Sáng kiến kinh nghiệm SKKN về giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI:
"GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ
ĐỊA PHƯƠNG"


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết
“Dân ta phải biết sử ta,
Cho tường gôc tích nước nhà Việt Nam”
Lời dạy trên của Chủ tịch Hồ Chí Minh hàm chứa một ý nghĩa vô cùng sâu sắc về ý
nghĩa, vai trò của lịch sử. Nhờ lịch sử chúng ta mới biết nguồn gốc của dân tộc, biết được
quá trình dựng nước và giữ nước với những chiến công oanh liệt, những trang sử vàng
chói lọi của các thế hệ đi trước. Biết sử cũng sẽ bồi đắp trong mỗi chúng ta lòng yêu
nước, tinh thần tự hào dân tộc, từ đó củng cố ý chí, bản lĩnh rèn luyện, phấn đấu vươn lên
trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trong lịch sử dân tộc, lịch sử địa phương là một bộ phận không thể tách rời. Lịch sử địa
phương là biểu hiện của lịch sử dân tộc, là sự minh họa cho lịch sử dân tộc. Nó chứng
minh sự phát triển hợp quy luật của địa phương trongt sự phát triển chung của cả nước.
Nó không chỉ giúp học sinh hiểu về mảnh đất, con người nơi mình chôn nhau cắt rốn, hun
đúc niềm tự hào, giáo dục truyền thống yêu quê hương, đất nước mà còn giúp học sinh
nhận thức sâu sắc lịch sử dân tộc.
Bên cạnh đó, trong môi trường nội trú, các em phải xa gia đình, xa môi trường sống gần
gũi và truyền thống văn hoá gia đình, thôn buôn. Bởi vậy, cần tổ chức nhiều hoạt động
mang ý nghĩa giáo dục, phong phú, gần gũi với lứa tuổi học sinh, giúp học sinh phát triển
không lệch lạc khi phải sống bó hẹp trong môi trường học đường nội trú. Nghiên cứu học
tập lịch sử địa phương cũng là biện pháp tích cực để thực hiện phương châm “nhà trường
gắn liền với cuộc sống”. Giúp cho học sinh biết vận dụng tri thức lịch sử sách vở vào
thực tiễn cuộc sống, biết đem tri thức lịch sử làm sáng tỏ vốn sống của mình và xã hội
mình đang sống. Từ đó giúp các em hứng thú trong học tập, đem kiến thức phục vụ địa

phương và xây dựng quê hương thêm giàu đẹp. Đó chính là những điều có thể đạt được
qua việc giảng dạy và học tập lịch sử địa phương trong môi trường nội trú.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, việc giảng dạy lịch sử địa phương lại ít được quan
tâm. Do ảnh hưởng nhịp sống hiện đại, học sinh đổ xô vào học các môn học khác, nhằm
thi đỗ đại học, tìm chỗ đứng trong tương lai, mà sao nhãng học sử, đặc biệt là tìm hiểu về
lịch sử địa phương. Do vậy, chúng ta cần phải giảng dạy thật tốt lịch sử địa phương để lôi
cuốn, thu hút và định hướng đúng cho sự phát triển nhận thức của thế hệ trẻ.
Ngoài ra, trong thời điểm hiện nay, tài liệu về địa phương rất ít, thậm chí có nơi ngành
giáo dục không biên soạn lịch sử địa phương để đội ngũ giáo viên giảng dạy cho học
sinh. Xuất phát từ các lí do trên và tình hình thực tế trường dân tộc nội trú, việc thực hiện


đề tài nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng “Giải pháp nâng cao chất lượng giảng
dạy lịch sử địa phương ở trường PT DTNT Tây Nguyên” là vấn đề cấp thiết.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài nhằm nêu lên kinh nghiệm tổ chức giảng dạy lịch sử địa phương trong nhà trường
nội trú, giúp học sinh có những kiến thức cơ bản về truyền thống yêu nước, truyền thống
đấu tranh cách mạng, lịch sử về sự hình thành và phát triển, những đặc trưng văn hóa của
địa phương. Từ đó góp phần hình thành tình yêu quê hương, đất nước và bồi dưỡng
những phẩm chất đạo đức tốt đẹp trong tư duy và hành động của học sinh.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nêu ra những kinh nghiệm của bản thân sau 8 năm giảng dạy phần lịch sử địa phương.
- Nghiên cứu thực trạng công tác giảng dạy môn lịch sử địa phương ở trường PT DTNT
Tây Nguyên trong điều kiện giáo dục hiện nay.
- Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn lịch sử địa phương
ở trường dân tộc nội trú.
4. Đối tượng nghiên cứu
Chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương ở trường phổ thông dân tộc nội trú.
5. Phạm vi nghiên cứu
Chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương ở Trường PT DTNT Tây Nguyên.

6. Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận khoa học biện chứng duy vật, đề tài sử dụng các phương pháp phân
tích- tổng hợp, so sánh, thống kê và phương pháp chuyên gia.
7. Đóng góp của đề tài
Giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương ở trường PT DTNT Tây
Nguyên đã được vận dụng trong quá trình giảng dạy môn Lịch sử ở trường PT DTNT Tây
Nguyên và bước đầu đã giúp cho học sinh hứng thú hơn trong việc học môn Lịch sử.
Việc vận dụng đề tài áp dụng vào giảng dạy sẽ giúp cho học sinh hứng thú, say mê học
tập, nhận thức nhanh và củng cố khắc sâu kiến thức, nó còn bồi dưỡng niềm tự hào về
quê hương đất nước.
8. Kết cấu của đề tài gồm Mở đầu, hai phần, kết luận, tài liệu tham khảo.


