Bài giảng Lịch sử văn minh thế giới Văn minh Đông Nam Á

VĂN MINH
KHU VỰC ĐÔNG NAM Á


LỊCH SỬ VĂN MINH
ĐÔNG NAM Á

Cơ sở hình thành

Điều
kiện
tự
nhiên

Lịch
sử
hình
thành
và phát
triển

Giao
lưu
văn
Hóa
với bên
ngoài

Thành tựu văn hóa

….

1. Tên gọi khu vực Đông Nam Á

•

Trước kia Người Ả Rập xưa gọi vùng này là “Qumr”, rồi lại gọi là “Waq Waq” và sau này chỉ gọi là “Zabag”. Còn người Ấn Độ từ xưa vẫn gọi
vùng này là “Suvarnabhumi” (đất vàng) hay “Suvarnadvipa” (đảo vàng)

•

Đầu thế kỷ XIX: Indo-China: coi ĐNA là một khu vực địa - văn hoá nằm
giữa hai trung tâm văn minh lớn là Trung Hoa và Ấn Độ.

•

Đầu thế kỷ XX: Đông Nam Á chỉ được coi là vùng “Ngoại Ấn”, “Indo China”, “Đông Dương”, “Đông Pháp”, hay khu vực “Biển Nam”, “Nan’
yo” (Nam Dương)

•

Thời kỳ chiến tranh thế giới thứ hai: tên gọi Đông Nam Á xuất hiện khi
liên quân Anh - Mỹ lập ra Bộ chỉ huy Đông Nam Á (SEAC: South East
Asia Command)


2. Nhận thức về tính khu vực của Đông Nam Á?
• Trước kia: là khu vực địa lý – chính trị, là vùng ngoại vi tiếp
giáp giữa văn minh Ấn Độ và Trung Hoa
• Nhận thức ngày nay về khu vực Đông Nam Á: Là một khu

vực địa lý - lịch sử - văn hóa – kinh tế với phạm vi rộng lớn
hơn nhiều so với ranh giới địa lý – hhàn chính hiện nay
• Nền văn hóa Đông Nam Á có cội nguồn và bản sắc riêng,
đã phát triển liên tục trong lịch sử. Đó là phức thể văn hóa
lúa nước với ba yếu tố: văn hóa núi, văn hóa đồng bằng và
văn hóa biển, trong đó yếu tố đồng bằng tuy có sau nhưng
đóng vai trò chủ đạo.


3. CƠ SỞ HÌNH THÀNH NỀN VĂN MINH ĐÔNG NAM Á
3.1. Điều kiện tự nhiên
3.1.1. Vị trí địa lý



Vị trí: nằm ở phía Nam Trung Quốc, phía Đông Ấn Độ và phía Bắc của Úc
Diện tích: khoảng 4,5 triệu km2
Dân số: khoảng 570 triệu người (2009)


VT28020’ Bắc
KT 92012’ Tây

Việt Nam
Myanmar

Lào

Philippine

Thái Lan
Campuchia

Brunây

Malaysia
Singapore

KT 136018’ Đông
Indonesia

Đông
Timo
VT 10020’ Nam

Các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á ngày nay


ASEAN:
Thành lập: 8/8/1967
██ Thành viên đầy đủ ASEAN
██ Quan sát viên ASEAN
██ Ứng cử viên ASEAN
██ ASEAN + 3
███ Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á
██████ Diễn đàn Khu vực ASEAN

-Các quốc gia sáng lập
-Cộng hòa Indonesia
-Liên bang Malaysia

-Cộng hòa Philippines
-Cộng hòa Singapore
-Vương quốc Thái Lan

Ứng cử viên và quan sát viên
- Quan sát viên: Papua New Guinea
- Ứng cử viên: Đông Timo

Các quốc gia gia nhập
sau
-Vương quốc Brunei
-CHXHCN Việt Nam
-CHDCND Lào
-Liên bang Myanma
-Vương
quốc
Campuchia


Bạn có nhận xét gì về vị trí địa lý
của khu vực Đông Nam Á?
Đông Nam Á nằm ở vị trí giao điểm của con đường
giao thông quốc tế, từ Bắc xuống Nam, từ Đông sang
Tây. Là cầu nối giữa Ấn Độ Dương và Thái Bình
Dương, lục địa Á - Âu và ÚC
→ thuận lợi cho việc phát triển các mối quan hệ, giao lưu
buôn bán quốc tế, Đông Nam Á là khu vực có tầm
quan trọng hàng đầu trên thế giới.

Eo biển Malacca là eo biển nằm giữa bán đảo Mã Lai và đảo Sumatra, nối Biển Đông và Ấn
Độ Dương
Eo biển có tọa độ là 1,43° vĩ Bắc và 102,89° kinh Đông. Eo biển này có chiều dài 805 km
(500 dặm Anh) và nơi hẹp nhất chỉ rộng 1,2km.
Eo biển Malacca nằm trên tuyến giao thông cực kì quan trọng, vận chuyển hàng hóa bằng
đường thủy từ Châu Âu, Châu Phi, Nam Á, Trung Đông đi Đông Nam Á, Đông Á. Đây là nơi
chiếm 1/4 lượng giao thông hàng hải thế giới hàng năm.
Mỗi năm có khoảng 50 nghìn tàu thuyền qua lại, bao gồm tàu chở dầu, tàu chở container, tàu
đánh cá.


