Nghiên cứu hiệu quả kinh tế bưởi phúc trạch của các hộ gia đình ở huyện hương khê, tỉnh hà tĩnh

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

tế

H

uế

KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN

in

h

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
NGHIÊN CỨU HIỆU QUẢ KINH TẾ BƯỞI PHÚC TRẠCH

cK

CỦA CÁC HỘ GIA ĐÌNH Ở HUYỆN HƯƠNG KHÊ,

Đ
ại

họ

TỈNH HÀ TĨNH

Sinh viên thực hiện

Giáo viên hướng dẫn:

Phan Thị Minh

TS. Trương Tấn Quân

Lớp: K45KTNN
MSV: 11K4011177
Niên khóa: 2011-2015

Huế, tháng 5 năm 2015


Khóa luận tốt nghiệp

Lời Cảm Ơn

Đ
ại

họ

cK

in

h

tế

H

uế

Trên thực tế không có sự thành công nào không gắn liền với những sự hỗ
trợ, giúp đỡ dù ít hay nhiều, dù trực tiếp hay gián tiếp của người khác. Để hoàn
thành được bài khóa luận tốt nghiệp với đề tài “Nghiên cứu hiệu quả kinh tế
bưởi Phúc Trạch của các hộ gia đình ở huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh”,
tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của các quý thầy cô, các cán bộ trong
Phòng Nông Nghiệp huyện Hương Khê, các hộ gia đình ở trong địa bàn huyện,
ở hai xã Phúc Trạch và Phúc Đồng cùng các cán bộ trong UBND huyện
Hương Khê, UBND 2 xã nói trên. Sau đây tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và
sâu sắc đến:
Các quý thầy giáo, cô giáo đã giảng dạy tôi trong quá trình học tập ở trường.
Thầy giáo Trương Tấn Quân đã quan tâm giúp đỡ và hướng dẫn tôi trong
quá trình về thực tập nghiên cứu và hoàn thành bài khóa luận của mình.
Các cán bộ ở UBND huyện Hương Khê, cũng như cán bộ ở phòng Nông
Nghiệp & PTNT cùng các cán bộ ở UBND hai xã Phúc Trạch và Phúc Đồng
cùng các hộ gia đình ở hai xã đã giúp đỡ tận tình, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi
trong quá trình thực tập và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này.
Đồng thời xin chân thành cảm ơn sự đóng góp ý kiến của các bạn sinh viên
để đề tài được hoàn thiện hơn.
Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp của
mình không thể tránh những sai sót. Tôi rất mong nhận được những nhận xét,
đánh giá, góp ý của các quý thầy cô và những ai quan tâm đến đề tài này.
Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn !
Huế, tháng 5 năm 2015
Sinh viên
Phan Thị Minh

SVTH: Phan Thị Minh

i


Khóa luận tốt nghiệp

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN...................................................................................................................i
MỤC LỤC ...................................................................................................................... ii
DANH MỤC VIẾT TẮT................................................................................................iv
DANH MỤC BẢNG .......................................................................................................v
ĐƠN VỊ QUY ĐỔI ........................................................................................................vi

uế

TÓM TẮT NGHIÊN CỨU .............................................................................................1
PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................2

H

1. Lí do chọn đề tài.......................................................................................................2

tế

2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................................3
3. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................3

h

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................................4

in

5. Kết cấu của khóa luận ..............................................................................................4
PHẦN 2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU............................................................................5

cK

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ............................5
1.1. Cơ sở lí luận ..........................................................................................................5

họ

1.1.1. Lý luận về Hiệu quả kinh tế............................................................................5
1.1.2. Đặc điểm sinh học của cây bưởi .....................................................................6
1.1.3. Giá trị của cây bưởi phúc trạch.......................................................................8

Đ
ại

1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến sản xuất và hiệu quả kinh tế của bưởi.............10
1.1.5. Các chỉ tiêu đánh giá kết quả và hiệu quả kinh tế cây bưởi. ........................13

1.2. Cơ sở thực tiễn ....................................................................................................15
1.2.1. Tình hình sản xuất bưởi trên thế giới............................................................15
1.2.2. Tình hình sản xuất bưởi trong nước .............................................................16

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG SẢN XUẤT BƯỞI PHÚC TRẠCH Ở HUYỆN

HƯƠNG KHÊ ...............................................................................................................18
2.1. Đặc điểm của địa bàn nghiên cứu .......................................................................18
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên.........................................................................................18

SVTH: Phan Thị Minh

ii


Khóa luận tốt nghiệp
2.1.2. Đặc điểm kinh tế xã hội ................................................................................22
2.1.3. Đánh giá tình hình chung của huyện ............................................................31
2.2. Thực trạng sản xuất bưởi và bưởi Phúc Trạch của huyện Hương Khê...............33
2.2.1. Thực trạng sản xuất bưởi của huyện Hương Khê.........................................33
2.2.2. Tình hình sản xuất bưởi của các hộ điều tra .................................................37
2.3.3. Hiệu quả sản xuất bưởi của hộ điều tra ........................................................50
2.3.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến năng suất bưởi Phúc Trạch ..............................55

uế

2.3.5. Tình hình tiêu thụ bưởi của các hộ điều tra ..................................................57
2.3.6. Những điểm mạnh, điểm yếu và cơ hội, thách thức của các hộ điều tra trong

H

sản xuất bưởi Phúc Trạch .......................................................................................62
CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ

tế

SẢN XUẤT BƯỞI PHÚC TRẠCH..............................................................................65
3.1. Định hướng .........................................................................................................65

h

3.2. Một số giải pháp nhằm phát triển sản xuất bưởi ở các hộ gia đình ....................65

in

3.2.1. Giải pháp quy hoạch và phát triển sản xuất..................................................65

cK

3.2.2. Giải pháp về vốn và tín dụng........................................................................66
3.2.3. Giải pháp về kỹ thuật ....................................................................................66
3.2.4. Giải pháp về cơ sở hạ tầng............................................................................67

họ

3.2.5. Giải pháp về thị trường và thương hiệu........................................................67
PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.......................................................................69

Đ
ại

1. Kết luận ..................................................................................................................69
2. Đề xuất, kiến nghị ..................................................................................................70

TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................72

SVTH: Phan Thị Minh

iii


Khóa luận tốt nghiệp

DANH MỤC VIẾT TẮT
Bảo vệ thực vật

BQ

Bình quân

ĐVCT

Đơn vị canh tác

CC

Cơ cấu

CCDC

Công cụ dụng cụ

CHDCNND

Cộng hòa dân chủ nhân dân

CNH- HĐH

Công nghiệp hóa – hiện đại hóa

DT

Diện tích

GO

Giá trị sản xuất

GDTX

Giáo dục thường xuyên

HQKT

Hiệu quả kinh tế

IC

Chi phí trung gian

H

tế

h

Tỉ suất hoàn vốn nội bộ

in

IRR

MI

họ

NPV

Kiến thiết cơ bản

cK

KTCB
FAO

uế

BVTV

Tổ chức lương thực và nông nghiệp liên hợp quốc
Thu nhập hỗn hợp
Giá trị hiện tại ròng
Phúc Đồng