PHẦN 1
CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ
ĐỊA PHƯƠNG Ở TRƯỜNG DTNT TÂY NGUYÊN
1.1. Cơ sở lí luận :
1.1.1. Khái niệm:
- Địa phương là những vùng đất nhất định nằm trong một quốc gia có những sắc thái đặc
thù riêng, là một bộ phận cấu thành đất nước. Khái niệm “địa phương” có thể hiểu theo
hai khía cạnh cụ thể và trừu tượng. Với nghĩa thứ nhất, có thể gọi địa phương là những
đơn vị hành chính như các xã, huyện, tỉnh, thành phố. Với nghĩa thứ hai, có thể gọi “địa
phương” là những vùng đất nhất định được hình thành trong lịch sử, có ranh giới tự nhiên
để phân biệt với vùng đất khác, ví dụ: miền Nam, miền Bắc, khu vực Tây Bắc, Việt
Bắc...Có ý kiến quan niệm theo cách đơn giản là: tất cả những gì không phải là của
“Trung ương” hay “Quốc gia” đều được coi là địa phương.
- Lịch sử địa phương
Từ nhận thức như vậy, ta có thể hiểu được lịch sử địa phương cũng chính là lịch sử của
các làng, xã, huyện, tỉnh hay khu vực, vùng, miền.
Lịch sử địa phương còn bao hàm ý nghĩa lịch sử của các đơn vị sản xuất, chiến đấu, các

trường học, cơ quan, xí nghiệp...Xét về yếu tố địa lý, các đơn vị đó đều gắn với một địa
phương nhất định, song nội dung của nó mang tính kỹ thuật, chuyên môn do vậy có thể
xếp nó vào dạng lịch sử chuyên ngành. Như vậy, bản thân lịch sử địa phương rất đa dạng,
phong phú cả về nội dung và thể loại.
- Giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương ở trường PT DTNT
Tây Nguyên là cách giải quyết thông qua giảng dạy để nâng cao chất lượng tiếp thu lịch
sử địa phương ở học sinh người đồng bào trường nội trú Tây Nguyên.
1.1.2. Mối quan hệ
- Mối quan hệ giữa lịch sử dân tộc và lịch sử địa phương
Đây là mối quan hệ biện chứng không thể tách rời, nằm trong cặp phạm trù “Cái chung
và cái riêng”. Tri thức lịch sử địa phương là biểu hiện cụ thể, sinh động, đa dạng các tri
thức lịch sử dân tộc. Lịch sử địa phương là bộ phận cấu thành lịch sử dân tộc, nhưng
không phải là kết quả của phép cộng các cuốn lịch sử địa phương. Lịch sử dân tộc được
hình thành trên nền tảng khối lượng tri thức lịch sử địa phương đã được khái quát hóa và
tổng hợp ở mức độ cao.


Trong nghiên cứu lịch sử, chúng ta thấy rằng bất cứ một sự kiện, hiện tượng lịch sử nào
xảy ra đều mang tính chất địa phương, bởi nó gắn với một vị trí không gian cụ thể ở một
địa phương hoặc một số địa phương nhất định. Tuy nhiên, những sự kiện, hiện tượng đó
có tính chất, quy mô, mức độ ảnh hưởng khác nhau. Có những sự kiện, hiện tượng chỉ có
tác dụng, ảnh hưởng trong phạm vi hẹp của địa phương, nhưng có những sự kiện, hiện
tượng xảy ra có mức độ ảnh hưởng vượt khỏi khung giới địa phương, mang ý nghĩa rộng
với quốc gia, thậm chí đối với cả thế giới. Không chỉ riêng các nhà sử học chuyên nghiên
cứu sâu về lịch sử, mỗi con người (ở mức độ khác nhau) đều có thể tìm hiểu về cuộc
sống, những vị trí không gian khác nhau. Tri thức lịch sử sẽ làm giàu thêm tri thức của
cuộc sống con người. Bài học lịch sử luôn chỉ cho con người biết cách hoạt động đúng
đắn trong hiện tại và tương lai. Chính vì lẽ đó, sự am tường về lịch sử dân tộc còn bao
hàm cả sự hiểu biết cần thiết về lịch sử địa phương, hiểu biết về lịch sử của chính miền
quê, xứ sở, nơi chôn nhau cắt rốn của chính mình, hiểu rõ mối quan hệ của lịch sử địa

phương với lịch sử dân tộc và rộng lớn hơn là lịch sử lịch sử thế giới.
- Mối quan hệ giữa giảng dạy lịch sử địa phương với lịch sử dân tộc
Giảng dạy lịch sử địa phương có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần thực hiện mục
tiêu giáo dục ở trường phổ thông. Việc giảng dạy lịch sử địa phương bồi dưỡng cho các
em học sinh những kĩ năng cần thiết trong việc vận dụng tri thức lí thuyết vào việc giải
quyết những nhiệm vụ cụ thể mà thực tiễn đang đòi hỏi. Giảng dạy lịch sử địa phương
còn góp phần rèn luyện và phát triển năng lực học tập và nghiên cứu của học sinh. Các
em thấy được sự phát triển đa dạng sinh động, phức tạp và thú vị của lịch sử địa phương
ở các địa phương, thấy được mối quan hệ chặt chẽ của lịch sử địa phương và lịch sử dân
tộc, thấy được nét độc đáo, đặc thù của lịch sử địa phương song vẫn tuân theo quy luật
phát triển chung của lịch sử dân tộc và lịch sử nhân loại.
1. 2. Cơ sở thực tiễn :
1. 2. 1. Thực trạng chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương hiện nay
* Chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương trong nhà trường hiện nay
- Các nội dung hoạt động sau đây đã được thường xuyên tổ chức thực hiện
+ Thuyết trình các nội dung về lịch sử địa phương
+ Cung cấp các tài liệu về lịch sử địa phương
- Các hoạt động sau đây ( do điều kiện thực tế của từng trường, lớp) ít được tổ chức thực
hiện một cách thường xuyên:
+ Chăm sóc các di tích lịch sử


