skkn giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương ở trường pt dtnt tây nguyên

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết
“Dân ta phải biết sử ta,
Cho tường gôc tích nước nhà Việt Nam”
Lời dạy trên của Chủ tịch Hồ Chí Minh hàm chứa một ý nghĩa vô cùng
sâu sắc về ý nghĩa, vai trò của lịch sử. Nhờ lịch sử chúng ta mới biết nguồn gốc
của dân tộc, biết được quá trình dựng nước và giữ nước với những chiến công
oanh liệt, những trang sử vàng chói lọi của các thế hệ đi trước. Biết sử cũng sẽ
bồi đắp trong mỗi chúng ta lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc, từ đó củng
cố ý chí, bản lĩnh rèn luyện, phấn đấu vươn lên trong xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc.
Trong lịch sử dân tộc, lịch sử địa phương là một bộ phận không thể tách
rời. Lịch sử địa phương là biểu hiện của lịch sử dân tộc, là sự minh họa cho lịch
sử dân tộc. Nó chứng minh sự phát triển hợp quy luật của địa phương trongt sự
phát triển chung của cả nước. Nó không chỉ giúp học sinh hiểu về mảnh đất, con
người nơi mình chôn nhau cắt rốn, hun đúc niềm tự hào, giáo dục truyền thống
yêu quê hương, đất nước mà còn giúp học sinh nhận thức sâu sắc lịch sử dân tộc.
Bên cạnh đó, trong môi trường nội trú, các em phải xa gia đình, xa môi
trường sống gần gũi và truyền thống văn hoá gia đình, thôn buôn. Bởi vậy, cần tổ
chức nhiều hoạt động mang ý nghĩa giáo dục, phong phú, gần gũi với lứa tuổi
học sinh, giúp học sinh phát triển không lệch lạc khi phải sống bó hẹp trong môi
trường học đường nội trú. Nghiên cứu học tập lịch sử địa phương cũng là biện
pháp tích cực để thực hiện phương châm “nhà trường gắn liền với cuộc sống”.
Giúp cho học sinh biết vận dụng tri thức lịch sử sách vở vào thực tiễn cuộc sống,
biết đem tri thức lịch sử làm sáng tỏ vốn sống của mình và xã hội mình đang
sống. Từ đó giúp các em hứng thú trong học tập, đem kiến thức phục vụ địa
phương và xây dựng quê hương thêm giàu đẹp. Đó chính là những điều có thể
3
đạt được qua việc giảng dạy và học tập lịch sử địa phương trong môi trường nội
trú.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, việc giảng dạy lịch sử địa phương

lại ít được quan tâm. Do ảnh hưởng nhịp sống hiện đại, học sinh đổ xô vào học
các môn học khác, nhằm thi đỗ đại học, tìm chỗ đứng trong tương lai, mà sao
nhãng học sử, đặc biệt là tìm hiểu về lịch sử địa phương. Do vậy, chúng ta cần
phải giảng dạy thật tốt lịch sử địa phương để lôi cuốn, thu hút và định hướng
đúng cho sự phát triển nhận thức của thế hệ trẻ.
Ngoài ra, trong thời điểm hiện nay, tài liệu về địa phương rất ít, thậm chí
có nơi ngành giáo dục không biên soạn lịch sử địa phương để đội ngũ giáo viên
giảng dạy cho học sinh. Xuất phát từ các lí do trên và tình hình thực tế trường
dân tộc nội trú, việc thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng
“Giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương ở trường PT
DTNT Tây Nguyên” là vấn đề cấp thiết.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài nhằm nêu lên kinh nghiệm tổ chức giảng dạy lịch sử địa phương
trong nhà trường nội trú, giúp học sinh có những kiến thức cơ bản về truyền
thống yêu nước, truyền thống đấu tranh cách mạng, lịch sử về sự hình thành và
phát triển, những đặc trưng văn hóa của địa phương. Từ đó góp phần hình thành
tình yêu quê hương, đất nước và bồi dưỡng những phẩm chất đạo đức tốt đẹp
trong tư duy và hành động của học sinh.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nêu ra những kinh nghiệm của bản thân sau 8 năm giảng dạy phần lịch
sử địa phương.
- Nghiên cứu thực trạng công tác giảng dạy môn lịch sử địa phương ở
trường PT DTNT Tây Nguyên trong điều kiện giáo dục hiện nay.
4
- Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn lịch
sử địa phương ở trường dân tộc nội trú.
4. Đối tượng nghiên cứu
Chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương ở trường phổ thông dân tộc nội trú.
5. Phạm vi nghiên cứu
Chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương ở Trường PT DTNT Tây Nguyên.

6. Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận khoa học biện chứng duy vật, đề tài sử dụng các
phương pháp phân tích- tổng hợp, so sánh, thống kê và phương pháp chuyên gia.
7. Đóng góp của đề tài
Giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương ở trường PT
DTNT Tây Nguyên đã được vận dụng trong quá trình giảng dạy môn Lịch sử ở
trường PT DTNT Tây Nguyên và bước đầu đã giúp cho học sinh hứng thú hơn
trong việc học môn Lịch sử.
Việc vận dụng đề tài áp dụng vào giảng dạy sẽ giúp cho học sinh hứng
thú, say mê học tập, nhận thức nhanh và củng cố khắc sâu kiến thức, nó còn bồi
dưỡng niềm tự hào về quê hương đất nước.
8. Kết cấu của đề tài gồm Mở đầu, hai phần, kết luận, tài liệu tham khảo.
5
PHẦN 1
CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY
LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở TRƯỜNG DTNT TÂY NGUYÊN
1.1. Cơ sở lí luận :
1.1.1. Khái niệm:
- Địa phương là những vùng đất nhất định nằm trong một quốc gia có
những sắc thái đặc thù riêng, là một bộ phận cấu thành đất nước. Khái niệm “địa
phương” có thể hiểu theo hai khía cạnh cụ thể và trừu tượng. Với nghĩa thứ nhất,
có thể gọi địa phương là những đơn vị hành chính như các xã, huyện, tỉnh, thành
phố. Với nghĩa thứ hai, có thể gọi “địa phương” là những vùng đất nhất định
được hình thành trong lịch sử, có ranh giới tự nhiên để phân biệt với vùng đất
khác, ví dụ: miền Nam, miền Bắc, khu vực Tây Bắc, Việt Bắc Có ý kiến quan
niệm theo cách đơn giản là: tất cả những gì không phải là của “Trung ương” hay
“Quốc gia” đều được coi là địa phương.
- Lịch sử địa phương
Từ nhận thức như vậy, ta có thể hiểu được lịch sử địa phương cũng chính
là lịch sử của các làng, xã, huyện, tỉnh hay khu vực, vùng, miền.

