Quản lý vốn ngân sách nhà nước tại Dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh - Hà Đông

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

TRẦN TRUNG KIÊN

QUẢN LÝ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
TẠI DỰ ÁN ĐƯỜNG SẮT ĐÔ THỊ HÀ NỘI
TUYẾN CÁT LINH - HÀ ĐÔNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

TRẦN TRUNG KIÊN

QUẢN LÝ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
TẠI DỰ ÁN ĐƯỜNG SẮT ĐÔ THỊ HÀ NỘI
TUYẾN CÁT LINH - HÀ ĐÔNG
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN THỊ LAN HƯƠNG

Hà Nội - 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan!
Bản luận văn tốt nghiệp này đƣợc hoàn thành bằng sự nhận thức chính
xác của bản thân.
Các số liệu và kết quả nghiên cứu trình bày trong luận văn là trung thực và
chƣa hề đƣợc sử dụng để bảo vệ bất kỳ một học vị nào.
Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã đƣợc cảm ơn và các
thông tin trích dẫn trong luận văn đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc.


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc đến TS. Trần Thị Lan Hƣơng là
ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn, chỉ bảo cho tôi trong quá trình nghiên cứu thực hiện
luận văn này. Nếu không có sự chỉ bảo và hƣớng dẫn nhiệt tình, những tài liệu
phục vụ nghiên cứu và những lời động viên khích lệ của cô thì luận văn này
không thể hoàn thành.
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến nhà trƣờng, khoa của trƣờng Đại học Kinh tế
- Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho học viên trong
suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trƣờng.
Cuối cùng, tôi muốn dành lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè và ngƣời thân
đã hết lòng ủng hộ và tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và nghiên
cứu, động viên tôi vƣợt qua những khó khăn trong học tập và cuộc sống để tôi
có thể yên tâm thực hiện ƣớc mơ của mình.
Xin trân trọng cảm ơn!

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. i
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, QUẢN LÝ VỐN
NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI CÁC DỰ ÁN KẾT CẤU HẠ TẦNG GIAO
THÔNG. .......................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1 Tổng quan nghiên cứu ........................................ Error! Bookmark not defined.
1.2. Khái niệm, mối quan hệ giữa nguồn vốn Ngân sách nhà nƣớc và Hỗ trợ
phát triển chính thức (ODA). ................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Khái niệm về hỗ trợ phát triển chính thức (ODA).Error! Bookmark
not defined.
1.2.2. Khái niệm vốn ngân sách nhà nước và mối quan hệ giữa vốn ngân
sách nhà nước với vốn ODA. ..................... Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Khái niệm quản lý vốn ODA ............ Error! Bookmark not defined.
1.2.4. Các hình thức hợp tác giữa Nhà nước và các nước tài trợ vốn ODA
đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng ............... Error! Bookmark not defined.
1.2.5. Những đặc điểm cơ bản của quản lý vốn ODA trong lĩnh vực kết
cấu hạ tầng giao thông ............................... Error! Bookmark not defined.
1.3. Nguyên tắc và quy trình quản lý nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc trong
đầu tƣ xây dựng kết cấu hạ tầng.............................. Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Nguyên tắc quản lý nguồn vốn ngân sách nhà nước đầu tư xây
dựng kết cấu hạ tầng. ................................. Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Quy trình vận động, quản lý và sử dụng vốn ODA. ................ Error!
Bookmark not defined.
1.3.3. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả quản lý và sử dụng vốn ngân sách
(ODA) ......................................................... Error! Bookmark not defined.

1.4. Cơ sở thực tiễn về quản lý vốn ngân sách nhà nƣớc trong kết cấu hạ
tầng giao thông Việt Nam thời gian qua và một số hàm ý cho việc sử dụng
ODA tuyến Cát Linh – Hà Đông............................. Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUError!

Bookmark

not

defined.
2.1. Câu hỏi nghiên cứu. ........................................... Error! Bookmark not defined.
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................. Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ...... Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Phương pháp xử lý và tổng hợp số liệuError!

Bookmark

not

defined.
2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin, số liệuError!