+ Hoạt động nhân đạo từ thiện, đền ơn đáp nghĩa với buôn cách mạng, anh hùng liệt sĩ,
Mẹ Việt Nam anh hùng.
+ Thưởng thức, sinh hoạt văn hoá, văn nghệ với chủ đề liên quan lịch sử địa phương.
+ Trò chơi giải trí
- Các nội dung hoạt động sau đây được học sinh yêu thích, song ít được tổ chức thực
hiện:
+ Tham quan các di tích cách mạng, buôn cách mạng…
+ Tổ chức bài học tại địa phương, trong nhà bảo tàng, phòng truyền thống…

+ Nói chuyện thời sự, chính trị, văn hoá, xã hội liên quan địa phương …
+ Thảo luận, trao đổi hoặc thi tìm hiểu về lịch sử địa phương
+ Đi viếng và chăm sóc các nghĩa trang liệt sĩ, các nhà bia tưởng niệm, các tượng đài của
anh hùng liệt sĩ, viếng thăm và chăm sóc, nuôi dưỡng các anh hùng, các nhân vật, nhân
chứng lịch sử gắn liền với lịch sử cách mạng địa phương; các Mẹ Việt Nam anh hùng còn
sống.
+ Các hội thi khéo tay, đố vui, ứng xử… liên quan lịch sử địa phương
+ Thi sáng tác thơ văn, hát nhạc, mĩ thuật và sinh hoạt lịch sử của các câu lạc bộ.
+ Sưu tầm, tìm hiểu về các anh hùng liệt sĩ, danh nhân văn hoá của địa phương
- Các nội dung hoạt động sau đây chưa được tổ chức thực hiện :
+ Hoạt động câu lạc bộ lịch sử địa phương
+ Tổ chức cho các nhân chứng lịch sử kể lại cho học sinh về các vấn đề có liên quan đến
các sự kiện lịch sử ở địa phương
+ Nói chuyện, sưu tầm tư liệu lịch sử địa phương và tìm hiểu các anh hùng ở địa phương.
+ Tham quan các di tích lịch sử địa phương ở xa
- Các nội dung hoạt động sau, có một phận giáo viên còn gặp khó khăn khi tổ chức thực
hiện :
+ Nói chuyện thời sự, chính trị, văn hoá, xã hội, kinh tế ỏ địa phương
+ Trao đổi, thảo luận, thi tìm hiểu về lịch sử địa phương
+ Văn hóa, văn nghệ
+ Thi sáng tạo


+ Tham quan các di tích lịch sử địa phương ở xa
Như vậy, các nội dung giảng dạy lịch sử địa phương được nhà trường và giáo viên
thường xuyên tổ chức cho học sinh thực hiện là những nội dung hoạt động dễ thực hiện,
dễ tổ chức, ít tốn công sức thời gian, không cần có sự đầu tư kinh phí. Các nội dung khác
có tính sáng tạo mất nhiều thời gian, tốn nhiều sức lực, trí tuệ và đòi hỏi có sự đầu tư
kinh phí thì ít được hoặc chưa được nhà trường đặt đúng tầm và chưa được giáo viên
quan tâm thực hiện.

1.2.2. Những khó khăn trong việc giảng dạy lịch sử địa phương
* Khó khăn chủ quan:
Do giáo viên thiếu thời gian, do giáo viên thiếu kiến thức và năng lực tổ chức hoạt động.
Nhiều giáo viên nhận xét rằng giảng dạy lich sử địa phương là việc làm chưa “thuận tay”
với các giáo viên THCS. Thực tế trong trường THCS lâu nay giáo viên chỉ chú tâm đến
dạy học lịch sử dân tộc, chưa quan tâm thoả đáng đến lịch sử địa phương; hơn thế nữa
trong chương trình đào tạo giáo viên THCS của các trường sư phạm từ lâu ít chú ý đến
hình thành năng lực và kĩ năng hoạt động giảng dạy lịch sử địa phương cho giáo sinh.
Mặt khác để giảng dạy lịch sử địa phương thực sự có hiệu quả đòi hỏi người giáo viên
phải tốn nhiều công sức, tốn nhiều thời gian – từ khâu sưu tầm, lựa chọn tài liệu cần thiết
để sử dụng, kế hoạch, thiết kế nội dung đến triển khai, tổ chức thực hiện. Ở một số nơi,
các tiết lịch sử địa phương được quy định trong chương trình còn bị xem nhẹ, thiếu sự
quan tâm, đầu tư nên giờ học nhàm chán, mang tính chất hình thức; có giáo viên còn sử
dụng các tiết lịch sử địa phương để dạy bù, ôn tập. Mặt khác, phương pháp tiến hành các
tiết dạy lịch sử địa phương vẫn theo lối dạy học trên lớp là chủ yếu nên chưa tạo được
hứng thú cho học sinh trong các giờ học lịch sử địa phương.
* Khó khăn khách quan:
Do trường THCS thiếu thiết bị, phương tiện, cơ sở vật chất, kinh phí hoạt động,thiếu tài
liệu, sách hướng dẫn cũng làm hạn chế hiệu quả giảng dạy lịch sử địa phương. Muốn
giảng dạy lịch sử địa phương ở THCS hiện này ngoài điều kiện nhân cách – tấm lòng và
tài năng của nhà giáo, rất cần có những điều kiện về cơ sở vật chất, kinh phí để thu hút,
lôi cuốn học sinh, đồng thời lại cần có cả môi trường hoạt động. Thực tế điều kiện của
các trường THCS hiện nay phải học cả sáng cả chiều, khuôn viên chật hẹp, giáo viên
kiêm nhiệm nhiều việc, các trường không có kinh phí dành cho chương trình lịch sử địa
phương nên chỉ thực hiện theo hình thức cho học sinh nghe thuyết giảng… Bên cạnh đó,
tài liệu lịch sử địa phương được sưu tầm, lưu giữ trong các nhà trường còn nghèo nàn.
Việc giảng dạy lịch sử địa phương chỉ được dành thời lượng 2 tiết/1năm học/1 lớp trong
chương trình vì vậy nên cán bộ quản lí giáo dục THCS dễ xem nhẹ, giao khoán cho giáo