Lịch sử địa phương còn bao hàm ý nghĩa lịch sử của các đơn vị sản xuất,
chiến đấu, các trường học, cơ quan, xí nghiệp Xét về yếu tố địa lý, các đơn vị
đó đều gắn với một địa phương nhất định, song nội dung của nó mang tính kỹ
thuật, chuyên môn do vậy có thể xếp nó vào dạng lịch sử chuyên ngành. Như
vậy, bản thân lịch sử địa phương rất đa dạng, phong phú cả về nội dung và thể loại.
- Giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương ở
trường PT DTNT Tây Nguyên là cách giải quyết thông qua giảng dạy để nâng
cao chất lượng tiếp thu lịch sử địa phương ở học sinh người đồng bào trường nội
trú Tây Nguyên.
1.1.2. Mối quan hệ
6
- Mối quan hệ giữa lịch sử dân tộc và lịch sử địa phương
Đây là mối quan hệ biện chứng không thể tách rời, nằm trong cặp phạm
trù “Cái chung và cái riêng”. Tri thức lịch sử địa phương là biểu hiện cụ thể, sinh
động, đa dạng các tri thức lịch sử dân tộc. Lịch sử địa phương là bộ phận cấu
thành lịch sử dân tộc, nhưng không phải là kết quả của phép cộng các cuốn lịch
sử địa phương. Lịch sử dân tộc được hình thành trên nền tảng khối lượng tri thức
lịch sử địa phương đã được khái quát hóa và tổng hợp ở mức độ cao.
Trong nghiên cứu lịch sử, chúng ta thấy rằng bất cứ một sự kiện, hiện
tượng lịch sử nào xảy ra đều mang tính chất địa phương, bởi nó gắn với một vị
trí không gian cụ thể ở một địa phương hoặc một số địa phương nhất định. Tuy
nhiên, những sự kiện, hiện tượng đó có tính chất, quy mô, mức độ ảnh hưởng
khác nhau. Có những sự kiện, hiện tượng chỉ có tác dụng, ảnh hưởng trong phạm
vi hẹp của địa phương, nhưng có những sự kiện, hiện tượng xảy ra có mức độ
ảnh hưởng vượt khỏi khung giới địa phương, mang ý nghĩa rộng với quốc gia,
thậm chí đối với cả thế giới. Không chỉ riêng các nhà sử học chuyên nghiên cứu
sâu về lịch sử, mỗi con người (ở mức độ khác nhau) đều có thể tìm hiểu về cuộc
sống, những vị trí không gian khác nhau. Tri thức lịch sử sẽ làm giàu thêm tri
thức của cuộc sống con người. Bài học lịch sử luôn chỉ cho con người biết cách
hoạt động đúng đắn trong hiện tại và tương lai. Chính vì lẽ đó, sự am tường về

lịch sử dân tộc còn bao hàm cả sự hiểu biết cần thiết về lịch sử địa phương, hiểu
biết về lịch sử của chính miền quê, xứ sở, nơi chôn nhau cắt rốn của chính mình,
hiểu rõ mối quan hệ của lịch sử địa phương với lịch sử dân tộc và rộng lớn hơn
là lịch sử lịch sử thế giới.
- Mối quan hệ giữa giảng dạy lịch sử địa phương với lịch sử dân tộc
Giảng dạy lịch sử địa phương có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần
thực hiện mục tiêu giáo dục ở trường phổ thông. Việc giảng dạy lịch sử địa
phương bồi dưỡng cho các em học sinh những kĩ năng cần thiết trong việc vận
7
dụng tri thức lí thuyết vào việc giải quyết những nhiệm vụ cụ thể mà thực tiễn
đang đòi hỏi. Giảng dạy lịch sử địa phương còn góp phần rèn luyện và phát triển
năng lực học tập và nghiên cứu của học sinh. Các em thấy được sự phát triển đa
dạng sinh động, phức tạp và thú vị của lịch sử địa phương ở các địa phương, thấy
được mối quan hệ chặt chẽ của lịch sử địa phương và lịch sử dân tộc, thấy được
nét độc đáo, đặc thù của lịch sử địa phương song vẫn tuân theo quy luật phát
triển chung của lịch sử dân tộc và lịch sử nhân loại.
1. 2. Cơ sở thực tiễn :
1. 2. 1. Thực trạng chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương hiện nay
* Chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương trong nhà trường hiện nay
- Các nội dung hoạt động sau đây đã được thường xuyên tổ chức thực hiện
+ Thuyết trình các nội dung về lịch sử địa phương
+ Cung cấp các tài liệu về lịch sử địa phương
- Các hoạt động sau đây ( do điều kiện thực tế của từng trường, lớp) ít
được tổ chức thực hiện một cách thường xuyên:
+ Chăm sóc các di tích lịch sử
+ Hoạt động nhân đạo từ thiện, đền ơn đáp nghĩa với buôn cách mạng, anh
hùng liệt sĩ, Mẹ Việt Nam anh hùng.
+ Thưởng thức, sinh hoạt văn hoá, văn nghệ với chủ đề liên quan lịch sử
địa phương.
+ Trò chơi giải trí

