LUẬN văn THẠC sĩ KINH tế đẩy MẠNH XUẤT KHẨU LAO ĐỘNG ở nước TA TRONG GIAI đoạn HIỆN NAY

1

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Giải quyết thất nghiệp, tạo việc làm, tăng thu nhập và nâng cao dần
đời sống của nhân dân luôn là vấn đề nóng bỏng, là mối quan tâm hàng đầu
của Đảng, Nhà nước và mọi thành viên trong xã hội ta.
Nước ta có dân số trẻ, số lượng người trong độ tuổi lao động năm
2000 là gần 40 triệu mà đa số ở nông thôn, trong khi bình quân ruộng đất
đầu người thấp, ngành nghề chưa phát triển, tỷ lệ tăng dân số cao... Do vậy,
số người lao động chưa đủ hoặc chưa có việc làm ngày càng nhiều.
Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế quốc dân, việc
sử dụng máy móc và ứng dụng những thành tựu của cách mạng khoa học
công nghệ, cải tiến tổ chức sản xuất tuy có tạo thêm nhiều chỗ làm việc
nhưng cầu về lao động vẫn nhỏ hơn cung, đồng thời xuất hiện tình trạng
thừa lao động giản đơn, lao động lành nghề sử dụng chưa phù hợp.
Để tạo việc làm, nước ta đã có nhiều giải pháp tích cực, trong đó
xuất khẩu lao động là một trong những giải pháp quan trọng. Tuy nhiên,
quá trình hợp tác quốc tế về lao động (cách gọi trước đây) hay xuất khẩu
lao động (cách gọi hiện nay) đang còn nhiều nhược điểm, thiếu sót như:
việc quản lý xuất khẩu lao động chưa tốt; quyền lợi của người lao động của
ta ở nước ngoài chưa được quan tâm đầy đủ (cả về vật chất và tinh thần),
chất lượng lao động kém, trình độ ngoại ngữ thấp, ý thức kỷ luật lao động
của người Việt Nam ở nước ngoài chưa cao...
Chính vì vậy, chỉnh đốn và đẩy mạnh công tác xuất khẩu lao động,
mở rộng thị trường lao động, đặc biệt là ở những thị trường có điều kiện
lao động tốt, thu nhập cao, là một trong những vấn đề có tình thời sự nhằm
giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập, thúc đẩy sự hội nhập của Việt Nam

2

vào nền kinh tế thế giới trong điều kiện phân công lao động quốc tế và quá
trình toàn cầu hóa đang diễn ra ngày càng sâu rộng. Vì thế, "Đẩy mạnh
xuất khẩu lao động của nước ta trong giai đoạn hiện nay" được chọn làm
đề tài luận văn thạc sĩ.
2. Nhiệm vụ của luận văn
2.1. Làm rõ sự cần thiết phải đẩy mạnh xuất khẩu lao động ở nước ta.
2.2. Tìm hiểu tình hình xuất khẩu lao động của một số nước như
Philipin, Thái Lan, Bănglađét.
2.3. Phân tích tình hình xuất khẩu lao động ở nước ta qua hai giai
đoạn 1980 - 1989 và 1990 đến nay.
2.4. Đề xuất một số giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu lao động của
Việt Nam trong thời gian tới.
3. Tình hình nghiên cứu
Vấn đề này đã có nhiều tác giả nghiên cứu, như:
Phạm Nhật Tân: Sự Hội nhập khu vực về xuất khẩu lao động của
Việt Nam.
Trương Quang Oánh: Tạo vị thế để mở rộng xuất khẩu lao động.
Trần Đình Chính: Mở rộng xuất khẩu lao động - một hướng tích
cực giải quyết việc làm.
Nguyễn Quang Hiển: Xu hướng vận động thị trường lao động của
nước ta.
Nguyễn Lương Trào: Một số vấn đề về xuất khẩu lao động ở nước
ta trong giai đoạn mới.
Trần Văn Hằng: Thị trường lao động Việt Nam và cơ chế giải quyết
việc làm ngoài nước.


3

Minh Đức: Đánh giá hợp tác lao động 10 năm 1985 - 1995 và
phương hướng 1996 - 2000.
Tuy nhiên, phần lớn các công trình trên chỉ là những bài báo về
từng mặt của xuất khẩu lao động:
- Đánh giá hiệu quả kinh tế của chương trình hợp tác lao động quốc
tế và XKLĐ.
- Phân tích một số thị trường lao động trên thế giới và trong khu vực.
- Đưa ra một số giải pháp nhằm đẩy mạnh XKLĐ ở nước ta.
Còn có ít công trình phân tích một cách tương đối toàn diện công
tác XKLĐ của ta.
4. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Hiện nay, ở nước ta còn có những cách hiểu khác nhau về nội dung
của phạm trù XKLĐ. Luận văn này chỉ sử dụng phạm trù "xuất khẩu lao
động" theo nghĩa hẹp, nghĩa là chỉ xét những người lao động Việt Nam
được đưa đi làm việc tại các nước và các vùng ngoài lãnh thổ Việt Nam.
5. Những đóng góp của luận văn
Tìm hiểu tình hình XKLĐ của một số nước từ đó rút ra những kinh
nghiệm có thể vận dụng vào hoàn cảnh cụ thể của nước ta.
Khái quát được những thành tựu, những thiếu sót chủ yếu và
nguyên nhân trong công tác XKLĐ ở nước ta những năm qua.
Đề xuất một số giải pháp khả thi đẩy mạnh XKLĐ trong thời gian tới.
6. Ý nghĩa thực tiễn của luận văn
Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho các nhà nghiên cứu, các
giảng viên, các nhà hoạch định chính sách kinh tế - xã hội trong lĩnh vực
hợp tác lao động quốc tế và những độc giả quan tâm đến lĩnh vực này.


4

7. Kết cấu của luận văn
Luận văn gồm có lời mở đầu, 3 chương và kết luận.
Chương 1: Sự cần thiết phải xuất khẩu lao động của nước ta hiện
nay và kinh nghiệm XKLĐ của một số nước.
Chương 2: Tình hình XKLĐ của nước ta những thập kỷ qua.
Chương 3: Những phương hướng và giải pháp chủ yếu để đẩy mạnh
XKLĐ của nước ta trong thời gian tới.