viên làm, ít kiểm tra. Mặt khác các cấp quản lí giáo dục THCS khi xuống kiểm tra cũng
nặng về công việc chính khoá là dạy học.
Mặt khác công tác bồi dưỡng giáo viên hướng dẫn hoạt động này trong những năm qua
chưa thật sự chú trọng bồi dưỡng năng lực thiết kế, tổ chức và thực hiện cho giáo viên. Vì
thế, khi phải giảng dạy lịch sử địa phương không ít giáo viên ngại việc và chưa biết cách
làm cho học sinh hứng thú với việc tìm hiểu.
Tóm lại thực tiễn hiện nay, việc giảng dạy lịch sử địa phương ở các trường THCS đang
diễn ra theo hướng “tự nhiên” đa dạng, phong phú; có nơi hoạt động này dược diễn ra
thường xuyên có bài bản, có nơi chỉ diễn ra rất giản đơn, hình thức và nhiều hạn chế. Vì
thế việc giáo dục học sinh THCS qua việc lịch sử địa phương rất phức tạp và khó khăn,
ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục toàn diện.
1.2.3. Chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương ở trường PT DTNT Tây Nguyên
* Thuận lợi :
- Lịch sử địa phương đã được đưa vào chương trình giáo dục trong nhà trường từ năm
2002 nên giáo viên và học sinh không còn bỡ ngỡ trong việc nắm bắt nội dung cũng như
hình thức hoạt động.
- Học sinh ở nội trú thuận lợi cho việc tập trung, quản lý các hoạt động ngoại khoá lịch sử
địa phương.
- Địa điểm khuôn viên các trường nội trú tương đối thoáng mát, xanh, sạch, đẹp.
- Ban giám hiệu nhà trường luôn động viên, khuyến khích giáo viên tổ chức các hình thức
giảng dạy lịch sử địa phương phong phú đa dạng.
- Thực hiện tốt các nội dung lịch sử địa phương còn có sự góp sức của các thành viên
trong nhà trường như Ban Giáo vụ, Ban Quản sinh, Đoàn Đội, Giáo viên chủ nhiệm và
các giáo viên bộ môn đến các lực lượng khác ngoài nhà trường.
- Học sinh rất hứng thú vì được thay đổi môi trường, hình thức học tập từ đó giúp lớp học
sinh động.
- Đa số học sinh thích tìm tòi, học hỏi những điều mới, thích tham gia các hoạt động,
luôn thắc mắc về cuộc sống xung quanh, lịch sử địa phương nơi mình sống và muốn giáo
viên giải đáp.
- Nhiều học sinh đến từ các buôn cách mạng, có cha ông tham gia vào sự nghiệp kháng

chiến giành độc lập của dân tộc.


- Trong nhà trường nội trú, các em được học 2 buổi/ 1 ngày. Buổi chiều còn nhiều giờ
trống, giờ tự học rất thuận lợi về thời gian cho việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa tìm
hiểu lịch sử địa phương.
* Khó khăn :
- Giáo viên mất nhiều thời gian cho công tác chuẩn bị.
- Nếu tổ chức ở sân trường, vườn trường hay ngoài trời đôi lúc còn phải tuỳ thuộc vào
tình hình thời tiết.
- Học sinh còn có những em chưa tích cực, tự giác tham gia.
- Đa phần học sinh là người đồng bào dân tộc thiểu số nên việc tiếp thu học tập còn
chậm.
- Do thường xuyên ở trong môi trường nội trú nên học sinh ít có cơ hội tham quan các di
tích cách mạng trong địa bàn.
- Trang thiết bị, phương tiện cho việc tổ chức giảng dạy còn hạn chế.
- Kinh phí tổ chức các hoạt động còn hạn chế.


Phần 2.
GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ
ĐỊA PHƯƠNG Ở TRƯỜNG PT DTNT TÂY NGUYÊN
2. 1. Tạo sự chuyển biến về nhận thức cho cán bộ giáo viên, học sinh về lịch sử địa
phương
2.1.1. Đối với cán bộ giáo viên.
Cán bộ giáo viên là lực lượng nòng cốt quyết định chất lượng giáo dục và giảng dạy vì
vậy nâng cao nhận thức là một việc làm cần thiết.
Trước hết là đối với hiệu trưởng, người cán bộ quản lý trường học phải nhận thức được
tầm quan trong của giảng dạy lịch sử địa phương.Thấy được tầm quan trọng của công
giảng dạy lịch sử địa phương trong trường dân tộc nội trú, giúp học sinh có hiểu biết về

