tiết 69

Giáo án 10 Đỗ Viết Cờng
Tiết 69. Làm văn
phơng pháp thuyết minh
Ngày soạn: 19.02.08
Ngày giảng: ...................08
Lớp giảng: 10B1, B5
Sĩ số:
A. Mục tiêu bài bài
Qua bài giảng, nhằm giúp HS:
Nắm đợc nhng kiến thức cơ bản về một số phơng pháp thuyết minh thờng gặp
Bớc đầu vận dụng đợc những kiến thức đã học để viết đợc những văn bản thuyết
minh có sức thuyết phục cao
Thấy đợc việc nắm vững phơng pháp thuyết minh là cần thiết không chỉ cho những
bài tập làm văn trớc mắt mà còn cho cuộc sống sau này.
B. Phơng tiện thực hiện
- SGK, SGV
- Thiết kế bài giảng
- Để học tốt
C. Cách thức tiến hành
- Đọc hiểu
- Thảo luận
- Luyện tập thực hành
D. Tiến trình giờ giảng
1. ổn định
2. KTBC
3. GTBM
4. Hoạt động dạy học
Hoạt động của Thầy và Trò Yêu cầu cần đạt
GV: yêu cầu HS đọc SGK, thảo luận theo
nhóm (5 phút)
- Nhóm 1: Yêu cầu để viết 1 bài văn thuyết

minh là gì?
- Nhóm 2: điều kiện để viết đợc 1 văn bản
thuyết minh?
- Nhóm 3: cần chú ý gì về mối quan hệ
giữa phơng pháp thuyết minh với mục đích
thuyết minh?
I. Tầm quan trọng cảu phơng pháp
thuyết minh
1
Giáo án 10 Đỗ Viết Cờng
GV: lấy kết quả, ghi bảng
GV: hãy nhắc lại những phơng pháp thuyết
minh đã học?
HS nhắc lại GV ghi bảng
GV: yêu cầu HS đọc đoạn trích SGK, xác
định mục đích thuyết minh, phơng pháp
thuyết minh? Tác dụng cảu phơng pháp
đó?
1. Yêu cầu của một bài văn thuyết minh
- Đảm bảo cung cấp thông tin về đối tợng 1
cách trung thực, chính xác và khách quan
- Nội dung thuyết minh phải chuẩn xác,
hấp dẫn và sinh động
- Trình tự thuyết minh pahỉ hợp lí, khoa
học và nhất quán (theo không gian, thời
gian hay sự việc...)
2. Điều kiện để viết đợc 1 văn bản thuyết
minh
- Có tri thức về đối tợng cần thuyết minh
- Có nhu cầu

- Có phơng pháp thuyết minh phù hợp
3. Mối quan hệ giữa phơng pháp thuyết
minh với mục đích thuyết minh
- Mục đích thuyết minh thờng đợc hiện
thực hoá thành bài văn thông qua các ph-
ơng pháp thuyết minh, còn các phơng pháp
thuyết minh bao giờ cũng gắn liền với 1
mục đích thuyết minh cụ thể.
-> có mối quan hệ, gắn bó chặt chẽ với
nhau.
II. Một số phơng pháp thuyết minh.
1. ôn lại các phơng pháp thuyết minh đã
học.
a. Các phơng pháp thuyết minh
Nêu định nghĩa, liệt kê, nêu ví dụ, dùng các
số liệu, so sánh, phân loại, phân tích...
b. Luyện tập
- Đoạn trích 1:
+ Mục đích thuyết minh: công lao tiến cử
ngời tài giỏi cho đất nớc của Trần Quốc
Tuấn
2
Giáo án 10 Đỗ Viết Cờng
GV: ngoài các phơng pháp đã học ở THCS,
chúng ta sẽ đợc giới thiệu về một số phơng
pháp mới.
GV: hớng dẫn HS trả lời 2 câu hỏi trong
SGK
GV: cha nêu đợc những đặc điểm bản chất
giúp ngời đọc phân biệt Ba sô với các nhà

