skk - Tích hợp liên môn Vật Lý - Hóa học

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

Đề tài
TÍCH HỢP LIÊN MÔN VẬT LÝ – HÓA HỌC TRONG BÀI
DÒNG ĐIỆN TRONG KIM LOẠI VÀ DÒNG ĐIỆN TRONG
CHẤT ĐIỆN PHÂN ( VẬT LÝ 11 – CƠ BẢN) NHẰM PHÁT HUY
TÍNH HỨNG THÚ VÀ NĂNG LỰC VẬN DỤNG KIẾN THỨC
CỦA HỌC SINH
A.ĐẶT VẤN ĐỀ
I.

LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong những năm gần đây, đất nước ta đang phát triển theo con đường công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Với sự nghiệp này xã hội cần những con người
phát triển một cách toàn diện vì vậy ngành giáo dục phải đổi mới đồng bộ cả mục
đích, nội dung, phương pháp và phương tiện dạy học. Việc đổi mới phương pháp
dạy học nói chung và đổi mới phương pháp dạy học vật lí nói riêng được triển
khai khá sâu rộng ở các trường phổ thông. Một trong những mục tiêu quan trọng
của giáo dục phổ thông hiện nay là rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực
tiễn đời sống của học sinh. Điều đó được pháp chế hóa tại Điều 28 của luật Giáo
dục và được khẳng định trong chiến lược phát triển giáo dục 2001 – 2010 của Bộ
giáo dục và Đào tạo. Vận dụng dạy học tích hợp liên môn là một yêu cầu tất yếu
của nhiệm vụ dạy học và là một lí thuyết giáo dục hướng tới phát triển toàn diện
học sinh theo các yêu cầu của mục tiêu giáo dục. Mặt khác với tốc độ phát triển
nhanh chóng của khoa học và kĩ thuật, nguồn thông tin luôn đổi mới và gia tăng.
Mọi kiến thức đã được học trong nhà trường có thể nên cũ đi, trong đó học sinh
lại có thể tiếp thu các nguồn thông tin qua nhiều kênh khác nhau ngoài nhà
trường. Trong xu hướng phát triển của xã hội nghề nghiệp tương lai đòi hỏi năng
lực và chuyên môn cao, hiểu biết rộng. Để việc học tập ở nhà trường vẫn có ý
nghĩa đối với học sinh, việc dạy học cần được đổi mới, không chỉ truyền đạt tri
thức, thông tin mà phải hình thành và rèn luyện kĩ năng cho học sinh, không chỉ là

học kiến thức khoa học của một môn mà cần dạy trong sự tích hợp liên môn với
nhiều môn học khác nhau. Vì vậy việc dạy tích hợp liên môn học, các nội dung
giáo dục trong nhà trường là giải pháp quan trọng. Ở đây Vật lí là môn khoa học
thực nghiệm. Sự phong phú về kiến thức, sự đa dạng về các hình thức thí nghiệm
1


và mối quan hệ chặt chẽ giữa các kiến thức vật lí với các môn khoa học tự nhiên
và thực tế đời sống là những lợi thế không thể nhỏ đối với tiến trình đổi mới
phương pháp dạy học.
Trong chương “Dòng điện trong các môi trường” phần này ít được quan tâm vì
nôi dung lý thuyết trừu tượng, nội dung bài tập khó. Nhưng nội dung kiến thức
này đang có vai trò to lớn trong cuộc sống của con người, qua đây có thể giáo dục
học sinh biết tiết kiệm điện và có ý thức bảo vệ môi trường.
Vì vậy để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tôi xin đưa ra giải pháp là:
“Tích hợp liên môn vật lí, hóa học trong bài dòng điện trong kim loại và dòng
điện trong chất điện phân nhằm phát huy tính hứng thú và năng lực vận dụng kiến
thức của học sinh”.
II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1. Thực trạng
a. Giáo viên
Chương “ Dòng điện trong các môi trường “ học sinh rất khó tiếp thu nên hầu như
các em ít quan tâm vì nội dung lý thuyết trừu tượng, bài tập phức tạp. Trong khi
đó phần nội dung “Dòng điện trong các môi trường” có ý nghĩa khoa học, kĩ thuật
và giáo dục rất quan trọng. Trước hết là vấn đề sản xuất điện,qua dạy môn vật lý ở
trường THPT Mường Lát tôi nhận thấy học sinh khá thụ động trong việc tiếp thu
kiến thức, một số em biết vận dụng kiến thức vào giải thích các hiện tượng xảy ra
trong đời sống, tuy nhiên còn rất nhiều học sinh tiếp thu kiến thức một cách mơ
hồ, không biết vận dụng kiến thức vào giải thích hiện tượng thực tế. do đó, các em
rất mau quên các kiến thức mới. Theo tôi nguyên nhân dẫn đến tình trạng này một

