Tổ chức hoạt động ngoại khóa ở trường THPT qua các cuộc thi tìm hiểu lịch sử việt nam từ thế kỷ x XV

TRƯỜNG ĐẠI HỌC sư PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA LỊCH sử

DƯƠNG THỊ VÂN

Tổ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA Ở
TRƯỜNG THPT QUA CÁC cuộc THI
TÌM HIỂU LỊCH sư VIỆT NAM
TƯ THẾ KỈ X-XV

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
• • • •
Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học Lịch sử

HÀ NỘI - 2016


LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

Để hoàn thành khoá luận này, ngoài sự nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận được
sự động viên, giúp đỡ tận tình của cô giáo hướng dẫn, các thầy cô giáo trong khoa
Lịch sử, gia đình và bạn bè tôi.
Lời đầu tiên, cho phép tôi gửi lời cảm ơn chân thành tới TS. Hoàng Thanh Tú
- người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện khoá luận này.
Và tôi cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa, tập thể lớp
38C SP lịch sử, gia đình, bạn bè tôi đã luôn ở bên cạnh, động viên và ủng hộ tôi trong
thời gian qua.
Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn tập thể giáo viên và học sinh trường Sơn
Dương đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi thử nghiệm khoá luận này.

Là một sinh viên, lần đầu tiên làm quen với một đề tài nghiên cứu khoa học
ứng dụng nên bản thân không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Rất mong được
sự đúng góp ý kiến chân thành của quý thầy cô và bạn bè để đề tài này được hoàn
thiện hơn.
Tôi xỉn chân thành cảm ơn!

Hà nội, tháng 5/2016
Sinh viên thưc hiên •
•

Dương Thị Vân



1.1.

VỊ TRÍ, MỤC TIÊU, NỘI DUNG CỦA PHẦN LỊCH sử VIỆT NAM


Số thứ tự
1.1

Tên bảng
So sánh mức độ hứng thú của học sinh đối với hoạt

Trang
34

động ngoại khóa qua ý kiến của giáo viên và học sinh
1.2

So sánh các hoạt động ngoại khóa được tổ chức ở

36

trường phổ thông và các hoạt động học sinh được tham
gia
1.3

So sánh mức độ thường xuyên các thày cô tổ chức với

38

mức độ thường xuyên học sinh được tham gia hoạt
động ngoại khóa qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử
1.4

Ưu, nhược điểm của tổ chức hoạt động ngoại khóa qua

40

cuộc thi tìm hiểu Lịch sử thông qua ý kiến của giáo
viên và học sinh
2.1

Mức độ hứng thú của học sinh đối vói các hoạt động

90

ngoại khóa qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử trước và sau

thử nghiệm
Số2.2
thứ tự
1.1

Tên biểu đồ
Mức độ hứng thú với các hoạt động của học sinh trước
và sau
thửcác
nghiệm
So
sánh
hoạt động ngoại khóa được tổ chức ở

Trang
91
36

trường phổ thông và các hoạt động học sinh được tham
gia
1.2

So sánh mức độ thường xuyên các thầy cô tổ chức vói

38

mức độ thường xuyên học sinh được tham gia hoạt
động ngoại khóa qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử
2.1

Mức độ hứng thú của học sinh đối với các hoạt động

90

ngoại khóa qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử trước và sau
thử nghiệm
2.2

Mức độ hứng thú với các hoạt động của học sinh trước
và sau thử nghiệm

91


MỞ ĐẦU

1. Lí do chon đề tài
Trong công cuộc đổi mới đất nước và quá trình toàn cầu hóa hiện nay, nhu càu
chung của xã hội và thế giới là con người phải có được hiểu biết toàn diện về tất cả các
lĩnh vực, các môn học dưới mái trường phổ thông cũng đóng góp một phàn không nhỏ
vào việc đào tạo thế hệ ưẻ. Một trong số đó phải kể đến môn Lịch sử. Giáo dục cho học
sinh hiểu biết về Lịch sử nước nhà, khơi dậy trong trái tim thế hệ trẻ lòng yêu nước,
truyền thống quý báu của dân tộc để các em biết cố gắng học tập, làm việc, dựng xây
đất nước trên nền móng tổ tiên đã gây dựng là trách nhiệm mà tất cả mọi người phải
cùng nhau thực hiện.
Thực tế cho thấy, bên cạnh những người có hiểu biết và niềm dam mê tìm hiểu
lịch sử “nguồn cội” thì vẫn có một số người không có được những kiến thức dù là căn
bản nhất về lịch sử đất nước mình, dân tộc mình. Đó có thể là do cách học tập, truyền
tải kiến thức Lịch sử của nền giáo dục nước ta làm cho nhiều người không mấy ham mê
sử nước nhà.Trongcuộc điều tra với 1800 thanh niên thành phố Hồ Chí Minh được thực

hiện vào năm 1994 cho ta những con số giật mình: 39% không biết Hùng Vương là ai?
(trong đó có cả một số học sinh trường trung học phổ thông Hừng Vương), 49% không
biết Trần Quốc Toản- người anh hùng trẻ tuổi trong cuộc kháng chiến chống quân
Nguyên- Mông (có người cho rằng ông Trần Quốc Toản là ông Trần Phú), 64,6% không
biết Trương Công Định- ngưòi anh hùng chống Pháp nổi tiếng của Nam Bộ (thậm chí
có người khẳng định ông là 1 trong 108 hảo hán Lương Sơn Bạc). Riêng trong 468 sinh
viên của 9 trường đại học được điều tra thì 44% không biết Chu Văn An- nhà giáo dục
lớn đòi Trần. 59%không biết Lương Thế Vinh- nhà toán học Việt Nam danh tiếng thế kỉ
XV [24, 20- 24].
Học sinh không đam mê Lịch sử bởi thực hạng của việc dạy và học Lịch sử
trong nhà trường phổ thông hiện còn những tồn tại: nội dung bài giảng Lịch sử khô
khan, nặng về kiến thức, chưa gắn với các vấn đề thực tiễn, chưa hướng tới hình thành
được những năng lực cần thiết cho học sinh, phương pháp dạy học chậm đổi mới - chủ


yếu vẫn là thầy đọc trò chép, cho nên không tạo được hứng thú cho học sinh khi học
môn Lịch sử.
Trong dạy học Lịch Sử, cũng như các bộ môn khác ở nhà trường phổ thông,
ngoài việc tiến hành bài học nội khóa-hình thức dạy học cơ bản, còn có cáchoạt động
ngoại khóa (HĐNK). HĐNK có tác dụng tích cực đối với việc giáo dưỡng, giáo dục và
phát triển toàn diện của học sinh, góp phần quan trọng, cùng vói các bài lên lớp,thực
hiện tốt chức năng, nhiệm vụ bộ môn. HĐNK còn góp phần phát triển học sinh. Nếu bài
học nội khóa là hình thức bắt buộc của việc học tập, tuân thủ nghiêm ngặt chương trình
đã quy định về thời gian, nội dung...thì HĐNK lại mở ra một khả năng rộng lớn để hình
thành các thói quen,kỹ năng về trí tuệ và thực hành cho học sinh trong học tập Lịch sử.
Các em có thể tự chọn và tham gia một công tác họp với sở thích và trình độ của mình.
Tính chất tự nguyện trong việc tham gia hoạt động ngoại khóa đã phát huy năng lực
nhận thức độc lập, làm nảy sinh và phát triển hứng thú của học sinh, đáp ứng nguyên lí
giáo dục “học đi đôi với hành”, “lấy học sinh làm trung tâm”. Song do quan niệm chưa
đúng,nên các HĐNK ở trường phổ thông hiện nay còn nghèo nàn, hiệu quả chưa cao.