- Các nội dung hoạt động sau đây được học sinh yêu thích, song ít được tổ
chức thực hiện:
+ Tham quan các di tích cách mạng, buôn cách mạng…
+ Tổ chức bài học tại địa phương, trong nhà bảo tàng, phòng truyền thống…
+ Nói chuyện thời sự, chính trị, văn hoá, xã hội liên quan địa phương …
+ Thảo luận, trao đổi hoặc thi tìm hiểu về lịch sử địa phương
8
+ Đi viếng và chăm sóc các nghĩa trang liệt sĩ, các nhà bia tưởng niệm, các
tượng đài của anh hùng liệt sĩ, viếng thăm và chăm sóc, nuôi dưỡng các anh
hùng, các nhân vật, nhân chứng lịch sử gắn liền với lịch sử cách mạng địa
phương; các Mẹ Việt Nam anh hùng còn sống.
+ Các hội thi khéo tay, đố vui, ứng xử… liên quan lịch sử địa phương
+ Thi sáng tác thơ văn, hát nhạc, mĩ thuật và sinh hoạt lịch sử của các câu
lạc bộ.
+ Sưu tầm, tìm hiểu về các anh hùng liệt sĩ, danh nhân văn hoá của địa
phương
- Các nội dung hoạt động sau đây chưa được tổ chức thực hiện :
+ Hoạt động câu lạc bộ lịch sử địa phương
+ Tổ chức cho các nhân chứng lịch sử kể lại cho học sinh về các vấn đề có
liên quan đến các sự kiện lịch sử ở địa phương
+ Nói chuyện, sưu tầm tư liệu lịch sử địa phương và tìm hiểu các anh hùng
ở địa phương.
+ Tham quan các di tích lịch sử địa phương ở xa
- Các nội dung hoạt động sau, có một phận giáo viên còn gặp khó khăn khi
tổ chức thực hiện :
+ Nói chuyện thời sự, chính trị, văn hoá, xã hội, kinh tế ỏ địa phương
+ Trao đổi, thảo luận, thi tìm hiểu về lịch sử địa phương
+ Văn hóa, văn nghệ
+ Thi sáng tạo
+ Tham quan các di tích lịch sử địa phương ở xa

Như vậy, các nội dung giảng dạy lịch sử địa phương được nhà trường và
giáo viên thường xuyên tổ chức cho học sinh thực hiện là những nội dung hoạt
động dễ thực hiện, dễ tổ chức, ít tốn công sức thời gian, không cần có sự đầu tư
kinh phí. Các nội dung khác có tính sáng tạo mất nhiều thời gian, tốn nhiều sức
9
lực, trí tuệ và đòi hỏi có sự đầu tư kinh phí thì ít được hoặc chưa được nhà
trường đặt đúng tầm và chưa được giáo viên quan tâm thực hiện.
1.2.2. Những khó khăn trong việc giảng dạy lịch sử địa phương
* Khó khăn chủ quan:
Do giáo viên thiếu thời gian, do giáo viên thiếu kiến thức và năng lực tổ
chức hoạt động. Nhiều giáo viên nhận xét rằng giảng dạy lich sử địa phương là
việc làm chưa “thuận tay” với các giáo viên THCS. Thực tế trong trường THCS
lâu nay giáo viên chỉ chú tâm đến dạy học lịch sử dân tộc, chưa quan tâm thoả
đáng đến lịch sử địa phương; hơn thế nữa trong chương trình đào tạo giáo viên
THCS của các trường sư phạm từ lâu ít chú ý đến hình thành năng lực và kĩ năng
hoạt động giảng dạy lịch sử địa phương cho giáo sinh. Mặt khác để giảng dạy
lịch sử địa phương thực sự có hiệu quả đòi hỏi người giáo viên phải tốn nhiều
công sức, tốn nhiều thời gian – từ khâu sưu tầm, lựa chọn tài liệu cần thiết để sử
dụng, kế hoạch, thiết kế nội dung đến triển khai, tổ chức thực hiện. Ở một số nơi,
các tiết lịch sử địa phương được quy định trong chương trình còn bị xem nhẹ,
thiếu sự quan tâm, đầu tư nên giờ học nhàm chán, mang tính chất hình thức; có
giáo viên còn sử dụng các tiết lịch sử địa phương để dạy bù, ôn tập. Mặt khác,
phương pháp tiến hành các tiết dạy lịch sử địa phương vẫn theo lối dạy học trên
lớp là chủ yếu nên chưa tạo được hứng thú cho học sinh trong các giờ học lịch sử
địa phương.
* Khó khăn khách quan:
Do trường THCS thiếu thiết bị, phương tiện, cơ sở vật chất, kinh phí hoạt
động,thiếu tài liệu, sách hướng dẫn cũng làm hạn chế hiệu quả giảng dạy lịch sử
địa phương. Muốn giảng dạy lịch sử địa phương ở THCS hiện này ngoài điều
kiện nhân cách – tấm lòng và tài năng của nhà giáo, rất cần có những điều kiện