phần là do giáo viên chưa gây hứng thú trong quá trình dạy học.
b. Học sinh
*Thái độ của học sinh
+ Đa số học sinh không có hứng thú học kiến thức bài này
+ Một số học sinh cho rằng học môn vật lý là bắt buộc.
* Ý kiến học sinh về giáo viên giảng dạy
40% học sinh cho rằng một số giáo viên nhiệt tình tạo hứng thú môn học, 45%
học sinh cho rằng thầy cô dạy kiến thức bài này như SGK, 15% học sinh cho rằng
thầy cô dạy kiến thức bài này qua loa cho xong.
*Năng lực nhận thức và phương pháp học tập của học sinh
- Đặc thù học sinh ở trường THPT Mường Lát chủ yếu thuộc các dân tộc Thái,
mông,..nên khả năng tự học, tư duy logic, khả năng phân tích tổng hợp kiến thức
còn rất hạn chế.
2


- Học sinh cho rằng môn vật lý trừu tượng, lý thuyết đòi hỏi phải hiểu rõ bản chất
sự vật hiện tượng, học thuộc lòng không giải thích được các hiện tượng.
- Đa số học sinh học một cách thụ động: Nghe, nhớ
- Nặng về học thuộc lòng, không xác định được trọng tâm vấn đề nghiên cứu.
- Ý thức tự học còn kém, phân bố thời gian học chưa hợp lý, chưa tự tìm tòi kiến
thức trong SGK, tài liệu, việc học còn mang tính chất đối phó.
2. Kết quả thực trạng
Từ thực trạng trên qua tìm hiểu tôi biết được kết quả học tập của các em
Lớp

Sĩ số

Giỏi

Khá

TB

Yếu

11C

40

0

10(25%)

20(50%)

10(25%)

11D

45

0

7(15,6%)

20(44,4%)

18(40%)

11E

45

0

10(22,2%)

15(33,3%)

20(4,4%)

11G

40

0

15(37,5%)

20(50%)

10(25%)

11H

42

0

10(23,8%)

18(42,8%)

14(33,3%)

3


B – GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận
I.1. Khái niệm tích hợp và dạy học tích hợp
a. Khái niệm tích hợp
+Theo từ điển tiếng pháp “ Tích hợp” là gộp lại, sác nhập vào một tổng thể.
+ Theo từ điển bách khoa toàn thư : “ Tích hợp hệ thống là phối hợp các thiết bị
và công dụng khác nhau để cùng làm một việc với nhau trong một hệ thống một
chương trình nhằm giải quyết nhiệm vụ chung nào đó”.
b. Khái niệm dạy học tích hợp
+ Từ góc độ lý luận dạy học, theo nguyễn văn khải: “Dạy học tích hợp tạo ra các
tình huống liên kết tri thức các môn học, đó là cơ hội phát triển các năng lực của
học sinh. Khi xây dựng các tình huống vận dụng kiến thức, học sinh sẽ phát huy
được năng lực tự lực, phát triển được tư duy sáng tạo. Dạy học tích hợp các khoa
học sẽ làm giảm trùng lặp nội dung dạy học các môn học, việc xây dựng các
chương trình theo hướng này có ý nghĩa quan trọng làm giảm tình trạng quá tải
của nội dung học tập đồng thời hiệu quả dạy học được nâng lên. Nhất là trong
bối cảnh hiện nay, do đòi hỏi của xã hội, nhiều tri thức cần thiết mới đều muốn
được đưa vào nhà trường.”
Vậy: DHTH để chỉ QTDH, trong đó
+ GV quan tâm xây dựng các chủ đề học tập.
+ HS học cách sử dụng phối hợp các kiến thức và kỹ năng từ các môn học khác

nhau.
+ Các môn học được huy động và phối hợp với nhau, tạo thành một nội dung
thống nhất.
+ GV phải nghiên cứu vận dụng phối hợp các phương pháp và phương tiện dạy
học.
4


I.2.