Một trong những hình thức ngoại khóa mang lại hiệu quả cao trong trường trung
học phổ thông (THPT) là thông qua các cuộc thi tìm hiểu về Lịch sử. Việc tổ chức các
cuộc thi tìm hiểu Lịch sử sẽ kích thích tinh thần tự học, tự tìm hiểu về Lịch sử, trí tưởng
tượng, sáng tạo... của học sinh. Vì vậy, việc đi sâu nghiên cứu và tìm hiểu hình thức dạy
học ngoại khóa thông qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử gắn với một giai đoạn Lịch sử cụ
thể trong chương trình dạy học Lịch sử ở trường phổ thông là thực sự càn thiết.
Với lí do trên tôi chọn đề tài ‘Tơ chức hoạt động ngoại khóa ở trường THPT
qua các cuộc thi tìm hiểu Lịch sử Việt Nam từ thế kỉ X-XV’ làmđề tài nghiên cứu
trong khóa luận của mình.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Vấn đề “Hoạt động ngoại khoá trong dạy học Lịch sử” đã được nhiều tác giả quan tâm
nghiên cứu. Ở nước ta, có thể kể đến một số công trình khoa học như:


HĐNK được nghiên cứu kĩ càng và trình bày rõ ràng, chặt chẽ trong cuốn
“Phương pháp dạy học Lịch sử” do tác giả Phan Ngọc Liên chủ biên (Nhà xuất bản
Đại học Sư phạm). Trong cuốn “Phương pháp dạy học môn Lịch sử ở trường THPT'
của tác giả Vũ Quang Hiển và Hoàng Thanh Tú cũng đã trình bày về vị trí, ý nghĩa, nội
dung và các hình thức, cách thức tiến hành HĐNK nhằm nâng cao hiệu quả dạy học bộ
môn lịch sử.Các tác giả đã tập trung đi sâu vào một số hình thức chủ yếu mang tính phổ
quát cho toàn bộ chương trình Lịch sử. Đây là nguồn tư liệu hết sức quý báu cho những
giáo viên giảng dạy bộ môn Lịch sử, giúp người giáo viên tiếp cận, đúc rút về mặt lí
luận và kinh nghiệm dạy học phục vụ cho công tác giảng dạy...
Tác giả Nguyễn Thị Côi với mong muốn giúp giáo viên Lịch sử ở trường phổ
thông có thể thực hiện tốt công việc giảng dạy của mình đã viết cuốn: “Các con đường,
biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học Lịch sử ở trường phổ thông”. Nội dung chính của
cuốn sách là đi sâu giới thiệu, phân tích những bài học Lịch sử trong thực tiễn dạy học
ở trường phổ thông được đánh giá đạt hiệu quả cao, các biện pháp để nâng cao hiệu quả
dạy học.

Trong cuốn “Công tác ngoại khóa môn Lịch sử ở trường phổ thông cấp II, cấp
Iir của Phan Ngọc Liên, Trần Văn Trị, Nguyễn Phan Quang (Nhà xuất bản Giáo dục 1968). Với cuốn sách này, tác giả đã trình bày quan niệm về HĐNK cũng như nội dung
và phương pháp tiến hành công tác ngoại khóa Lịch sử ở trường phổ thông qua 3 phần
như sau:
Phàn thứ nhất: Trình bày một số quan niệm về công tác ngoại khóa và ý nghĩa
của nó trong việc góp phàn thực hiện mục tiêu giáo dục. Các tác giả đó nêu lên hai đặc
điểm nổi bật của hoạt động ngoại khóa là nguyên tắc tự nguyện và phát huy tính tích
cực, chủ động của học sinh.
Phần thứ hai: Nêu lên cách thức tổ chức để tiến hành hoạt động ngoại khóa như:
tổ Lịch sử địa phương, tổ nghiên cứu Lịch sử, tổ phổ biến kiến thức Lịch sử và chỉ ra
nhiệm vụ, công việc của từng tổ. Các tác giả đó đưa ra một số hình thức ngoại khóa


như: đọc sách, kể chuyện, nói chuyện Lịch sử, trao đổi,dạ hội Lịch sử... và nêu ra các
đặc điểm của từng hình thức, yêu cầu và cách thức tiến hành nó.
Phần thứ ba: Cuốn sách đó nêu lên một số công tác ngoại khóa môn Lịch sử ở
ngoài trường như: công tác công ích xã hội, công tác biên soạn Lịch sử địa phương, nội
dung cụ thể và các yêu cầu của từng hoạt động.
Đây là tài liệu nghiên cứu một cách chung nhất về công tác ngoại khóa Lịch sử ở nước
ta. Nó là cuốn sách chuyên khảo đầu tiên, đặt cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo về
HĐNK Lịch sử.
Cuốn “Một số trò chơi Lịch sư" của Lương Ninhlà công trình nghiên cứu đi sâu
vào các vấn đề cụ thể của HĐNK. Tác giả đã giới thiệu tài liệu của nhà giáo dục Xô
viết GA. Gu - la - ghi-na về cơ sở tâm lí sư phạm của các trò chơi lịch sử và gợi ý biên
soạn tổ chức một số trò chơi phù họp với học sinh trung học cơ sở và THPT của Việt
Nam như: ô chữ, xúc xắc, quay số, bảng niên đại, ừò chơi mật mã, em có biết, phải hay
không phải, ủng hộ hay phản đối, nhận diện lịch sử.
HĐNK đã được nghiên cứu một phàn, một khía cạnh trong các khóa luận: ‘Tơ
chức hoạt động ngoại khóa trong dạy học Lịch sử ở trung tâm giáo dục thường xuyên
Hoàng Mai” của tác giả Trần Thị Oanh, khóa luận “7o chức một sổ hoạt động ngoại

khoá trong khoả trình Lịch sử Việt Nam 1919- 1945 (lớp 12 cơ bản)” của tác giả Phạm
Thị Hương. Các khóa luận này đã trình bày một cách có hệ thống từ: khái niệm, hình
thức, vai trò, ý nghĩa, xây dựng được một số chủ đề để tổ chức HĐNK, các tác giả khóa
luận cũng đã tiến hành tổ chức HĐNK ở trường THPT. Mặc dù vậy, khóa luận mới chỉ
dừng lại ở việc đề xuất hoặc tổ chức HĐNK một cách chung nhất, chưa đi sâu vào một
hình thức cụ thể nào.
Trên Tạp chí Giáo dục cũng có nhiều bài viết chuyên khảo bàn về HĐNK như:
“Biện pháp tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh THPT’’ của tác
giả Nguyễn Thị Thành - THPT dân lập Bình Minh - Hà Tây; “7o chức dạ hội Lịch sử về
Hồ Chỉ Minh cho học sinh với sự hễ trợ của phần mềm PowerPoint” của tác giả