về cơ sở vật chất, kinh phí để thu hút, lôi cuốn học sinh, đồng thời lại cần có cả
môi trường hoạt động. Thực tế điều kiện của các trường THCS hiện nay phải
10
học cả sáng cả chiều, khuôn viên chật hẹp, giáo viên kiêm nhiệm nhiều việc, các
trường không có kinh phí dành cho chương trình lịch sử địa phương nên chỉ thực
hiện theo hình thức cho học sinh nghe thuyết giảng… Bên cạnh đó, tài liệu lịch
sử địa phương được sưu tầm, lưu giữ trong các nhà trường còn nghèo nàn.
Việc giảng dạy lịch sử địa phương chỉ được dành thời lượng 2 tiết/1năm
học/1 lớp trong chương trình vì vậy nên cán bộ quản lí giáo dục THCS dễ xem
nhẹ, giao khoán cho giáo viên làm, ít kiểm tra. Mặt khác các cấp quản lí giáo dục
THCS khi xuống kiểm tra cũng nặng về công việc chính khoá là dạy học.
Mặt khác công tác bồi dưỡng giáo viên hướng dẫn hoạt động này trong
những năm qua chưa thật sự chú trọng bồi dưỡng năng lực thiết kế, tổ chức và
thực hiện cho giáo viên. Vì thế, khi phải giảng dạy lịch sử địa phương không ít
giáo viên ngại việc và chưa biết cách làm cho học sinh hứng thú với việc tìm
hiểu.
Tóm lại thực tiễn hiện nay, việc giảng dạy lịch sử địa phương ở các trường
THCS đang diễn ra theo hướng “tự nhiên” đa dạng, phong phú; có nơi hoạt động
này dược diễn ra thường xuyên có bài bản, có nơi chỉ diễn ra rất giản đơn, hình
thức và nhiều hạn chế. Vì thế việc giáo dục học sinh THCS qua việc lịch sử địa
phương rất phức tạp và khó khăn, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục toàn diện.
1.2.3. Chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương ở trường PT DTNT
Tây Nguyên
* Thuận lợi :
- Lịch sử địa phương đã được đưa vào chương trình giáo dục trong nhà
trường từ năm 2002 nên giáo viên và học sinh không còn bỡ ngỡ trong việc nắm
bắt nội dung cũng như hình thức hoạt động.
- Học sinh ở nội trú thuận lợi cho việc tập trung, quản lý các hoạt động
ngoại khoá lịch sử địa phương.
11

- Địa điểm khuôn viên các trường nội trú tương đối thoáng mát, xanh,
sạch, đẹp.
- Ban giám hiệu nhà trường luôn động viên, khuyến khích giáo viên tổ
chức các hình thức giảng dạy lịch sử địa phương phong phú đa dạng.
- Thực hiện tốt các nội dung lịch sử địa phương còn có sự góp sức của các
thành viên trong nhà trường như Ban Giáo vụ, Ban Quản sinh, Đoàn Đội, Giáo
viên chủ nhiệm và các giáo viên bộ môn đến các lực lượng khác ngoài nhà
trường.
- Học sinh rất hứng thú vì được thay đổi môi trường, hình thức học tập từ
đó giúp lớp học sinh động.
- Đa số học sinh thích tìm tòi, học hỏi những điều mới, thích tham gia các
hoạt động, luôn thắc mắc về cuộc sống xung quanh, lịch sử địa phương nơi mình
sống và muốn giáo viên giải đáp.
- Nhiều học sinh đến từ các buôn cách mạng, có cha ông tham gia vào sự
nghiệp kháng chiến giành độc lập của dân tộc.
- Trong nhà trường nội trú, các em được học 2 buổi/ 1 ngày. Buổi chiều
còn nhiều giờ trống, giờ tự học rất thuận lợi về thời gian cho việc tổ chức các
hoạt động ngoại khóa tìm hiểu lịch sử địa phương.
* Khó khăn :
- Giáo viên mất nhiều thời gian cho công tác chuẩn bị.
- Nếu tổ chức ở sân trường, vườn trường hay ngoài trời đôi lúc còn phải
tuỳ thuộc vào tình hình thời tiết.
- Học sinh còn có những em chưa tích cực, tự giác tham gia.
- Đa phần học sinh là người đồng bào dân tộc thiểu số nên việc tiếp thu
học tập còn chậm.
- Do thường xuyên ở trong môi trường nội trú nên học sinh ít có cơ hội
tham quan các di tích cách mạng trong địa bàn.
12
- Trang thiết bị, phương tiện cho việc tổ chức giảng dạy còn hạn chế.
- Kinh phí tổ chức các hoạt động còn hạn chế.

13
Phần 2.
GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY LỊCH SỬ
ĐỊA PHƯƠNG Ở TRƯỜNG PT DTNT TÂY NGUYÊN
2. 1. Tạo sự chuyển biến về nhận thức cho cán bộ giáo viên, học sinh
về lịch sử địa phương
2.1.1. Đối với cán bộ giáo viên.
Cán bộ giáo viên là lực lượng nòng cốt quyết định chất lượng giáo dục và
giảng dạy vì vậy nâng cao nhận thức là một việc làm cần thiết.
Trước hết là đối với hiệu trưởng, người cán bộ quản lý trường học phải
nhận thức được tầm quan trong của giảng dạy lịch sử địa phương.Thấy được tầm
quan trọng của công giảng dạy lịch sử địa phương trong trường dân tộc nội trú,
giúp học sinh có hiểu biết về kiến thức địa phương và rèn luyện tình cảm yêu
quê hương đất nước. Qua đó hiệu trưởng không được xem nhẹ công tác này và
biết đầu tư thích đáng để việc giảng dạy lịch sử địa phương có chất lượng và đạt
được hiệu quả cao nhất.
2.1.2. Đối với giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm.
Sự hợp tác của giáo viên chủ nhiệm và giáo viên bộ môn lịch sử có vai trò
quyết định cho sự thành công của công tác giảng dạy lịch sử địa phương vì vậy
nâng cao nhận thức cho giáo viên là việc cần làm.
Thông qua hoạt động ngoại khoá như tổ chức tham quan, thi kể chuyện
lịch sử địa phương giúp giáo viên nhận thức tầm quan trọng của việc giảng dạy
lịch sử, đây là nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục nói chung và trường dân
tộc nội trú nói riêng nhằm góp phần giáo dục toàn diện học sinh. Đối với giáo
viên giảng dạy cần nắm vững và quán triệt mục đích, yêu cầu, nội dung, nhiệm
vụ giáo dục của giảng dạy lịch sử địa phương; khắc phục tư tưởng ngại khó
không tổ chức đa dạng các hoạt động tiếp cận lịch sử cho học sinh hoặc thực
hiện một cách sơ sài. Đặc biệt đối với giáo viên chủ nhiệm phải hiểu được tầm
14
quan trọng lịch sử địa phương từ đó có hướng hỗ trợ giáo dục học sinh để việc tổ