Mục tiêu của dạy học tích hợp
+ Làm cho quá trình học tập có ý nghĩa phong phú hơn.
+ Phân biệt được cái cốt yếu và cái ít quan trọng hơn.
+ Dạy học sinh sử dụng kiến thức trong hoàn cảnh cụ thể, thể hiện ở việc:
- Nêu bật cách thức sử dụng kiến thức đã học
- Tạo các tình huống học tập để học sinh vận dụng kiến thức một cách sang tạo, tự
lực.
+ Hình thành và rèn luyện kỹ năng đa thành phần trong cuộc sống và học tập.
1.3. Vì sao phải thực hiện dạy học tích hợp?
DHTH góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện của nhà trường phổ thông
và là việc làm cốt yếu của nhà trường phổ thông. Như luật giáo dục 2005 đã nêu:
“ Mục tiêu giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức,
trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính
năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người việt nam xã hôi chủ
nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục
học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng bảo vệ tổ quốc”.
Vì vậy :
+ Cần trang bị cho HS nhiều kỹ năng sống như các kiến thức về ATGT, BVMT,
…
+ Phải đảm bảo tải học tập phù hợp với sự phát triển của học sinh, không thể tạo

thành môn học mới…
+ SGK các môn học đã tích hợp nhiều tri thức, song không thể đầy đủ và phù hợp
với tất cả các đối tượng HS.
+ GV phải tích hợp các nội dung này một cách cụ thể và phù hợp cho từng môn
học, với từng đối tượng học sinh ở các vùng miền khác nhau.
Tất cả những nhiệm vụ trên chỉ có thể thực hiện thông qua các môn học. quá trình
xây dựng SGK các môn học đã tích hợp được nhiều tri thức để thực hiện các
nhiệm vụ trên song không đủ đề phù hợp với đối tượng học sinh. Vì vậy, trong
quá trình dạy học GV phải tích hợp các nội dung cho từng môn học phù hợp với
đối tượng học sinh.
1.4. Các khái niệm cơ bản của dạy học tích hợp
1.4.1. Nội dung
Nội dung là “ Vấn đề giảng dạy” hay “ Một đối tượng học tập”
1.4.2. Kỹ năng cơ bản
Là hoạt động trí tuệ có thể tái hiện những kiến thức khác nhau.
1.4.3. Khái niệm mục tiêu
5


Mục tiêu = Kỹ năng * nội dung (dấu *: Tác động)
1.4.4. Khái niệm năng lực
Năng lực là tích hợp các kỹ năng tác động lên nội dung trong một tình huống cho
trước để giải quyết những vấn đề do tình huống này đặt ra.
Năng lực = mục tiêu * tình huống.
1.5. Các biện pháp vận dụng dạy học tích hợp phát huy hứng thú học tập cho học
sinh.
+ Tích hợp các nội dung thực tế vào bài học
+ Sử dụng bài tập có nội dung thực tế
+ Vận dụng các PPDH phù hợp với đối tượng học sinh.
II. Giải quyết vấn đề

1. Xác định vị trí, vai trò các kiến thức của bài “dòng điện trong kim loại” và
“dòng điện trong chất điện phân”.
a. Vị trí bài “Dòng điện trong kim loại” và “ dòng điện trong chất điện phân”
Bài “ Dòng điện trong kim loại” và “ dòng điện trong chất điện phân” thuộc
chương III “Dòng điện trong các môi trường”, chương này bao gồm các bài:
+ Bài 13: Dòng điện trong kim loại
+ Bài 14: Dòng điện trong chất điện phân
+ Bài 15: Dòng điện trong chất khí
+ Bài 16: Dòng điện trong chân không
+ Bài 17: Dòng điện trong chất bán dẫn
b. Vai trò các kiến thức của bài dòng điện trong kim loại và dòng điện trong
chất điện phân
+ Kiến thức chương “ Dòng điện trong các môi trường” là nền tảng phục vụ cho
nền công nghiệp điện tử và là cơ sở của các công nghệ hiện đại. Do đó bài “ Dòng
điện trong kim loại” và “ Dòng điện trong chất điện phân” góp phần hoàn chỉnh
kiến thức vật lý THPT
+ Qua kiến thức chương III giúp học sinh có niềm tin vào khoa học, vào sự phát
triển của nền văn minh hiện đại.
+ Kiến thức trong chương luôn gắn liền với thực tiễn cuộc sống, với quá trình lao
động và phát triển của con người, là cơ sở của các công nghệ hiện đại, là cơ sở để
giáo dục kỹ thuật tổng hợp và hướng nghiệp cho học sinh.
2. Nội dung kiến thức của bài dòng điện trong kim loại và trong chất điện phân.
• Bài “ dòng điện trong kim loại” gồm các kiến thức sau:
- Lý thuyết
6


-

•

-

3.
a.

b.

