Ngộ nhận trong tâm lí học

NGỘ NHẬN TRONG TÂM LÝ HỌC: CHỮ
VIẾT TIẾT LỘ ĐƯỢC NHỮNG ĐẶC ĐIỂM
TÍNH CÁCH CỦA CON NGƯỜI
rubi | January 13, 2016 | Nhận Thức & Hành Vi | No Comments

“Gạch ngang chữ t và đặt dấu chấm trên chữ i” là điệp khúc phổ biến của những giáo viên có nhiệm
vụ sửa cách viết cẩu thả, nguệch ngoạc thành lối viết rõ ràng, dễ đọc. Đối với nhiều học sinh tiểu
học, học cách viết tên mình bằng chữ kiểu là một sự kiện quan trọng. Nhưng chữ viết của học sinh
theo cách nào đó cũng đặc biệt như dấu vân tay hay dái tai của chúng vậy. Do đó, chẳng có gì đáng
ngạc nhiên khi có quan điểm cho rằng thuật phân tích chữ viết (còn được gọi là thuật xem tướng
chữ) có thể tiết lộ được những đặc điểm tính cách của con người.
Thuật xem tướng chữ chỉ là một nhánh thuộc nhóm những phương pháp giả danh khoa học được
gọi là “đoán tính cách”. Không ít lần, những nhà bói toán khẳng định rằng họ có thể mở ra cánh cửa
tính cách của người khác bằng cách giải nghĩa những đặc điểm trên khuôn mặt (thuật xem tướng
mặt), đường chỉ tay (thuật xem chỉ tay), các bướu tự nhiên trên đầu (não tướng học), những đặc
điểm của rốn (thuật xem rốn), những nếp nhăn trán (thuật xem nếp nhăn), hướng của những đường
phản chiếu từ móng tay (thuật xem móng), hay thuật mà chúng tôi thích là thuật xem hình dạng của
bánh lúa mạch.
Những thầy tướng chữ đã thu hút vô số người và thuyết phục công chúng rằng hoạt động của mình
có nền tảng khoa học. Trước khi bị phá sản gần đây, “Hội xem tướng chữ quốc tế” có trụ sở ở


Chicago đã có khoảng 10.000 thành viên. Hàng trăm thầy xem tướng chữ đã tìm thấy nơi hành
nghề lý tưởng ở Nam California, và thuật tướng chữ thậm chí còn có một chỗ đứng quan trọng ở
trường học. Ví dụ, ở Vancouver, Canada, một thầy tướng chữ tuyên bố mình có thể bí mật phát hiện
ra những kẻ quấy rối tình dục thực sự và khả nghi trong số giáo viên địa phương. Rất nhiều tập
đoàn kinh doanh, nhất là ở Israel và một số nước châu Âu, cộng tác với những thầy tướng số trong
những vấn đề riêng. Một số viện tài chính thuê thầy tướng số để quyết định xem ai là người vay tiền
đáng tin.
Lịch sử của thuật xem tướng chữ hiện đại được hình thành bởi một thầy thuốc người Ý ở thế kỉ 17,
Camillo Baldi. Baldi đã truyền cảm hứng cho giới linh mục Thiên chúa giáo, trong số đó có Abbe

Jean-Hippolyte Michon, người đã nghĩ ra thuật ngữ “thuật xem tướng chữ” vào năm 1875. Michon là
cha đẻ của phương pháp “phân tích”, cho rằng những đặc điểm tính cách của con người có liên
quan đến những “dấu hiệu” đặc biệt trong chữ viết của mình, như hình dáng hay độ nghiêng của
chúng. Học trò của ông, Crepieux-Jamin, đã cắt đứt quan hệ với người thầy thông thái của mình để
thành lập trường học “chính thể luận”. Thay vì quan tâm đến những yếu tố của chữ viết và đường
kẻ, những người theo trường phái chính thể luận lại ủng hộ phương pháp theo chủ nghĩa ấn tượng,
nghĩa là người phân tích dùng trực cảm bằng cách “cảm nhận” để đoán tính cách của mọi người
dựa trên chữ viết của họ. Mặc dù hầu hết các thầy tướng số hiện nay đều sử dụng phương pháp
phân tích, nhưng rất nhiều trường dạy tướng số thậm chí còn không thể nhất trí với nhau về việc
dấu hiệu này là tượng trưng cho đặc điểm nào. Ví dụ, một thầy tướng số nổi tiếng cho rằng cách
viết dấu gạch ngang của chữ t đậm và dài cho thấy một tính cách tàn bạo, trong khi một thầy tướng
số khác lại cho rằng cách viết này chỉ cho thấy một tính cách thích đùa (không có bằng chứng khoa
học nào chứng minh cho một trong hai người nói đúng).
Những người ủng hộ phương pháp phân tích tuyên bố rằng mình đã xác định được hàng trăm dấu
hiệu đặc biệt của chữ viết tượng trưng cho những đặc điểm tính cách. Trong số đó là dấu móc nhỏ
của chữ s, mà một số thầy xem tướng chữ khẳng định rằng nó cho thấy ý định muốn ăn cắp tài sản
của người khác. Khoảng cách giữa các từ rộng cho thấy khuynh hướng thích cô lập. Những người
viết chữ theo hướng lên dốc là người lạc quan, trong khi những người viết chữ theo hướng xuống
dốc là người bi quan. Những người viết chữ l in hoa lớn có lòng tự trọng cao. Một bài báo trên tờ
Los Angeles Times năm 2008 cho rằng khuynh hướng ký tên bằng những chữ có độ nghiêng theo
hai hướng khác nhau của ứng cử viên tổng thống John McCain là bằng chứng cho thấy tính cách
“bất phục tùng” của ông, trong khi nét chữ mềm mại của đối thủ của ông, Barack Obama cho thấy
sự linh hoạt.
Chúng tôi cảm thấy thú vị và buồn cười với lời tuyên bố cho rằng dấu móc bên dưới lớn, phồng to ở
chữ g, y và những chữ tương tự (những chữ có dấu móc nằm bên dưới) tượng trưng cho tính cách
bị ám ảnh bởi tình dục. Nhưng có lẽ sự ám ảnh này xuất hiện trong tâm trí của những thầy tướng số
còn nhiều hơn trong tâm trí của người viết chữ.