5

Chương 1
SỰ CẦN THIẾT XUẤT KHẨU LAO ĐỘNG CỦA NƯỚC TA VÀ
KINH NGHIỆM XUẤT KHẨU LAO ĐỘNG CỦA MỘT SỐ NƯỚC

1.1. XUẤT KHẨU LAO ĐỘNG VÀ THỊ TRƯỜNG LAO ĐỘNG

1.1.1. Xuất khẩu lao động
Bằng Quyết định 46CP ngày 01/02/1980 của Hội đồng Chính phủ,
nước ta bắt đầu thực hiện XKLĐ vào những năm 80. Tuy nhiên, trong giai
đoạn đó, một mặt chưa thừa nhận sự tồn tại của kinh tế thị trường và hàng
hóa sức lao động trong CNXH, mặt khác, do đề cao quan hệ thân thiện giúp
đỡ lẫn nhau giữa nước ta với các nước XHCN nên gọi là Hợp tác quốc tế
về lao động.
Sau khi CNXH sụp đổ ở Liên Xô và các nước XHCN ở Đông Âu,
nền kinh tế nước ta chuyển từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung bao cấp sang
cơ chế thị trường thì thuật ngữ XKLĐ được sử dụng thay cho thuật ngữ
Hợp tác quốc tế về lao động.
Trước khi có Luật Doanh nghiệp thì XKLĐ được hiểu là XKLĐ tại
chỗ và XKLĐ trực tiếp. XKLĐ tại chỗ là người lao động bán sức lao động

cho các công ty nước ngoài và làm việc cho họ ở ngay trên lãnh thổ của
mình. Chẳng hạn, người lao động Việt Nam làm cho các công ty nước
ngoài trong các khu chế xuất ngay trên lãnh thổ Việt Nam. Còn XKLĐ trực
tiếp là người lao động được đưa sang các nước khác làm thuê.
Từ ngày 4/5 đến ngày 12/6 năm 1999, kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa
X Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã thông qua Luật Doanh
nghiệp. Điều 2 Luật Doanh nghiệp xác định: "Việc thành lập, tổ chức quản


6

lý và hoạt động của doanh nghiệp trên lãnh thổ Việt Nam áp dụng theo quy
định của luật này và các quy định luật pháp khác có liên quan.
Trường hợp có sự khác nhau giữa quy định của luật này và quy
định của luật chuyên ngành về cùng một vấn đề, thì áp dụng theo quy định
của luật chuyên ngành" [21, tr. 7].
Căn cứ vào luật này đã xuất hiện ý kiến cho rằng mọi doanh nghiệp
nằm trên lãnh thổ Việt Nam đều chịu sự điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp
Việt Nam. Do vậy, quan niệm như trên về XKLĐ không còn phù hợp.
XKLĐ hiện nay được hiểu là việc đưa người lao động từ nước xuất
khẩu đến làm việc ở các nước có nhu cầu nhập khẩu lao động. Theo cách
hiểu này thì XKLĐ chỉ bao gồm trường hợp thứ hai của quan niệm trước,
và đây cũng là cách hiểu được sử dụng trong luận văn này.
Theo lý luận trừu tượng thì những người lao động đi làm việc ở
nước ngoài có thể dưới hình thức bán hàng hóa sức lao động hoặc dưới
hình thức làm dịch vụ (như làm việc nội trợ). Luận văn này không tách biệt
mà gộp chung lại khi tính cung cầu trên thị trường lao động.
1.1.2. Thị trường lao động
Thị trường lao động theo đúng nghĩa chỉ là mua bán hàng hóa sức
lao động. Ở đây tính cả việc thuê người làm dịch vụ. Thị trường lao động

cũng bị chi phối bởi các quy luật của kinh tế hàng hóa, nhất là quy luật
cung cầu. Việc hình thành thị trường lao động quốc tế do các nguyên nhân
chủ yếu sau:
- Do sự mất cân đối về cung cầu lao động nói chung trên thị trường
lao động các nước. Nhiều nước có nhu cầu lớn về lao động như Nhật Bản,
Hàn Quốc, Đài Loan, các nước thuộc khu vực Trung Đông... mà cung về
lao động trong nước không đáp ứng đủ, trong khi nhiều nước lại thừa lao


7

động như Philipin, Ấn Độ, Trung Quốc, Việt Nam, Bănglađét... Từ đó dẫn
đến sự XKLĐ từ các nước thừa sang các nước có nhu cầu sử dụng lao động
ngoài nước.
- Do sự mất cân đối trong từng loại lao động khác nhau: nhiều nước
thiếu lao động có trình độ cao, đặc biệt là những nước đang phát triển,
nhưng thừa lao động giản đơn, trong khi đó, ở các nước phát triển thì
những lao động 3D (nặng nhọc, độc hại, bẩn) người dân bản xứ không
thích làm... nên phải nhập khẩu lao động.
- Do giá cả lao động ở các nước có sự chênh lệch nhau. Thái Lan là
một điển hình: vào những năm 90, quá trình công nghiệp hóa đất nước đã
mở rộng nhiều ngành nghề sản xuất thu hút nhiều lao động, cả lao động có
trình độ cao và lao động giản đơn. Lao động của nhiều nước láng giềng với
Thái Lan đã đổ xô vào các nhà máy, xí nghiệp mà chính phủ Thái Lan đã
cho di chuyển đến sát biên giới để tìm nguồn lao động rẻ. Nhưng đồng thời
Thái Lan vẫn khuyến khích XKLĐ vì giá của sức lao động trong nước thấp
hơn giá của sức lao động ở nước ngoài và giá nhân công nước ngoài làm
việc ở Thái Lan tương đối rẻ, chỉ bằng một nửa so với lương của công nhân
ở địa phương [1, tr. 8]. Bằng chính sách này, chính phủ Thái Lan đã đem
lại những nguồn lợi to lớn cho người lao động và cho đất nước.

Ở nước ta, mức cung lao động lớn nhưng khả năng giải quyết việc
làm trong nước còn hạn chế, đồng thời giá cả của sức lao động trong nước
thấp (do nền kinh tế kém phát triển và thu nhập bình quân đầu người thấp)
do vậy XKLĐ là cấp thiết, phù hợp với quy luật hình thành thị trường lao
động quốc tế. Tuy nhiên, lao động của ta chỉ có thể hội nhập vào thị trường
lao động quốc tế khi chất lượng của nó đáp ứng được đòi hỏi của thị
trường.
1.2. SỰ CẦN THIẾT PHẢI ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU LAO ĐỘNG Ở
NƯỚC TA