+ Các khái niệm: Tính chất chung của các kim loại, Bản chất dòng điện trong kim
loại, sự phụ thuộc của điện trở suất của kim loại theo nhiệt độ, nội dung của
thuyết electron, hiện tượng nhiệt điện, hiện tượng siêu dẫn.
Bài tập
+ Giải thích một cách định tính các tính chất chung của các kim loại dựa trên
thuyết electron về tính dẫn điện của kim loại.
+ Vận dụng kiến thức dòng điện trong kim loại để giải thích hiện tượng trong đời
sống.
Bài “ dòng điện trong chất điện phân” gồm các kiến thức sau:
Lý thuyết
+ Các khái niệm: Chất điện phân, bản chất dòng điện trong chất điện phân, hiện
tượng điện phân, trình bày được thuyết điện ly định luật Fa - ra – đây về điện
phân.
Bài tập
+ Vận dụng kiến thức định luật Fa – ra – đây vào giải thích hiện tượng liên quan
Các hoạt động xây dựng tiến trình dạy học tích hợp (DHTH)
Để xây dựng tiến trình DHTH cho một bài cụ thể người giáo viên tiến hành
các hoạt động sau đây:
+ Nghiên cứu nội dung chương trình SGK, xác định được mục tiêu bài học, làm
rõ được trọng tâm của bài.
+ Xác định mục tiêu tích hợp, giáo viên nên đưa học sinh vào tình huống tự giải
quyết các vấn đề tương ứng với tiến trình xây dựng tri thức cần dạy.
+ Xây dựng tiến trình dạy học: Xây dựng logic khoa học để hình thành kiến thức

cho bài, trên cơ sở đó đưa các mục tiêu tích hợp vào các vị trí phù hợp với nội
dung bài học.
+ Lựa chọn và vận dụng các phương pháp dạy học thích hợp.
Xây dựng kế hoạch bài học
Bước 1: Xác định rõ nội dung bài học
Bước 2: Xác định mục tiêu cần nghiên cứu, ngoài mục tiêu về chiếm lĩnh kiến
thức cụ thể trong hoạt động học tập cần trú trọng hơn đến mục tiêu rèn luyện cách
học và cách giao tiếp cho học sinh. Vì vậy, cần:
+ Lựa chọn PPDH và PTDH phối hợp với tư tưởng sư phạm tích hợp vào nội
dung bài học cụ thể.

7


+ Sử dụng DHTH vào phần nào của bài học cho hợp lý, tích hợp vấn đề gì?, tích
hợp như thế nào để giúp học sinh phát triển được hứng thú và năng lực vận dụng
kiến thức.
Bước 3: Thiết kế tình huống cụ thể
Ở đây, GV cần đề ra nhiệm vụ cho học sinh: Có thể thông qua phiếu học tập, sử
dụng máy chiếu để thiết kế tình huống có vấn đề cho học sinh.
c. Xây dựng tiến trình DHTH bài “ dòng điện trong kim loại”.
1. Mục tiêu dạy học
- Kiến thức
Môn vật lý
+ Nêu được nội dung của thuyết electron về tính dẫn điện của kim loại.
+ Nêu được bản chất dòng điện trong kim loại.
+ Nêu được điện trở suất của kim loại tăng theo nhiệt độ và công thức tính điện
trở suất.
+ Nêu được hiện tượng siêu dẫn là gì?
+ Nêu được hiện tượng nhiệt điện là gì?

Môn hóa học
+ Cấu trúc tinh thể
+ Cấu tạo nguyên tử.
+ Tính chất vật lý của kim loại.
Địa chỉ nội dung tích hợp
Lớp 9: Tính dẫn điện của kim loại
Lớp 12: Vị trí của kim loại trong bảng hệ thống tuần hoàn và cấu tạo của kim loại.
Lớp 12: Tính chất của kim loại dãy điện hóa của kim loại.
- Kỹ năng
+ Rèn luyện cách suy luận cho HS.
+ Biết cách sử dụng cặp nhiệt điện.
+ Khắc phục nguyên nhân gây ra điện trở của kim loại.
- Thái độ
8