PT

Phúc Trạch

Đ
ại

PĐ

UBND

Ủy ban nhân dân

THPT

Trung học phổ thông

TKKD

Thời ký kinh doanh

TSCĐ

Tài sản cố định

VA

Giá trị gia tăng

SXKD

Sản xuất kinh doanh

SVTH: Phan Thị Minh

iv


Khóa luận tốt nghiệp

DANH MỤC BẢNG
Bảng1: Tình hình sản xuất bưởi trên thế giới trong giai đoạn từ năm 2007-2013........16
Bảng 2: Sản lượng bưởi và cam của Việt Nam từ năm 2007-2013: .............................17
Bảng 3: Tình hình sử dụng đất đai của huyện Hương Khê trong 3 năm ( 2012- 2014)24
Bảng 4 : Tình hình dân số và lao động của huyện Hương Khê 3 năm ( 2012- 2014)...27

uế

Bảng 5: Cơ cấu thu nhập của huyện Hương Khê trong 3 năm ( 2012- 2014)...............29
Bảng 6: Diện tích, sản lượng, năng suất bưởi Phúc Trạch của huyện Hương Khê qua 3

H

năm (2012-2014) ...........................................................................................................33
Bảng 7: Diện tích bưởi Phúc Trạch của các xã trên địa bàn huyện Hương Khê qua 3

tế

năm (2012-2014) ...........................................................................................................35
Bảng 8. Tình hình nhân khẩu và lao động của các hộ điều tra......................................38

in

h

Bảng 9: Tình hình sử dụng đất đai của các hộ điều tra .................................................40
Bảng 10: Tình hình và cơ cấu thu nhập của các hộ điều tra (BQ/hộ) ...........................42

cK

Bảng 11: Tình hình sản xuất và quy mô của các hộ điều tra.........................................44
Bảng 12: Tổng chi phí sản xuất trong 4 năm thời kỳ KTCB của các hộ điều tra (bình
quân/cây) .......................................................................................................................47

họ

Bảng 13: Chi phí sản xuất bưởi trong 1 năm TKKD của các hộ điều tra (BQ/cây) ....50
Bảng 14: Kết quả sản xuất bưởi của các hộ điều tra trong 1 năm TKKD.....................53

Đ
ại

Bảng 15: Hiệu quả sản xuất bưởi của các hộ điều tra ...................................................54
Bảng 16. Năng suất của bưởi Phúc Trạch theo độ tuổi .................................................56
Bảng 17: Tình hình tiêu thụ bưởi của các hộ ................................................................59

SVTH: Phan Thị Minh

v


Khóa luận tốt nghiệp

ĐƠN VỊ QUY ĐỔI

Đ
ại

họ

cK

in

h

tế

H

uế

1 sào = 500m2
1 ha = 10000m2

SVTH: Phan Thị Minh

vi


Khóa luận tốt nghiệp

TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
Hương Khê là một huyện miền núi của tỉnh Hà Tĩnh, ở đây được thiên nhiên ưu
ái khi ban tặng cho cây bưởi Phúc Trạch, một loại bưởi ngon được nhiều người ưa
chuộng đồng thời đem lại hiệu quả kinh tế cao.
Được trồng cách đây gần 200 năm bưởi Phúc trạch đã trải qua nhiều thăng trầm,

uế

có những giai đoạn diện tích bưởi giảm sút nghiêm trọng do mất mùa liên tiếp, nhưng
hiện nay diện tích bưởi đang được dần khôi phục lại và là cây ăn quả đem lại nguồn

H

thu nhập khá lớn cho các hộ gia đình (lợi nhuận 1 cây bưởi Phúc Trạch năm 2014 là
1917,45 nghìn đồng). Bên cạnh thuận lợi thì còn tồn tại nhiều khó khăn làm ảnh hưởng

tế

đến phát triển và mở rộng sản xuất bưởi Phúc Trạch, tỷ lệ ra hoa đậu quả còn thấp,
chưa đúng với tiềm năng của cây bưởi.

h

Để góp phần vào việc nghiên cứu hiệu quả kinh tế của bưởi Phúc Trạch, từ đó đề

in

xuất ra những giải pháp phù hợp để phát triển cây bưởi Phúc Trạch trong thời gian tới,

cK

tôi đã chọn đề tài “Nghiên cứu hiệu quả kinh tế bưởi Phúc Trạch của các hộ gia
đình ở huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh” làm khóa luận tốt nghiệp của mình.
- Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là phân tích và đánh giá được hiệu quả kinh tế

họ

sản xuất bưởi Phúc Trạch của các hộ gia đình ở huyện Hương Khê. Từ đó đề xuất các
giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả và phát triển bền vững bưởi Phúc Trạch trong thời

Đ
ại

gian tới.

- Phương pháp nghiên cứu, trong quá trình nghiên cứu đề tài tôi có sử dụng các

phương pháp sau: phương pháp luận, phương pháp thu thập số liệu, phương pháp phân
tích số liệu, phương pháp so sánh,…
Kết quả thu được từ quá trình nghiên cứu này là chỉ ra được kết quả và hiệu quả
sản xuất kinh doanh bưởi, đồng thời đánh giá được những điểm mạnh, điểm yếu, cơ
hội, thách thức của các hộ trong sản xuất bưởi. Từ đó đề xuất kiến nghị và đưa một số
giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất bưởi Phúc Trạch trong thời gian tới.

SVTH: Phan Thị Minh

1


Khóa luận tốt nghiệp

PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lí do chọn đề tài
Việt Nam là một nước thuần nông, sản xuất nông nghiệp có vai trò rất quan trọng
đối với nền kinh tế của đất nước. Trong sản xuất nông nghiệp thì cây ăn quả là loại cây
đem lại giá trị kinh tế cao và cao hơn nhiều so với một số loại cây trồng khác.
Nằm trong khu vực khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, được sự ưu ái của tự nhiên, khí

uế

hậu của nước ta rất thuận lợi cho phát triển đa dạng các loại cây ăn quả. Mỗi vùng
miền, mỗi tỉnh thành có một loại cây ăn quả đặc trưng, nhiều loại quả đã trở thành

H

thương hiệu riêng và nổi tiếng khắp nơi. Nói đến các loài ăn quả có múi nổi tiếng thì
không thể bỏ qua bưởi Phúc Trạch của huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh.

tế

Bưởi Phúc Trạch được biết đến là một thương hiệu bưởi nổi tiếng, gắn liền và
thân thuộc với người dân huyện miền núi Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh. Được trồng cách

h

đây gần 200 năm, loài bưởi này đã gắn bỏ với người trồng bưởi cũng như người tiêu

in

dùng một thời gian khá dài. Bưởi có vị ngọt thanh, ngon, dễ ăn, tốt cho sức khỏe nên

cK

được người tiêu dùng rất ưa chuộng, sử dụng nhiều để làm tráng miệng, đãi khách tại
các hội nghị, khách sạn, nhà hàng. Đặc biệt hình dáng quả bưởi đẹp nên được sử dụng
nhiều để làm quà biếu và hiện nay đang được mở rộng chinh phục thị trường thế giới.

họ

Bưởi Phúc Trạch là loại cây ăn quả đem lại giá trị kinh tế cao, đặc biệt trong mấy
năm gần đây giá bưởi tăng cao đã góp phần nâng cao thu nhập, xóa đói giảm nghèo

Đ
ại

cho các hộ nông dân trong huyện, bên cạnh đó còn giúp sử dụng hợp lí và tránh lãng
phí đất vườn.