Một số người thậm chí còn đưa ra những tuyên bố kỳ lạ về “phương pháp trị liệu chữ viết”, một liệu

pháp trị liệu tâm lý của thời hiện đại được cho là có thể giúp loại bỏ những đặc điểm tính cách
không mong muốn của một người bằng cách loại bỏ đi những dấu hiệu tiêu cực trong chữ viết. Do
đó, nếu là người bi quan, bạn không cần phải làm gì khác ngoài việc bắt đầu học cách viết câu theo
hướng lên dốc để thay đổi quan điểm của mình về cuộc sống.
Những thầy tướng số đưa ra rất nhiều cơ sở hợp lý cho hoạt động của mình. Sau đây, chúng ta hãy
cùng xem xét 5 cơ sở được coi là phổ biến nhất.


Viết chữ là một động tác có ý nghĩa, nên chữ viết có thể phản ánh được tính cách của chúng
ta. Mặc dù nghiên cứu có liên kết một vài khía cạnh phổ biến của tính cách với những cử chỉ
nhất định, nhưng tính cách không hề có liên quan đến những cử động có ý nghĩa của cơ thể
chứ đừng nói đến cách viết chữ. Khuynh hướng dễ tức giận hay bạo lực có thể có chút liên
quan đến ngôn ngữ cơ thể, nhưng mối quan hệ này rất mờ nhạt đến nỗi ta không thể đưa ra
những kết luận về tính cách của một ai đó.



Chữ viết tay là chữ viết của não. Nhiều cuộc nghiên cứu nói rằng: “chữ viết chân” của mọi
người cũng tương tự với chữ viết tay của họ (nếu bạn nghi ngờ, hãy cố gắng ký tên mình trên
giấy bằng cách kẹp một cây bút giữa ngón chân cái với ngón chân thứ hai ở bàn chân thuận
của mình), chứng tỏ cách viết là một chức năng của não hơn là chức năng của tay. Tuy vậy,
thực tế chữ viết, cũng như việc hắt hơi và nôn mửa, được kiểm soát bởi bộ não không có
nghĩa là nó có liên quan đến những thứ khác mà não cũng kiểm soát, như đặc điểm tính cách.



Chữ viết mang tính cá nhân còn tính cách thì độc đáo, đặc trưng nên chúng phản ánh lẫn
nhau. Thực tế cả hai yếu tố này đều có nét đặc trưng không phải là cơ sở để kết luận chúng có
mối quan hệ đặc biệt với nhau. Sự khác nhau về khuôn mặt là một đặc điểm nhận dạng đặc
trưng trên bằng lái xe, nhưng nó không nói lên được gì về khả năng lái xe của một người.



Cảnh sát và tòa án sử dụng thuật xem tướng chữ nên nó phải có hiệu quả. Tuyên bố này
minh họa cho cái mà các nhà lý luận gọi là “ngụy biện”: Nếu một niềm tin phổ biến, nó chắc
chắn đúng. Thật ra, có nhiều tuyên bố được đa số mọi người tin vào một thời điểm nào đó,
chẳng hạn như niềm tin vào thế giới phẳng, sau này lại được chứng minh là sai. Thêm vào đó,
phần lớn tiếng tăm của thuật xem tướng chữ đều bắt nguồn từ những nhầm lẫn của nhiều thầy
xem tướng chữ về những nhà khảo cổ chữ viết. Họ là những người được đào tạo khoa học để
cung cấp cho những sử gia, người sưu tầm, tòa án nguồn gốc và tính xác thực của những tài
liệu viết tay. Tòa án chỉ dựa vào lời khai được viết thành văn bản của một cá nhân, chứ không
phải tính cách của người ấy.