Nguyễn Thị Côi - Đại học Sư phạm Hà Nội và Đoàn Văn Hưng - Đại học Quy Nhơn;
tác giả Đoàn Văn Hưng với bài viết“7o chức dạ hội Lịch sử về Bác Hồ”.Các bài viếtđã
đưa ra một số biện pháp tổ chức HĐNK tuy nhiên nội dung mới chỉ dừng lại ở mức độ
khái quát.
Nhìn chung, các công trình nghiên cứu về HĐNK Lịch sử rất phong phú và đa
dạng. Tuy nhiên, nghiên cứu và ứng dụng HĐNK gắn với những giai đoạn Lịch sử cụ
thể trong chương trình phổ thông chưa được các tác giả đê cập.
Thực hiện đề tài này, tác giả đã đi sâu nghiên cứu việc áp dụng tổ chức các
HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử trong một khoá trình Lịch sử, cụ thể là Lịch sử
Việt Nam từ thế kỉ X-XV (Lớp 10 - cơ bản) để nâng cao hiệu quả bài học Lịch sử và
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục Lịch sử.

3. Mục đích, nhiệm vụ, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1.

Mục đích nghiên cứu
Khóa luận tập trung nghiên cứu vai trò, nhiệm vụ, nội dung của hình thức

HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử trong dạy học Lịch sử ở trường THPT. Từ đó đề
xuất một số hình thức tổ chức HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử Việt Nam từ thế kỉ
X-XV.

3.2.

Nhiệm vụ nghiên cứu
Khóa luận đã đề ravà giải quyết các nhiệm vụ cơ bản sau:

-

Nghiên cứu các vấn đề lí luận về HĐNK trong dạy học Lịch sử ở trường THPT

-

Nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức các HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu
Lịch sử ở trường THPT hiện nay

-

Đề xuất một số định hướng tổ chức HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử Việt Nam giai
đoạn thế kỉ X-XV để nâng cao chất lượng dạy học

-

Thử nghiệm HĐNK cụ thể ở trường THPT và đánh giá hiệu quả của việc tổ chức
HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử

3.3.

Đối tượng nghiên cứu


Đối tượng nghiên cứu: Xây dựng và tổ chức HĐNK ở trường THPT qua cuộc thi tìm
hiểu Lịch sử Việt Nam thế kỉ X - XV,

3.4.
-

Phạm vi nghiên cứu

Khóa luận nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn của HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu Lịch
sử để đề xuất một số hình thức tổ chức HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử Việt Nam
từ thế kỉ X-XV để áp dụng vào thực tế dạy học Lịch sử

-

Tiến hành điều tra thực trạng tổ chức HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu trong dạy học môn
Lịch sử tại 3 trường THPT: THPT Sơn Dương, THPT Lý Nhân Tông, THPT Yên Lãng.

-

Tiến hành thử nghiệm tại lớp 10A3 trường THPTSơn Dương - Tuyên Quang.

4. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu
4.1.

Nguồn tư liệu
Để thực hiện đề tài này chúng tôi đã tiến hành thu thập tài liệu từ 2 hướng sau:

-

Nguồn tài liệu thành văn gồm các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc
ngành phương pháp dạy học Lịch sử của Nhà xuất bản Giáo dục, trường Sư phạm Hà
Nội, các tài liệu của Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Hà Nội,...

-

Nguồn tài liệu thực tế từ quá trình khảo sát thực trạng dạy học Lịch sử ở trường phổ
thông.

4.2.

Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi đã sử dụng một số phương pháp

sau:

-

Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Nghiên cứu tài liệu: đọc, sưu tầm và phân
tích những tài liệu từ sách báo, tạp chí, internet... về lý luận phương pháp dạy học, đổi
mới phương pháp dạy học, đặc biệt là lý luận về tổ chức HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu
Lịch sử.

-

Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
Thứ nhất là phương pháp quan sát: Dự giờ để thu thập thông tin, đánh giá khách quan
tình hình dạy học Lịch sử ở trường THPT.

Thứ hai là phương pháp điều tra, phỏng vấn: Tìm hiểu thực trạng tổ chức HĐNK qua
cuộc thi tìm hiểu Lịch sử, về thái độ của học sinh với môn học và nguyên nhân ảnh
hưởng đến thái độ học tập môn Lịch sử.
Thứ ba là phương pháp thực nghiệm: Thực nghiệm xây dựng và tổ chức HĐNK qua
cuộc thi tìm hiểu Lịch sử Việt Nam giai đoạn thế kỉ X-XV.
- Phương pháp thống kê toán học: xử lí số liệu về thực trang tổ chức HĐNK qua cuộc
thi tìm hiểu Lịch sử và kết quả học tập của học sinh sau khi tham gia HĐNK qua cuộc
thi tìm hiểu Lịch sử.

5. Đóng góp của khóa luận
Khẳng định ý nghĩa, vai trò của việc tổ chức HĐNK trong dạy học Lịch sử ở
trường THPT nói chung và tổ chức HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu lịch sử Việt Nam từ
thế kỉ x-xv.
Đánh giá được thực trạng của việc tổ chức HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử
Việt Nam từ thế kỉ X-XV ở trường THPT hiện nay.
Đề xuất các hình thức tổ chức HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử Việt Nam
từ thế kỉ x-xv.
Đóng góp vào cơ sở lý luận của việc nghiên cứu, cải tiến chất lượng
giảng
dạy môn Lịch sử.

6. Cấu trúc của khóa luân
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, Phụ lục, nội dung của khóa
luận được triển khai thành 2 chương cụ thể như sau:
Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc tổ chức HĐNK ở trường THPT qua
các cuộc thi tìm hiểu Lịch sử Việt Nam từ thế kỉ X-XV. Chương 2: Tổ chức HĐNK
ở trường THPT qua các cuộc thi tìm hiểu Lịch sử Việt Nam từ thế kỉ X-XV. Thử
nghiệm sư phạm.