chức giảng dạy lịch sử địa phương đạt hiệu quả cao nhất.
2.1.3. Đối với học sinh
Đối với học sinh THCS, đây là lứa tuổi sắp làm người lớn nhưng chưa có
sự hiểu biết sâu sắc về địa phương nói chung, nhất là đối với các em đều là người
đồng bào nhận thức còn chậm. Vì vậy nhiệm vụ của giáo viên là giúp các em
hiểu được tầm quan trọng của lịch sử địa phương để các em tham gia đầy đủ, tích
cực và có ý thức hoạt động tốt.
2.2. Cần xây dựng kế hoạch hoạt động và chương trình thật cụ thể.
2.1.2 Các căn cứ, yêu cầu trong việc xây dựng kế hoạch:
- Xác định các căn cứ để xây dựng kế hoạch giảng dạy lịch sử địa phương
cho học sinh:
+ Căn cứ vào mục tiêu giáo dục THCS, kế hoạch giáo dục của trường
THCS.
+ Căn cứ vào các hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học của Bộ Giáo
dục và Đào tạo, của Sở Giáo dục và Đào tạo, của Phòng Giáo dục và Đào tạo đối
với cấp học THCS.
+ Căn cứ vào kế hoạch hoạt động giáo dục của toàn trường, của Đoàn
TNCS Hồ Chí Minh và Đội TNTP Hồ Chí Minh trong năm học.
+ Căn cứ nội dung chương trình lịch sử địa phương trong phân phối
chương trình.
+ Căn cứ vào khả năng hiện có về các mặt của học sinh trong lớp.
+ Căn cứ vào khả năng phối kết hợp của các lực lượng giáo dục khác ( Hội
phụ huynh học sinh, các cơ quan bảo trợ, các tổ chức xã hội, các giáo viên nhạc,
hoạ, thể dục; Tổng phụ trách …) trong năm học.
- Các yêu cầu sư phạm của việc xây dựng kế hoạch giảng dạy lịch sử địa
phương cho học sinh:
15
+ Đảm bảo sự thống nhất giữa mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung, phương pháp
và hình thức tổ chức giảng dạy lịch sử địa phương
+ Lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức hoạt động phải phù hợp với

đặc điểm lứa tuổi và cá nhân học sinh.
+ Đảm bảo tính hệ thống, tính liên tục của việc giảng dạy lịch sử địa
phương theo khối lớp.
+ Đảm bảo sự thống nhất giữa kế hoạch của từng lớp với kế hoạch trong
toàn trường với kế hoạch hoạt động của Đoàn, Đội …
- Lập kế hoạch giảng dạy trong năm học cho một lớp cho phù hợp môi
trường nội trú:
Việc xây dựng kế hoạch giảng dạy trong năm học cần lấy phân phối
chương trình làm định hướng.
- Lớp 6:
+ Số tiết dạy LSĐP theo PPCT: 1 tiết/năm.
+ Nội dung dạy: Khái quát về vùng đất và con người Đắk Lắk, trong đó
chủ yếu tìm hiểu những nét đặc sắc về văn hóa của các dân tộc bản địa Êđê, Mơ
nông.
- Lớp 7:
+ Số tiết dạy LSĐP theo PPCT: 3 tiết/năm.
+ Nội dung dạy: - Truyền thống đoàn kết ở Đắk Lắk
- Giới thiệu các anh hùng dân tộc Đắk Lắk
- Giới thiệu di tích lịch sử Đắk Lắk
- Lớp 8:
+ Số tiết dạy LSĐP theo PPCT: 01 tiết/năm.
+ Nội dung dạy: Tham quan nhà đày Buôn Ma Thuột
- Lớp 9:
+ Số tiết dạy LSĐP theo PPCT: 02 tiết/năm.
16
+ Nội dung dạy:
- Phong trào giải phóng dân tộc ở Đắk Lắk cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX
- Cách mạng tháng Tám ở Đắk Lắk
Giảng dạy lịch sử địa phương được tiến hành chủ yếu trong các tiết chính
khóa trên lớp theo phân phối chương trình đã quy định. Trước đó, giáo viên cho

học sinh về nhà tự tìm tư liệu (giáo viên giới thiệu sách tham khảo, trang web,
cho HS tìm kiếm thông tin). Sau đó, khi đến tiết học, học sinh sẽ trình bày nội
dung đã sưu tầm, chọn lọc. Giáo viên hướng dẫn, chỉnh sửa, bổ sung, kết luận về
nội dung lịch sử địa phương được học. Đặc biệt, giáo viên sẽ sử dụng tối đa
phương pháp kể chuyện, miêu tả nhân vật lịch sử, tường thuật các trận đánh, các
sự kiện lịch sử nổi bật của địa phương để tạo biểu tượng lịch sử và thông qua đó
bồi dưỡng lòng tự hào, tình yêu quê hương đất nước và hứng thú học tập lịch sử
của HS.
Trên cơ sở định hướng của các chủ đề tuỳ theo điều kiện của từng trường,
từng địa phương và khả năng, sở thích của học sinh mà lựa chọn những nội dung
hoạt động cho phù hợp.
2.2.2. Các nội dung trong việc xây dựng chương trình:
- Nhiệm vụ giáo dục :
Căn cứ vào các tính chất của các bài giảng và đặc điểm giáo dục của học
sinh trong lớp ( điểm mạnh và điểm hạn chế) để xác định nhiệm vụ giáo dục về
các mặt ý thức, thái độ, tình cảm và hành vi, kĩ năng cần đạt được theo từng tiết
học.
- Dự kiến người thực hiện :
Lực lượng chủ yếu thực hiện các hoạt động là học sinh của lớp nên cần lên
phương án phân công cụ thể chi tiết. Ngoài ra giáo viên cần có kế hoạch mời,
phối hợp các lực lượng tham gia cùng học sinh như : phụ huynh, các tổ chức
giáo dục xã hội, các chứng nhân lịch sử…
17
- Thời gian dành cho việc thực hiện :
Tuỳ theo nội dung, tính chất tiết dạy cũng như quỹ thời gian hiện có để
phân phối thời gian một cách hợp lí.
- Địa điểm tiến hành các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp :
Địa điểm tiến hành các hoạt động có thể ở lớp, ở sân trường, ngoài trường.
Trong đó, cần lưu ý những địa điểm ngoài trường khi tổ chức đi tham quan, tìm
hiểu… phải đảm bảo an toàn.