kiến thức địa phương và rèn luyện tình cảm yêu quê hương đất nước. Qua đó hiệu trưởng
không được xem nhẹ công tác này và biết đầu tư thích đáng để việc giảng dạy lịch sử địa
phương có chất lượng và đạt được hiệu quả cao nhất.
2.1.2. Đối với giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm.
Sự hợp tác của giáo viên chủ nhiệm và giáo viên bộ môn lịch sử có vai trò quyết định cho
sự thành công của công tác giảng dạy lịch sử địa phương vì vậy nâng cao nhận thức cho
giáo viên là việc cần làm.
Thông qua hoạt động ngoại khoá như tổ chức tham quan, thi kể chuyện lịch sử địa
phương...giúp giáo viên nhận thức tầm quan trọng của việc giảng dạy lịch sử, đây là
nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục nói chung và trường dân tộc nội trú nói riêng
nhằm góp phần giáo dục toàn diện học sinh. Đối với giáo viên giảng dạy cần nắm vững
và quán triệt mục đích, yêu cầu, nội dung, nhiệm vụ giáo dục của giảng dạy lịch sử địa
phương; khắc phục tư tưởng ngại khó không tổ chức đa dạng các hoạt động tiếp cận lịch
sử cho học sinh hoặc thực hiện một cách sơ sài. Đặc biệt đối với giáo viên chủ nhiệm
phải hiểu được tầm quan trọng lịch sử địa phương từ đó có hướng hỗ trợ giáo dục học
sinh để việc tổ chức giảng dạy lịch sử địa phương đạt hiệu quả cao nhất.
2.1.3. Đối với học sinh
Đối với học sinh THCS, đây là lứa tuổi sắp làm người lớn nhưng chưa có sự hiểu biết sâu
sắc về địa phương nói chung, nhất là đối với các em đều là người đồng bào nhận thức còn
chậm. Vì vậy nhiệm vụ của giáo viên là giúp các em hiểu được tầm quan trọng của lịch
sử địa phương để các em tham gia đầy đủ, tích cực và có ý thức hoạt động tốt.
2.2. Cần xây dựng kế hoạch hoạt động và chương trình thật cụ thể.


2.1.2 Các căn cứ, yêu cầu trong việc xây dựng kế hoạch:
- Xác định các căn cứ để xây dựng kế hoạch giảng dạy lịch sử địa phương cho học sinh:
+ Căn cứ vào mục tiêu giáo dục THCS, kế hoạch giáo dục của trường THCS.
+ Căn cứ vào các hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học của Bộ Giáo dục và Đào tạo,
của Sở Giáo dục và Đào tạo, của Phòng Giáo dục và Đào tạo đối với cấp học THCS.
+ Căn cứ vào kế hoạch hoạt động giáo dục của toàn trường, của Đoàn TNCS Hồ Chí

Minh và Đội TNTP Hồ Chí Minh trong năm học.
+ Căn cứ nội dung chương trình lịch sử địa phương trong phân phối chương trình.
+ Căn cứ vào khả năng hiện có về các mặt của học sinh trong lớp.
+ Căn cứ vào khả năng phối kết hợp của các lực lượng giáo dục khác ( Hội phụ huynh
học sinh, các cơ quan bảo trợ, các tổ chức xã hội, các giáo viên nhạc, hoạ, thể dục; Tổng
phụ trách …) trong năm học.
- Các yêu cầu sư phạm của việc xây dựng kế hoạch giảng dạy lịch sử địa phương cho học
sinh:
+ Đảm bảo sự thống nhất giữa mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung, phương pháp và hình thức
tổ chức giảng dạy lịch sử địa phương
+ Lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức hoạt động phải phù hợp với đặc điểm lứa
tuổi và cá nhân học sinh.
+ Đảm bảo tính hệ thống, tính liên tục của việc giảng dạy lịch sử địa phương theo khối
lớp.
+ Đảm bảo sự thống nhất giữa kế hoạch của từng lớp với kế hoạch trong toàn trường với
kế hoạch hoạt động của Đoàn, Đội …
- Lập kế hoạch giảng dạy trong năm học cho một lớp cho phù hợp môi trường nội trú:
Việc xây dựng kế hoạch giảng dạy trong năm học cần lấy phân phối chương trình làm
định hướng.
- Lớp 6:
+ Số tiết dạy LSĐP theo PPCT: 1 tiết/năm.
+ Nội dung dạy: Khái quát về vùng đất và con người Đắk Lắk, trong đó chủ yếu tìm hiểu
những nét đặc sắc về văn hóa của các dân tộc bản địa Êđê, Mơ nông.
- Lớp 7:


+ Số tiết dạy LSĐP theo PPCT: 3 tiết/năm.
+ Nội dung dạy: - Truyền thống đoàn kết ở Đắk Lắk
- Giới thiệu các anh hùng dân tộc Đắk Lắk
- Giới thiệu di tích lịch sử Đắk Lắk

- Lớp 8:
+ Số tiết dạy LSĐP theo PPCT: 01 tiết/năm.
+ Nội dung dạy: Tham quan nhà đày Buôn Ma Thuột
- Lớp 9:
+ Số tiết dạy LSĐP theo PPCT: 02 tiết/năm.
+ Nội dung dạy:
- Phong trào giải phóng dân tộc ở Đắk Lắk cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX
- Cách mạng tháng Tám ở Đắk Lắk
Giảng dạy lịch sử địa phương được tiến hành chủ yếu trong các tiết chính khóa trên lớp
theo phân phối chương trình đã quy định. Trước đó, giáo viên cho học sinh về nhà tự tìm
tư liệu (giáo viên giới thiệu sách tham khảo, trang web,... cho HS tìm kiếm thông tin).
Sau đó, khi đến tiết học, học sinh sẽ trình bày nội dung đã sưu tầm, chọn lọc. Giáo viên
hướng dẫn, chỉnh sửa, bổ sung, kết luận về nội dung lịch sử địa phương được học. Đặc
biệt, giáo viên sẽ sử dụng tối đa phương pháp kể chuyện, miêu tả nhân vật lịch sử, tường
thuật các trận đánh, các sự kiện lịch sử nổi bật của địa phương để tạo biểu tượng lịch sử
và thông qua đó bồi dưỡng lòng tự hào, tình yêu quê hương đất nước và hứng thú học tập
lịch sử của HS.
Trên cơ sở định hướng của các chủ đề tuỳ theo điều kiện của từng trường, từng địa
phương và khả năng, sở thích của học sinh mà lựa chọn những nội dung hoạt động cho
phù hợp.
2.2.2. Các nội dung trong việc xây dựng chương trình:
- Nhiệm vụ giáo dục :
Căn cứ vào các tính chất của các bài giảng và đặc điểm giáo dục của học sinh trong lớp
( điểm mạnh và điểm hạn chế) để xác định nhiệm vụ giáo dục về các mặt ý thức, thái độ,
tình cảm và hành vi, kĩ năng cần đạt được theo từng tiết học.
- Dự kiến người thực hiện :