+ Tạo hứng thú học Vật lý cho HS.
+ Cẩn thận, trung thực, hợp tác trong các hoạt động.
- Đối tượng dạy học
Học sinh trường THPT Mường Lát
+ Số lượng: 73 học sinh
+ Số lớp: 2 lớp
+ Khối lớp: Khối 11
2. Tiến trình dạy học
1. Ổn định lớp, điểm diện học sinh (3 phút)
Ngày, lớp
dạy

Tên
vắng

HS

Ngày, lớp
dạy

Tên
vắng

HS

Ngày, lớp
dạy

Tên
vắng

HS

2. Bài học mới
Hoạt động 1:(20 phút) Tìm hiểu bản chất dòng điện trong kim loại
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Thuyết electron về tính dẫn điện
của kim loại.
1. Nội dung
Nhắc lại kiến thức cũ
Hỏi: 1. Nêu cấu tạo nguyên tử?

2.Nêu cấu trúc tinh thể?

Phát huy hứng thú học tập của học
sinh
Hỏi: 1.Vì sao dây dẫn điện làm bằng
kim loại?

TL: 1.Cấu tạo nguyên tử gồm: Hạt nhân
nằm ở tâm, các electron chuyển động xung
quanh hạt nhân.
2. Cấu trúc tinh thể ở kim loại
Là cấu trúc được cấu tạo bởi các hạt,
chúng liên kết với nhau bởi lực tương tác
và được sáp xếp một cách có trật tự tạo
nên mạng tinh thể.

9


2.Vì sao kim loại dẫn điện tốt?
GV: Tổ chức cho hs tìm hiểu về
thuyết electron về tính dẫn điện của
kim loại.
1. Yêu cầu học sinh đọc SGK
2. Nêu nội dung của thuyết electron về
tính dẫn điện của kim loại

Phát triển năng lực tự lực của học
sinh
Hỏi: 1.Dựa vào thuyết electron cho

biết hạt tải điện trong kim loại là gì?
2.Vì sao kim loại dẫn điện tốt?
2. Bản chất dòng điện trong kim
loại
Tích hợp kiến thức cũ phát triển kỹ
năng tư duy của học sinh
Hỏi: + Điện trường là gì? Hiện
tượng gì xảy ra khi đặt một electron
trong điện trường?
+ Dòng điện là gì?

TL: Kim loại dẫn điện tốt
Suy nghĩ câu trả lời

HS: đọc mục I SGK
TL: + Trong nguyên tử kim loại, các
êlectron hoá trị tách ra khỏi nguyên tử và
trở thành electron tự do chuyển động
trong kim loại
+ Các nguyên tử mất đi electron trở thành
ion dương dao động nhiệt tại nút mạng
tinh thể.
+ Các êlectron hoá trị tách khỏi nguyên tử,
trở thành các êlectron tự do với mật độ
không đổi chuyển động hỗn loạn thành khí
êlectron choán toàn bộ khối kim loại và
không sinh ra dòng điện nào
TL: 1.Hạt tải điện: các electron tự do
2.Mật độ electron trong kim loại rất lớn,
xem là khí electron.

TL: + Điện trường là môi trường bao
quanh điện tích và tác dụng lực điện lên
các điện tích khác đặt trong nó.
Hạt electron chuyển động ngược chiều
điện trường.
+ Dòng điện là dòng chuyển dời có hướng
của các hạt tải điện.

TL: Dòng điện trong kim loại là dòng
chuyển dời có hướng của các electron tự
do dưới tác dụng của điện trường.
10


Phát triển năng lực tự phát của học
sinh
Hỏi: Nêu bản chất dòng điện trong
kim loại?
Hoạt động 2:( 10 phút) Tìm hiểu sự phụ thuộc của điện trở suất của kim loại
theo nhiệt độ
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Phát triển hứng thú học tập của học
sinh
Hỏi: Vì sao có hiện tượng tỏa nhiệt trên
dây dẫn điện?
II.Sự phụ thuộc của điện trở suất của

kim loại theo nhiệt độ

TL: Khi nhiệt độ tăng mạng tinh thể
trở nên mất trật tự đẫn đến điện trở
của kim loại tăng gây ra sự tỏa nhiệt
trên dây dẫn.