Sau đây là bản tóm tắt kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
- Bản tóm tắt kế hoạch giáo dục hướng nghiệp năm học (200 – 200 )
+ Trường ……………………
+ Lớp ………………………
+ Các căn cứ để lập kế hoạch giảng dạy lịch sử địa phương ( năm học 200
– 200 )
+ Kế hoạch giảng dạy lịch sử địa phương ( năm học ……. - ……….)
ST
T
Tê
n bài
giảng
Mụ
c tiêu
giáo dục
N
ội dung,
phương
pháp,
hình
thức
Ngư
ời thực
hiện
Th
ời gian
thực hiện
G
hi chú
1

2
…
* Để tổ chức giảng dạy lịch sử địa phương có hiệu quả, người giáo viên
phải thực hiện theo qui trình đảm bảo tính khoa học và chặt chẽ. Chính vì vậy,
quy trình tổ chức giảng dạy địa phương phải bao gồm các bước nhằm đảm bảo
tính lôgic trong tư duy và đảm bảo tính thực tiễn trong việc phát triển hoạt động.
18
Qui trình tổ chức giảng dạy lịch sử địa phương gồm các bước liên hoàn
với nhau :
- Tên cho bài học và xác định yêu cầu giáo dục .
- Xây dựng nội dung và xác định hình thức tổ chức bài học.
- Chuẩn bị cho bài học dành cho thầy và trò.
- Tiến hành bài học.
- Đánh giá, rút kinh nghiệm sau khi tiến hành bài học.
- Thực hiện theo qui trình như trên sẽ đem lại kết quả và hiệu quả giảng
dạy một cách tích cực.
2.3. Cải tiến nội dung và hình thức giảng dạy lịch sử địa phương
2.3.1. Cải tiến nội dung
Nội dung phân phối chương trình đã được Phòng giáo dục TP Buôn Ma
Thuột ban hành nhưng các trường cần có kế hoạch biên soạn chương trình giảng
dạy, sinh họat ngoại khoá trên cơ sở phần cứng theo quy định của Bộ và phần
mềm phù hợp với tình hình của trường nội trú và địa phương.
Lập kế hoạch và phân công các giáo viên phụ trách các chuyên đề lịch sử
địa phương. Những chuyên đề khi phân công cho giáo viên phụ trách phải phù
hợp với sở trường, chuyên môn của từng người hoặc người có khả năng tìm hiểu
và hứng thú với chuyên đề đó. Việc phân công các giáo viên đảm nhận một số
chuyên đề sẽ giúp giáo viên có điều kiện tìm hiểu, nghiên cứu sâu, khai thác tư
liệu đó nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương.
2.3.2. Cải tiến hình thức giảng dạy
* Dạy học tại thực địa:

Phối hợp với Đoàn thanh niên, Đội thiếu niên lồng ghép các nội dung lịch
sử địa phương vào các hoạt động ngoại khoá. Thành lập các tổ ngoại khóa lịch
sử địa phương và tổ chức cho học sinh tham quan dã ngoại liên quan lịch sử địa
phương.
19
Để hoạt động tham quan có kết quả cần:
+ Chọn nơi tham quan phù hợp.
+ Lập dự trù kinh phí cho chuyến đi.
+ Cử người hướng dẫn liên hệ trước. Người hướng dẫn học sinh đi tham
quan phải là người có hiểu biết về nơi cần đến và có kinh nghiệm tổ chức.
+ Trước khi đi tham quan phải trang bị kiến thức cho học sinh về nơi đến
tham quan.
+ Đặt mục đích yêu cầu cho học sinh cần đạt được trong chuyến tham
quan.
+ Sau khi tham quan tổ chức cho học sinh viết thu hoạch hoặc trao đổi
trực tiếp về cảm nhận của các em sau chuyến đi để nhà trường nắm được kết quả,
chất lượng của chuyến tham quan, từ đó rút kinh nghiệm cho những chuyến tham
quan khác.
Theo kinh nghiệm, có hai loại bài có thể tổ chức dạy tại thực địa địa
phương. Thứ nhất, những bài về lịch sử địa phương. Thứ hai, những bài học
trong chương trình lịch sử dân tộc nói về một sự kiện lớn xảy ra ở địa phương
như ở lịch sử lớp 9 bài 30. Hoàn thành giải phóng miền Nam thống nhất đất
nước (1973-1975) với các nội dung liên quan chiến thắng Buôn Ma Thuột.
* Nói chuyện lịch sử địa phương
Hướng dẫn học sinh sưu tập tư liệu và biên soạn thành bài để trình bày
trong những buổi nói chuyện lịch sử địa phương. Buổi nói chuyện có thể tiến
hành trong những dịp có những ngày lễ kỉ niệm như ngày 22/12, 3/2, 10/3… Bài
nói chuyện giúp các em biết cách lựa chọn và biên soạn tài liệu theo các chủ đề,
những kĩ năng phân tích, đánh giá, bình luận, nhận xét, so sánh các vấn đề lịch
sử. Mặt khác cũng rèn luyện khả năng lôi cuốn thu hút cảm hóa người nghe bằng