Lực lượng chủ yếu thực hiện các hoạt động là học sinh của lớp nên cần lên phương án
phân công cụ thể chi tiết. Ngoài ra giáo viên cần có kế hoạch mời, phối hợp các lực lượng

tham gia cùng học sinh như : phụ huynh, các tổ chức giáo dục xã hội, các chứng nhân
lịch sử…
- Thời gian dành cho việc thực hiện :
Tuỳ theo nội dung, tính chất tiết dạy cũng như quỹ thời gian hiện có để phân phối thời
gian một cách hợp lí.
- Địa điểm tiến hành các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp :
Địa điểm tiến hành các hoạt động có thể ở lớp, ở sân trường, ngoài trường. Trong đó, cần
lưu ý những địa điểm ngoài trường khi tổ chức đi tham quan, tìm hiểu… phải đảm bảo an
toàn.
Sau đây là bản tóm tắt kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
- Bản tóm tắt kế hoạch giáo dục hướng nghiệp năm học (200 – 200 )
+ Trường ……………………
+ Lớp ………………………
+ Các căn cứ để lập kế hoạch giảng dạy lịch sử địa phương ( năm học 200 – 200 )
+ Kế hoạch giảng dạy lịch sử địa phương ( năm học ……. - ……….)
STT Tên
giảng

bài Mục
tiêu
giáo
dục

Nội
dung, Người
Thời gian Ghi chú
phương pháp, thực hiện thực hiện
hình thức

1

2
…
* Để tổ chức giảng dạy lịch sử địa phương có hiệu quả, người giáo viên phải thực hiện
theo qui trình đảm bảo tính khoa học và chặt chẽ. Chính vì vậy, quy trình tổ chức giảng
dạy địa phương phải bao gồm các bước nhằm đảm bảo tính lôgic trong tư duy và đảm
bảo tính thực tiễn trong việc phát triển hoạt động.


Qui trình tổ chức giảng dạy lịch sử địa phương gồm các bước liên hoàn với nhau :
- Tên cho bài học và xác định yêu cầu giáo dục .
- Xây dựng nội dung và xác định hình thức tổ chức bài học.
- Chuẩn bị cho bài học dành cho thầy và trò.
- Tiến hành bài học.
- Đánh giá, rút kinh nghiệm sau khi tiến hành bài học.
- Thực hiện theo qui trình như trên sẽ đem lại kết quả và hiệu quả giảng dạy một cách
tích cực.
2.3. Cải tiến nội dung và hình thức giảng dạy lịch sử địa phương
2.3.1. Cải tiến nội dung
Nội dung phân phối chương trình đã được Phòng giáo dục TP Buôn Ma Thuột ban hành
nhưng các trường cần có kế hoạch biên soạn chương trình giảng dạy, sinh họat ngoại
khoá trên cơ sở phần cứng theo quy định của Bộ và phần mềm phù hợp với tình hình của
trường nội trú và địa phương.
Lập kế hoạch và phân công các giáo viên phụ trách các chuyên đề lịch sử địa phương.
Những chuyên đề khi phân công cho giáo viên phụ trách phải phù hợp với sở trường,
chuyên môn của từng người hoặc người có khả năng tìm hiểu và hứng thú với chuyên đề
đó. Việc phân công các giáo viên đảm nhận một số chuyên đề sẽ giúp giáo viên có điều
kiện tìm hiểu, nghiên cứu sâu, khai thác tư liệu đó nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy
lịch sử địa phương.
2.3.2. Cải tiến hình thức giảng dạy
* Dạy học tại thực địa:

Phối hợp với Đoàn thanh niên, Đội thiếu niên lồng ghép các nội dung lịch sử địa phương
vào các hoạt động ngoại khoá. Thành lập các tổ ngoại khóa lịch sử địa phương và tổ chức
cho học sinh tham quan dã ngoại liên quan lịch sử địa phương.
Để hoạt động tham quan có kết quả cần:
+ Chọn nơi tham quan phù hợp.
+ Lập dự trù kinh phí cho chuyến đi.
+ Cử người hướng dẫn liên hệ trước. Người hướng dẫn học sinh đi tham quan phải là
người có hiểu biết về nơi cần đến và có kinh nghiệm tổ chức.
+ Trước khi đi tham quan phải trang bị kiến thức cho học sinh về nơi đến tham quan.