8

Ngày nay, di chuyển lao động trên phạm vi toàn cầu là một hiện
tượng kinh tế - xã hội phổ biến. Do vậy, thuật ngữ "xuất khẩu lao động"
cũng được sử dụng một cách rộng rãi hơn và được coi như một phương
thức thực hiện phân công lao động quốc tế.
Hiện nay, với sự phát triển mạnh mẽ như vũ bão của cuộc cách mạng
khoa học - công nghệ, lực lượng sản xuất đã phát triển tới một trình độ cao
chưa từng có. Sự phát triển của nó đã vượt ra khỏi phạm vi của mỗi quốc
gia. Mỗi một quốc gia đã trở thành một khâu gắn kết chặt chẽ và không thể
tách rời khỏi nền kinh tế thế giới. Muốn phát triển và đạt hiệu quả về kinh tế
phải có sự mở rộng quan hệ và tham gia vào sự phân công lao động quốc
tế.
Mặt khác, cùng với sự phát triển chung là sự phát triển không đều
về kinh tế - chính trị - xã hội cũng như sự phân bố không đồng đều về tài
nguyên và các nguồn lực khác. Điều đó dẫn đến tình trạng không có quốc
gia nào có lợi thế so sánh tuyệt đối và tương đối trên mọi lĩnh vực, nên tất
yếu phải tham gia thị trường quốc tế, trong đó có thị trường lao động.
XKLĐ đã trở thành một hoạt động kinh tế quan trọng trong nhiều thập kỷ

qua và còn có vai trò lớn trong hiện tại cũng như trong tương lai.
1.2.1. Cung về lao động của nước ta hiện nay lớn hơn cầu và
việc làm trở thành vấn đề cấp bách
Nghiên cứu về cộng đồng dân cư tùy theo mục đích nghiên cứu mà
các nhà xã hội học có thể phân chia cộng đồng theo những tiêu thức khác
khau (lứa tuổi, giới tính, tôn giáo, tín ngưỡng...). Dưới góc độ kinh tế và xã
hội học lao động thì việc làm là một tiêu chuẩn quan trọng. Pierre Naville một trong những chuyên gia xuất sắc về xã hội học lao động đã nhận định
"sự phân biệt đầu tiên trong mọi sự mô tả về dân cư hoạt động là sự phân
biệt giữa những người có việc làm và những người không có việc làm" [36, tr.
8].


9

Trải qua các giai đoạn của lịch sử xã hội đã xuất hiện nhiều lý
thuyết khác nhau về thất nghiệp - việc làm. Các nhà kinh tế cổ điển, sống
trong thời kỳ khoa học - công nghệ chưa phát triển, lao động thủ công là
chính, mức cầu về lao động rất lớn, nên họ cho rằng thất nghiệp chỉ là hiện
tượng tạm thời, có thất nghiệp là do lười biếng, không chăm chỉ... các nhà
kinh tế thời kỳ này cho rằng thất nghiệp (tức sự lười biếng) tỷ lệ thuận với
mức tiền công. Nếu tiền lương cao sẽ khiến công nhân thích ăn chơi, nhậu
nhẹt, không muốn lao động.
Khi khoa học - kỹ thuật phát triển, sự ra đời của máy móc đã dẫn
tới nạn "nhân khẩu thừa" thì lý thuyết của Thomas Robert Malthus cho
rằng thất nghiệp trong xã hội chỉ do con người sinh đẻ quá nhiều.
Karl Marx (1818 - 1883) không phân tích việc làm nói chung mà
tìm hiểu nó trong phương thức sản xuất TBCN. Trong tác phẩm "Tư bản"
(1867), K.Marx đã phát hiện ra quy luật nhân khẩu thừa tương đối trong
CNTB. Marx cho rằng cầu về lao động xã hội không quan hệ trực tiếp với
tổng số tư bản mà nó chỉ liên quan trực tiếp đến bộ phận tư bản khả biến.

Do sự phát triển của khoa học công nghệ và do quy luật tích lũy TBCN đã
làm cho cấu tạo hữu cơ tư bản ngày càng tăng, bộ phận tư bản khả biến có
xu hướng giảm tương đối trong tổng số tư bản là nguyên nhân gây ra hiện
tượng thất nghiệp.
Ở nước ta, dân số - lao động - việc làm đang trở thành vấn đề nhức
nhối. Giải quyết sự mất cân đối về cung cầu lao động, tạo việc làm không chỉ
đơn thuần là vấn đề kinh tế hay xã hội mà còn là vấn đề chính trị. Trên diện
tích 330.991 km2 trải dài theo mảnh đất hình chữ S là một lượng dân cư
76,3 triệu người. Về dân số, nước ta đứng thứ 13 trên thế giới. Mật độ dân số
cao, năm 1930 là 30 người/km 2 năm 1960 là 91 người/km 2, đến năm 1975 là
144 người/km2, năm 1997 là 232 người/km2, và năm 1999 là 236 người/km 2.


10

Mặt khác, nước ta là một quốc gia dân số trẻ, tỷ lệ tăng dân số cao, vì vậy
số dân trong độ tuổi lao động lớn.
Bảng 1: Tỷ lệ tăng dân số và mức sinh ở Việt Nam
Năm

1960

1989

1996

1999

3,4%

2,29%

1,87%

1,7%

6,3 con

3,8 con

2,7 con

2,3 con

Tỷ lệ tăng dân số
Tỷ lệ sinh con của một phụ nữ trong tuổi đẻ

Những năm gần đây tỷ lệ gia tăng dân số và mức sinh con đã giảm
dần nhưng số người đến độ tuổi lao động vẫn tăng nhanh do hậu quả của tỷ
lệ sinh cao trong mấy thập niên trước. Số lượng dân cư mỗi năm tăng lên
khoảng 1,5 triệu người, tương đương với dân số của một tỉnh như Hà Nam
hay Vĩnh Phúc. Do vậy, số người trong độ tuổi lao động vẫn tăng cả về
tuyệt đối và tương đối (so với tổng dân số).
Bảng 2: Cơ cấu lực lượng lao động Việt Nam năm 1999
(Chia theo nhóm tuổi)
Đơn vị: ngàn người
Lứa tuổi

Số lượng lao động

Tỷ lệ % trọng
lực lượng

15 - 24

8.577,6

22,70

25 - 34

10.600,8

28,06

35 - 44

10.393,9

27,51

45 - 54

5.565,2

14,73

55 - 59

1.267,1

3,35

60 tuổi trở lên

1.379,1

3,65

Tổng cộng

37.783,7

100%

[37, tr. 26]
Năm 2000, ước tính dân số Việt Nam trong độ tuổi lao động đạt
gần 40 triệu và dự báo đến năm 2015 con số này sẽ lên đến 62 triệu. So với