1.2. Khí hậu


Bạn có nhận xét gì về khí hậu Đông Nam
Á?
khí hậu nóng, ẩm, mưa nhiều → hệ động thực vật ở
Đông Nam Á rất phong phú và đa dạng. Nhiệt độ cao, độ
ẩm lớn là điều kiện cho cây cối quanh năm xanh tốt,
phát triển nông nghiệp. Người Đông Nam Á từ xa xưa
đã biết trồng lúa và các loại cây ăn quả.


1.3. Sông ngòi
Hệ thống sông ngòi dày đặc:
-Sông Mê Công,
- Sông Hồng,
-Sông Mê Nam,
-Sông I-ra-oa-đi...
→tạo nên những vùng đồng

bằng châu thổ màu mỡ phì
nhiêu, lưu lượng nước lớn, hàm
lượng phù sa cao...
→ Đây là điều kiện thuận lợi cho
sự quần cư, sinh tụ, phát triển
nông nghiệp của cư dân Đông
Nam Á từ thời cổ xưa.


1.3. Biển
- Là yếu tố chính tạo nên khí hậu nhiệt đới, gió mùa
- Là đường giao thông quan trọng,
- Là nguồn cung cấp tài nguyên biển như hải sản, khoáng
sản… → là điều kiện để phát triển các ngành kinh tế
biển như khai thác dầu mỏ, đánh bắt, nuôi trồng thuỷ
sản, giao thông biển và du lịch biển.


Sông Mê Kông là một trong những con sông lớn nhất trên thế giới, bắt nguồn
từ Trung Quốc, chảy qua Lào, Myanma, Thái Lan, Campuchia và đổ ra Biển
Đông ở Việt Nam.
Tính theo độ dài đứng thứ 12 (thứ 7 tại châu Á), còn tính theo lưu lượng nước
đứng thứ 10 trên thế giới (lưu lượng hàng năm đạt khoảng 475 triệu m³). Lưu
lượng trung bình 13.200 m³/s, vào mùa nước lũ có thể lên tới 30.000 m³/s.


Mô hình thuyền và nhà hình thuyền Đông Nam Á trong bảo tàng ở Okinawa


Mộ thuyền Châu Can cùng di vật-được tìm thấy ở Hà Tây năm 1977

Nhà kho hình thuyền của dân tộc Toradja ở đảo Célèbes, Indonesia,hiện còn tồn tại.


Nhà sàn hình thuyền trên trống đồng Đông Sơn

Hình thuyền trên trống đồng Ngọc Lũ


Nhà sàn tambaran ở vùng sông Sepik, Nouvelle Guinée.



1.4. Động thực vật
•

Hệ thực vật phong phú, nhiều loài đặc thù với các cây hương liệu
nổi tiếng thế giới.

•

Đông Nam Á còn được coi là khu vực thực vật – dân tộc học và
động vật – dân tộc học.

•

Đông Nam Á trở thành là của những sản phẩm nhiệt đới đối với thế
giới bên ngoài.

1.5. Địa hình
•

Đông Nam Á không có những đồng bằng rộng lớn như vùng châu
thổ sông Ấn, sông Hằng hay Hoàng Hà, cũng không có những đồng
cỏ mênh mông như vùng thảo nguyên.

•

Không gian sinh tồn ở đây tuy nhỏ hẹp, nhưng lại rất phong phú, đa
dạng; con người có thể khai thác ở thiên nhiên đủ loại thức ăn để
sinh tồn. Những điều kiện đó rất thuận lợi cho cuộc sống của con
người trong buổi đầu nhưng không khỏi không có ảnh hưởng nhất
định đến sự phát triển của một nền sản xuất lớn, tạo nên một khối
lượng sản phẩm lớn trong những giai đoạn phát triển sau này của
khu vực.


Tóm lại:
Điều kiện nóng ẩm, mưa nhiều và có gió mùa là hằng số
tự nhiên của văn hóa Đông Nam Á và chính nó đã tạo
nên đặc trưng của văn hóa Đông Nam Á – nền văn minh
lúa nước.


Những khó khăn do điều kiện tự nhiên mang lại
• Địa hình bị chia cắt mạnh → không có những đồng bằng
lớn, khó khăn cho giao thông đường bộ.
• Sự phức tạp của gió mùa đã gây ra nhiều thiên tai như
bão lụt, hạn hán, sương muối và mưa đá.

• Vị trí địa lí là trung tâm của đường giao thông quốc tế
cũng khiến cho Đông Nam Á ngay từ rất sớm đã bị các
nước bên ngoài nhóm ngó, xâm lược.