GV: Giới thiệu công thức mô tả điện trở
suất phụ thuộc vào nhiệt độ.
Phát triển năng lực tư duy cho học sinh

HS: Ghi nhớ công thức

Yêu cầu hs thực hiện câu C1
Vì sao người ta chọn dây bạch kim để
làm nhiệt kế điện trở dung trong công
nghiệp?
TL: vì dây bạch kim có điện trở
suất tương đối lớn, nhiệt độ nóng
chảy cao và không bị oxi hóa ở
nhiệt độ cao.
Hoạt động 3: ( 5 phút) Tìm hiểu về điện trở của kim loại ở nhiệt độ thấp và hiện
tượng siêu dẫn
11


Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

III.Điện trở của kim loại ở nhiệt độ
thấp.
1. Điện trở của kim loại ở nhiệt độ thấp
Phát triển năng lực tự lực nghiên cứu
của học sinh
Hỏi: + Khi nhiệt độ giảm
tăng hay giảm?
+ Khi T = 00K

của kim loại

+ Đọc mục III SGK
+ TL: + Nhiệt độ giảm, điện trở
suất của kim loại giảm.
+ Khi T = 00K

rất bé

+ Khi T Tc

là bằng mấy?

+ Khi T Tc
Hiện tượng siêu dẫn
GV: Giới thiệu về hiện tượng siêu dẫn
Phát triển năng lực tự lực của học sinh
để phát huy hứng thú học tập của học
sinh.

HS: Nghe và ghi nhớ

Hỏi: Vì sao dòng điện chạy trong cuộn
dây siêu đẫn không có nguồn điện lại có
thể duy trì lâu dài? Có thể dùng dòng điện
ấy làm động cơ chạy mãi được không?
Tích hợp giáo dục kỹ thuật tổng hợp và
hướng nghiệp phát triển năng lực tự
phát triển của học sinh

12

TL: vì dây siêu dẫn có R = 0, không
thể dùng dòng điện làm động cơ
chạy mãi vì năng lượng điện mất đi
do biến thành công cơ học.


HS : + Cách tạo ra các nam châm
điện có từ trường mạnh.
+ Cách dùng dây siêu dẫn tải điện
Hoạt động 4: ( 7 phút) Tìm hiểu về hiện tượng nhiệt điện
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Hiện tượng nhiệt điện
Tích hợp môn hóa học về tính dẫn nhiệt
của kim loại
Hỏi: nhắc lại tính dẫn nhiệt của kim loại

TL: Trong mạng tinh thể kim loại
các electron ở vùng có nhiệt độ cao
có động năng lớn chuyển động
nhanh sang vùng có nhiệt độ thấp

Phát triển năng lực vận dụng kiến thức
nhằm phát huy hứng thú học tập cho
học sinh
Hỏi: Cho mạch điện
Dây Cu

Cho
vào
nước
đá T2

Dây costantan

Đốt
T1

Bóng đèn có sáng không?
GV: nhận xét
+ Cặp: Cu – constantan gọi là cặp nhiệt
điện.
+ Hiện tượng xuất hiện dòng điện trong
13

hơn.

TL: Bóng đèn sáng vì dựa vào tính
dẫn nhiệt của kim loại ta thấy trong
mạch có dòng điện.


cặp nhiệt điện gọi là hiện tượng nhiệt
điện.
Tích hợp giáo dục kỹ thuật tổng hợp và
hướng nghiệp để phát triển kỹ năng vận
dụng thực thế của học sinh

HS: Biết cách sử dụng nhiệt kế để
đo nhiệt độ cơ thể.

Hoạt động 5:( 5 phút) Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Hỏi: Nêu bản chất dòng điện trong kim
loại?
Giao BTVN: bài 5,6,7,8 SGK

TL
Làm BT 5,6,7,8 SGK

d. Xây dựng tiến trình DHTH bài “ dòng điện trong chất điện phân”.
1. Mục tiêu dạy học
- Kiến thức
Môn vật lý

+ Nêu được thế nào là chất điện phân, hiện tượng điện phân, bản chất dòng điện
trong chất điện phân.
+ Mô tả được hiện tượng dương cực tan
+ Phát biểu được định luật Fa-ra-đây về điện phân và viết được hệ thức của định
luật này.
Môn hóa học
+ Thuyết điện li
+ Ăn mòn điện hóa
+ Phương pháp điện phân
Nội dung tích hợp
Lớp 9: Cấu tạo axit, bazơ, muối và liên kết ion
Lớp 12: Sự ăn mòn kim loại
Lớp 12: Điều chế kim loại
- Kỹ năng
+ Nêu được một số ứng dụng của hiện tượng điện phân.
+ Vận dụng định luật Fa-ra-đây để giải một số bài tập đơn giản về hiện tượng
điện phân.
14