+ Đặt mục đích yêu cầu cho học sinh cần đạt được trong chuyến tham quan.
+ Sau khi tham quan tổ chức cho học sinh viết thu hoạch hoặc trao đổi trực tiếp về cảm
nhận của các em sau chuyến đi để nhà trường nắm được kết quả, chất lượng của chuyến
tham quan, từ đó rút kinh nghiệm cho những chuyến tham quan khác.
Theo kinh nghiệm, có hai loại bài có thể tổ chức dạy tại thực địa địa phương. Thứ nhất,
những bài về lịch sử địa phương. Thứ hai, những bài học trong chương trình lịch sử dân
tộc nói về một sự kiện lớn xảy ra ở địa phương như ở lịch sử lớp 9 bài 30. Hoàn thành
giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (1973-1975) với các nội dung liên quan chiến
thắng Buôn Ma Thuột.
* Nói chuyện lịch sử địa phương
Hướng dẫn học sinh sưu tập tư liệu và biên soạn thành bài để trình bày trong những buổi
nói chuyện lịch sử địa phương. Buổi nói chuyện có thể tiến hành trong những dịp có
những ngày lễ kỉ niệm như ngày 22/12, 3/2, 10/3… Bài nói chuyện giúp các em biết cách
lựa chọn và biên soạn tài liệu theo các chủ đề, những kĩ năng phân tích, đánh giá, bình
luận, nhận xét, so sánh các vấn đề lịch sử. Mặt khác cũng rèn luyện khả năng lôi cuốn thu
hút cảm hóa người nghe bằng những hiểu biết và cách diễn đạt súc tích gây ấn tượng và
giàu tính thuyết phục của mình.
Bên cạnh đó, ở trường nội trú, nhằm tạo điều kiện cho các em học sinh có cơ hội tiếp cận
thêm thông tin, nhà trường thường xuyên mời các chứng nhân lịch sử về nói chuyện tại

đơn vị. Qua đó giúp các em hiểu hơn về những tấm gương sáng ngời cách mạng và quá
khứ oai hùng của địa phương và bồi đắp tình cảm với quê hương.
* Dạ hội lịch sử:
Do là trường nội trú nên nhà trường luôn khuyến khích biên soạn những vở kịch, hoạt
cảnh lịch sử để học sinh luyện tập biểu diễn, hoặc tổ chức hái hoa dân chủ trả lời câu hỏi
nhận quà. Vào ngày thành lập Đoàn 26/3, tổ lịch sử phối hợp với Đoàn trường tổ chức
hội trại truyền thống địa phương. Hoạt động này lôi kéo được đông đảo học sinh tham
gia, rèn luyện tính tập thể, ý thức tổ chức kỉ luật, ôn tập củng cố kiến thức, bồi dưỡng
truyền thống dân tộc và cách mạng cho thế hệ trẻ.
2.4. Tích hợp giảng dạy lịch sử địa phương vào chương trình lịch sử cấp THCS
Trong tiến trình lịch sử dân tộc, mọi sự kiện có ý nghĩa toàn quốc đều diễn ra ở một địa
phương nhất định: nếu sự kiện ấy diễn ra ở địa phương mình thì khai thác về sự đóng góp
của nhân dân địa phương vào diễn biến của sự kiện. Nếu không thì liên hệ sự kiện chung
của lịch sử dân tộc đối với địa phương. Ví như, trong khi dạy phần lịch sử cách mạng của
dân tộc cần liên hệ với sự kiện diễn ra ở Đắk Lắk có liên quan. Khi giảng dạy một tiết


lịch sử địa phương cần gắn với lịch sử chung cả nước để học sinh nhận thấy sự thống
nhất trong đa dạng của lịch sử dân tộc và những đóng góp của địa phương đối với phát
triển lịch sử toàn quốc. Ví dụ, như đối với lịch sử cách mạng địa phương Đắk Lắk thì trận
đánh Buôn Ma Thuột ngày 10/3 đã đóng góp vào cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa
xuân năm 1975.
Ví dụ ở lịch sử lớp 9 bài 23. Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trong quá trình giảng dạy phần III. Giành chính quyền trong
cả nước ta có thể giới thiệu về Cách mạng Tháng Tám thành công ở Đắk Lắk
Ngày 17/8/1945 tỉnh bộ Việt Minh tỉnh Đắk Lắk quyết định khởi nghĩa giành chính
quyền ở các đồn điền CADA và một số đồn điền khác.
Ngày 19/8/1945 Ủy ban khởi nghĩa tỉnh Đắk Lắk được thành lập do đồng chí Phan Kiệm
làm trưởng ban.
Ngày 24/8/1945 cuộc mít tinh giành chính quyền được tổ chức trọng thể tại sân vận động

thị xã. Cuộc mít tinh biến thành cuộc biểu tình tuần hành qua các đường phố trong thị xã.
Cho đến vài ngày sau toàn bộ tỉnh Đắk Lắk hoàn toàn được giải phóng; khởi nghĩa giành
chính quyền ở Đắk Lắk thành công rực rỡ.
2.5. Giảng dạy lịch sử địa phương gắn với cuộc sống thường ngày của học sinh
trường nội trú
Đối với học sinh người đồng bào trường dân tộc nội trú, phần lớn thời gian các em học
tập và sinh hoạt tại nhà trường. Bởi vậy, ngoài giờ học, chúng ta có thể lồng ghép giảng
dạy lịch sử địa phương, gắn với những gì gần gũi trong cuộc sống thường ngày của các
em.
Ví dụ, khi đặt tên cho các chi đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, ưu tiên sử dụng tên
của các anh hùng dân tộc tại tỉnh Đắk Lắk như Ama Khê, N’Trang Lơng, Y Jút, Ama
Jhao.
Tổ chức chương trình chăm sóc con đường danh nhân. Đoàn trường tổ chức cho các em
chăm sóc, dọn vệ sinh đường Nơ Trang Gưh và Thủ Khoa Huân.
Tổ chức cho học sinh đi viếng và chăm sóc các nghĩa trang liệt sĩ, các nhà bia tưởng
niệm, các tượng đài của anh hùng liệt sĩ, viếng thăm và chăm sóc, nuôi dưỡng các anh
hùng, các nhân vật, nhân chứng lịch sử gắn liền với lịch sử cách mạng địa phương; các
Mẹ Việt Nam anh hùng còn sống.
Tổ chức các hình thức ngoại khóa như tiến hành cuộc dã ngoại hành quân về nguồn, hành
quân “Theo bước chân những người anh hùng”, thực hiện các công tác xã hội, đi tìm Địa
chỉ đỏ,