Chương 1:
Cơ SỞ LÍ LUẬN VÀ THựC TIỄN CỦA VIỆC TỔ CHỨC
HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA Ở TRƯỜNG THPT QUA
CÁCCUỘC THI TÌM HIỂU LỊCH sử VIỆT NAM

1.1.
1.1.1.

Cơ SỞ LÍ LUẬN
Quan niệm về tổ chức HĐNK trong dạy học Lích sử ở trường THPT

1.LU. Các khái niệm HĐNK
Trong quá trình tổ chức dạy học, không chỉ có hình thức tổ chức dạy học nội
khoá mà bên cạnh đó còn có hình thức ngoại khoá. Đây là hình thức tổ chức dạy học
xuất hiện sau và hiện nay đang được nghiên cứu, áp dụng vào thực tiễn giảng dạy ở Việt
Nam. Vậy HĐNK là gì ?
Theo “Từ điển Tiếng Việt căn bản”, Nhà xuất bản Quốc gia Hà Nội - 2004:
“Ngoại khoá là môn học hoạt động ngoài giờ hoặc ngoài trời, ngoài chương trình chính
thức, phân biệt với nội khoá”[27].
Như vậy, HĐNK là hình thức tổ chức dạy học ngoài giờ lên lớp, không quy định
ừong chương trình,có tổ chức, kế hoạch, phương hướng xác định, hoạt động được tiến
hành dựa ưên sự tự nguyện của cả nhóm hay một nhóm học sinh, có sở thích, dam mê
về một môn học nào đó và có xu hướng muốn tìm tòi, nghiên cứu sâu thêm, dưói sự
điều khiển, hướng dẫn của giáo viên góp phần giáo dục học sinh một cách toàn diện.
Cụm từ “ngoại khóa” được dừng để phân biệt với hình thức học tập chính khóa
hay còn gọi là bài nội khóa. Hoạt động ngoại khóa là một hình thức của hoạt động
ngoài lớp và có tác dụng như bài nội khóa trong việc cung cấp kiến thức, phát triển kĩ
năng, giáo dục thái độ cho học sinh.

HĐNK là hoạt động được tiến hành theo những chủ đề, nội dung rất linh hoạt,
đa dạng (tuy vẫn phải sát vói nội dung học của bài nội khóa) nhằm làm phong phú, sâu
sắc những kiến thức Lịch sử của học sinh trên các mặt khác nhau của cuộc sống xã hội.


Nếu như bài học nội khóa thực hiện nội dung quy định trong chương trình môn
học, thể hiện trong sách giáo khoa và bắt buộc giáo viên phải thực hiện thì HĐNK có
nội dung bổ trợ cho những nội dung kiến thức học sinh đã thu nhận trong giờ học chính
khóa (do thời gian quy định nên còn hạn chế). HĐNK tạo điều kiện cho học sinh tìm
hiểu sâu sắc hơn về những kiến thức Lịch sử được học trong bài nội khóa và được tổ
chức tùy theo hoàn cảnh cụ thể của trường và địa phương. Bài nội khóa là bắt buộc,
giáo viên và học sinh phải tuân thủ nghiêm ngặt nội dung, thời gian quy định theo
chương trình, thì HĐNK giáo viên và học sinh có thể lựa chọn nội dung, hình thức tiến
hành cho phù họp điều kiện, khả năng, sở thích và trình độ của mình. Chính vì vậy
HĐNK có tác dụng rất lớn trong việc phát huy năng lực nhận thức cũng như gây hứng
thú trong học tập cho học sinh. Cả 2 hình thức đều là cơ sở tổ chức thực hiện các biện
pháp sư phạm thích họp, phù họp với yêu cầu, mục đích giáo dục của nhà trường phổ
thông. Vì vậy, việc chú trọng đến việc tổ chức HĐNK là một yêu cầu cấp thiết để tiến
tới mục tiêu giáo dục toàn diện.

1.1.1.2.

Các hình thức tổ chức HĐNK

Tham quan:
Tham quan di tích Lịch sử là hoạt động đi đến những nơi còn lưu giữ những dấu
vết của quá khứ (khu bảo tồn di tích Lịch sử) để thấy tận mắt, để mở rộng hiểu biết
hoặc học tập kinh nghiệm.
Hoạt động tham quan giữ một vị trí quan trọng trong dạy học Lịch sử ở trường
phổ thông. Những dấu vết của quá khứ, những hiện vật trưng bày trong bảo tàng không

chỉ cụ thể hóa kiến thức, mà còn để lại một ấn tượng mạnh mẽ nâng cao hứng thú học
tập và rèn luyện khả năng quan sát, phân tích cho học sinh.
Trong thực tế, có thể tổ chức hai loại tham quan Lịch sử chủ yếu, phù họp với
yêu cầu học tập và điều kiện tổ chức:
Thứ nhất, những cuộc tham quan phục vụ trực tiếp nội dung bài học nội khóa,
và có thể là bài giảng trong nhà bảo tàng, hoặc thực địa trên địa phương gần khu vực


trường học.
Thứ hai, những cuộc tham quan có tính chấtHĐNK ở nhà bảo tàng, di tích Lịch
sử xa trường, cuộc hành quân thăm chiến trường xưa. Công việc này đòi hỏi nhiều điều
kiện khó khăn, phức tạp để tổ chức, nên không thể tiến hành thường xuyên.
Sự phân chia hai loại tham quan Lịch sử trên chỉ có tính chất tương đối, vì hai
loại này thường đan xen nhau. Bài dạy tại thực địa cũng có phần tham quan. Các cuộc
tham quan ngoại khóa đều nhằm mục đích bổ sung kiến thức đã học.
Hoạt động này có thể do giáo viên độc lập tổ chức cho một lớp, hoặc một khối
lớp, nhưng cũng có thể kết họp với hoạt động của đoàn thanh niên, hội phụ nữ... ừong
việc tổ chức cắm trại, hành quân để giói thiệu, bổ sung một số kiến thức.
Hoạt động tham quan sẽ bổ trợ kiến thức Lịch sử cho học sinh về truyền thống
văn hóa, Lịch sử của dân tộc và mỗi địa phương, từ đó nâng cao ý thức bảo tồn và phát
huy các giá trị truyền thống dân tộc. Ngoài ra, tham quan còn có tác dụng lớn trong việc
phát huy tính chủ động, tích cực sáng tạo, trí thông minh và gây hứng thú học tập đối
vói học sinh. Do đó, tham quan di tích Lịch sử cần được nhà trường phổ thông tổ chức
thường xuyên cho học sinh, nhất là các di tích Lịch sử quê hương trong những dịp lễ
hội nhằm phát huy lợi thế nhiều mặt của di tích Lịch sử đối với việc giáo dục thế hệ trẻ.
Ngoài tổ chức tham quan di tích, bảo tàng Lịch sử; trong các buổi tham quan nhà máy,
công trường, nông trường... giáo viên cũng nên tổ chức cho học sinh đến phòng truyền
thống, nghe nói chuyện về đòi sống, cuộc đấu tranh của nhân dân ta trước cách mạng và
ngày nay.
Trong hoạt động tham quan, giáo viên có thể thiết kế thêm các nhiệm vụ (bài

tập, bài thu hoạch theo nhóm hoặc cá nhân) dưới các hình thức như: cuộc thi tìm hiểu
Lịch sử, bộ sưu tập tranh ảnh, phóng sự, bài báo...
Ke chuyện Lịch sử:
Kể chuyện Lịch sử tức là kể chuyện đời xưa, những điều mắt thấy, tai nghe về
quá trình hình thành, phát triển, hay sự tiêu vong của một sự kiện Lịch sử, bước ngoặt