văn, nhà thơ khác.
Nếu sử dụn Ba sô là một thi sĩ nổi tiếng ->
phân biệt đợc Ba sô với các nhà văn nhà
thơ khác
+ Phơng pháp thuyết minh: liệt kê, giải
thích
+ Tác dụng: đảm bảo tính chuẩn xác và
tính thuyết phục
- Đoạn trích 2:
+ Mục đích thuyết minh: lí do (nguyên
nhân) thay đổi bút danh của thi sĩ Ba sô.
+ Phơng pháp thuyết minh: phân tích và
giải thích.
+ Tác dụng: cung cấp những hiểu biết mới,
bất ngờ thú vị
- Đoạn trích 3:
+ Mục đích thuyết minh: giúp ngời đcọ
hiểu về cấu tạo của tế bào
+ Phơng pháp thuyết minh: nêu số liệu và
so sánh
+ Tác dụng: hấp dẫn, gây ấn tợng mạnh
- Đoạn trích 4:
+ Mục đích thuyết minh: giúp ngời đọc
hiểu về 1 loại hình nghệ thuật dân gian
+ Phơng pháp thuyết minh: phân tích, giải
thích
+ Tác dụng: cung cấp những tri thức mới
2. Tìm hiểu thêm 1 số phơng pháp thuyết
minh.
a. Thuyết minh bằng cách chú thích

- Câu 1: câu: "Basô là bút danh" - tác giả đã
chú thích cho danh xng Basô, Ba sô là bút
danh của một thi sĩ nổi tiếng
- Câu 2:
+ Khái niệm: là phơng pháp thuyết minh
3
Giáo án 10 Đỗ Viết Cờng
GV: yêu cầu HS trả lời câu hỏi SGK
GV: căn cứ để lựa chọn phơng pháp thuyết
minh?
GV: mục đích của việc sử dụng phơng
pháp thuyết minh?
GV: yêu cầu HS làm bài tập 1
cùng có mô hình A là B (giống phơng pháp
định nghĩa); nêu ra 1 tên gọi khác hoặc 1
cách nhận biết khác
+ Ưu điểm và hạn chế của phơng pháp: có
tính linh hoạt mềm dẻo, có tác dụng đa
dạng hoá văn bản và phơng pháp diễn đạt;
tuy nhiên cha phản ánh đầy đủ những thuộc
tính bản chất của đối tợng.
b. Thuyết minh bằng cách giảng giải
nguyên nhân - kết quả.
- Câu 1: mục đích 1 là chủ yếu vì đấy mới
chính là bức chân dung tâm hồn của thi sĩ
Ba sô
- Câi 2:
+ Các ý trong đoạn văn có quan hệ nhân
quả với nhau vì từ niềm say mê cây chuối
(nguyên nhân) mới dẫn đến việc ra đời (kết

quả) bút danh Ba sô.
+ Các ý đợc trình bày hợp lí, sinh động, bất
ngờ, thú vị, hấp dẫn.
III. Yêu cầu đối với việc vận dụng phơng
pháp thuyết minh.
1. Căn cứ để lựa chọn phơng pháp thuyết
minh: mục đích thuyết minh
2. Mục đích của việc sử dụng phơng pháp
thuyết minh.
- Cung cấp thông tin đầy đủ, khách quan về
đối tợng đợc thuyết minh
- Góp phần sinh động hoá văn bản thuyết
minh để gây hứng thú cho ngời đọc.
IV. Luyện tập
1. Phơng pháp chú thích:
- Hoa lan đã đợc ngời phơng Đông tôn là:
loài hoa vơng giả
- Còn với ngời phơng Tây, lan là: nữ hoàng
của các loại...
4
Giáo án 10 Đỗ Viết Cờng
2. Phơng pháp phân tích, giải thích
- Hoa lan thờng đợc chia làm 2 nhóm
3. Phơng pháp nêu số liệu: chỉ riêng 10
loài của chi lan...
4. Sử dụng yếu tố miêu tả hấp dẫn
Với cánh môi cong lợn..dang bay lợn
5. Củng cố và dặn dò
Soạn bài: Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ)
5