11

năm 1990, năm 2015 sẽ có thêm 26 triệu người, bổ sung vào lực lượng lao
động [5, tr. 43].
Tỷ lệ tăng dân số trong độ tuổi lao động cao vượt quá khả năng tạo
ra việc làm hàng năm.
Thời kỳ 1976 - 1980 tỷ lệ tăng nguồn lao động bình quân hàng năm
là 3,25%, nhưng tỷ lệ tăng việc làm chỉ là 2,80%. Con số tương ứng của
thời kỳ 1981 - 1985 là 2,87% và 2,67%. Thời kỳ 1986 - 1990 là 3,06% và
2,54%. Trong giai đoạn 1991 - 1996 ta đã giải quyết được trên 6 triệu việc

làm. Năm 1997 tạo được 1,2 triệu chỗ làm. Năm 1998 là 1,4 triệu. Tuy
nhiên, tốc độ tăng việc làm luôn thấp hơn tốc độ tăng của nguồn lao động,
do vậy tỷ lệ thất nghiệp của ta vẫn cao [11, tr. 43].
Ngày 22-9-1999 Ban chỉ đạo điều tra lao động, việc làm trung ương
đã tổ chức công bố kết quả điều tra lao động, việc làm ở khu vực thành thị.
Theo ông Nguyễn Lương Trào - Thứ trưởng Bộ Lao động Thương binh và
Xã hội, trưởng ban chỉ đạo thì tính chung cả nước tỷ lệ thất nghiệp của lực
lượng lao động là 7,4% (nữ là 8,2%) tăng 0,55% và vẫn đang tiếp tục tăng, đã
dẫn đến tình trạng thừa cung thiếu cầu trên thị trường lao động, và đang gây
sức ép lớn cho chính sách kinh tế - xã hội của quốc gia về giải quyết việc
làm. Cung lớn hơn cầu trên thị trường lao động là do những nhân tố sau:
Một là: Lực lượng lao động tăng nhanh do tốc độ tăng dân số cao từ
mấy thập kỷ trước để lại. Mỗi năm dân số của ta tăng khoảng 1,5 triệu và
cung cấp vào thị trường một lực lượng lao động vào khoảng 1,3 triệu
người.
Hai là: Do việc áp dụng những thành tựu khoa học công nghệ tiên
tiến trong lĩnh vực sản xuất, nhất là trong nông nghiệp, mà "máy móc chèn
lấn người" làm cho nhân lực trong các ngành sản xuất nói chung và ở trong
nông nghiệp nói riêng dôi ra đáng kể (thời gian nhàn rỗi ở nông thôn trung


12

bình khoảng 28%). Lực lượng lao động dôi ra này chủ yếu là lao động giản
đơn.
Ba là: Do cải cách các DNNN, năm 1990 ta có khoảng 12.000
doanh nghiệp nhà nước thì đầu năm 1996 còn khoảng 6.000 [10, tr. 41] và
đến năm 2000 dự kiến sẽ chỉ còn 4.066 DNNN [5, tr. 37]. Theo ông
Nguyễn Văn Khang - chuyên viên Vụ Lao động văn hóa - xã hội - Bộ Kế
hoạch và đầu tư thì số lao động không bố trí được việc làm tại các DNNN

đang tăng cao ở hầu hết các ngành xây dựng, giao thông vận tải, công
nghiệp, nông nghiệp...
Theo báo cáo gần đây của 3.639 DNNN cho thấy: có 1.546 DNNN
có số lao động không bố trí được việc làm là 92.274 người chiếm khoảng
9% tổng số lao động. Tuy nhiên, con số trên sẽ không dừng lại ở đó bởi
theo dự kiến số DNNN sẽ tiếp tục giảm xuống còn 2.756 và số người cần
sắp xếp lại việc làm là 200.000. Số lượng lao động dôi dư ở đây hầu hết là
lao động trẻ và có nghề. Kết quả điều tra cho thấy số lao động dôi ra do sắp
xếp lại doanh nghiệp có độ tuổi dưới 40 và có trình độ chuyên môn kỹ
thuật chiếm tới 2/3 tổng số lao động dôi dư [27, tr. 10].
Bảng 3: Tỷ lệ thất nghiệp của lực lượng lao động trong độ tuổi lao động
(Khu vực thành thị)
Đơn vị tính: %
Năm

1996

1997

1998

1999

Đồng Bằng

7,57

7,56

8,25

9,34

Đông Bắc

6,42

6,34

6,60

8,72

Tây Bắc

4,51

4,73

5,92

6,58

Bắc Trung Bộ

6,96

6,68

7,26

8,62

Vùng

Duyên Hải Nam


13

Trung Bộ

5,57

5,42

6,67

7,07

Tây Nguyên

4,24

4,99

5,88

5,95

Đông Nam Bộ

5,43

5,89

6,44

6,52

Đồng bằng sông Cửu Long

4,73

4,72

6,35

6,53

Theo tính toán để giải quyết số lao động dôi ra ở các DNNN do sắp
xếp lại đòi hỏi phải tốn kém khoảng 2.000 tỷ đồng, trong đó Nhà nước phải
chịu 1.000 tỷ, 1.000 tỷ còn lại do các doanh nghiệp trang trải.
Như vậy nước ta không những dôi dư về lao động giản đơn mà
trong một chừng mực cụ thể còn dư thừa cả lao động kỹ thuật, lao động có
nghề.
Tìm lời giải bài toán tạo việc làm cho những người lao động nói
trên là việc làm vô cùng khó khăn đối với những nhà hoạch định chính
sách. Đây là điểm nút quan trọng gỡ những khó khăn của tình hình kinh tế xã hội trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên, để tạo được một việc làm tốt
trong các ngành công nghiệp nặng đòi hỏi phải đầu tư khoảng 100 triệu

đồng. Một việc làm trung bình ở đó phải tốn 30 - 50 triệu, còn trong các
ngành tiểu thủ công nghiệp thì số tiền phải đầu tư từ 10 - 15 triệu [4, tr. 21].
Với lực lượng lao động hàng năm gia tăng trên 1 triệu người, lượng kinh
phí chi cho tạo việc làm là rất lớn (khoảng 20 - 30 ngàn tỷ). Điều này là
một khó khăn lớn trong điều kiện nền kinh tế còn yếu kém và ngân sách
Nhà nước còn eo hẹp.
1.2.2. Vai trò của xuất khẩu lao động trong việc giải quyết việc
làm, tăng thu nhập và cải thiện đời sống của người lao động
Những năm gần đây, bằng sự nỗ lực vượt bậc của Đảng, Nhà nước
cũng như các cơ quan chức năng ở mọi cấp, mọi ngành, nền kinh tế nước ta
đã thoát khỏi tình trạng "khủng hoảng trầm trọng kéo dài" và thu được
những thắng lợi bước đầu hết sức quan trọng.