Các giám đốc nhân sự tận dụng khả năng của nhiều thầy xem tướng chữ để tuyển chọn
nhân viên. Một số thì có, nhưng hầu hết đều không. Thêm vào đó, có một vài nguyên nhân giải
thích được lý do tại sao nhiều nhà quản lý lại tin vào hiệu quả không có thực của thuật xem
tướng chữ. Trước hết, những thầy xem tướng chữ thường chỉ chú ý đến nhiều dấu hiệu cho


thấy một ứng cử viên tiềm năng không liên quan gì đến chữ viết, ngay cả khi họ không cố ý. Ví
dụ, đơn xin việc viết tay có rất nhiều thông tin cá nhân của người xin việc, một số chúng có thể
dự đoán được khả năng làm việc của họ. Thứ hai, vì lý do chi phí, những người tuyển nhân
viên rất hiếm khi đưa hết đơn xin việc của tất cả những người xin việc cho thầy xem tướng chữ
nghiên cứu. Thầy xem tướng chữ chỉ xem xét những đơn xin việc đã được lựa chọn dựa trên
những tiêu chuẩn thuê mướn nhân viên. Hầu hết những ứng cử viên này đã đáp ứng đủ điều
kiện của công việc, nên rất khó xác định liệu những người bị từ chối có khả năng làm việc tốt
hay không.
Các cuộc nghiên cứu về khả năng phát hiện ra được người tài trong công việc của các thầy tướng

số đều không đưa ra được bằng chứng xác nhận nào. Nhiều cuộc nghiên cứu được kiểm soát
nghiêm ngặt đã yêu cầu tất cả người tham gia viết những câu giống nhau, sau đó yêu cầu những
thầy xem tướng chữ đưa ra lời nhận xét về tính cách hoặc dự đoán về hành vi dựa trên chữ viết của
họ. Bằng cách yêu cầu tất cả mọi người tham gia sao chép lại những câu trên với cùng nét chữ, các
nhà nghiên cứu đã loại bỏ được những khác biệt trong chữ viết vốn được coi là những dấu hiệu nói
lên tính cách. Trong một cuộc nghiên cứu toàn diện, Richard Klimoski đã phát hiện ra những thầy
tướng số không hề đưa ra được những dự đoán chính xác về khả năng làm việc của mọi người.
Geoffrey Dean đã thực hiện cuộc kiểm tra toàn diện nhất từ trước đến nay dành cho các cuộc
nghiên cứu về thuật xem tướng chữ. Sau khi phân tích, đánh giá hơn 200 cuộc nghiên cứu, ông đã
phát hiện ra sự thiếu chính xác trong việc xác định đặc điểm tính cách cũng như dự đoán khả năng
làm việc của các thầy xem tướng chữ.
Vậy tại sao nhiều người lại tin vào hiệu quả không có thật của thuật xem tướng chữ?
Trước tiên, thuật xem tướng chữ có vẻ thú vị vì nó tận dụng được phương pháp tìm nét tương đồng
hay đặc trưng. Chúng ta từng thấy nhiều người viết chữ leo dốc có tính lạc quan. Một ví dụ điển
hình khác là khẳng định của một số thầy xem tướng chữ cho rằng những người viết dấu gạch
ngang của chữ t quá cao thường là người mơ mộng hão huyền. Suy cho cùng, những người mơ
mộng hão huyền cũng thường để tâm trí mình bay bổng trên cao đó thôi.
Thứ hai, những lời khẳng định của thầy xem tướng chữ có vẻ đặc biệt mặc dù chúng không rõ ràng.
Ngộ nhận cho rằng một đặc điểm nào đó của tính cách có thể được phát hiện bởi thầy xem tướng
chữ có nguồn gốc từ cái mà Paul Meehl gọi là “Hiệu ứng Barnum P.T”. Nhiều nhà nghiên cứu đã
phát hiện ra rằng hầu hết chúng ta đều là nạn nhân của hiệu ứng này, là khuynh hướng thấy
những lời khẳng định vốn đúng với tất cả mọi người đặc biệt với mình. Hiệu ứng Barnum phổ biến
vì ta thường thích tìm ý nghĩa ngay cả trong những thông tin chẳng có ý nghĩa gì. Trong một
cuộc nghiên cứu, những người tham gia coi những mô tả về người khác được kết luận bởi thầy xem
tướng chữ cũng giống với những đặc điểm của bản thân mình, như những lời khẳng định của hiệu
ứng Barnum cũng đúng với tất cả mọi người.


Liệu các cuộc nghiên cứu được kiểm soát nghiêm ngặt trong tương lai có chứng minh được bất cứ
hiệu quả nào của thuật xem tướng chữ không? Đương nhiên, một ngày nào đó, có thể các nhà

khoa học sẽ tìm ra được bằng chứng chứng thực cho hiệu quả của nó. Nếu điều đó xảy ra, hy vọng
các bạn sẽ tha thứ cho chúng tôi vì đã nói rằng chữ viết chỉ là chữ viết