Bookmark

not

defined.
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
TẠI DỰ ÁN ĐƢỜNG SẮT ĐÔ THỊ HÀ NỘI TUYẾN CÁT LINH - HÀ
ĐÔNG TỪ NĂM 2008 ĐẾN NAY ................ Error! Bookmark not defined.

3.1. Tổng quan về dự án đƣờng sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh – Hà Đông
......................................................................................... Error! Bookmark not defined.

3.1.1. Thông tin dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh – Hà
Đông ........................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Ban Quản lý dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh – Hà
Đông ........................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2. Tình hình thực hiện quản lý dự án .................. Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Thực trạng thực hiện dự án .............. Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Thực trạng công tác quản lý ở Ban quản lý dự án đường sắt tuyến
Cát Linh – Hà Đông ................................... Error! Bookmark not defined.


3.3. Thực trạng quản lý vốn ngân sách nhà nƣớc tại dự án đƣờng sắt đô thị
Hà Nội, tuyến Cát Linh - Hà Đông từ năm 2008 đến nayError! Bookmark not
defined.

3.3.1. Thực trạng quản lý vốn ODA trong giai đoạn chuẩn bị thực hiện dự
án ................................................................ Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Thực trạng quản lý vốn ODA trong giai đoạn thực hiện dự án . Error!
Bookmark not defined.
3.4. Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn ....................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ
DỤNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC (ODA) TẠI CÁC DỰ ÁN HẠ
TẦNG GIAO THÔNG VÀ DỰ ÁN ĐƢỜNG SẮT ĐÔ THỊ HÀ NỘI,
TUYẾN CÁT LINH - HÀ ĐÔNG .................. Error! Bookmark not defined.
4.1 Dự báo nhu cầu sử dụng vốn ngân sách nhà nƣớc cho các dự án đầu tƣ
xây dựng công trình giao thông từ nay cho đến năm 2020.Error! Bookmark
not defined.

4.2 Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ngân sách nhà
nƣớc tại dự án đầu tƣ xây dựng công trình giao thông tuyến Cát Linh – Hà
Đông ............................................................................... Error! Bookmark not defined.
4.2.1. Minh bạch thông tin và tăng cường kiểm toán để ngăn ngừa tham
nhũng .......................................................... Error! Bookmark not defined.
4.2.2. Giải pháp về phát triển nguồn nhân lựcError!

Bookmark

not

defined.
4.2.3. Giải pháp cho quản lý tiến độ .......... Error! Bookmark not defined.
4.2.4. Giải pháp cho quản lý chi phí .......... Error! Bookmark not defined.
4.2.5. Hoàn thiện các văn bản pháp luật liên quan đến nguồn vốn ODA
.................................................................... Error! Bookmark not defined.


4.2.6. Cần năng động trong nhận thức về ODAError!

Bookmark

not

defined.
4.2.7. Nâng cao công tác thông tin và theo dõi dự án ODA ............. Error!
Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ..................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 3