14

Cùng với phát triển kinh tế, Chính phủ đã đề ra nhiều chương trình
về xã hội như: chương trình xóa đói giảm nghèo, chương trình quốc gia về
giải quyết việc làm... Cho đến nay, những chương trình này đã đưa lại
những kết quả rất đáng khích lệ. Tuy nhiên, nước ta về cơ bản vẫn là nước
nông nghiệp, đại bộ phận nhân dân sống ở nông thôn, nông nghiệp chiếm tỉ
trọng lớn. Tốc độ tăng dân số nhanh trong khi diện tích đất nông nghiệp
tăng không đáng kể, nên bình quân ruộng đất trên đầu người thấp. Diện tích
đất nông nghiệp từ 1943 đến 1997 tăng từ 5,6 triệu ha lên 7,7 triệu ha (gấp
1,36 lần) [28, tr. 34], trong khi đó dân số nước ta tăng từ 22 triệu người lên
76,3 triệu người (gấp 3,5 lần). Tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm cao, hàng
năm lại có thêm trên 1 triệu người bước vào độ tuổi lao động. Bên cạnh đó,
quá trình đổi mới đòi hỏi phải sắp xếp lại sản xuất dẫn đến nhiều lao động
bị dôi dư. Vì vậy sức ép về giải quyết việc làm rất gay gắt, Đảng và Nhà
nước đã xác định cùng với các giải pháp giải quyết việc làm trong nước là

chính, XKLĐ và chuyên gia là một chiến lược quan trọng trước mắt và lâu
dài. Quan điểm này đã được thể hiện rõ trong chỉ thị số 41 CT/TW ngày
22/9/1998 của Bộ Chính trị về XKLĐ và chuyên gia, trong đó nêu rõ: "xuất
khẩu lao động và chuyên gia là một hoạt động kinh tế - xã hội góp phần
phát triển nguồn nhân lực, giải quyết việc làm, tạo thu nhập và nâng cao
trình độ tay nghề cho người lao động, tăng nguồn thu ngoại tệ cho đất nước
và tăng cường quan hệ hợp tác quốc tế giữa nước ta với các nước". Chủ
trương này được cụ thể hóa trong Nghị định số 152/1999/NĐ-CP ngày
20/9/1999 của Chính phủ quy định việc đưa người lao động và chuyên gia
Việt Nam đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài.
Ở nước ta, những năm qua xuất khẩu lao động đã có vai trò quan
trọng thể hiện cụ thể trên một số mặt chính như sau:


15

Xuất khẩu lao động góp phần đắc lực vào giải quyết việc làm, qua
đó nâng cao chất lượng nhân lực, tạo nhân tố quan trọng bền vững cho
công cuộc phát triển đất nước.
Thời kỳ bùng nổ dân số đã qua đi. Tốc độ tăng dân số đã chững lại
và được kiểm soát nhưng tốc độ gia tăng nguồn lao động vẫn ở mức độ
cao, trung bình từ năm 1981 đến năm 2000 là 2,75%. Dự kiến từ năm 2005
trở đi tốc độ tăng lao động sẽ là 2,2%. Cầu lao động trong nước thấp hơn
cung, không sử dụng hết lao động trong nước là một khả năng thực tế.
Theo thống kê và dự báo trong 15 năm từ năm 1991 đến 2005, dân số trong
độ tuổi lao động sẽ tăng thêm 15,9 triệu, mỗi năm bình quân tăng thêm trên
1 triệu thanh niên bước vào tuổi lao động. Đến năm 2005 nước ta có thêm
23,5 triệu lao động cần được giải quyết việc làm. Số lao động trẻ (từ 16-35
tuổi) tăng từ 25 triệu vào năm 1990 lên 26,8 triệu vào năm 1995 và 30,4
triệu vào năm 2005. Do khả năng tạo thêm việc làm có hạn nên bộ phận

người lao động chưa có việc làm, hoặc có việc làm không đầy đủ, không
những không giảm mà lại tăng lên. Điều đó đòi hỏi phải có một chương
trình quốc gia về việc làm hoàn chỉnh bao gồm cả tạo việc làm trong nước
và đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài.
Trong 10 năm thực hiện các hiệp định về hợp tác lao động (1980 1989) Việt Nam đã đưa đi làm việc ở 9 nước được 277.183 lao động, trong
đó có 92.000 nữ (chiếm 33%). Ngoài lợi ích kinh tế thì việc tạo ra một khối
lượng lớn việc làm là lợi ích xã hội quan trọng. Bằng XKLĐ, hàng năm ta
đã tạo ra việc làm tạm thời cho 3% số lao động đến tuổi. Trong đó có 60%
lao động chưa có nghề, 4 vạn lao động khi hết nghĩa vụ quân sự...
Từ năm 1990 đến nay XKLĐ của ta được chuyển sang cơ chế thị
trường. Thị trường lao động được mở rộng sang những khu vực mới. Lao
động của ta hiện có mặt ở hơn 30 nước và lãnh thổ khác nhau trên thế giới,
theo đánh giá của Bộ Lao động thương binh và xã hội tính đến năm 1999


16

đã đưa đi được 89.140 người với nhiều ngành nghề, trong đó có gần 15.000
sĩ quan thủy thủ và lao động đánh bắt hải sản, 1500 chuyên gia các lĩnh
vực, số còn lại là lao động kỹ thuật và lao động phổ thông, năm 1992: 810
người; 1993: 3.960 người; 1994: 9230 người; 1995: 10.050 người; 1996:
12.661; 1997: 18.470; 1998: 12.240; 1999: 20.700 người. Trong đó lao
động có nghề từ 25% năm 1993 tăng lên 40% năm 1995 và hiện nay đạt
70%.
Khi hết hạn lao động ở nước ngoài hầu hết người lao động Việt
Nam có nghề nghiệp, thông thạo ngoại ngữ và có tác phong sản xuất công
nghiệp. Đây là một kết quả, một thành tựu không nhỏ của công tác XKLĐ,
góp phần vào sự phát triển nguồn nhân lực, một nhân tố quan trọng cho sự
phát triển lâu dài của đất nước.
Xuất khẩu lao động góp phần tăng thu nhập, cải thiện đời sống của

người lao động. Theo báo cáo của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội,
gần đây hàng năm người lao động Việt Nam đang làm việc ở nước ngoài
gửi về nước hơn 1 tỷ USD. Đây là một nguồn thu lớn vì hiện nay nền kinh
tế nước ta mới có một số ít ngành sản xuất đạt trên 1 tỷ USD.
Về thu nhập cá nhân: người lao động đi làm việc ở nước ngoài có
thu nhập cao, mức thu nhập cầm tay bình quân hàng tháng cao hơn từ 4-6
lần thu nhập của người có việc làm trong nước. Hiện thực cho thấy hầu như
gia đình nào có người đi XKLĐ thì mức sống và điều kiện sinh hoạt của
gia đình đó được nâng lên rõ rệt. Vì vậy XKLĐ đang trở thành một phong
trào rộ lên ở khắp mọi nơi. Bình quân một người lao động ở nước ngoài
có mức thu nhập không ít hơn 300 USD/tháng, sau khi đã trừ đi các khoản
chi phí. So với thu nhập của Việt Nam (GDP bình quân đầu người) khoảng
hơn 300 USD một năm thì mức thu nhập của người lao động xuất khẩu
quả là không nhỏ. Ước tính mỗi năm người lao động sẽ dành dụm được
3.600 USD, sau ba năm lao động trở về nước họ sẽ có một lưng vốn