+ Biết sử dụng phương pháp điện phân trong mạ điện, luyện kim, đúc điện.
2. Tiến trình dạy học
Tiết 1
1. Ổn định lớp, điểm diện học sinh (3 phút)
2. Bài học mới
Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu bản chất dòng điện trong kim loại,
loại hạt tải điện trong kim loại, nguyên nhân gây ra điện trở của kim loại.
Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu bản chất dòng điện trong chất điện phân.
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Thuyết điện ly
Tích hợp hóa học – Nội dung thuyết
điện ly – phát triển năng lực nhận

TL: Trong dung dịch, các hợp chất hóa
học như axít, bazơ và muối bị phân
li( một phần hoặc toàn bộ) thành các
nguyên tử ( hoặc nhóm nguyên tử) tích
điện gọi là ion, ion có thể chuyển động
tự do trong dung dịch và trở thành hạt
tải điện.
HS: Nghe và ghi nhớ

thức của học sinh
Hỏi: Nhắc lại nội dung thuyết điện ly?

GV: Giới thiệu về chất điện phân
Tích hợp nhắc lại kiến thức cũ
Hỏi:+ Dòng điện là gì?

TL: + Có hạt tải điện tự do
+ Có điện trường ngoài

+ Điều kiện để có dòng điện chạy trong
một môi trường?
Bản chất dòng điện trong chất điện
phân
1. Thí nghiệm

15


GV: Gíơi thiệu dụng cụ thí nghiệm
bình điện phân, nguồn điện, nước cất,
muối ăn, dung dịch CuSO4.
GV: Chia lớp thành 4 nhóm
+ HS: Nghe và ghi nhớ

Yêu cầu HS làm thí nghiệm để tạo ra
dòng điện chạy qua bình điện phân

+ HS: Hoạt động theo nhóm
Tiến hành thí nghiệm lần lượt với nước
cất, mối ăn, dung dịch muối.

GV: Gọi đại diện các nhóm trả lời kết
quả.
Phát triển năng lực nhận thức của
học sinh, kỹ năng hoạt động nhóm.
GV: Yêu cầu học sinh tiến hành lại TN

TL: nước cất, muối an không dẫn điện,
dung dịch muối dẫn điện.

bình điện phân đựng dung dịch muối
CuSO4 với hai điện cực làm bằng Cu.
Gv: Giao lại nhiệm vụ cho 4 nhóm

HS: Thảo luận theo nhóm

TL: Nhóm 1: Ion âm, ion dương

Nhóm 1: Hạt tải điện trong dung dịch
muối là gì?
Nhóm 2: Tại sao trong chất điện phân

Nhóm 2: Theo thuyết điện ly

sinh ra hạt tải điện?
Nhóm 3: Nhận xét chuyển động của
các ion trước khi có điện trường ngoài?

Nhóm 3: Các ion chuyển động hỗn loạn

Nhóm 4: Nhận xét chuyển động của
các ion khi có điện trường ngoài?
GV: Gọi đại diện các nhóm lên trả lời.

Nhóm 4: Các Ion âm, ion dương
chuyển động theo hai chiều ngược
nhau.

GV: Yêu cầu HS giải thích sự dẫn điện
của dung dịch muối ? bản chất hạt tải
16


điện ở đây là gì?
2. Bản chất dòng điện trong chất điện
phân

Phát triển năng lực tự lực của học
sinh
Hỏi: Bản chất dòng điện trong chất
điện phân là gì?

TL: Dòng điện trong chất điện phân là
dòng ion dương và ion âm chuyển động
có hướng theo hai chiều ngược nhau.

GV: Nêu sự khác biệt giữa dòng điện
trong chất điện phân và dòng điện trong
kim loại là:
Dòng điện trong chất điện phân không
chỉ tải điện lượng mà còn tải cả vật
chất đi theo.
Phát triển năng lực tự lực nhằm gây

+ Nghe và ghi chép

hứng thú cho học sinh
Hỏi: + Chất điện phân dẫn điện tốt hơn
hay kém hơn kim loại? Vì sao?

+ TL: Kim loại dẫn điện tốt hơn, giải
thích.

+ Làm câu C1: Để phân biệt môi trường
dẫn điện có phải là chất điện phân hay

+ TL

không ta làm cách nào?

