ba ngôi đền thờ và suy tôn bà là Thánh mẫu
Thượng ngàn. Hội đền được tổ chức hàng năm vào ngày 30 tháng 3 và 1 tháng 4
(âm lịch) với phần lễ trang trọng và phần hội đông vui, nhộn nhịp.
Cũng từ đây người ta gọi con suối này là Suối Mẫu, và chỗ in dấu 5 đầu
ngón tay của Mị Nương có tên là Vực Mẫu. Do thời gian, và phần lớn di ảnh
hưởng của kiểu “đọc trại”, Suối Mẫu và Vực Mẫu mới có tên như ngày nay là
Suối Mỡ và Vực Mỡ. Ba ngôi đền (Thượng, Trung và Hạ) được xây dựng vào
khoảng thế kỷ XV- XVI (dưới thời nhà Lê). Hiện nay ba công trình nhằm tưởng
nhớ công ơn của Thánh Mẫu ngày nay vẫn giữ được những nét kiến trúc cổ và ý
nghĩa
lịch
sử,
tín
ngưỡng
sâu
sắc.
Lịch sử Suối Mỡ còn gắn liền với cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm
của cha ông ta. Tương truyền, trong thời gian chống quân Nguyên Mông từ
phương Bắc, Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn đã lập đại bản doanh ở nơi
đây để chặn đứng mũi tiến quân của bọn xâm lược từ ải Chi Lăng. Hưng Ðạo
Vương từng đến vùng đỉnh thác xem xét địa hình, sắp đặt việc binh, tìm kế đánh
lui kẻ thù xâm lược. Để ghi nhớ môc son lịch sử này, người ta đã lập nơi đây
ngôi
đền
có
tên
là
Đền

Trần,
ngay
bên
thác.
Đền Hạ là ngôi đền có mô nhất, xây trên khuôn viên rộng rãi bên con suối
Mỡ sum suê bóng cây cổ thụ. Ðền Hạ là hình mẫu kiến trúc tiêu biểu cho một
ngôi đền thờ Mẫu ở các thế kỷ 19 - 20 vùng đồng bằng Bắc Bộ. Lên cao hơn
nữa là ngọn "Thác Chúa", còn gọi thác "Thùm Thùm". Nước quanh năm đổ như
sấm rền, vang vọng khắp vùng thung lũng. Kế tiếp là điểm dừng chân nơi đền
Trung và đền Thượng.
Mỗi ngôi đền đều có nét kiến trúc không hoàn toàn giống nhau, nhưng cả
hai đều rất trang trọng, thâm nghiêm và mang nét cổ kính. Nét kiến trúc độc đáo
của đền Thượng hòa quện vào phong cảnh ở một độ cao nhất định, có núi, cáo
cây cối và thanh tĩnh. Nét kiến trúc đó có ở nhiều ngôi miếu ôm thân núi nhiều
vùng quê Bắc Bộ, có hậu cung là một vòm hang tự nhiên. Hậu cung của đền
Thượng có đường bậc đá dẫn lên đỉnh núi Bà Bô. Từ đây có thể ngắm nhìn
phong cảnh xung quanh, xuống các phía, và cũng có thể thấy rõ đồi Giang Khế,
nơi tương truyền xưa kia từng có lầu vọng nguyệt. Thắng tích suối Mỡ còn có
chùa Hòn trứng, chùa Hồ Bắc, đình Xoan, bãi Quần Ngựa…
Chính cái chất tín ngưỡng cùng những giá trị lịch sử - văn hóa, kết hợp phong
cảnh sơn thủy hữu tình đã tạo cho Suối Mỡ một diện mạo của một Khu di tích
-du lịch thu hút ngày càng nhiều khách thăm quan bốn phương. Với những giá
trị của mình năm 1998, suối Mỡ đã được Bộ Văn hoá- Thông tin công nhận là
Di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia.

Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

14

Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

Hiện nay Khi du lịch Suối Mỡ là địa chỉ quen thuộc của các đoàn du lịch
trong và ngoài nước. Sự quan tâm, đầu tư của Nhà nước và địa phương đã và
đang biến nơi đây trở thành khu du lịch tổng hợp lớn nhất Bắc Giang với đầy đủ
hạng mục nhằm phục vụ tốt nhất nhu cầu về nghỉ dưỡng, tham quan, cắm trại,
leo núi, bơi thuyền, câu cá, đua ngựa, săn bắn....của khách du lịch.
Cùng với thực trạng chung của các khu du lịch, Khu du lịch Suối Mỡ cũng đang
phải đối đầu với những vấn nạn mà phần lớn phát sinh ra từ chính ý thức người
tham gia du lịch, vui chơi giải trí và của cả người dân địa phương, như: tranh
cướp du khách, tua du lịch; bói toán, bài bạc, vứt rác thải bừa bãi... Bên cạnh
việc thắt chặt công tác quản lý nhằm kịp thời phát hiện và xử phạt nghiêm
những hành vi làm ảnh hưởng đến cảnh quan, môi trường du lịch nơi đây, cần
phải có những giải pháp tuyên truyền hữu ích nhằm nâng cao ý thức của du
khách và người dân địa phương trong việc giữ gìn cảnh quan chung.

Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

15


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

Suối Mỡ, miền đất thiêng
Cuối năm là thời điểm nhộn nhịp nhất trong năm của vùng du ngoạn sinh
thái - tâm linh Suối Mỡ, Lục Nam - Bắc Giang. Đây là nơi nhiều du khách tìm
đến để có được sự thư thái trong tâm hồn.

Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

16


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

Nguồn suối từ trên đỉnh Yên Tử (Quảng Ninh) đổ xuống, qua triền xanh
núi đá dài dặc cao và dốc Huyền Ðinh (Bắc Giang), ầm ào năm tầng thác trắng,
xuống miền thung lũng thì xanh biếc con suối Mỡ.
Núi non thâm u thăm thẳm, tiếng thác âm trầm vô tận gợi huyền bí của
miền núi non thiêng xứ sở, gợi trường tồn của xa xưa nguồn cội Tổ tiên, đã
khiến mọc lên ba ngôi đền miếu từ thung lũng đất bằng ngược lên vùng đỉnh
thác, đều thờ Công chúa Quế Mỵ Nương con vua Hùng Ðịnh Vương, được tôn
làm Thánh Mẫu.
Ngôi đền quy mô nhất xây trên khuôn viên rộng rãi, dưới bóng cổ thụ sum
suê sân đền và vườn cây trái phía sau, bên con suối Mỡ trong xanh. Ðó là Ðền
Hạ, kiến trúc và bài trí nơi thờ phụng khá tiêu biểu cho một đền thờ Mẫu ở các
thế kỷ 19 - 20 vùng đồng bằng Bắc Bộ.
Con đường nhựa càng lên càng dốc, men theo suối dẫn khác lên cao mãi.
Suối có khúc như dải lụa trắng trải trên đã gốc, khúc thì như đàn trâu nước đen
bóng ngủ vùi tắm táp... Rồi bất chợt vách đá dựng đứng cho thác xối ầm ào phả
ra màn hơi nước lấp lóa bảy sắc cầu vồng, bên cánh rừng đại ngàn, trên nền
xanh thẫm nổi sáng triền hoa dẻ trắng, gió lay hoa rụng bay như vãi gạo.
Lên cao, lên cao nữa, suối càng xiết, thác càng sôi réo. Cho đến ngọn
"Thác Chúa", còn gọi thác "Thùm Thùm" bởi tiếng nước đổ từ độ cao trăm mét
xuống, hùng vĩ đến choáng ngợp, như tiếng sấm rền, vang vọng thung lũng vẫn
nghe như hồi trống trận vạn năm không dứt.
Tương truyền Hưng Ðạo Vương từng đến vùng đỉnh thác xem xét địa
hình, sắp đặt việc binh. Nên từng có ngôi đền thờ Người bên thác, bên cạnh dấu
tích "đấu đong quân", "bãi quần ngựa".
Ðường lên cao ngắm thác cũng là đường cảm nhận sâu xa thêm nữa cõi

tâm linh. Mẫu Quế Mỵ Nương và các Mẫu, cùng các Ông Hoàng, các Cô, các
Cậu vô ảnh vô hình, cũng theo triền suối mà dừng chân nơi Ðền Trung, Ðền
Thượng.
Mỗi ngôi đền một quy mô kiến trúc, nhưng đều thâm nghiêm, cổ kính,
ban thờ, tượng thờ lộng lẫy trọng, hương khói phụng thờ kính cẩn. Ðền Trung có
khoảng sân rộng, vài trăm du khách có thể nghỉ chân giải khát lấy sức lên Ðền
Thượng.
Ðền Thượng độc đáo ở dạng "sơn miếu" - hậu cung là vòm hang, đền
ngoài do con người xây cất. Hậu cung có đường ngầm bậc đá dẫn lên đỉnh núi
Bà Bô ngắm hùng vĩ núi non làng mạc một vùng. Phía bên kia suối là đồi Giang
Khế, tương truyền xưa kia từng có lầu vọng nguyệt.

Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

17


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

Vào những ngày đông khách nhất, những khu dịch vụ trở nên quá tải.
Tuyến du ngoạn này mới khởi dựng, chưa có mấy tiện nghi, nhưng xem quy
hoạch có thể hình dung một khu du lịch bề thế tương xứng với tiềm năng trời
phú.
Ðó là chuyện mai kia, nhưng ngay bây giờ, khách thăm đã có thể đắm
mình trong cảnh sắc hùng vĩ thiên nhiên và khói hương huyền ảo miếu thiêng,
thấy mình như trút nhẹ bụi trần, thanh thản...
Đường về Suối Mỡ hôm nay:
UBND tỉnh Bắc Giang vừa ban hành Quyết định số 309/QĐ-UBND về
việc Phê duyệt Đồ án Quy hoạch chung Khu du lịch Suối Mỡ, huyện Lục Nam
đến năm 2030.

Theo đó, khu vực lập quy hoạch nằm ở phía Đông của xã Nghĩa Phương,
huyện Lục Nam, phía Bắc giáp núi Tai Voi, phía Nam giáp tỉnh Hải Dương,
phía Đông giáp rừng nguyên sinh và cánh đồng thôn Dùm, phía Tây giáp với
thôn Ba Gò, Đồng Man.
Đây là khu du lịch tâm linh, sinh thái - nghỉ dưỡng cấp vùng, được quy
hoạch gần 480ha. Quy mô khách du lịch đến năm 2020 ước đạt 160.000 người
và đến năm 2030 đạt gần 650.000 người.
Đồ án tập trung đầu tư xây dựng các hạng mục như: Sân lễ hội và cụm
công trình đón tiếp khách; cụm dịch vụ phục vụ tham quan khu nuôi động vật
bán hoang dã, thác Thùm Thùm; tôn tạo khu vực tổ cắm trại; cải tạo chỉnh trang
cảnh quan khu đền Trung, đền Thượng, đền Hạ; các cụm nghỉ dưỡng, khách sạn;
xây dựng, cải tạo hạ tầng kỹ thuật như giao thông, kênh mương, cấp thoát
nước...
Để bảo đảm thuận tiện, an toàn, thông thoáng cho hoạt động của các
phương tiện đưa đón khách du lịch Suối Mỡ, khách du lịch sẽ được chuyển sang
xe chuyên dụng để đưa đến thăm quan các điểm du lịch theo hành trình.
Bên cạnh đó, Đề án tiếp tục mở rộng khuôn viên đất chợ dân sinh hiện
nay và xây dựng các công trình chợ mới, trung tâm thương mại, trạm y tế, cụm
dịch vụ ăn uống giải khát, đồ lưu niệm...đáp ứng nhu cầu nhân dân và khách du
lịch.
Con đường từ trung tâm huyện về Suối Mỡ đã được đầu tư nâng cấp và
trở thành “Con đường tâm linh” luôn rộng mở để đón chào quý khách thập
phương và bà con nhân dân đến với Suối Mỡ.

Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

18


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

Đã có biết bao bài thơ, lời hát viết về miền đất thiêng này, nhưng có lẽ bài
hát Gửi về sông Lục núi Huyền của nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân thật sự để lại nhiều
cảm xúc:

Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

19


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

6. Ý nghĩa của việc giải quyết tình huống:
Việc kết hợp các kiến thức liên môn như Lịch sử, Địa lý vào môn Ngữ
văn rất quan trọng, giúp cho bài làm văn bao quát, đầy đủ ý hơn. Từ đó bài làm
có sức thuyết phục hơn nhất là đối với bài văn Thuyết minh. Ngoài các kiến thức
về Lịch sử, Địa lý, còn có thể kết hơp kiến thức của các môn Sinh học, Vật lý,
hóa học,.. ở các dạng đề thuyết minh về đồ vật, hiện tượng,…
Như vậy, kiến thức liên môn tạo điều kiện cho học sinh chủ động, tích
cực, sáng tạo; giáo dục thêm những hiểu biết về quê hương; giúp học sinh ý thức
hơn việc học phải đi đôi với hành; rèn luyện các kĩ năng giải quyết tình huống
trong cuộc sống.

Đông Phú, tháng 11 năm 2015
Nhóm HS thực hiện

Mai Thị Hồng Cúc

Lăng Thị Giang

Trường THCS Đông Phú- Lục Nam

20