17

khoảng 11.000 USD. Quy đổi tỷ giá hối đoái hiện hành thì khi về nước họ
có không ít hơn 160 triệu. Đó là chưa kể tiền làm thêm giờ và tiền thưởng,
có khi bằng số lương của họ. Với những khoản thu nhập trên họ có điều
kiện tích lũy vốn, cải thiện đời sống của gia đình và mua sắm phương tiện
sản xuất để tự tạo việc làm.
1.3. TÌNH HÌNH XUẤT KHẨU LAO ĐỘNG CỦA MỘT SỐ NƯỚC
TRONG KHU VỰC

1.3.1. Philipin
Vượt lên cả những nước có dân số đông gấp hơn 10 lần là Ấn Độ và
Trung Quốc, Philipin nổi lên là một trong những nước cung ứng lao động lớn

nhất trên thị trường quốc tế. Chỉ với dân số 72,9 triệu người, Philipin đã có
980 doanh nghiệp được cấp giấy phép XKLĐ. Lao động Philipin ở nước
ngoài nói chung và XKLĐ nói riêng đã trở thành trụ cột chống đỡ cho nền
kinh tế trong nước. Thành tựu ấy có thể khái quát trên một số mặt chính
như sau:
- Lao động ở nước ngoài của Philipin đã giải quyết được phần lớn
lao động dư thừa trong nước, góp phần quan trọng thực hiện chiến lược giải
quyết việc làm của chính phủ Philipin.
Vào những năm 80, thế giới đã ghi nhận một sự gia tăng lao động
mạnh mẽ trên thị trường lao động quốc tế từ phía Philipin. Năm 1984, Nhà
nước Philipin đã chính thức chuẩn y chương trình xuất khẩu lao động. Sau
một số năm hoạt động có tính thử nghiệm, Philipin đã vươn lên trở thành
nước XKLĐ lớn nhất trong khu vực và trên thế giới. Mỗi năm trong thập
kỷ này, Philipin đã đưa đi XKLĐ hơn 40 vạn lao động.
Bảng 4: Tình hình xuất khẩu lao động của Philipin
từ năm 1986 đến năm 1989
Năm

1986

1987

1988

1989


18

Số lao động được đưa đi (người)

Số ngoại tệ lao động gửi về (triệu USD)

378.214

449.271

417.030

500.000

640

791,9

856,8

1.000

[35, tr.19]
Bước sang thập kỷ 90, Philipin đã có bước chuyển mạnh mẽ trong
công tác XKLĐ. Theo POEA (Cục lao động nước ngoài Philipin) trong
những năm gần đây mỗi năm Philipin đưa đi XKLĐ khoảng 700.000 người
bao gồm cả lao động trên đất liền và trên biển. Hiện nay, Philipin có gần 7
triệu lao động làm việc ở 181 nước và các điểm trên thế giới, chiếm 10% số
dân cả nước và 20% dân số trong độ tuổi lao động. Trong số đó có 4,2 triệu
người lao động hợp đồng có thời hạn từ 6 tháng đến 2 năm.
Bảng 5: Xuất khẩu lao động của Philipin 1990 - 1998
(Đơn vị tính: người)
Năm
Số lao động được đưa đi

1990

1991

1998

446.095

615.019

756.000

[8, tr.3]
Cũng theo đánh giá của POEA năm 1995, tỷ lệ thiếu việc làm ở
Philipin khoảng 69%, đến năm 1998 tỷ lệ này là 75%. Tình hình đó đã làm
cho Philipin có tỷ lệ thất nghiệp tăng từ 3% ở những năm trước lên 5%.
Nền kinh tế của Philipin đang phải đối đầu với 4,2 triệu người cần việc
làm. Đây là nguyên nhân thôi thúc chính phủ và người lao động đi tìm việc
ở thị trường lao động quốc tế. Thực tế công tác XKLĐ của Philipin đã góp
phần đắc lực thực hiện chính sách giải quyết việc làm của chính phủ.
- Việc làm ngoài nước cứu vãn nền tài chính Philipin
Chỉ tính riêng năm 1997 lao động ở nước ngoài của Philipin đã
chuyển về nước 5 tỷ USD. Nếu tính cả lượng tiền được gửi về qua các kênh
không chính thức, không qua hệ thống ngân hàng thì con số này sẽ lên tới
10 tỷ USD. Lao động ở nước ngoài của Philipin đã trở thành một ngành


19

kinh tế mũi nhọn. Thu nhập từ lĩnh vực này đứng thứ 3 trong nền kinh tế
quốc dân - chỉ sau sản phẩm của cây dừa và ngành điện tử. Con số này
chiếm 18% sản phẩm quốc nội và gần bằng toàn bộ sự đóng góp của khu
vực nông nghiệp...
Tuy nhiên bên cạnh những thành tựu to lớn thì chiến lược XKLĐ
của Philipin cũng để lại những hậu quả nghiêm trọng cho nền kinh tế - xã
hội. Sau 20 năm lao vào chương trình XKLĐ, Philipin đã phải đầu tư vào
đây một khoản ngân sách khá lớn. Mặt khác, do XKLĐ ồ ạt, không quản lý
và kiểm soát hết nên điều kiện việc làm không đảm bảo, người lao động bị
lạm dụng và bóc lột, an toàn lao động không tốt, an ninh cho người lao
động bị đe dọa đã làm cho cuộc sống của một bộ phận lớn lao động ở nước
ngoài của Philipin cực kỳ khó khăn, gian khổ. Sức ép về tâm lý, giá trị con
người đang biến đổi, sự li tán kéo dài đã làm cho nhiều gia đình ở Philipin
tan vỡ. Tội phạm trong thanh thiếu niên tăng nhanh. Chính phủ không kiểm
soát hết tình hình mà "chỉ còn cách là cung cấp dịch vụ và bảo đảm làm nhẹ
chi phí xã hội của di cư và làm thuận lợi cho việc tái hòa nhập của lao động
di cư trở về" [20, tr. 24].
Sự ra đi ồ ạt và đột ngột của một lực lượng lớn lao động Philipin
cho thấy tình hình kinh tế của đất nước không bền vững. Đặc biệt ảnh
hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính châu Á và tốc độ phát triển chậm lại
của nền kinh tế toàn cầu đã làm cho người lao động của Philipin ở nước
ngoài thất nghiệp tăng đáng kể. Lực lượng này trở về đã và đang gây nên
những trở ngại không nhỏ cho nền kinh tế vốn đã không mấy bền vững của
Philipin.
1.3.2. Thái Lan
Với hơn 60 triệu dân, Vương quốc Thái Lan có hơn 300 doanh
nghiệp được phép XKLĐ.