Tổ chức các cuộc hội thảo, giao lưu trao đổi, thi tìm hiểu lịch sử, hái hoa học tập, dạ hội
lịch sử xung quanh các chủ đề lịch sử, các ngày lễ kỉ niệm, các ngày truyền thống lịch sử
cách mạng địa phương.
Tổ chức cho học sinh đảm nhận phát thanh và làm các bản tin về các anh hùng cách
mạng tỉnh Đắk Lắk trong chương trình phát thanh măng non và cập nhật bản tin hàng
tuần.
Hướng dẫn cho các em sưu tầm một số tư liệu lịch sử địa phương liên quan đến chương

trình học tập bộ môn lịch sử, sưu tầm những mẩu chuyện, những tư liệu về các nhân vật
lịch sử ở quê hương.
Xây dựng phòng truyền thống lịch sử địa phương, tủ sách địa phương tạo điều kiện dễ
dàng cho học sinh tiếp cận thông tin.
Tóm lại, để đạt được việc giảng dạy lịch sử địa phương thu hút học sinh tham gia một
cách tự nguyện thì việc đổi mới phương pháp giảng dạy cũng như các hình thức giảng
dạy là một vấn đề cấp thiết. Vì vậy trước hết để thực hiện tốt nhiệm vụ giảng dạy cần:
- Tổ chức bồi dưỡng các nội dung, phương pháp giảng dạy lịch sử thường xuyên cho giáo
viên.
- Đổi mới mạnh mẽ hơn phương pháp giảng dạy lịch sử địa phương nhằm phát huy tính
chủ dộng, sáng tạo của học sinh theo hướng tăng cường hoạt động của học sinh. Tuỳ theo
từng nội dung bài học, khi đã xác định rõ mục đích của và am hiểu tâm lý học sinh, giáo
viên có thể lựa chọn phướng pháp giảng dạy phù hợp như thuyết trình nêu vấn đề, đóng
vai, đàm thoại, tổ chức các trò chơi ...
- Các chuyên đề do giáo viên biên soạn cần được phát rộng rãi cho người học làm tư liệu
học tập vừa tiết kiệm thời gian ghi chép nhờ hệ thống kiến thức đã được tóm tắt trong tài
liệu vừa giúp giáo viên có thời gian để tổ chức các hoạt động thực hành, ngoại khóa
nhiều hơn.
- Các hình thức tổ chức dạy học cần được thay đổi đa dạng và phong phú hơn vượt ra
khỏi phòng học gắn học với hành như: Tổ chức bài học tại địa phương, trong nhà bảo
tàng, phòng truyền thống…
- Phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh trong sưu tầm, tiếp nhận tài liệu, phân tích
sự kiện, liên hệ kiến thức quá khứ với hiện tại, thực hiện các loại bài tập thực hành có
liên quan.


KẾT LUẬN
Giảng dạy lịch sử địa phương trong môi trường nội trú thật sự cần thiết, quan trọng trong
kế hoạch giáo dục vì nó tạo ra điều kiện môi trường thống nhất với quá trình dạy học, để
tiềm năng của mỗi cá nhân có cơ hội bộc lộ nhằm phát triển các phẩm chất, năng lực của

mình.
- Hầu hết các học sinh của tôi đều yêu thích lịch sử địa phương vì nó giúp các em hiểu
hơn về con người và địa phương, tạo ra hứng thú học tập và giúp các em thêm yêu và tự
hào về địa phương, quê hương đất nước.
- Giảng dạy lịch sử địa phương có chất lượng đòi hỏi người giáo viên mất nhiều thời gian
lên kế hoạch và tổ chức, giáo viên phải luôn bám sát cùng học sinh để hiệu quả được cao
nhất.
- Chương trình giảng dạy lịch sử địa phương ở bậc THCS hiện có rất nhiều nội dung
phong phú, nhiều vấn đề lịch sử của địa phương hấp dẫn. Sự nhiệt huyết, đầu tư kỹ lưỡng
của giáo viên trong từng bài giảng là yếu tố quan trọng nhất giúp HS thêm yêu thích và
dành nhiều đam mê hơn cho môn học lịch sử nói chung cũng như lịch sử địa phương nói
riêng.
KIẾN NGHỊ
- Cần thống nhất đưa vào khung phân phối chương trình cụ thể hơn trong việc giảng dạy
lịch sử địa phương (ví dụ ở lớp 6 ghi rõ tiết lịch sử địa phương giảng dạy bài gì, nội dung
gì).
- Cung cấp đầy đủ tài liệu, sách hướng dẫn, phương tiện hoạt động cho giáo viên và học
sinh.
- Đưa nội dung lịch sử địa phương vào nội dung kiểm tra một tiết, kiểm tra học kì hoặc kì
thi học sinh giỏi lịch sử để nâng cao sự quan tâm của thầy và trò, bên cạnh đó giúp thầy
cô giáo đánh giá chính xác mức độ tiếp thu, thái độ học tập của học sinh để qua đó có
hướng điều chỉnh nâng cao chất lượng giảng dạy.
- Các trường nội trú THCS cần chú trọng xây dựng phòng lịch sử, xây dựng môi trường
hoạt động thuận lợi; cần phân công trách nhiệm tổ chức thực hiện từng nội dung bài
giảng một cách hợp lí, thích hợp với khả năng, năng lực của từng giáo viên, học sinh và
phát huy được tiềm năng của họ.


- Cần thường xuyên mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng, nâng cao năng lực,kĩ năng và
phương pháp giảng dạy lịch sử địa phương cho giáo viên; tổ chức các chuyên đề, hội

thảo, hội giảng các tiết lịch sử địa phương.