Tuy nhiên hiện nay ở huyện Hương Khê thì việc trồng bưởi đang gặp nhiều khó

khăn về vốn, kỹ thuật, thị trường…nhất là về vấn đề thời tiết khí hậu, thiên tai. Nằm ở
khu vực miền Trung nên ảnh hưởng nhiều của lũ lụt, bão gây trở ngại cho mùa vụ thu
hoạch của bưởi. Trước những khó khăn, để nghề trồng bưởi Phúc Trạch không bị mai
một thì chính quyền địa phương cần có những chính sách và sự hỗ trợ về vốn, kỹ
thuật, thị trường… cho các hộ nông dân trong huyện. Vì thực tế đó nên tôi đã chọn đề
tài “Nghiên cứu hiệu quả kinh tế bưởi Phúc Trạch của các hộ gia đình ở huyện
Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh” làm khóa luận tốt nghiệp của mình.
SVTH: Phan Thị Minh

2

Khóa luận tốt nghiệp
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Phân tích và đánh giá được hiệu quả kinh tế sản xuất bưởi Phúc Trạch của các hộ
gia đình ở huyện Hương Khê. Từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả và
phát triển bền vững bưởi Phúc Trạch trong thời gian tới.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Làm rõ các vấn đề lí luận và thực tiễn về hiệu quả kinh tế bưởi Phúc Trạch.

uế

- Phân tích thực trạng sản xuất, hiệu quả kinh tế và những nhân tố ảnh hưởng đến
hiệu quả sản xuất bưởi Phúc Trạch.

H

- Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất bưởi Phúc Trạch của các hộ
gia đình ở huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh.

tế

3. Phương pháp nghiên cứu
3.1. Phương pháp luận

in

tác động qua lại lẫn nhau.

h

Phương pháp duy vật biện chứng để xem xét các hiện tượng trong mối quan hệ

cK

3.2. Phương pháp thu thập số liệu
3.2.1. Thu thập số liệu thứ cấp:

- Thu thập số liệu từ UBND huyện, Phòng Nông nghiệp & PTNT Huyện

họ

- Thu thập số liệu từ các chuyên đề, sách báo, tạp chí, internet
3.2.2. Thu thập số liệu sơ cấp:

Đ
ại

Thu thập thông qua việc điều tra phỏng vấn 100 hộ nông dân của 2 xã thuộc
huyện Hương Khê.

3.3. Phương pháp phân tích số liệu
3.3.1. Công cụ phân tích và xử lý số liệu
- Kiểm tra và rà soát lại thông tin đã điều tra được từ các hộ nông dân
- Xử lý số liệu bằng bảng excel trên máy tính
3.3.2. Phương pháp thống kê mô tả:
Sử dụng phương pháp để phân tích thực tế sản xuất bưởi Phúc Trạch của các hộ

điều tra.

SVTH: Phan Thị Minh

3


Khóa luận tốt nghiệp
3.3.3. Phương pháp so sánh:
Dùng phương pháp này để so sánh các chỉ tiêu với nhau và so sánh về thực tế sản
xuất bưởi Phúc Trạch giữa 2 xã Phúc Trạch và Phúc Đồng (vì Phúc Trạch là xã bắt
nguồn của giống bưởi này còn Phúc Đồng là xã trồng mới). Từ đó đưa ra được lý do
dẫn đến sự khác nhau về hiệu quả sản xuất giữa 2 xã.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Hiệu quả kinh tế của cây bưởi Phúc Trạch ở huyện

- Phạm vi nghiên cứu:

H

 Về không gian: Huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh

uế

Hương Khê

 Về thời gian: Số liệu thứ cấp là từ năm 2012-2014, số liệu sơ cấp là năm 2014.

tế

5. Kết cấu của khóa luận

Bài khóa luận có kết cấu gồm 3 phần chính:

in

h

- Phần 1: mở đầu

- Phần 2: nội dung nghiên cứu gồm có 3 chương

cK

Chương 1: cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu.
Chương 2: thực trạng sản xuất bưởi Phúc Trạch ở huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh.

Phúc Trạch.

họ

Chương 3: định hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất bưởi

- Phần 3: kết luận và kiến nghị.

Đ
ại

6. Hạn chế của khóa luận
Mặc dù bản thân đã nổ lực nhưng do hạn chế về kiến thức, thời gian nghiên cứu

và thực hiện đề tài, tôi nhận thấy khóa luận vẫn còn những điểm hạn chế sau:
- Chưa đi sâu phân tích rõ được hiệu quả sản xuất bưởi Phúc Trạch của từng hộ

gia đình. Từ đó chưa đưa ra được những so sánh cụ thể về hiệu quả kinh tế giữa cây
bưởi và các cây trồng khác.
- Không đi sâu nghiên cứu được lý do tỷ lệ ra hoa đậu quả, năng suất của cây
bưởi Phúc Trạch còn thấp và sâu bệnh nhiều.
- Do thời gian và điều kiện không cho phép nên chưa đi thực tế địa phương được
nhiều, do đó những kinh nghiệm thực tế còn hạn chế.
SVTH: Phan Thị Minh

4


Khóa luận tốt nghiệp
PHẦN 2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1.
CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Cơ sở lí luận
1.1.1. Lý luận về Hiệu quả kinh tế
1.1.1.1. Khái niệm hiệu quả kinh tế

uế

Hiệu quả kinh tế là mối quan tâm, là cái đích mà các nhà sản xuất kinh doanh nói
chung và các hộ gia đình nói riêng mong muốn để giúp họ tối đa hóa lợi nhuận, đã sản

H

xuất kinh doanh thì phải có hiệu quả.

Hiệu quả kinh tế là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ sử dụng các nguồn

tế

lực ( nhân lực, vật lực, tài lực…). Trong điều kiện nền kinh tế hiện nay muốn tồn tại và
phát triển đòi hỏi các nhà sản xuất kinh doanh phải đặt mục tiêu hiệu quả kinh tế lên

h

hàng đầu. Hiện nay có rất nhiều quan niệm khác nhau về hiệu quả kinh tế.

in

Theo ông Ngô Đình Giao (1997): HQKT là tiêu chuẩn cao nhất cho mọi sự lựa

cK

chọn kinh tế của các doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà
nước. Còn theo P.samuelson (1948) hiệu quả sản xuất diễn ra khi xã hội không thể
tăng sản lượng một loại hàng hóa mà không cắt giảm sản lượng của một loại hàng hóa

họ

khác. Một nền kinh tế có hiệu quả nằm trên giới hạn khả năng sản xuất của nó. Thực
chất của hai quan điểm này đề cập đến khía cạnh phân bổ có hiệu quả các nguồn lực

Đ
ại

của doanh nghiệp, cũng như nền sản xuất xã hội.
Theo farell (1957) và một số nhà kinh tế học khác thì HQKT chỉ đạt được khi và

chỉ khi đạt được hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả phân phối
Hiệu quả kỹ thuật là số lượng sản phẩm có thể đạt được trên một đơn vị chi phí

đầu vào sản xuất trong những điều kiện cụ thể về kỹ thuật hay công nghệ áp dụng vào
sản xuất nông nghiệp. Như vậy hiệu quả kỹ thuật liên quan đến phương tiện vật chất
của sản xuất nó chỉ ra một đơn vị nguồn lực dùng vào sản xuất đem lại thêm bao nhiêu
đơn vị sản phẩm
Hiệu quả phân phối là chỉ tiêu hiệu quả trong đó các yếu tố giá sản phẩm và giá
đầu vào được tính để phản ánh giá trị sản phẩm thu thêm trên một đồng chi phí thêm
SVTH: Phan Thị Minh

5


Khóa luận tốt nghiệp
về đầu vào. Khi nắm được giá của các yếu tố đầu vào, đầu ra, người ta sẽ sử dụng các
yếu tố đầu vào theo một tỷ lệ nhất định để đạt được lợi nhuận tối đa. Thực chất hiệu
quả phối, chính là hiệu quả kỹ thuật có tính đến giá của các yếu tố đầu vào và đầu ra,
hay chính là hiệu quả về giá.
Như vậy khái niệm HQKT có thể được hiểu như sau:
Hiệu quả kinh tế là một phạm trù kinh tế thể hiện mối tương quan giữa kết quả và
chi phí. Mối tương quan ấy có thể là phép trừ, phép chia của các yếu tố đại diện cho

uế

kết quả và chi phí. HQKT phản ánh trình độ khai thác các yếu tố đầu tư, các nguồn lực

tự nhiên và phương thức quản lý.