những hiểu biết và cách diễn đạt súc tích gây ấn tượng và giàu tính thuyết phục
của mình.
20
Bên cạnh đó, ở trường nội trú, nhằm tạo điều kiện cho các em học sinh có
cơ hội tiếp cận thêm thông tin, nhà trường thường xuyên mời các chứng nhân
lịch sử về nói chuyện tại đơn vị. Qua đó giúp các em hiểu hơn về những tấm
gương sáng ngời cách mạng và quá khứ oai hùng của địa phương và bồi đắp tình
cảm với quê hương.
* Dạ hội lịch sử:
Do là trường nội trú nên nhà trường luôn khuyến khích biên soạn những
vở kịch, hoạt cảnh lịch sử để học sinh luyện tập biểu diễn, hoặc tổ chức hái hoa
dân chủ trả lời câu hỏi nhận quà. Vào ngày thành lập Đoàn 26/3, tổ lịch sử phối
hợp với Đoàn trường tổ chức hội trại truyền thống địa phương. Hoạt động này lôi
kéo được đông đảo học sinh tham gia, rèn luyện tính tập thể, ý thức tổ chức kỉ
luật, ôn tập củng cố kiến thức, bồi dưỡng truyền thống dân tộc và cách mạng cho
thế hệ trẻ.
2.4. Tích hợp giảng dạy lịch sử địa phương vào chương trình lịch sử
cấp THCS
Trong tiến trình lịch sử dân tộc, mọi sự kiện có ý nghĩa toàn quốc đều diễn
ra ở một địa phương nhất định: nếu sự kiện ấy diễn ra ở địa phương mình thì
khai thác về sự đóng góp của nhân dân địa phương vào diễn biến của sự kiện.
Nếu không thì liên hệ sự kiện chung của lịch sử dân tộc đối với địa phương. Ví
như, trong khi dạy phần lịch sử cách mạng của dân tộc cần liên hệ với sự kiện
diễn ra ở Đắk Lắk có liên quan. Khi giảng dạy một tiết lịch sử địa phương cần
gắn với lịch sử chung cả nước để học sinh nhận thấy sự thống nhất trong đa dạng
của lịch sử dân tộc và những đóng góp của địa phương đối với phát triển lịch sử
toàn quốc. Ví dụ, như đối với lịch sử cách mạng địa phương Đắk Lắk thì trận
đánh Buôn Ma Thuột ngày 10/3 đã đóng góp vào cuộc Tổng tiến công và nổi dậy
mùa xuân năm 1975.
21

Ví dụ ở lịch sử lớp 9 bài 23. Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 và sự
thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trong quá trình giảng dạy phần III.
Giành chính quyền trong cả nước ta có thể giới thiệu về Cách mạng Tháng Tám
thành công ở Đắk Lắk
Ngày 17/8/1945 tỉnh bộ Việt Minh tỉnh Đắk Lắk quyết định khởi nghĩa
giành chính quyền ở các đồn điền CADA và một số đồn điền khác.
Ngày 19/8/1945 Ủy ban khởi nghĩa tỉnh Đắk Lắk được thành lập do đồng
chí Phan Kiệm làm trưởng ban.
Ngày 24/8/1945 cuộc mít tinh giành chính quyền được tổ chức trọng thể
tại sân vận động thị xã. Cuộc mít tinh biến thành cuộc biểu tình tuần hành qua
các đường phố trong thị xã. Cho đến vài ngày sau toàn bộ tỉnh Đắk Lắk hoàn
toàn được giải phóng; khởi nghĩa giành chính quyền ở Đắk Lắk thành công rực
rỡ.
2.5. Giảng dạy lịch sử địa phương gắn với cuộc sống thường ngày của
học sinh trường nội trú
Đối với học sinh người đồng bào trường dân tộc nội trú, phần lớn thời
gian các em học tập và sinh hoạt tại nhà trường. Bởi vậy, ngoài giờ học, chúng ta
có thể lồng ghép giảng dạy lịch sử địa phương, gắn với những gì gần gũi trong
cuộc sống thường ngày của các em.
Ví dụ, khi đặt tên cho các chi đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, ưu
tiên sử dụng tên của các anh hùng dân tộc tại tỉnh Đắk Lắk như Ama Khê,
N’Trang Lơng, Y Jút, Ama Jhao.
Tổ chức chương trình chăm sóc con đường danh nhân. Đoàn trường tổ
chức cho các em chăm sóc, dọn vệ sinh đường Nơ Trang Gưh và Thủ Khoa
Huân.
Tổ chức cho học sinh đi viếng và chăm sóc các nghĩa trang liệt sĩ, các nhà
bia tưởng niệm, các tượng đài của anh hùng liệt sĩ, viếng thăm và chăm sóc, nuôi
22
dưỡng các anh hùng, các nhân vật, nhân chứng lịch sử gắn liền với lịch sử cách
mạng địa phương; các Mẹ Việt Nam anh hùng còn sống.

Tổ chức các hình thức ngoại khóa như tiến hành cuộc dã ngoại hành quân
về nguồn, hành quân “Theo bước chân những người anh hùng”, thực hiện các
công tác xã hội, đi tìm Địa chỉ đỏ,
Tổ chức các cuộc hội thảo, giao lưu trao đổi, thi tìm hiểu lịch sử, hái hoa
học tập, dạ hội lịch sử xung quanh các chủ đề lịch sử, các ngày lễ kỉ niệm, các
ngày truyền thống lịch sử cách mạng địa phương.
Tổ chức cho học sinh đảm nhận phát thanh và làm các bản tin về các anh
hùng cách mạng tỉnh Đắk Lắk trong chương trình phát thanh măng non và cập
nhật bản tin hàng tuần.
Hướng dẫn cho các em sưu tầm một số tư liệu lịch sử địa phương liên
quan đến chương trình học tập bộ môn lịch sử, sưu tầm những mẩu chuyện,
những tư liệu về các nhân vật lịch sử ở quê hương.
Xây dựng phòng truyền thống lịch sử địa phương, tủ sách địa phương tạo
điều kiện dễ dàng cho học sinh tiếp cận thông tin.
Tóm lại, để đạt được việc giảng dạy lịch sử địa phương thu hút học sinh
tham gia một cách tự nguyện thì việc đổi mới phương pháp giảng dạy cũng như
các hình thức giảng dạy là một vấn đề cấp thiết. Vì vậy trước hết để thực hiện tốt
nhiệm vụ giảng dạy cần:
- Tổ chức bồi dưỡng các nội dung, phương pháp giảng dạy lịch sử thường
xuyên cho giáo viên.
- Đổi mới mạnh mẽ hơn phương pháp giảng dạy lịch sử địa phương nhằm
phát huy tính chủ dộng, sáng tạo của học sinh theo hướng tăng cường hoạt động
của học sinh. Tuỳ theo từng nội dung bài học, khi đã xác định rõ mục đích của
và am hiểu tâm lý học sinh, giáo viên có thể lựa chọn phướng pháp giảng dạy
phù hợp như thuyết trình nêu vấn đề, đóng vai, đàm thoại, tổ chức các trò chơi
23
- Các chuyên đề do giáo viên biên soạn cần được phát rộng rãi cho người
học làm tư liệu học tập vừa tiết kiệm thời gian ghi chép nhờ hệ thống kiến thức
đã được tóm tắt trong tài liệu vừa giúp giáo viên có thời gian để tổ chức các hoạt
động thực hành, ngoại khóa nhiều hơn.