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Ký hiệu

STT

Nguyên nghĩa

1

Ban QLDA

Ban quản lý dự án

2

Ban QLDA ĐS

Ban quản lý dự án đƣờng sắt

3

Cục ĐSVN

Cục đƣờng sắt Việt Nam

4

GPMB

Giải phóng mặt bằng

5

GTVT

Giao thông vận tải

6

NSNN

Ngân sách nhà nƣớc

7

ODA

Nguồn vốn hỗ trợ chính thức

8

QLDA

Quản lý dự án

9

TKKT

Thiết kế kỹ thuật

10

USD

Đồng Đôla Mỹ

11

VND

Đồng Việt Nam

i


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong giai đoạn hiện nay, để phát triển nền kinh tế trƣớc hết cần phải
phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng. Vì vậy Đảng và Nhà nƣớc đã xác định mục
tiêu hàng đầu và ƣu tiên trƣớc nhất là phát triển mạng lƣới giao thông trên cả
nƣớc, có nhƣ vậy thì mới có thể đạt đƣợc mục tiêu chung của toàn nền kinh tế.
Là thủ đô của Việt Nam, dân số của Hà Nội năm 2012 đạt 6,2 triệu ngƣời, dự
kiến năm 2020 sẽ đạt tới con số 8 triệu ngƣời. Tuy nhiên, hiện nay Hà Nội vẫn
chƣa có mạng lƣới giao thông công cộng xứng tầm (hiện tại, mới chỉ có xe buýt
là một lựa chọn thay thế cho các phƣơng tiện giao thông cá nhân và dù mới
đƣợc tổ chức lại mạng lƣới xe buýt vào năm 2011 và có sự tăng gấp 30 lần mật
độ xe buýt trong 6 năm nhƣng mạng lƣới này không còn đáp ứng đƣợc nhu cầu
ngày càng tăng về giao thông nội đô). Để giải quyết khủng hoảng giao thông đô

thị cấp bách này, thành phố Hà Nội đã thông qua một quy hoạch tổng thể đƣợc
cập nhật vào năm 2007 – 2008, với dự kiến một mạng lƣới 5 tuyến đƣờng sắt đô
thị sẽ đƣợc hoàn thành trong thời gian từ nay tới năm 2030.
Trong hoàn cảnh nguồn vốn đầu tƣ cho trong nƣớc còn hạn hẹp, tốc độ
tích lũy chƣa cao nên để đáp ứng lƣợng vốn cho nhu cầu phát triển kinh tế,
đầu tƣ xây dựng kết cấu hạ tầng thì nguồn vốn bên ngoài có ý nghĩa rất to lớn
đối với các nƣớc đang phát triển nhƣ Việt Nam. Trong đó, nguồn vốn vay có
tính ƣu đãi nhất là nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA). Do đó,
nguồn vốn để thực hiện mạng lƣới 5 tuyến đƣờng sắt đô thị đƣợc vận động,
thu hút từ các nhà tài trợ trên thế giới gồm: Nhật Bản, Pháp, Trung Quốc...
Tuyến đƣờng sắt Cát Linh - Hà Đông là một trong 5 tuyến đƣờng sắt đô thị
Hà Nội đƣợc hộ trợ vốn ODA từ chính phủ Trung Quốc.
Tuy nhiên, do đặc thù ràng buộc vốn của nguồn vốn ODA đặt điều
kiện các nhà thầu tƣ vấn, thi công, việc cung cấp vật tƣ thiết bị chủ yếu phải
1


là từ nƣớc tài trợ vốn cũng nhƣ năng lực quản lý vốn và sử dụng vốn ODA
còn nhiều hạn chế, yếu kém nên xảy ra tình trạng đội vốn so với kế hoạch
đầu tƣ ban đầu, giải ngân chậm không tƣơng xứng với lƣợng vốn đã đƣợc ký
kết, sử dụng vốn không đúng mục đích... gây ra lãng phí, thất thoát. Kết quả,
thực trạng thất thoát, lãng phí và tiêu cực trong việc sử dụng vốn ODA đã
đƣợc đăng tải nhiều trên các phƣơng tiện truyền thông và tại nhiều diễn đàn,
gây nhức nhối trong toàn xã hội và đã đƣợc Đảng, Quốc hội, Chính phủ đặc
biệt quan tâm chỉ đạo ngăn ngừa.
Thực chất, nguồn vốn ODA về cơ bản là vốn vay, là món nợ mà thế hệ
chúng ta, con cháu chúng ta phải trả nên nếu sử dụng kém hiệu quả, thất
thoát và lãng phí sẽ dẫn đến tình trạng không trả đƣợc nợ, nợ nần chồng chất,
là gánh nặng cho con cháu. Vốn ODA cũng là vốn ngân sách nên cần đƣợc
quản lý và sử dụng nhƣ đối với Ngân sách nhà nƣớc chi cho đầu tƣ phát triển.