H

1.1.1.2. Bản chất của hiệu quả kinh tế:

Từ những khái những khái niệm ta có thể hiểu bản chất của HQKT như sau:

tế

- HQKT là một phạm trù phản ánh mặt lượng của các hoạt động kinh tế. Nâng
cao chất lượng hoạt động kinh tế nghĩa là tăng cường trình độ lợi dụng các nguồn lực

h

sẵn có trong hoạt động kinh tế. Đây là một đòi hỏi khách quan của mọi nền sản xuất xã

in

hội. Như vậy, do yêu cầu của công tác quản lý kinh tế cần thiết phải đánh giá nhằm

cK

nâng cao chất lượng các hoạt động kinh tế đã làm xuất hiện phạm trù HQKT.
- HQKT là mối tương quan so sánh cả về tuyệt đối và tương đối giữa lượng kết
quả đạt được và chi phí bỏ ra. Mục tiêu của các nhà sản xuất và quản lý là với một

họ

lượng dự trữ tài nguyên nhất định muốn tạo ra một khối lượng sản phẩm lớn nhất.

Điều đó cho thấy quá trình sản xuất là sự liên hệ mật thiết giữa các yếu tố đầu vào và

Đ
ại

đầu ra, là sự biểu hiện kết quả của các mối quan hệ thể hiện hiệu quả của sản xuất.
- Bản chất của HQKT xuất phát từ mục đích của sản xuất và phát triển kinh tế- xã

hội, nhằm đáp ứng ngày càng cao nhu cầu vật chất và tinh thần của mọi thành viên
trong xã hội.

1.1.2. Đặc điểm sinh học của cây bưởi
1.1.2.1. Nguồn gốc
Bưởi có tên khoa học là Citrus grandis Osbeck hoặc citrus Maxima (burn) Meer
thuộc họ cam quýt Rutaceae. Cũng là một loại bưởi nên bưởi Phúc Trạch cũng có tên
khoa học như tên khoa học chung dành cho bưởi.
Theo những tài liệu ghi chép cách đây gần 200 năm, trong vườn nhà của một gia
SVTH: Phan Thị Minh

6


Khóa luận tốt nghiệp
đình ở xã Phúc Trạch có một cây bưởi đơn đột biến tự nhiên cho những quả vàng ươm,
ăn ngon khác lạ nên bà con trong vùng đua nhau chiết cành giâm trồng. Cây bưởi Phúc
Trạch đã trải qua nhiều thăng trầm. Có những giai đoạn người dân đua nhau ồ ạt trồng
bưởi nhưng sự thiếu hiểu biết về kỹ thuật và ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác đã gây
ra hiện tượng mất mùa liên tục không rõ nguyên nhân do đó người dân lại chặt bỏ, có
những giai đoạn cây bưởi Phúc Trạch đã bị người dân lãng quên. Hiện nay thì giống
bưởi này đang dần được khôi phục diện tích trên địa bàn huyện.

uế

1.1.2.2. Đặc điểm
Đặc điểm chung của quả bưởi là thường có màu xanh lục nhạt cho tới vàng khi

H

chín, có múi dài, tép xốp, có vị ngọt hoặc chua ngọt tùy loại. Bưởi có nhiều kích thước
tùy giống, chẳng hạn bưởi Đoan Hùng chỉ có đường kính độ 15cm, trong khi bưởi

tế

Năm Roi, bưởi Tân Triều, bưởi da xanh và nhiều loại bưởi khác thường gặp ở Việt
Nam, Thái Lan có đường kính khoảng 18-20cm.

h

Ngoài những đặc điểm của quả bưởi nói chung thì bưởi Phúc Trạch còn có

in

những đặc điểm riêng để phân biệt với những giống bưởi khác. Quả bưởi Phúc Trạch

cK

có hình cầu, bề ngang và chiều cao gần bằng nhau, cuống quả không lồi, đế quả hơi
lõm, vỏ không trơn, không ráp, màu sắc vỏ quả xanh vàng, màu sắc thịt quả màu hồng
nhạt hoặc màu trắng trong. Khối lượng quả đạt tù 1-1,5kg, số múi là 14-16 múi/quả, tỉ

họ

lệ ăn được từ 48,1-54,4%, số hạt bình quân trong quả là 50-70 hạt/quả, độ brix từ 1012%, có mùi thơm nhẹ tự nhiên hơi đặc trưng, có vị ngọt hơi thanh chua.

Đ
ại

1.1.2.3. Yêu cầu điều kiện ngoại cảnh
- Khí hậu:

 Nhiệt độ: cây bưởi có thể trồng và phát triển được trong nhiệt độ từ 13-38 0C ,

đối với bưởi Phúc Trạch nhiệt độ thích hợp nhất là từ 23-29 0C.
 Ánh sáng: bưởi là loài cây không ưa ánh sáng quá mạnh.
Bưởi Phúc Trạch thích hợp với ánh sáng lúc 8h sáng và 4-5 giờ chiều những
ngày hè.
 Lượng mưa: cây bưởi cần lượng mưa hàng năm là 3.000mm/năm, nếu trong
điều kiện ngập úng kéo dài (5-7 ngày) thì rễ cây sẽ bị thối, lá vàng úa và cây sẽ chết.
 Độ ẩm thích hợp là 70-80%. Vào thời kỳ phát triển nếu độ ẩm duy trì phù hợp
SVTH: Phan Thị Minh

7


Khóa luận tốt nghiệp
quả sẽ phát triển nhanh, chất lượng tốt, sản lượng quả cao, mẫu mã quả đẹp.
- Đất đai: mỗi giống bưởi sẽ thích hợp với một loại đất khác nhau riêng đối với
bưởi Phúc Trạch thích hợp với các loại đất: phù sa cổ, phù sa được bồi hàng năm, đảm
bảo các yêu cầu như thoát nước, nếu bị lũ tràn thì thời gian nước tràn dưới 1 ngày,
tầng dày đất > 1m, hàm lượng dinh dưỡng trong đất khá (hàm lượng mùn 1,5-2% trở

lên), có đủ nguồn nước để tưới vào mùa khô hạn.
1.1.2.4. Kỹ thuật trồng

uế

- Chọn giống:
Cũng giống cây cam, quýt, giống bưởi cũng chủ yếu được chọn tạo bằng phương

H

pháp nhân giống vô tính (chiết cành, ghép mắt), chọn từ cây mẹ đã có 3 vụ quả ổn

hiểm như bệnh gân xanh lá vàng, Tristera...

tế

định, năng suất cao, chất lượng tốt, mẫu mã đẹp, không bị các bệnh truyền nhiễm nguy
 Cành chiết: Tốt nhất có độ tuổi từ 16 - 18 tháng tuổi, đường kính cành 1,5 - 2,0

h

cm, cành ở giữa cây và phía ngoài tán, cành không bị sâu bệnh. Không lấy những cành

in

dưới gốc, cành vượt và trên ngọn để làm giống.

cK

 Cây ghép: Mắt ghép phải lấy đúng giống cần chọn, chồi ghép sinh trưởng khoẻ,

chiều cao chồi (tính từ điểm ghép trở lên) 30 - 40cm.
- Thời vụ trồng:

họ

Có 2 thời vụ trồng chính đối với cây bưởi trên đất Hà Tĩnh là:
 Vụ Xuân: Trồng từ tháng 2 - 4

Đ
ại

 Vụ Thu Đông: Trồng từ tháng 8 - 10
Do có điều kiện thời tiết khí hậu thuận lợi nên vụ Xuân là thời vụ trồng cây bưởi

tốt nhất.

