bài giảng ngữ văn lớp 7 tiet 48 thanh ngu

TIẾT 48 – THÀNH NGỮ

1


KIỂM TRA BÀI CŨ
Hãy tìm từ đồng âm trong các câu sau và giải nghĩa nó?

a/ Kiến bò đĩa thịt bò.

bò(1): động từ (con kiến bò);
bò(2): danh từ ( thịt con bò)

2

1

b/ Ruồi đậu mâm xôi đậu.
1

c/

2

đậu(1):động từ (con ruồi hạ cánh)
đậu(2): danh từ ( hạt đậu hông
cùng với gạo nếp)

Bà già đi chợ cầu Đông

Xem một quẻ bói lấy chồng lợi chăng?

1

Thầy bói gieo quẻ nói phán rằng:
“ Lợi
thì
có
lợi
nhưng
răng
không
còn”
2
3

lợi(1): tính từ
(phần thu về cho
bản thân: lợi lộc)
lợi(2,3): danh từ
( phần thịt bao
2
quanh chân răng)


TIẾT 48 – THÀNH NGỮ

I. Thế nào là thành ngữ
* Lưu
ý: Tuy
Cách
hiểuthành

Các
ngữ Đó
có
cấu
tạotừ
cố
nghĩa
của
làcụm
thành
Hãy
nhận
xétsố ít
gọi
hs
“lên
thác
địnhGV
nhưng
một
thành
ngữ
ngữ, vậy
về
cấungữ
tạo của
đọc
ghềnh”,
các xuống
thành

ngữ
nhưrút
thếravẫn có
em
từđổi
“lên
liệu
trong
“cụm
nhanh
như
những
biến
nhất
nào?
được kết
thác
xuống
trang
chớp
”,
“về
hamnúi
địnhSGK
như
“
luận gìđứng
ghềnh”
(nọ”->
có” “

143?
sợ
chết
này sống
trông
núi
cấu tạo của
thể
bớt
là núi
gì?thêm,
Dựa
đứng
này
trông
nó? vào
từ,
thay
đâuhay
em núi
núi kia”,
“mà
đứng
đổi các
từ
hiểu
được
này trông
núi
kháccủa

được
nghĩa
các
khác”…
không?
cụm
từ trên?

Nước non lận đận một mình,
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
Ví dụ: “ xuống thác lên ghềnh”, “vào ghềnh ra
thác”, “ lên thác vào ghềnh”, …
=> Khó thay đổi
=> Cấu tạo chặt chẽ, cố định.
+ Lên thác xuống ghềnh : Trôi nổi, lênh đênh,
phiêu bạt. → Phương thức ẩn dụ
+ Nhanh như chớp : Hành động mau lẹ, rất
nhanh, chính xác.→ Phương thức so sánh
+ Ham sống sợ chết : Hèn nhát → Nghĩa trực
tiếp từ các yếu tố cấu tạo nên.
=> *Cách hiểu nghĩa : + Nghĩa đen
+Nghĩa hàm súc 3
Ghi nhớ: SGK trang 144


TIẾT 48 – THÀNH NGỮ

II. Sử dụng thành ngữ
GV gọi
Vai trò ngữ

Em
hãy phân
hs đọc
pháp của
tíchliệu
cái hay
ngữ
các thành
củasgk
việc dùng
ngữ bên?
các thành ngữ
trong hai câu
trên?

- Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non.
(Hồ Xuân Hương)

- Bảy nổi ba chìm: -> làm Vị ngữ
-Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh
đào giúp cho em một cái ngách thông sang nhà
anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt
nạt thì em chạy sang…
( Tô Hoài)
- Tắt lửa tối đèn: Phụ ngữ cho động từ “ khi ”
→ Việc dùng thành ngữ khiến ý nghĩa cô
đọng, hàm súc, có tính hình tượng, biểu cảm
cao.
4

=> Ghi nhớ: SGK trang 144


TIẾT 48 – THÀNH NGỮ

III. Luyện tập

Gv gọi
hs đọc
Hãy tìm
bài tập
các thành
1
ngữ có
Hãy điền
trong hai
thêm các
đoạn
yếu tố để
trích đó
tạo thành
và giải
các thành
nghĩa nó?
ngữ trọn
vẹn?

* Bài tập 1:
a/ Thành ngữ: Sơn hào hải vị -> Các sản phẩm,
món ăn quý trên rừng dưới biển.

b/ Thành ngữ: Nem công chả phượng -> Món ăn
quý hiếm: nem làm từ thịt chim công, chả làm từ
thịt chim phượng hoàng
* Bài tập 3:
- Lời ăn tiếng nói
- Một nắng hai sương
- Ngày lành tháng tốt
- No cơm ấm áo
- Bách chiến bách thắng
- Sinh cơ lập nghiệp
5


TIẾT 48 – THÀNH NGỮ

III. Luyện tập
* Bài tập 4:
+ Chó treo mèo đậy: muốn tự bảo vệ mình có hiệu quả thì phải tuỳ cơ
úng biến, tuỳ từng đối tượng mà có cách hành xử tương ứng
+ Đánh trống bỏ dùi: làm việc thiếu trách nhiệm, không đến nơi, đến
chốnHãy sưu
+ Nước
mắt ítcá sấu: Hành động giả dối được che đậy 1 cách tinh vi, rất
tầm thêm
dễ đánh
nhấtlừa
10người nhẹ dạ cả tin.
thành
+ hồn
lạcngữ

phách xiêu: Hoảng sợ, mất bình tĩnh đến mức không làm chủ
chưa
được
bảnđược
thân.
giớiđầu
thiệu
+ giấu
hở đuôi: làm việc gì đó xấu, cố giấu nhưng rồi lại vô ý làm lộ
ra. trong sgk
và giải
+ chuột chạy cùng sào: hết sự lựa chọn, không còn lối thoát.
nghĩa ?
+ thừa gió bẻ măng-thừa nước đục thả câu: hành động trục lợi, lợi dụng
6
cơ hội, hoàn cảnh để kiếm lời và che giấu việc làm xấu xa của mình.


TIẾT 48 – THÀNH NGỮ

III. Luyện tập
* Bài tập 4:
+chở củi về rừng: một việc làm vô ích, đưa thứ nào đó về nơi đã có thừa.
+thả hổ về rừng: hành động nguy hiểm, tiếp tay cho kẻ ác có cơ hội tồn
tại.
+dậu đổ bìm leo: hành động lợi dụng cơ hội để phát triển trên kẻ khác
khi họ vừa gặp nạn.

IV. Hướng dẫn học bài ở nhà
- Học bài cũ phần Ghi nhớ SGK

- Làm các bài tập còn lại.
- Chuẩn bị: Bài viết TLV số 3

7