Phải tuân thủ nguyên tắc vốn vay chỉ đƣợc dùng cho đầu tƣ phát triển, không
dùng cho chi thƣờng xuyên, đƣợc hạch toán bù đắp bội chi ngân sách để đảm
bảo thực hiện nghĩa vụ trả nợ nƣớc ngoài và ổn định chi ngân sách nhà nƣớc.
Vì vậy để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn Ngân sách nhà nƣớc trong
đầu tƣ xây dựng công trình giao thông, tác giả quyết định chọn đề tài "Quản
lý vốn ngân sách nhà nước tại dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát
Linh - Hà Đông".
Đây là một dự án kết cấu hạ tầng vô cùng lớn, tuyến giao thông quan
trọng tại Hà Nội dự án tuyến đƣờng sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh - Hà
Đông chính vì tầm quan trọng của dự án Chính phủ đã giao cho Ban quản lý
dự án đƣờng sắt (RPMU) thuộc Bộ Giao thông vận tải quản lý để có thể tập
trung chuyên môn vào quản lý, đại diện cho nhà nƣớc làm chủ đầu tƣ. Công
tác quản lý các dự án đầu tƣ là một chuỗi các hoạt động phức tạp, đòi hỏi
phải có một trình độ chuyên môn và kinh nghiệm quản lý. Quản lý dự án giữ
2


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt

1. Bộ Giao thông Vận tải, 2008. Quyết định số 3899/QĐ-BGTVT ngày
26/12/2008 “Về việc phê duyệt kế hoạch đấu thầu dự án đường sắt đô thị
Hà Nội: Tuyến Cát Linh – Hà Đông”. Hà Nội.
2. Bộ Giao thông Vận tải, 2010. Báo cáo tình hình triển khai thực hiện các
dự án thuộc nguồn vốn ODA và vốn trong nước năm 2010. Hà Nội.
3. Bộ kế hoạch và Đầu tƣ, 2009. Các bản tin số 32 về nguồn vốn ODA. Hà Nội.
4. Bộ kế hoạch đầu tƣ, 2007. Quyết định 803/2007/QĐ-BKH “Ban hành Chế
độ báo cáo tình hình thực hiện các chương trình, dự án ODA” ban hành
ngày 30/07/2007. Hà Nội.
5. Chính phủ, 2008. Nghị định 58/2008/NĐ-CP về “Hướng dẫn Luật đấu

thầu và lựa chọn nhà thầu theo Luật xây dựng” ban hành ngày
05/05/2008 9/ Nghị định 87/CP về“Quy chế quản lý và sử dụng nguồn
vốn hỗ trợ chính thức (ODA)” ban hành ngày 05/08/1997. Hà Nội.
6. Chính phủ, 2001. Nghị định 17/2001/CP về“Quy chế quản lý và sử dụng
nguồn vốn hỗ trợ chính thức (ODA)” ban hành ngày 04/05/2001. Hà Nội.
7. Chính phủ, 2006. Nghị định 131/2006/CP về“Quy chế quản lý và sử dụng
nguồn vốn hỗ trợ chính thức (ODA)” ban hành ngày 09/11/2006. Hà Nội.
8. Nguyễn Thị Huyền, 2008. Khai thác nguồn vốn ODA trong sự nghiệp
công nghiệp hoá, hiện đại hóa ởViệt Nam. Luận án tiến sĩ kinh tế. Trƣờng
đại học kinh tế Tp.HCM, Tp.HCM;
9. Ngô Thị Hoài Nam và cộng sự, 2002. Tài chính phát triển. Hà Nội: Nhà
xuất Bản thống kê.
10. Quốc hội, 2005. Luật đấu thầu, ban hành ngày 29/11/2005;
11. Nguyễn Ngọc Sơn, 2008. Tiết kiệm - đầu tư và tăng trưởng kinh tế ở Việt
Nam. Trƣờng Đại học kinh tế quốc dân, Hà Nội;

3


12. Thủ tƣớng chính phủ, 2006. Quyết định 290/2006/QĐ-Ttg Phê duyệt đề
án “Định hướng thu hút và sử dụng nguồn hỗ trợ chính thức thời kỳ20062010” ban hành ngày 29/12/2006. Hà Nội.
Website
13. />14. ;
15. ;
16. ;
17. ;
18. ;
19. ;
20. ;
21. />

4