- Mật độ, khoảng cách trồng:
Tuỳ chất đất, địa hình và điều kiện thâm canh để xác định mật độ trồng bưởi cho

thích hợp. Đối với bưởi Phúc Trạch thì mật độ phù hợp nhất là 15-17 cây/sào.
1.1.3. Giá trị của cây bưởi phúc trạch
1.1.3.1. Giá trị dinh dưỡng
Bưởi có tính thanh nhiệt và có chứa nhiều thành phần rất có lợi cho sức khoẻ
con người. Bưởi chứa lượng vitamin C và vitamin A dồi dào, làm tăng sức đề kháng
SVTH: Phan Thị Minh

8


Khóa luận tốt nghiệp

cho cơ thể. Chỉ cần nửa trái bưởi bạn đã có đủ 78% nhu cầu vitamin C hàng ngày cho
cơ thể.
Ngoài những giá trị dinh dưỡng chung, bưởi Phúc Trạch có những giá trị dinh
dưỡng đặc trưng như có mùi thơm nhẹ tự nhiên hơi đặc trưng, có vị ngọt hơi thanh
chua, ngọt. Cứ 100 gram tép bưởi Phúc Trạch cung cấp cho cơ thể 39 calo, dịch quả
chiếm 84-86%, độ khô 11,4012,5%, độ axit từ 0,5-0,7%, độ đường từ 7,7-8,3%,
vitamin C 44-62mg.

uế

1.1.3.2. Giá trị kinh tế
Bưởi là loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao và cao hơn nhiều so với nhiều loại

H

cây ăn quả khác. So với các loại cây ăn quả như cam, quýt thì bưởi có giá bán cũng
khá cao.

tế

Theo tìm hiểu thị trường thì bưởi Phúc Trạch là một trong những loại bưởi có giá
bán cao nhất và đem lại một nguồn thu nhập lớn cho người dân. Sau khi trồng khoảng

h

4 hoặc 5 năm sẽ cho quả, sang những năm tiếp theo sẽ cho quả đại trà với số lượng có

in

thể lên tới vài trăm quả/cây. Hiện nay bưởi Phúc Trạch đã trở thành một thương hiệu

cK

nổi tiếng, được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng nên giá bán trong những năm gần
đây tăng. Năm 2014 giá bán trung bình là 45.000đồng/kg, có những thời điểm giá lên
cao từ 60.000-80.000đồng/kg.

họ

1.1.3.3. Giá trị y học

Các bộ phận của cây bưởi được dùng làm thuốc là: dịch ép nước bưởi, vỏ, quả,

Đ
ại

lá, hoa, hạt, vỏ hạt.

Theo đông y, quả bưởi được gọi là hựu thực, có vị chua, tính hàn, không độc, tác

dụng làm tinh thần thư thái, giải nhiệt, giải độc rượu, bồi bổ cơ thể, chữa được chứng
có thai nôn mửa (nghén), biếng ăn, ăn không tiêu, đau bụng.
Dịch quả chín có chứa nhiều chất bổ dưỡng, trong 100g phần ăn được của bưởi
có: nước 80g, glucid 9g, protid 0,6g, lipid 0,1g; các chất khoáng: Ca 23mg, P 19mg,
Fe 0,5mg, chất xơ 0,7g… ngoài ra còn có một số chất khác. Cung cấp 30-43 calo.
Bưởi rất có ích cho những người bị mỡ trong máu tăng, cao huyết áp, xơ vữa động
mạch, tiểu đường, béo phì. Đặc điệt, trong cùi trắng của quả bưởi có chứa pectin, tinh
dầu, hesperidin, maringin, là những chất có tác dụng làm giảm cholesterol- huyết, bảo
SVTH: Phan Thị Minh

9


Khóa luận tốt nghiệp
vệ sự bền vững của mao mạch, phòng chống cao huyết áp và tai biến mạch máu não,
nhồi máu cơ tim...
Lá bưởi tươi thường được dùng để nấu với các loại lá thơm khác ( hương nhu,
bạc hà, kinh giới, tía tô, sả, ngải cứu…) để xông chữa cảm cúm, nhức đầu. Vỏ quả
bưởi dùng chữa ho, làm lỏng đàm, trợ tiêu hóa. Ngày dùng 4-12kg, sắc uống.
Cũng là một loại bưởi nên bưởi Phúc Trạch có những giá trị y học giống với giá
trị y học chung của bưởi.

uế

1.1.3.4. Giá trị môi trường
Ngoài ra thì trồng bưởi còn có tác dụng bảo vệ môi trường rất lớn, góp phần làm

H

không khí trong lành, giảm tiếng ồn… giúp tận dụng được quỹ đất, tăng mật độ cây
xanh, cung cấp oxi, tạo cảnh quản xanh mát cho môi trường sinh thái.

tế

1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến sản xuất và hiệu quả kinh tế của bưởi
a. Nhóm nhân tố tự nhiên

h

1.1.4.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến sản xuất bưởi

in

Bưởi cũng như các loài cây khác, chịu ảnh hưởng nhiều của điều kiện tự nhiên, đặc

cK

biệt đây là loài cây ăn quả lâu năm, thời gian sinh trưởng và phát triển dài nên bị chi
phối nhiều bởi điều kiện tự nhiên. Sau khi trồng 4 hoặc 5 năm mới cho quả, có nhiều
cây tuổi thọ có thể kéo dài hơn 30 năm. Các yếu tố tự nhiện tác động trực tiếp hoặc gián

họ

tiếp lên năng suất và chất lượng bưởi. Các nhân tố tự nhiên như đất đai tác động trực
tiếp đến hương vị của quả bưởi, khí hậu tác động đến năng suất ( tỷ lệ ra hoa đậu quả). ..

Đ
ại

Đối với bưởi Phúc Trạch thì không phải nơi nào cũng có thể trồng, chính vì điều
kiện tự nhiên đặc trưng của huyện Hương Khê mà bưởi được trồng ở đây có hương vị
đặc trưng. Nếu giống bưởi này đem đi trồng ở các huyện khác hoặc vùng khác thì vẫn
có thể cho quả nhưng số lượng và chất lượng sản phẩm không được như trồng ở Hương
Khê. Trong cùng một huyện nhưng hương vị của bưởi Phúc Trạch có sự khác nhau giữa
các vùng. Ở xã Phúc Trạch và những xã lân cận thì bưởi giữ được hương vị đặc trưng
ban đầu. Còn khi nhân giống trồng ở những nơi khác thì hương vị không giữ được
nguyên vẹn.