20

Trong thập niên 70, Thái Lan bắt đầu thực hiện chính sách XKLĐ
sang các nước, đầu tiên là sang Anh và lao động Thái Lan làm việc tại các
ngành dịch vụ. Khi thế giới bùng nổ sự thiếu hụt về dầu mỏ thì khu vực
Trung đông - nơi sản xuất dầu mỏ lớn nhất thế giới đã đầu tư khai thác và
thu hút nhiều lao động từ khắp các châu lục. XKLĐ của Thái Lan cũng tập
trung phần lớn lực lượng của mình vào thị trường này.
Bảng 6: Tình hình XKLĐ của Thái Lan qua một số năm trước đây
Năm

1976

1978

1980

1982

1984

1986

Số lao động được đưa
đi

15.000

10.000

30.000

112.000

78.000

85.000

[35, tr.19]
Bước vào thập kỷ 90, là một nước có nền kinh tế mạnh trong ASEAN,
Thái Lan đã phát triển nhiều ngành công nghiệp và các ngành dịch vụ kỹ thuật
cao cần sử dụng nhiều lao động lành nghề nhưng Thái Lan không đào tạo kịp.
Các ngành lao động cần sử dụng lao động giản đơn vẫn gia tăng và thu hút
nhiều lao động. Thái Lan đã phải nhập khẩu lao động có trình độ và thực
hiện việc di chuyển nhà máy tới biên giới để thu hút lực lượng lao động
giản đơn từ các nước láng giềng như Miama, Lào, Campuchia... Tuy nhiên,
trong điều kiện thiếu lao động đó Chính phủ Thái Lan vẫn khuyến khích và
duy trì chính sách XKLĐ bởi chính sách này đã đem lại cho cả Nhà nước và
người lao động Thái Lan nhiều lợi ích kinh tế.
Năm 1995, Thái Lan có khoảng 450.000 người lao động đang làm
việc ở nước ngoài. Từ đó đến năm 1997 lực lượng lao động xuất khẩu của
Thái Lan có xu hướng giảm do tình hình kinh tế thế giới, tuy nhiên thu
nhập của người lao động từ nước ngoài gửi về Thái Lan không ngừng gia
tăng.
Bảng 7: Tình hình XKLĐ của Thái Lan qua một số năm của thập kỷ 90


21

Năm

1995

1996

1997

Số lao động được đưa
đi

202.00

185.000

152.000

[9, tr.39]
Năm 1998, số lao động xuất khẩu đã tăng nhanh do tình hình khủng
hoảng kinh tế. Chỉ riêng thị trường Mỹ, Nhật, Ixraen - Thái Lan đã xuất
khẩu sang 200.000 lao động.
Bảng 8: Thu nhập do lao động của Thái Lan ở ngoài nước gửi về
Năm
Tiền gửi về (tỷ USD)

1994

1995

1996

1,00

1,15

1,30

[9, tr.39]
Với nhận thức XKLĐ sẽ góp phần làm giảm tình hình thất nghiệp
trong nước, tháo gỡ những khó khăn của nền kinh tế - xã hội, Chính phủ
Thái Lan đã có chính sách khuyết khích XKLĐ:
- Bộ lao động xã hội Thái Lan đã thành lập các trung tâm tư vấn về
pháp lý và thu xếp việc vay nợ cho những người Thái Lan đi lao động ở
nước ngoài.
- Nhà nước đào tạo nghề và ngoại ngữ cho người lao động trước khi
đi làm việc ở các nước.
- Việc tuyển người được đặt dưới sự quản lý chặt chẽ của Bộ lao
động xã hội. Mặc dù có tới hơn 300 doanh nghiệp tham gia XKLĐ song Bộ
lao động luôn giữ quyền can thiệp vào hoạt động của các doanh nghiệp để
giúp các tổ chức này luôn đi đúng hướng.
1.3.3. Bănglađét
Ở Bănglađét, XKLĐ được xác định là một chiến lược và là một lĩnh
vực kinh tế mũi nhọn trong nền kinh tế quốc dân. Với dân số 136,8 triệu,


22

Chính phủ Bănglađét đã cho phép khoảng 250 doanh nghiệp được phép
tham gia XKLĐ.
Theo tin từ "Thị trường lao động ngoài nước", số lượng XKLĐ của
Bănglađét trong những năm gần đây đã đạt kỷ lục trên 1 triệu lao
động/năm. Mỗi năm Bănglađét thu được khoảng 1,34 tỷ USD.

Thị trường lao động mà Bănglađét xuất khẩu sang chủ yếu là các
nước Malaixia, Arậpxêut và Hàn Quốc. Hiện nay, chỉ riêng ở Arậpxêut đã
có khoảng 1 triệu lao động và công nhân của Bănglađét đang làm việc
trong nhiều ngành và trên nhiều cương vị khác nhau. Phần lớn tiền từ nước
ngoài gửi về Banglađet là tiền của công nhân nước này làm việc ở
Arậpxêut.
1.3.4. Một số vấn đề rút ra qua công tác xuất khẩu lao động của
các nước Philippin, Thái Lan và Banglađet
Nghiên cứu chính sách XKLĐ của một số nước trong khu vực có
điều kiện hoàn cảnh tương đối giống và gần gũi với hoàn cảnh Việt Nam,
có thể rút ra một số điểm chính sau:
- Các nước này đều coi XKLĐ là một chiến lược kinh tế - xã hội, và
khai thác có hiệu quả nguồn nhân lực dồi dào của mình bằng XKLĐ.
- XKLĐ đã đem lại những thành quả đáng kể cả về kinh tế và xã hội.
+ Về kinh tế: Thu nhập từ XKLĐ của các nước này đều đạt trên 1
tỷ USD/năm, trong những năm cuối của thế kỷ. Đây là khoản tiền mà chỉ
có một số ít ngành của họ đạt được.
+ Về xã hội: Bằng chiến lược XKLĐ các nước này đã giải quyết
được một số lượng lớn việc làm, đồng thời tạo ra một số ngành dịch vụ mới
phục vụ công tác XKLĐ.
Để khuyến khích và thúc đẩy XKLĐ, chính phủ các nước ấy đã đề
ra những chính sách đúng đắn: Đầu tư thích đáng; Cho phép nhiều doanh