- Các hình thức tổ chức dạy học cần được thay đổi đa dạng và phong phú
hơn vượt ra khỏi phòng học gắn học với hành như: Tổ chức bài học tại địa
phương, trong nhà bảo tàng, phòng truyền thống…
- Phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh trong sưu tầm, tiếp nhận tài
liệu, phân tích sự kiện, liên hệ kiến thức quá khứ với hiện tại, thực hiện các loại
bài tập thực hành có liên quan.
KẾT LUẬN
24
Giảng dạy lịch sử địa phương trong môi trường nội trú thật sự cần thiết,
quan trọng trong kế hoạch giáo dục vì nó tạo ra điều kiện môi trường thống nhất
với quá trình dạy học, để tiềm năng của mỗi cá nhân có cơ hội bộc lộ nhằm phát
triển các phẩm chất, năng lực của mình.
- Hầu hết các học sinh của tôi đều yêu thích lịch sử địa phương vì nó giúp
các em hiểu hơn về con người và địa phương, tạo ra hứng thú học tập và giúp các
em thêm yêu và tự hào về địa phương, quê hương đất nước.
- Giảng dạy lịch sử địa phương có chất lượng đòi hỏi người giáo viên mất
nhiều thời gian lên kế hoạch và tổ chức, giáo viên phải luôn bám sát cùng học
sinh để hiệu quả được cao nhất.
- Chương trình giảng dạy lịch sử địa phương ở bậc THCS hiện có rất
nhiều nội dung phong phú, nhiều vấn đề lịch sử của địa phương hấp dẫn. Sự
nhiệt huyết, đầu tư kỹ lưỡng của giáo viên trong từng bài giảng là yếu tố quan
trọng nhất giúp HS thêm yêu thích và dành nhiều đam mê hơn cho môn học lịch
sử nói chung cũng như lịch sử địa phương nói riêng.
KIẾN NGHỊ
- Cần thống nhất đưa vào khung phân phối chương trình cụ thể hơn trong
việc giảng dạy lịch sử địa phương (ví dụ ở lớp 6 ghi rõ tiết lịch sử địa phương
giảng dạy bài gì, nội dung gì).
- Cung cấp đầy đủ tài liệu, sách hướng dẫn, phương tiện hoạt động cho
giáo viên và học sinh.
- Đưa nội dung lịch sử địa phương vào nội dung kiểm tra một tiết, kiểm tra

học kì hoặc kì thi học sinh giỏi lịch sử để nâng cao sự quan tâm của thầy và trò,
bên cạnh đó giúp thầy cô giáo đánh giá chính xác mức độ tiếp thu, thái độ học
tập của học sinh để qua đó có hướng điều chỉnh nâng cao chất lượng giảng dạy.
25
- Các trường nội trú THCS cần chú trọng xây dựng phòng lịch sử, xây
dựng môi trường hoạt động thuận lợi; cần phân công trách nhiệm tổ chức thực
hiện từng nội dung bài giảng một cách hợp lí, thích hợp với khả năng, năng lực
của từng giáo viên, học sinh và phát huy được tiềm năng của họ.
- Cần thường xuyên mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng, nâng cao năng lực,kĩ
năng và phương pháp giảng dạy lịch sử địa phương cho giáo viên; tổ chức các
chuyên đề, hội thảo, hội giảng các tiết lịch sử địa phương.
26
PHỤ LỤC
Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu
Chính nhờ lòng kiên trì của tôi và sự ham thích tìm tòi học hỏi của học
sinh đã tạo động lực giúp tôi thực hiện công việc giảng dạy của mình ngày một
tốt hơn, thể hiện qua việc đánh giá kết quả của học sinh như sau :
* Năm học 2010- 2011:
- Học kì I:
Khối
SL
Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém
SL % SL % SL % SL % SL %
6 19 02 10.5 09 47.4 05 26.3 03 15.8
7 19 01 5.3 07 36.8 08 42.1 03 15.8
8 27 01 3.7 05 18.5 11 40.7 09 33.4 01 3.7
9 46 01 2.2 06 13 22 47.8 17 37
- Học kì II: (Áp dụng lịch sử địa phương vào giảng dạy)
Khối
SL

Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém
SL % SL % SL % SL % SL %
6 15 02 13.3 05 33.4 06 40 02 13.3
7 16 01 6.3 06 37.5 07 43.8 02 12.4
8 27 02 7.4 09 33.3 09 33.3 07 26
9 36 04 11.2 08 22.2 12 33.3 12 33.3
- Cả năm:
Khối
SL
Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém
SL % SL % SL % SL % SL %
6 15 02 13.3 06 40 05 33.4 02 13.3
7 16 01 6.2 06 37.5 07 43.8 02 12.5
8 27 01 3.7 08 29.6 11 40.7 07 26
9 36 03 8.3 06 16.7 15 41.7 12 33.3
* Năm học 2011- 2012:
- Học kì I:
Khối
SL
Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém
SL % SL % SL % SL % SL %
6 13 01 7.7 04 30.8 06 46.2 02 15.3
7 13 0 05 38.4 04 30.8 04 30.8
8 23 02 8.7 08 34.8 07 30.4 05 21.7 03 4.4
9 42 0 06 14.3 23 54.8 13 30.9
27