SVTH: Phan Thị Minh

10


Khóa luận tốt nghiệp
b. Nhóm nhân tố kinh tế- xã hội
Các nhân tố kinh tế xã hội như: Vốn sản xuất, lao động, thị trường, chính sách hỗ
trợ của nhà nước… Có ảnh hưởng nhiều đến việc phát triển cũng như mở rộng diện
tích bưởi trên địa bàn huyện.
- Vốn: Là cây ăn quả lâu năm nên bưởi có thời gian quay vốn chậm, sang năm
thứ năm cây mới cho thu nhập. Việc thời gian quay vốn chậm gây rất nhiều khó khăn
cho người dân, đặc biệt là những hộ nông dân nghèo chưa có điều kiện để đầu tư

uế

nhiều.
- Lao động: Chủ yếu là sử dụng lao động gia đình, tận dụng thời gian nhàn rỗi.

H

Bên cạnh đó thì các hộ gia đình cần chú ý đến chất lượng lao động, đặc biệt là về vấn
đề kỹ thuật trồng và chăm sóc.

tế

- Thị trường: Trong sản xuất kinh doanh thị trường là yếu tố quan trọng, đóng vai
trò quyết định đến quy mô sản xuất. Khi nhu cầu thị trường tăng cao thì diện tích bưởi

h

sẽ được mở rộng và ngược lại. Bên cạnh đó thì nhu cầu và thị hiếu ngày càng cao của

in

người tiêu dùng sẽ làm cho hộ nông dân chú ý đến chất lượng và mẫu mã sản phẩm.

cK

- Chính sách hỗ trợ của nhà nước: Sự quan tâm và hỗ trợ của nhà nước có tác
động mạnh mẽ đến sản xuất bưởi của các hộ gia đình như: tập huấn kỹ thuật, đầu tư hỗ
trợ vốn, chính sách đất đai…

họ

Vốn, lao động, thị trường, chính sách nhà nước là những yếu tố tác động trực tiếp
đến hoạt động sản xuất bưởi của các hộ gia đình. Bưởi là một cây ăn quả dài ngày, thời

Đ
ại

kỳ KTCB bỏ ra đầu tư nhưng không có doanh thu nên nhu cầu về vốn trong giai đoạn
này rất quan trọng. Chí phí đầu tư trong thời kỳ KTCB tác động đến năng suất và hiệu
quả kinh tế ở TKKD. Bưởi Phúc Trạch là cây ăn quả đòi hỏi lao động có kỹ thuật và
kinh nghiệm, vì vậy chất lượng lao động rất quan trọng đối với sản xuất bưởi.
Thị trường tác động đến hành vi sản xuất của các hộ trồng bưởi Phúc Trạch,
người dân mở rộng hay thu hẹp quy mô phần lớn là do thị trường tác động.
Nhìn chung nhóm nhân tố kinh tế- xã hội tác động trực tiếp cũng như gián tiếp
đến sản xuất bưởi Phúc Trạch của người dân, vì vậy cần chú ý đến nhóm nhân tố này
để hoạt động sản xuất có hiệu quả hơn.

SVTH: Phan Thị Minh

11


Khóa luận tốt nghiệp
c. Nhóm nhân tố kỹ thuật
- Giống: Là yếu tố quan trọng, quyết định đến sản lượng và chất lượng sản phẩm.
Bưởi chủ yếu được trồng bằng cành chiết và một số ít là trồng cành ghép. Vì cành
chiết giữ được những đặc tính tốt của cây mẹ, sớm ra hoa có quả, chất lượng sản phẩm
tốt, mẫu mã đẹp.
- Phân bón: Là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến sinh trưởng và phát triển của cây
bưởi. Nếu cây được bón phân đầy đủ từ lúc trồng đến cây ra hoa kết quả thì sẽ phát

uế

triển tốt và cho sản phẩm chất lượng cao. Ngược lại nếu lượng phân bón không cân đối
thì cây sẽ phát triển kém và ảnh hưởng đến sản phẩm hàng năm.

H

- Bảo vệ thực vật: Bưởi là một trong những loài cây ăn quả có khá nhiều sâu
bệnh hại. Vì thế việc chú ý áp dụng các biện pháp phòng trừ sâu bệnh kịp thời có ý

tế

nghĩa rất quan trọng đối với sự phát triển của cây.

- Kỹ thuật thụ phấn bổ sung và bao quả: Đây là các kỹ thuật khá phổ biến hiện

h

nay, giúp cho tỉ lệ ra hoa đậu quả lớn hơn và bảo vệ quả tốt.

in

- Công tác thủy lợi: Nếu lượng nước không đủ thì sẽ ảnh hưởng đến sinh trưởng

cK

phát triển và chất lượng sản phẩm của bưởi, đặc biệt là vào thời kỳ ra hoa đậu quả.
Còn nếu ngập úng trong thời gian dài thì sẽ làm cho cây bị chết. Vì vậy cần điều chỉnh

mưa lũ.

họ

lượng nước phù hợp, cung cấp đủ nước vào mùa khô hạn và chống ngập úng vào mùa

Bưởi Phúc Trạch là loại bưởi yêu cầu rất khắt khe về kỹ thuật nên để sản xuất

Đ
ại

bưởi đạt năng suất cao thì cần phải đảm bảo đúng các yêu cầu kỹ thuật trên. Ngoài ra
hiện nay ở địa phương người ta đang áp dụng kỹ thuật thụ phấn đậu quả, bao bảo vệ
quả, góp phần nâng cao tỷ lệ đậu quả trong hai năm trở lại đây.
1.1.4.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất bưởi
a. Chi phí sản xuất
Đối với các loại cây trồng thì chi phí sản xuất có tác động rất lớn đến hiệu quả
sản xuất. Bưởi là cây ăn quả dài ngày nên chi phí đầu tư sản xuất được chia ra làm 2

giai đoạn: Thời kỳ kiến thiết cơ bản và thời kỳ sản xuất kinh doanh. Thời kỳ KTCB là
giai đoạn người dân đầu tư nhưng không có thu nhập nên người dân còn e ngại trong
việc đầu tư chi phí ở thời kỳ này. Đầu tư trong giai đoạn này có tác động rất lớn đến
SVTH: Phan Thị Minh

12


Khóa luận tốt nghiệp
hiệu quả sản xuất trong TKKD. Trong thời kỳ này nếu đầu tư chi phí phân bón đúng
định mức, lao động có tay nghề, thiết bị máy móc đầy đủ thì sẽ cho năng suất cao.
Chi phí đầu tư trong TKKD tác động trực tiếp đến năng suất của cây bưởi, trong
giai đoạn này đầu tư sẽ thu lại lợi nhuận nên người dân sẽ có sẵn lòng chi trả nhiều
hơn cho khoản chi phí này.
Cũng giống như các loại bưởi khác, bưởi Phúc Trạch cũng có hai giai đoạn đầu
tư chi phí, thời kỳ KTCB đầu tư nhưng không có doanh thu nên tác động rất lớn đến

uế

tâm lý đầu tư của hộ gia đình. Muốn đạt hiệu quả cao thì người dân phải đầu tư tốt cho
cây bưởi Phúc Trạch ở cả hai thời kỳ.