23

nghiệp tham gia khai thác thị trường và XKLĐ; Có chính sách tài chính phù
hợp tạo điều kiện cho người lao động vay vốn tham gia XKLĐ.
Bảng 9: Số lượng doanh nghiệp tham gia XKLĐ ở một số nước
Nước

Dân số (triệu)

Số DN được cấp phép XKLĐ

Thái Lan

61,4

300

Philipin

72,9

980

Inđonexia

210,4

70

Bănglađet

136,8

250

Srilanca

18,9

155

Ấn Độ

978

120

145,6

285

Pakistan

[30, tr.10]
- Hoạt động XKLĐ được đặt dưới sự quản lý về mặt nhà nước của
Bộ lao động. Bộ lao động có quyền chi phối, điều chỉnh để các doanh
nghiệp hoạt động đúng hướng, có hiệu quả.
- Có các tổ chức đại diện của chính phủ ở những nước có lao động
của nước mình làm việc để bảo vệ quyền lợi cho người lao động và can
thiệp kịp thời khi có mâu thuẫn xảy ra.
Tuy nhiên việc xuất khẩu lao động ồ ạt không kiểm soát chu đáo
cũng phát sinh nhiều tiêu cực và đem lại những hậu quả xấu. XKLĐ cũng
phụ thuộc vào tình hình kinh tế nước ngoài. Nếu đặt nhiều kỳ vọng vào
XKLĐ thì khi nền kinh tế có biến động, việc nhập lao động của các nước bị
chững lại hoặc có sự sa thải hàng loạt lao động nước ngoài sẽ là một hiểm
họa. Do vậy việc nắm chắc thị trường lao động đề ra các giải pháp phù hợp

cho từng giai đoạn khác nhau trong quá trình XKLĐ sẽ là những yếu tố quan
trọng trong việc thực hiện tốt công tácXKLĐ trong hiện tại và tương lai.


24

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1

Nước ta có gần 40 triệu lao động, đó là một tiềm năng to lớn. Tuy
nhiên nguồn lao động phân bố không đều và tập trung ở nông thôn là chủ
yếu, trong khi diện tích đất nông nghiệp ngày một giảm... Đất chật người
đông, ngành nghề kém phát triển đã làm nảy sinh mâu thuẫn gay gắt giữa
cung và cầu lao động, đồng thời việc áp dụng những thành tựu khoa học
công nghệ và tổ chức sắp xếp lại sản xuất càng làm cho lực lượng lao động
dôi ra đáng kể. Thất nghiệp, thiếu việc làm đã và đang gây áp lực mạnh mẽ
cho chương trình quốc gia về việc làm và thực hiện các chính sách kinh tế
xã hội khác. Thực tiễn nước ta những năm qua cũng như kinh nghiệm của
các nước trong khu vực và trên thế giới cho thấy đẩy mạnh xuất khẩu lao
động là một chính sách kinh tế đối ngoại hoàn toàn đúng đắn phù hợp với
sự phát triển của lực lượng sản xuất, quá trình toàn cầu hóa và sự phân
công lao động quốc tế diễn ra ngày càng sâu sắc. Xuất khẩu lao động là
một trong những giải pháp hữu hiệu góp phần giải quyết tình trạng thất
nghiệp, tạo việc làm, tăng thu nhập, cải thiện đời sống của nhân dân. Hoạt
động này cũng góp phần quan trọng vào quá trình đào tạo nguồn nhân lực
cho công cuộc công nghiệp hóa đất nước, và tăng cường tính đoàn kết hữu
nghị, giúp đỡ lẫn nhau giữa nước ta với các nước khác. Chính vì vậy việc
nghiên cứu, đẩy mạnh công tác xuất khẩu lao động trong những năm tới là
việc làm cấp thiết góp phần quan trọng thúc đẩy sự phát triển chung của
nền kinh tế..

25

Chương 2
TÌNH HÌNH XUẤT KHẨU LAO ĐỘNG
CỦA NƯỚC TA NHỮNG THẬP KỶ QUA

2.1. TÌNH HÌNH XUẤT KHẨU LAO ĐỘNG CỦA NƯỚC TA THỜI KỲ
1980 - 1990

Sau năm 1975, nước ta hoàn toàn độc lập bước sang một kỷ nguyên
mới - Kỷ nguyên khôi phục và phát triển kinh tế, xây dựng CNXH và bảo
vệ vững chắc thành quả cách mạng.
Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trên lĩnh vực kinh
tế, xã hội nhưng chúng ta cũng vấp phải không ít khó khăn mà một trong
những khó khăn gay gắt nhất là sự mất cân đối về cung cầu lao động, lực
lượng lao động dư thừa lớn, số người chưa đủ việc làm hoặc chưa có việc làm
rất đông. Để giải quyết vấn đề trên "đưa công nhân và cán bộ đi bồi dưỡng
nâng cao trình độ và làm việc ở các nước XHCN" lúc này được coi là một
trong những giải pháp quan trọng và có tính thời sự. Quyết định của Hội đồng
Chính phủ số 46CP ngày 01/02/1980 chỉ rõ: "Trước yêu cầu nhiệm vụ mới
của cách mạng nước ta, đòi hỏi phải nhanh chóng xây dựng một đội ngũ công
nhân lành nghề và cán bộ kỹ thuật, nghiệp vụ, quản lý giỏi phù hợp với nhiệm
vụ xây dựng và phát triển kinh tế, văn hóa của đất nước. Để thực hiện nhiệm
vụ quan trọng này đi đôi với việc tăng cường công tác đào tạo và bồi dưỡng
trong nước, Hội đồng Chính phủ chủ trương đưa một bộ phận công nhân và
cán bộ đang công tác ở các xí nghiệp, cơ quan nhà nước sang các nước
XHCN nhằm mục đích bồi dưỡng, nâng cao tay nghề, nâng cao trình độ kỹ
thuật, nghiệp vụ quản lý đồng thời làm việc có thời hạn trong các cơ sở kinh
tế của các nước đó nhằm đáp ứng tốt yêu cầu đào tạo lao động của nước ta,

vừa giúp các nước anh em khắc phục một phần khó khăn về lao động, trên