Lịch sử, sứ mạng Lịch sử... Đây là hình thức ngoại khóa hấp dẫn, dễ làm và có tác dụng
giáo dục cao.
Có nhiều cách kể lại nội dung một cuốn sách hay đã đọc, một câu chuyện được
tìm hiểu qua tài liệu, hay của của chính người tham gia, chứng kiến sự kiện thuật lại.
Nội dung kể chuyện Lịch sửlà việc phổ biến kiến thức Lịch sử một cách khoa
học, chứ không phải những chuyện hư cấu. Do đó, nội dung câu chuyện kể phải có chủ
đề-một sự kiện, một nhân vật - dựa vào một tài liệu chính xác, tránh những chi tiết li kỳ
không có giá trị khoa học, không phù hợp với yêu cầu học tập.
Nội dung câu chuyện phải liên quan đến các sự kiện cơ bản trong bài học, chính
xác, tránh li kì không có giá trị khoa học, không phù hợp vói yêu cầu học tập. Kể
chuyện phải làm cho người nghe xúc động, như được sống lại sự kiện ấy, bằng cách cho
học sinh nhập vai vào câu chuyện.
Kể chuyện khác với thông báo.Như đã nói, thông báo cung cấp cho người nghe
một số tri thức nhất định, ngắn gọn, khô khan, còn kể chuyện bao giờ cũng có chủ đề và
có tình tiết. Ví dụ, khi thông báo các sự kiện về thời niên thiếu của Bác Hồ, ngưòi nghe
chỉ nắm được những nét chính (quê hương, gia đình, tên lúc nhỏ). Ke chuyện về thuở
thiếu thời của Bác với nhiều tình tiết sinh động nhằm khôi phục bức tranh lịch sử về
quê hương, gia đình, về thời thơ ấu của Bác...
Nội dung bài kể chuyện không chỉ có khối lượng sự kiện, tri thức được cung
cấp, mà còn bao gồm cả việc phân tích, nêu lên bản chất sự vật, hiện tượng.Nếu logíc
của câu chuyện kể được xây dụng ừên cơ sở những sự kiện, tri thức chính xác thì nó có
ý nghĩa giáo dục rất lớn. Thông thường một câu chuyện kể bao gồm những yếu tố sau
đây:

-Giới thiệu vấn đề
-Tình huống đặt ra
-Diễn biến sự kiện
-Câu chuyện kết thúc


-Sự phát triển của tình tiết đến cao độ.
Một câu chuyện có bố cục như vậy mang kịch tính cao, dẫn dắt người nghe qua các sự
kiện, làm cho họ ngày càng hứng thú (kể cả căng thẳng và suy nghĩ). Người nghe hứng
thú lắng nghe không phải chỉ vì được cung cấp các sự kiện, chi tiết hay, hấp dẫn mà còn
vì nội dung của câu chuyện có sức giáo dục mạnh mẽ.
Giáo viên có thể thiết kể tổ chức hoạt động ngoại khóa kể chuyện lịch sử dưới
hình thức một cuộc thi tìm hiểu lịch sử với các chủ đề như: danh nhân đất Việt, thần
đồng đất Việt, Hào khí Đông A... Giáo viên thiết kế một số nhiệm vụ cho học sinh phải
hoàn thành sau buổi kể chuyện: viết bài báo cáo, bài đánh giá...
Nghe nói chuyện Lịch sử:
Nói chuyện Lịch sử tức là trình bày những vấn đề Lịch sử một cách có hệ thống
trước đông người để cho người để cho người nghe hiểu rõ hơn về một sự kiện nào đấy.
Nói chuyện Lịch sử có nội dung, yêu càu cao hơn kể chuyện Lịch sử. Kể chuyện
chủ yếu là việc trình bày các sự kiện cụ thể nâng lên trình độ tư duy khái quát, còn nói
chuyện Lịch sử chủ yếu là làm cho người nghe nhận thức một cách khái quát, được
minh họa, dẫn chứng bằng các sự kiện cụ thể theo một chủ đề nào đó. Ví dụ, kể chuyện
về một cuộc đấu tranh chính trị của “Đội quân tóc dài” với nhiều tài liệu-sự kiện cụ thể
làm người nghe như được chứng kiến sự kiện này.
Nói chuyện Lịch sử phải có chủ đề rõ ràng, chủ đề phải phù họp với nội dung
chương trình nội khóa, vói nhiệm vụ chính trị trước mắt. Vì vậy, nói chuyện Lịch sử
không thể tổ chức thường xuyên và ở bất cứ nơi nào như kể chuyện Lịch sử. Nó thường
được tổchức nhân ngày kỉ niệm một sự kiện Lịch sử quan trọng, một danh nhân, lãnh tụ
cách mạng..., những đợt sinh hoạt chính trị, bồi dưỡng về văn hóa, nghiên cứu Lịch sử
địa phương. Người nói chuyện phải là người am hiểu sâu sắc vấn đề trình bày. Do đó,

người nói chuyện thường là giáo viên, cán bộ nghiên cứu cán bộ giảng dạy ở các trường
đại học, cán bộ làm công tác tuyên huấn. Trong một số trường họp đặc biệt, giáo viên
có thể bồi dưỡng cho một học sinh giỏi để nói chuyện Lịch sử với lớp, hay một học sinh