H

b. Tuổi của cây :

Đối với cây ăn quả dài ngày, theo từng độ tuổi sẽ cho mức sản lượng khác nhau.

tế

Đối với bưởi người ta có thể thấy rõ điều đó, những năm bắt đầu cho quả năng suất sẽ
cho thấp hơn những năm cây đã phát triển ổn định. Năng suất tỉ lệ thuận với độ tuổi

h

trong giai đoạn cây phát triển ổn định nhất. Đến thời kỳ già cỗi thì sản lượng của cây

in

sẽ giảm. Tuy nhiên thời kỳ cho năng suất cao có được kéo dài hay không là phục thuộc

cK

vào sự chăm sóc của con người và từng loại giống bưởi. Đối với bưởi Phúc Trạch thì
người ta thường chia ra các giai đoạn cho năng suất theo độ tuổi khác nhau như sau:
5- 10 năm, 11-15 năm, trên 15 năm. Ở những giai đoạn này thì bưởi Phúc Trạch cho

họ

năng suất cao dần, và đến thời điểm già cỗi thì năng suất sẽ giảm.
c. Kinh nghiệm và trình độ kỹ thuật của lao động.

Đ
ại

Kinh nghiệm và trình độ kỹ thuật của lao động có những tác động lớn đến hiệu
quả sản xuất bưởi. Tỷ lệ ra hoa đậu quả cao hay thấp là phụ thuộc vào kinh nghiệm,
quá trình chăm sóc và kỹ thuật của người dân. Đặc biệt bưởi Phúc Trạch là loại bưởi
yêu cầu kỹ thuật cao, đòi hỏi nhiều kinh nghiệm và sự học hỏi tỉ mỉ.
1.1.5. Các chỉ tiêu đánh giá kết quả và hiệu quả kinh tế cây bưởi.

1.1.5.1. Các chỉ tiêu đánh giá kết quả sản xuất
- Giá trị sản xuất (GO): toàn bộ giá trị tính bằng tiền của toàn bộ sản phẩm thu
được trên một đơn vị diện tích canh tác trong một chu kỳ sản xuất. Hay GO chính là
giá trị sản xuất bình quân/đơn vị diện tích canh tác.
GO =
SVTH: Phan Thị Minh

13


Khóa luận tốt nghiệp
Trong đó :
Qi: Khối lượng sản phẩm thứ i sản xuất ra tính trên một ĐVDT canh tác.
Pi: Đơn giá sản phẩm thứ i
- Giá trị gia tăng(VA): Phản ánh giá trị tăng thêm sau khi lấy giá trị sản xuất trừ
đi chi phí vật chất và dịch vụ mua ngoài:
VA=GO-IC
- Chi phí trung gian (IC): Là toàn bộ chi phí vật chất thường xuyên và dịch vụ

Cj là chi phí thứ j trong quá trình sản xuất

H

IC=

uế

mua ngoài được đầu tư trong quá trình sản xuất như giống, phân bón, thuốc BVTV:

- Thu nhập hỗn hợp (MI): Là phần thu nhập của người sản xuất bao gồm công

tế

lao động của hộ và lợi nhuận sau khi sản xuất trên một ĐVDT trong một vụ hay một

h

năm.

in

1.1.5.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sản xuất và hiệu quả đầu tư
- Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sản xuất:

cK

 GO/IC: Thể hiện cứ một đồng chi phí trung gian được đầu tư tạo ra bao nhiêu
đồng giá trị sản xuất, hiệu suất càng lớn thì sản xuất càng có hiệu quả.

họ

 VA/IC: Thể hiện cứ một đồng chi phí trung gian được đầu tư tạo ra bao nhiêu
đồng giá trị gia tăng.

 MI/IC: Thể hiện cứ một đồng chi phí trung gian bỏ ra thì thu được bao nhiêu

Đ
ại

đồng thu nhập hỗn hợp.

- Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả đầu tư:
 Giá trị hiện tại ròng (NPV): Là tổng lãi ròng của cả đời dự án được chiết khấu

về năm hiện tại theo tỉ lệ chiết khấu nhất định.
Công thức tính:
NPV=

-

Trong đó:
Bi: Khoản thu của năm thứ i, tính cả giá trị thanh lý TSCĐ ở thời điểm kết thúc
chu kỳ kinh tế.
SVTH: Phan Thị Minh

14


Khóa luận tốt nghiệp
Ci: Khoản chi phí của năm i, bao gồm chi phí vốn đầu tư ban đầu và chi phí hàng
năm khi sản xuất kinh doanh.
n: Số năm của chu kỳ sản xuất
r: Tỷ suất chiết khấu
 Tỷ suất hoàn vốn nội bộ (IRR): Tỉ lệ này được biểu hiện bằng mức lãi suất mà
nếu dùng nó để quy đổi dòng tiền của dự án thì giá trị hiện tại thực thu nhập bằng giá
trị hiện tại thực chi phí.

uế

Công thức tính:
Trong đó:

NPV1
NPV1  NPV2

H

hay IRR = r1 + (r2 - r1)

tế

Bi : Giá trị thu nhập i

1.2. Cơ sở thực tiễn

in

n: Thời gian hoạt động của dự án

h

Ci: Giá trị chi phí năm i

cK

1.2.1. Tình hình sản xuất bưởi trên thế giới
Cây ăn quả có múi là loài cây có mặt ở hầu hết các châu lục trên thế giới. Hiện
nay trong số các loài cây ăn quả có múi thì bưởi là loại quả được khá nhiều người tiêu

họ

dùng ưa chuộng, nhưng nhìn chung trên thế giới thì diện tích bưởi được trồng ít hơn so
với các loài cây có múi khác, tính đến năm 2013 diện tích bưởi chỉ chiếm 7,49% so

Đ
ại

với tổng diện tích cây có múi, tỉ lệ này có tăng so với những năm trước (năm 2005
chiếm 3,43%) nhưng còn thấp và tăng chậm.
Theo bảng số liệu 1 ta có thể thấy được sản lượng và diện tích bưởi ở giai đoạn

2007-2013 tăng đều qua các năm, hàng năm trên thế giới có hơn 7 triệu tấn bưởi được
sản xuất ra. Trên thế giới tính đến cuối năm 2013 thì diện tích bưởi đạt 725.589,84ha,
năng suất đạt 11,65 tấn/ha, sản lượng đạt 8.453.446,3 tấn. So với năm 2007 thì năm
2013 diện tích tăng 73.716,01 ha và sản lượng tăng 1.303.841,3 tấn, điều này có thấy
loại cây ăn quả này đang ngày càng phát triển và được người tiêu dùng ưa chuộng.

SVTH: Phan Thị Minh

15


Khóa luận tốt nghiệp
Bảng1: Tình hình sản xuất bưởi trên thế giới trong giai đoạn từ năm 2007-2013
Năm

Diện tích (ha)

Năng suất (tấn/ha)

Sản lượng (tấn)

651.873,83

10,97

7.149.605,00

2008

664.959,64

11,25

7.480.796,00

2009

672.525,48

11,12

7.483.670,50

2010

678.579,62

11,10

7.533.359,50

2011

682.367,89

11,58

7.906.137,61

2012

691.265,48

11,69

8.083.621,90

2013

725.589,84

11,65

8.453.446,32

uế

2007

H

(Nguồn: FAOSTAT, 2014)

Trên thế giới thì bưởi được trồng ở khắp nơi, nhưng tập trung lớn ở Châu Á nơi

tế

có khí hậu nhiệt đới ẩm thích hợp cho loài cây ăn quả này phát triển. Theo FAO, năm

h

2013 sản lượng bưởi của Châu Á là 5.504.843,18 tấn chiếm 65,5% tổng sản lượng

in

bưởi của cả thế giới, tiếp đến là Châu Mỹ với sản lượng là 2.110.194,18 tấn chiếm
25%. Một số quốc gia trồng bưởi chủ yếu trên thế giới ở Châu Á là Trung quốc, Việt

cK

Nam, Thái Lan, Ấn Độ… ở Châu Mỹ là: Mỹ, Mexico, Brazin,… Năm 2013 Trung
Quốc là nước đứng đầu về sản xuất bưởi với sản lượng là 3.802.324 tấn, đứng thứ 2 là

họ

Mỹ với sản lượng là 1.074.108 tấn, tiếp theo là Việt Nam (439.602,18 tấn ) và Mexico
(425.433 tấn).