Hoạt động 3 (15 phút) : Tìm hiểu các hiện tượng diễn ra ở điện cực và hiện tượng
dương cực tan.
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Tích hợp môn hóa học
GV: Nhắc lại khái niệm an mòn điện
hóa trong kim loại
17


Phát triển năng lực tư duy của học
sinh
GV: Cho HS làm thí nghiệm điện phân
dung dịch CuSO4.
+ TN 1: Điện cực của bình điện phân là
đồng.
+ TN 2: Điện cực của bình điện phân là
graphit.
- Yêu cầu HS quan sát các điện cực
anot và nhận xét.
GV: Thông báo về hiện tượng dương
cực tan.
Hiện tượng dương cực tan xảy ra khi
điện phân một dung dịch muối kim loại
mà anot làm bằng chính kim loại ấy.

Phát triển năng lực tự lực của học
sinh
Hỏi: Vì sao bình điện phân điện phân
chứa dung dịch muối kim loại mà anot
làm bằng chính kim loại ấy lại xảy ra
hiên tượng dương cực tan.

Làm các thí nghiệm và nhận xét về
trường hợp có dương cực tan.
+ TN1: điện cực anot có đồng tan vào
dung dịch.
+ TN2: điện cực anot không tan

+ HS ghi nhận

TL: Theo khái niệm ăn mòn điện hóa.

Hoạt động 4: ( 2 phút)Củng cố dặn dò
+ Tóm tắt nội dung bài học
+ Gv: Nhắc học sinh làm bài tập 8,9 SGK
Tiết 2
1. Ổn định lớp, điểm diện học sinh (3 phút)
2. Bài học mới
Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Dòng điện trong chất điện phân khác
dòng điện trong kim loại như thế nào?
Hoạt động 2 (25 phút) : Tìm hiểu các định luật Fa-ra-đây.
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Phát triển năng lực nhận thức của
học sinh
18


GV: Yêu cầu học sinh đọc và trình bày
về
+ Định luật Fa-ra-đây thứ nhất.
+ Định luật Fa-ra-đây thứ hai.
+ Công thức Fa-ra-đây.
GV: Yêu cầu HS nêu tên gọi, đơn vị
các đại lượng trong công thức Fa-rađây.
GV: Cho HS trả lời C2; C3

+ TL

+ TL C2, C3

Hoạt động 3 (2 phút) : Tìm hiểu các ứng dụng của hiện tượng điện phân.
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Tích hợp giáo dục kỹ thuật tổng hợp
và hướng nghiệp nhằm phát triển kỹ
năng vận dụng thực tế của học sinh
+ Biết quy trình luyện nhôm
+ Biết mạ bạc
+ Điều chế Clo

GV: Giới thiệu một số ứng dụng của
hiện tượng điện phân
Hoạt động 4: (10 phút) Củng cố, dặn dò
+ Tóm tắt nội dung bài học

+ Làm bài tập: Một bình điện phân chứa dung dịch muối niken với hai điện cực
bằng niken. Đương lượng điện hóa của niken là k = 0,3g/C. Khi cho dòng điện
cường độ I = 5A chạy qua bình điện phân này trong khoảng thời gian t = 1h thì
khối lượng niken bám vào catot la bao nhiêu?
C. KẾT LUẬN
Dựa trên cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn tôi đã xây dựng được tiến trình dạy học
hai bài “ dòng điện trong kim loại” và “ dòng điện trong chất điện phân” nhằm
phát huy hứng thú và năng lực học tập của học sinh.
19


Tôi đã xây dựng các bước vận dụng dạy học tích hợp trong qúa trình dạy học
nhằm thực hiện mục tiêu tích hợp.
Qua qúa trình giảng dạy, tôi đã áp dụng phương pháp dạy học tích hợp này trong
năm học 2014 – 2015 và kết quả học kì I của các em đã phản ánh được mong
muốn của tôi, các em có sự tiến bộ rõ rệt
Lớp

Sĩ số

Giỏi

Khá

TB

Yếu

11C

40

0

15(37,5%)

23(57,5%)

2(0,5%)

11D

45

0

10(22,2%)

30(66,7%)

5(11,1%)

11E

45

0

20(44,4%)

20(44,4%)

5(11,1%)

11G

40

2(0,5%)

20(50%)

18(45%)

0

11H

42

0

15(37,5%)

22(52,4%)

5(11,9%)

20


21


D. MỤC LỤC

22


23