lớp trên nói chuyện với các học sinh lớp dưới.
Trong buổi nói chuyện, giáo viên gọi ý cho học sinh đặt một số câu hỏi cho các
vị khách mời và phát biểu cảm tưởng sau buổi nói chuyện và thiết kế nhiệm vụ cho cá
nhân hoặc nhóm học sinh.
Trao đổi, thảo luận:
Đây là hình thức ngoại khóa nhằm giúp học sinh bày tỏ ý kiến của mình để củng
cố kiến thức đã học, lòng tin sau khi đọc một quyển sách, nghe kể chuyện, nói chuyện
Lịch sử, hoặc suy nghĩ về một vấn đề nào đấy.
Có nhiều cách tiến hành ừao đổi thảo luận. Trước hết, có thể tổ chức ừao đổi
thảo luận trong phạm vi lớp. Đối với học sinh THPT, những cuộc trao đổi thảo luận
không chỉ để ghi nhớ nội dung một vấn đề, mà chủ yếu là khơi dậy những suy nghĩ độc
lập của các em. Trong quá trình ừao đổi, giáo viên cần động viên các em đề xuất và giải
quyết vấn đề theo suy nghĩ độc lập của mình, đồng thời cũng khiêm tốn học tập và tôn
họng ý kiến của bạn. Giáo viên theo dõi, kịp thời bổ sung những thiếu sót, uốn nắn các
lệch lạc; khi kết thúc thảo luận có nhận xét, đánh giá, rút kỉnh nghiệm.
Trao đổi, thảo luận được tiến hành trên cơ sở một số chủ đề quan họng, có tác
động đến việc bổ sung kiến thức đã học. Hình thức này rất phù họp với các nội dung,
chủ đề Lịch sử lớn, có tính chất tổng quát, giáo viên có thể kết cấu một hoặc nhiều chủ
đề Lịch sử tạo thành chủ đề chung cho buổi thảo luận, trao đổi. Ví dụ, trao đổi, thảo
luận về “ý nghĩa bước ngoặt” của việc thành lập Đảng với Cách mạng Việt Nam hay
“Thăng Longnghìn năm văn hiến”. Chủ đề nêu ra là những vấn đề cơ bản có tính chất
tổng họp, khái quát, những vấn đề mà nhiều người quan tâm, có liên quan đến cuộc
sống hiện tại.
Có những hình thức tổ chức trao đổi thảo luận với nội dung phong phú hơn, như
tổ chức các “hộp thư” trao đổi trên báo tường...

Xem phim Lịch sử:
Xem phim Lịch sử là HĐNK giúp học sinh tái hiện diễn biến, các hoạt động của


con người trong lịch sử qua các thước phim, phim tư liệu.
Ngoài những tài liệu chữ viết, tranh ảnh... thì phim là nguồn sử liệu rất quan
họng. Các sự kiện lớn của thế giới và Việt Nam được lưu giữ lại qua các đoạn phim tư
liệu.
Phim Lịch sử thì gồm nhiều nguồn khác nhau: phim tư liệu Lịch sử, phim tài
liệu, phim thời sự, phim điện ảnh...
Với hình thức xem phim Lịch sử, giáo viên có thể xây dựng chủ đề ngoại khóa
theo nội dung bộ phim.
Dạ hội Lịch sử:
Dạ hội Lịch sử là một hoạt động ngoại khóa có tính chất tổng họp, thu hút tất cả
học sinh trong lớp, trường tham dự.
Lực lượng tham gia dạ hội Lịch sử thường có hai nhóm: một số ít học sinh tham
gia biểu diễn và đông đảo học sinh khác là khán giả. Đối vói cả hai nhóm, dạ hội Lịch
sử có tác dụng củng cố, làm sâu sắc, phong phú thêm nhiều tri thức khoa học và nghệ
thuật, gợi dậy những xúc cảm làm cơ sở để giáo dục tình cảm bồi dưỡng óc thẩm mĩ,
gây hứng thú học tập bộ môn. Việc sử dụng tư liệu Lịch sử, phân tích các tác phẩm văn
học, nghiên cứu cách trình bày, thể hiện nội dung các tác phẩm văn học, Lịch sử sân
khấu.. .những bài nói chuyện Lịch sử, những tiết mục văn nghệ...không chỉ làm phong
phú kiến thức, mà còn rèn luyện khả năng độc lập làm việc, bồi dưỡng năng khiếu biẻu
diễn và cảm thụ nghệ thuật... cho học sinh.
Chủ đề của dạ hội Lịch sử rất phong phú.
-Chủ đề về Lịch sử địa phương là một nội dung khá hấp dẫn trong dạ hội Lịch sử, như
“Quê hương:quá khứ và hiện tại”...
-Các vấn đề về cuộc sống hiện nay trên thế giới và trong nước như: đấu tranh giữ gìn
hòa bình thế giới, thành tựu phát triển khoa học-kỹ thuật... Cũng có thể là chủ đề của dạ
hội Lịch sử.

- Các sự kiện,nhân vật Lịch sử (Việt Nam và thế giới) được tổ chức kỉ niệm ừong năm.


Muốn tiến hành dạ hội Lịch sử theo các chủ đề như trên có hiệu quả, phải thực
hiện các yêu cầu:
Thứ nhất, dạ hội phải có mục đích giáo dưỡng, giáo dục và phát triển rõ rệt,
nghĩa là phải phù họp vói chương trình, trình độ và yêu cầu học tập của học sinh. Thông
qua dạ hội Lịch sử, các em phải được bồi dưỡng về lòng tin đối với cách mạng, với
quần chúng nhân dân, thắt chặt hơn tình đoàn kết và củng cố thái độ học tập đúng đắn,
rèn luyện năng lực tư duy và hành động.
Thứ hai, dạ hội phải thu hút đông đảo học sinh tham gia, phải phát huy năng lực
độc lập, tính tích cực chủ động hoạt động và tinh thần tập thể của các em. Dĩ nhiên,
việc phân công phải tùy theo yêu cầu, tính chất của công việc, khả năng, trình độ của
học sinh.
Thứ ba, cần có kế hoạch chuẩn bị công phu. Ngay từ đầu năm học, giáo viên xây
dựng kế hoạch, tranh thủ ý kiến, sự ủng hộ họp tác của giáo viên bộ môn, của hội đồng
nhà trường và đoàn thanh niên. Việc lựa chọn học sinh để luyện tập các tiết mục không
được làm ảnh hưởng tới học tập và các công việc khác.
Thứ tư, linh hoạt và đa dạng hóa hình thức tổ chức sao cho gọn nhẹ, ít công sức
và kinh phí mà hiệu quả lại cao(đối với nhà trường và ảnh hưởng với địa phương).
Tái tạo bức tranh Lịch sử, gợi dậy không khí Lịch sử có tác dụng giáo dục là
những yêu cầu quan trọng của một dạ hội. Vì vậy, ngoài các tiết mục văn nghệ, cân
thiết tổ chức triển lãm, trang trí nhằm gây hứng thú cho người dự, làm sao cho họ cảm
thấy như mình đang sống, hay tham gia, chứng kiến sự kiện đã xảy ra. Triển lãm gồm
tranh ảnh, áp phích, minh họa, sách báo, các hiện vật, hay mô hình phục chế.. .có liên
quan đến chủ đề dạ hội, được trưng bày ở một góc hội trường, ừên đường vào hội
trường, hoặc hai bên sân khấu.
Ý nghĩa giáo dục của buổi dạ hội sẽ tăng lên nếu ttong buổi dạ hội có sự tham
gia của những “nhân chứng” của sự kiện: anh hùng, chiến sĩ cách mạng, những người
thân trong gia đình nhân vật Lịch sử...