1.2.2. Tình hình sản xuất bưởi trong nước

Đ
ại

Việt Nam là một nước được thiên nhiên ban tặng những điều kiện thuận lợi để

phát triển các loại cây ăn quả. Ở nước ta, cây ăn quả rất đa dạng và phát triển khá
mạnh, một trong những loài quả đem lại giá trị kinh tế cao cho người nông dân đó
là bưởi.

Nhìn vào bảng 2 thì ta có thể thấy sản lượng bưởi của nước ta đang ngày càng
tăng, tính đến năm 2013, diện tích bưởi của Việt Nam đạt 37.732,56 ha với sản lượng
là 439.602,1 tấn tăng 99.602,1 tấn so với năm 2007 (tương ứng với tăng 29.3%). Theo
FAO, tốc độ tăng trưởng bình quân từ năm 2007-2013 của bưởi Việt Nam về sản
lượng là 4,63%, diện tích là 3,52%, năng suất là 1,07%. So với cam thì bưởi có sản
lượng và diện tích thấp hơn, nhưng nhìn vào tốc độ tăng trưởng bình quân thì có thể
SVTH: Phan Thị Minh

16


Khóa luận tốt nghiệp
thấy sản lượng và diện tích bưởi đang ngày càng tăng trong khi cam lại tăng giảm
không ổn định, năm 2007 sản lượng là 654.700 tấn nhưng năm 2013 giảm xuống còn
531.957,6 tấn. Những năm gần đây, ở Việt Nam thì bưởi không chỉ phục vụ nhu cầu
tiêu dùng trong nước mà còn là một trong những loài cây ăn quả xuất khẩu, hướng ra
thị trường nước ngoài.
Bảng 2: Sản lượng bưởi và cam của Việt Nam từ năm 2007-2013:
Sản lượng

Bưởi (tấn)

Cam (tấn)

340.000,00

654.700,00

2008

360.000,00

2009

381.458,00

2010

400.126,00

400.126,00

2011

424.288,50

531.334,20

2012

437.436,20

520.845,90

uế

2007

h

tế

H

678.600,00

439.602,10

in

2013

693.500,00

531.957,60
(Nguồn: FAOSTAT, 2014)

cK

Bưởi ở Việt Nam được trồng ở hầu hết các vùng miền, theo Viện Nghiên cứu cây
ăn quả Miền Nam thì hiện nay nước ta có hơn 100 giống bưởi được trồng. Có thể điểm

qua một số giống bưởi được đánh giá là ngon nhất hiện nay ở nước ta đó là:

họ

- Bưởi Đoan Hùng ( Phú Thọ): Hiện được trồng nhiều ở huyện Đoan Hùng, tỉnh
Phú Thọ. Phần lớn các giống bưởi đoan hùng cho quả có vị ngọt lạt, thịt trái hơi nhão,

Đ
ại

tép mịn, độ Brix từ 9-11%. Thường thu hoạch vào tháng 9-10.
- Bưởi Diễn (Hà Nội): Được trồng nhiều ở Phú Diễn, Phú Minh ( Từ Liêm, Hà

Nội). Trái tròn, vỏ trái nhẵn khi chín màu vàng cam, ăn giòn ngọt, độ brix từ 12-14.
Thu hoạch trước tết nguyên đán khoảng nửa tháng.
- Bưởi Phúc Trạch (Hà Tĩnh): Có nguồn gốc ở xã Phúc Trạch, huyện Hương
Khê, tỉnh Hà Tĩnh. Vỏ trái màu vàng xanh, tép múi phớt hồng, thịt trái mịn, ăn có vị
ngọt hơi chua, độ brix từ 10-12%. Thu hoạch vào tháng 9 hàng năm.
- Bưởi Năm Roi : Được trồng nhiều ở huyện Bình Minh (Vĩnh Long) và khá
nhiều ở các tỉnh Cần Thơ, Bến Tre, Tiền Giang… dạng trái hình quả lê, vỏ vàng khi
chín, hương vị thơm, không the đắng, không có hạt.
SVTH: Phan Thị Minh

17


Khóa luận tốt nghiệp
CHƯƠNG 2.
THỰC TRẠNG SẢN XUẤT BƯỞI PHÚC TRẠCH
Ở HUYỆN HƯƠNG KHÊ

2.1. Đặc điểm của địa bàn nghiên cứu
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên
2.1.1.1. Vị trí địa lý

uế

Hương Khê là huyện miền núi của tỉnh Hà Tĩnh, nằm ở tọa độ từ 17058’ đến

xác định như sau:
- Phía Bắc giáp huyện Vũ Quang và Can Lộc.

H

18023’ độ vĩ Bắc và từ 105027’ đến 105056’ độ kinh Đông, ranh giới của huyện được

tế

- Phía Nam giáp huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình.

- Phía Tây giáp CHDCND Lào.

h

- Phía Đông giáp huyện Thạch Hà và Cẩm Xuyên.

in

Hương Khê có 21 xã và 1 thị trấn, thị trấn Hương Khê là trung tâm huyện lỵ nằm

cK

trên trục đường Hồ Chí Minh cách thành phố Hà Tĩnh khoảng 45Km về phía Tây.
Trên địa bàn huyện có đường Hồ Chí Minh đi qua với chiều dài 47,60 Km, có
quốc lộ 15A và các đường tỉnh lộ 15, 71, 18, 16, 25 với tổng chiều dài khoảng 185Km,

họ

tuyến đường sắt Bắc-Nam chạy qua địa bàn với chiều dài 48,75Km, ngoài ra còn có
các sông như Ngàn Sâu, sông Tiêm, sông Nổ chảy qua.

Đ
ại

Với vị trí địa lý không chỉ tiếp giáp với các huyện trong tỉnh mà còn tiếp giáp
với tỉnh khác và CHDCND Lào đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng tiêu thụ
bưởi Phúc Trạch. Với hệ thống giao thông thuận lợi về cả đường bộ, đường thủy,
đường sắt giúp cho việc lưu thông sản phẩm được dễ dàng hơn. Với vị trí địa lý khá xa
biển nên tác động của các cơn bão đến cây trồng của huyện nói chung và cây bưởi
Phúc Trạch nói riêng là nhẹ. Tuy nhiên ở xa biển nên giao thông đường biển, trao đổi
hàng hóa qua các cảng biển còn hạn chế.
2.1.1.2. Địa hình, thổ nhưỡng và sông ngòi.
 Địa hình:
Địa hình của huyện Hương Khê bị chia cắt nhiều bởi hệ thống sông suối, núi đồi
SVTH: Phan Thị Minh

18