Tổ chức tốt các buổi dạ hội không chỉ có tác dụng đối vói học sinh trong trường,
mà còn có ảnh hưởng lớn tới nhân dân địa phưcmg. Nó là một biện pháp có hiệu quả
gắn nhà trường với xã hội.
Sưu tầm, tìm hiểu Lịch sử:
Sưu tầm, tìm hiểu Lịch sử là quá trình học sinh học Lịch sử qua việc sưu tập
tranh ảnh, phim tư liệu, tài liệu...
Giáo viên nên hướng dẫn học sinh cách sưu tàm, nguồn tài liệu và trình bày sản
phẩm(một số tranh ảnh trên báo chí, bộ sưu tập cá nhân, những bài tường thuật tỉ mỉ về
các trận đánh trên báo chí, những tấm ảnh được công bố trong một số sách của tác giả
trong nước và người nước ngoài...).
Qua việc sưu tàm nguồn sử liệu, học sinh yêu thích môn Lịch sử hơn, mở rộng
thêm vốn tri thức Lịch sử.

1.1.1.3.

Tổ chức HĐNK qua các cuộc thỉ tìm hiểu Lịch sử
Tổ chức được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau, tuy nhiên ở trong khóa luận tôi

đề cập đến khái niệm tổ chức với tính cách là một hoạt động (hay là chức năng tổ
chức). Chức năng tổ chức là một trong những chức năng quan trọng của quy trình quản
lý. Mục đích của chức năng tổ chức là nhằm đảm bảo cung cấp đầy đủ kịp thòi số lượng
và chất lượng nhân lực, phối họp các nỗ lực thông qua việc thiết kế một cơ cấu tổ chức
hợp lý và các mối quan hệ quyền lực. Nội dung cơ bản của chức năng tổ chức là thiết
kế bộ máy, phân công công việc và giao quyền.
Chức năng tổ chức hướng đến việc phân chia những nhiệm vụ chung thành những công
việc cụ thể cho từng bộ phận với những quyền hạn tương ứng. Với những hàm nghĩa
này, chúng ta có thể hiểu chức năng tổ chức là sự phân chia các nhiệm vụ thành những
công việc, trao quyền hạn, xác định những nguyên tắc thích hợp cho các bộ phận và

quyết định quy mô thích họp cho từng bộ phận.
Với ý nghĩa trên, chúng ta hiểu tổ chức là quy trình thiết kế bộ máy, sắp xếp, bố
trí, sử dụng và phát triển các nguồn nhân lực nhằm thực hiện mục tiêu chung


Hoạt động cơ bản của chức năng tổ chức bao gồm: xác định những nhiệm vụ
thực hiện để đạt được mục tiêu chung; nhóm gộp các hoạt động này thành những bộ
phận; phân công người phụ trách các bộ phận và công việc của từng bộ phận đó; giao
phó quyền hạn tương ứng để thực hiện nhiệm vụ; xác lập cơ chế cho sự phối hợp hoạt
động giữa các bộ phận, và trong việc phối họp quyền hạn và thông tin, theo cả chiều
ngang và chiều dọc của cơ cấu tổ chức.
Như vậy, bản chất của chức năng tổ chức là thực hiện sự phân công lao động
họp lý (cả lao động quản lý và lao động cụ thể) để phát huy cao nhất khả năng của
nguồn nhân lực nhằm thực hiện hiệu quả mục tiêu chung. Vì thế, tổ chức là một công
việc chuyên môn vừa mang tính chất khoa học, vừa mang tính nghệ thuật.
HĐNK là hình thức tổ chức dạy học ngoài giờ lên lớp, không quy định ừong
chương trình,có tổ chức, kế hoạch, phương hướng xác định, hoạt động được tiến hành
dựa trên sự tự nguyện của cả nhóm hay một nhóm học sinh, có sở thích, dam mê về một
môn học nào đó và có xu hướng muốn tìm tòi, nghiên cứu sâu thêm, dưới sự điều
khiển, hướng dẫn của giáo viên góp phần giáo dục học sinh một cách toàn diện.
HĐNK là hoạt động được tiến hành theo những chủ đề, nội dung rất linh hoạt,
đa dạng (tuy vẫn phải sát vói nội dung học của bài nội khóa) nhằm làm phong phú, sâu
sắc những kiến thức Lịch sử của học sinh trên các mặt khác nhau của cuộc sống xã hội.
Các HĐNK cho phép học sinh tự thể hiện ý kiến và suy nghĩ, góp phàn xây
dựng kĩ năng lãnh đạo và áp dụng kiến thức vào thực tế. Học sinh biết cách học một
cách kiên nhẫn để đạt đến mục tiêu, phát triển tài năng hay kĩ năng cũng như xây dựng
nhân cách trong quá trình tự học tập. Học sinh có thể tham gia HĐNK ở lớp, trường
hoặc ngoài xã hội với nhiều lựa chọn khác nhau: thể thao, văn hóa, nghệ thuật, tình
nguyện...
Trong các HĐNK thì cuộc thi tìm hiểu Lịch sử là một hình thức mang lại hiệu

quả cao trong việc phát triển toàn diện học sinh. Cuộc thi tìm hiểu Lịch sử là hệ thống
cách thức, biện pháp tác động vào các đối tượng cụ thể, kích thích họ tích cực tìm hiểu,


tiếp thu, rèn luyện và thể hiện năng lực hành động, năng lực hiểu biết về Lịch sử, đạt
những chỉ tiêu nhất định do ban tổ chức hội thi đặt ra.
Cuộc thi tìm hiểu Lịch sử tổ chức trong các trường nhằm giáo dục, bồi dưỡng,
rèn luyện học sinh về các kiến thức Lịch sử, các kĩ năng càn thiết, thông qua các cuộc
thi tìm hiểu Lịch sử học sinh rút ra những bài học kinh nghiệm từ quá khứđể bổ trợ cho
hiện tại, tạo hứng thú cho các em thêm yêu Lịch sử từ đó bồi dưỡng thêm lòng yêu
nước của mỗi học sinh.
Như vậy, tổ chức HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu lịch sử là quy trình sắp xếp, bố
trí các nhiệm vụ nhằm tiến hành hoạt động giáo dục theo chủ đề do giáo viên đặt ra,
giáo viên đưa ra hệ thống cách thức, biện pháp để kích thích học sinh tích cực tìm hiểu,
tiếp thu, rèn luyện và thể hiện năng lực hành động, năng lực hiểu biết về Lịch sử nhằm
đạt được những chỉ tiêu đặt ra.

1.1.2.

Vai trò ỷ nghĩa của việc tổ chức hoạt động ngoại khóa qua các cuộc thi tìm

hiểu lịch sửở trường THPT
Các cuộc thi là dịp thu hút đông đảo các cá nhân, tổ chức vào các hoạt động tập
thể. Qua quá trình chuẩn bị và tham gia các cuộc thi, các cá nhân, tập thể sẽ tự giác, tích
cực, chủ động tìm hiểu luyện tập để nâng cao nhận thức, trình độ và có được những kĩ
năng hoạt động tập thể càn thiết.
Đây cũng là môi trường tạo cơ hội cho cá nhân bộc lộ năng khiếu, năng lực và
kiểm nghiệm khả năng, trình độ của mình về một vấn đề nào đó, từ đó, điều chỉnh nhận
thức hành vi của mình trong học tập, lao động, công tác và trong cuộc sống hàng ngày.
Cuộc thi cũng là diễn đàn để các cá nhân bày tỏ quan điểm nhận thức, tình cảm

của mình về các vấn đề mà họ quan tâm theo chủ đề cuộc thi, thông qua đó thấy được
trách nhiệm của mình.
Tổ chức HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử có tác dụng nâng cao hiệu quả
học tập môn Lịch sử, đây là một hướng đi mới để đưa đến kết quả học tập tốt hơn cho
học sinh THPT. Việc tổ chức HĐNK qua các cuộc thi tìm hiểu Lịch sử cũng có ý nghĩa


gần giống như ý nghĩa, vai trò của các cuộc thi:
Thứ nhất, việc tổ chức HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử kết họp với quá
trình giảng dạy bộ môn Lịch sử ở trường THPT và môn học khác thúc đẩy học sinh tích
cực, chủ động tìm hiểu các nguồn tài liệu liên quan đến chủ đề của cuộc thi, luyện tập
để nâng cao nhận thức, trình độ và có được những kĩ năng hoạt động tập thể cần thiết
trong một môi trường thể hiện sự thi đua với nhau.
Thứ hai, việc tổ chức HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử là nơi để học sinh
bày tỏ quan điểm, nhận thức, tình cảm của mình về các vấn đề mà học sinh quan tâm.
Thứ ba, tổ chức cuộc thi với cơ cấu giải thưởng hấp dẫn gắn với việc trao các
danh hiệu cá nhân, tập thể sẽ thu hút đông đảo các em học sinh tham gia hoạt động tập
thể của nhà trường, góp phần thu hút tham gia chú ý của phụ huynh học sinh. Các em
học sinh được bộc lộ, phát huy năng khiếu, năng lực và kiểm nghiệm kĩ năng, thái độ
của mình về một vấn đề nào đó. Từ đó góp phần điều chỉnh nhận thức, hành vi của
mình trong học tập, lao động công tác và trong cuộc sống hàng ngày.
Thứ tư, việc tổ chức HĐNK qua cuộc thi tìm hiểu Lịch sử góp phần vào việc
đánh giá kết quả môn học Lịch sử, đổi mới trong cách kiểm tra đánh giá.
Thứ năm, HĐNK đề cập, chứa đựng một nội dung kiến thức rộng lớn hơn, sự
kiện không chỉ diễn ra trong quá khứ mà những sự kiện ấy ngày được tăng lên theo thời
gian, tức là những sự kiện Lịch sử tiếp tục diễn ra trong hiện tại và tương lai, gắn với
thực tiễn.
Mặc dù HĐNK là hình thức dạy học không chính thức và cũng ít được áp dụng
ở nước ta, nhưng càng ngày chúng ta càng thấy được vai trò, ý nghĩa to lớn của nó.
HĐNK chính là hình thức dạy học bổ trợ cho hình thức dạy học nội khoá, ý nghĩa của

nó cũng thể hiện đầy đủ trên cả ba mặt: kiến thức, kĩ năng, thái độ. Bài học trên lớp là
hình thức tổ chức dạy học cơ bản nhung không phải là duy nhất. Đối với bộ môn Lịch
sử, nếu chỉ tập trung dạy các bài nội khóa thì sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc đạt đến
yêu cầu đổi mói, hình thành năng lực cho học sinh của bộ Giáo dục và Đào tạo. Chính


vì vậy, trong giáo dục nói chung và Lịch sử nói riêng lại rất cần đến việc kết họp nội
khóa với một phương thức học tập khác là HĐNK để đưa lại kết quả cao. HĐNK có tác
dụng lớn trong việc phát triển học sinh bởi nó bổ sung và làm sâu sắc công tác giáo dục
chính khoá.
Ý nghĩa của HĐNK thể hiện ở các mặt sau: - về mặt kiến thức:
Trước tiên, HĐNK có tác dụng củng cố kiến thức đã học trong các giờ nội khoá,
“góp phần bồi dưỡng, làm sâu sắc, phong phú và toàn diện tri thức lịch sử mà học sinh
thu nhận trên lớp”[3, 257].Nếu như ở trên lớp, học sinh chỉ được tiếp cận thông tin lịch
sử chủ yếu qua sách giáo khoa và bài giảng của giáo viên thì chưa đủ, có khi học sinh
thu nhận thêm kiến thức từ các kênh thông tin khác như băng đĩa, tư liệu mà giáo viên
cung cấp song rất ít ỏi bởi nó bị giói hạn trong thòi gian và nội dung chương trình quy
định sẵn. Vì thế, học sinh chỉ có thể nắm vấn đề ở mức tương đối, không có điều kiện
để biến tri thức nhân loại thành kiến thức của riêng mình. Để làm được điều đó, học
sinh càn được củng cố lại những kiến thức đã học một lần nữa. Nếu không có HĐNK,
điều đó khó có thể thực hiện và học sinh không tự chủ động ôn lại kiến thức mà dành
thời gian cho những việc khác. Chỉ có HĐNK mới có thể giúp học sinh tiếp xúc nhiều
lần với tri thức Lịch sử, qua đó, những gì mà các em đã học, đã biết được củng cố và
chứng minh thêm. Nhờ vậy, tri thức Lịch sử mà học sinh nắm được sẽ sâu sắc hơn,
khách quan hơn, bởi chính các em là người nghiên cứu, tìm tòi ra vấn đề bằng các hoạt
động thiết thực. Chính vì lý do trên mà HĐNK được xem là một trong những biện pháp
nhằm nâng cao hiệu quả bài học Lịch sử.
Thứ hai, HĐNK là cơ hội để bổ sung kiến thức cho học sinh mà trong chương
trình nội khoá không đủ điều kiện thực hiện. Nhờ HĐNK vói nhiều hình thức khác
nhau, học sinh được mở rộng thêm những kiến thức Lịch sử cần thiết, đồng thòi, bổ

sung và rèn luyện các kĩ năng một cách vững chắc hơn. Nhiều kiến thức bổ ích được
các em tự tìm hiểu, khám phá và thường thì những nội dung kiến thức thu nhận qua
HĐNK được nhớ lâu hơn.