quản lý hoạt động ngoại khóa ở trường thpt dân tộc nội trú tỉnh cao bằng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM



PHẠM MINH HƢƠNG



QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA
Ở TRƢỜNG THPT DÂN TỘC NỘI TRÚ
TỈNH CAO BẰNG




LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC








THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM



PHẠM MINH HƢƠNG



QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA
Ở TRƢỜNG THPT DÂN TỘC NỘI TRÚ
TỈNH CAO BẰNG

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14


LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC



Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. PHAN HỮU THAM



THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu,
kết quả nêu trong luận văn này là trung thực và chưa từng được ai công bố
trong bất kỳ công trình nào khác.
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014
Tác giả luận văn



Phạm Minh Hƣơng










Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

ii
LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới
TS. Phan Hữu Tham đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, chỉ bảo cho tác giả hoàn
thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn Hội đồng khoa học, các thày giáo, cô giáo Khoa
Tâm lý giáo dục, Khoa đào tạo sau Đại học trường Đại học sư phạm - Đại học

Thái Nguyên, các thày cô giáo trực tiếp giảng dạy và tham gia quản lý trong
quá trình học tập và làm luận văn tốt nghiệp.
Xin cảm ơn Ban giám hiệu, cán bộ, giáo viên, học sinh trường THPT
Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng, cùng bạn bè đã giúp đỡ, động viên, tạo mọi điều
kiện tốt nhất và đóng góp những ý kiến quý báu cho tác giả trong quá trình học
tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp.
Luận văn không tránh khỏi những sai sót, kính mong nhận được sự quan
tâm chỉ dẫn của các thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng nghiệp để kết quả nghiên
cứu được hoàn chỉnh hơn.
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014
Tác giả luận văn



Phạm Minh Hƣơng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT iv
DANH MỤC BẢNG v
MỞ ĐẦU 1
1. Lí do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 3
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 4
4. Các nhiệm vụ nghiên cứu 4

5. Giả thuyết khoa học 4
6. Phương pháp và phạm vi giới hạn nghiên cứu 4
7. Cấu trúc của luận văn 5
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGOẠI
KHÓA BỘ MÔN TRONG TRƢỜNG THPT 6
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu 6
1.1.1. Trên thế giới 6
1.1.2. Trong nước 10
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 12
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục 12
1.2.2. Quản lý nhà trường, quản lý trường THPT Dân tộc nội trú 16
1.2.3. Quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp 18
1.2.4. Quản lý hoạt động ngoại khóa bộ môn 19
1.2.5. Mối quan hệ giữa hoạt động ngoài giờ lên lớp với hoạt động ngoại
khoá và với các hoạt động dạy học, giáo dục 22
1.3. Một số vấn đề lý luận về hoạt động ngoại khóa bộ môn ở trường
THPT 22

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

iv
1.3.1. Vai trò ý nghĩa của hoạt động ngoại khoá bộ môn trong việc nâng
cao chất lượng dạy học cho học sinh ở trường THPT 22
1.3.2. Cơ sở giáo dục học - tâm lý học của việc tổ chức hoạt động ngoại
khoá bộ môn 27
1.3.3. Mục tiêu, nội dung, hình thức của hoạt động ngoại khóa bộ môn 31
1.3.4. Quản lý các hoạt động ngoại khóa bộ môn 34
1.3.5. Vai trò của giáo viên bộ môn, tổ trưởng bộ môn và hiệu trưởng
trong hoạt động ngoại khóa bộ môn 45
Kết luận chương 1 48

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA
BỘ MÔN Ở TRƢỜNG THPT DÂN TỘC NỘI TRÚ TỈNH
CAO BẰNG 49
2.1. Một vài nét về trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng 49
2.2. Tổ chức khảo sát hoạt động ngoại khóa bộ môn và quản lý hoạt động
ngoại khóa bộ môn ở trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng 51
2.2.1. Mục đích khảo sát 51
2.2.2. Nội dung khảo sát 51
2.2.3. Phương pháp khảo sát 51
2.2.4. Khách thể khảo sát 51
2.3. Thực trạng hoạt động ngoại khóa bộ môn ở trường THPT Dân tộc nội
trú tỉnh Cao Bằng 52
2.3.1. Thực trạng nhận thức của hiệu trưởng, giáo viên và học sinh về
hoạt động ngoại khóa bộ môn 52
2.3.2. Thực trạng các điều kiện tổ chức hoạt động ngoại khoá bộ môn ở
trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng 56
2.3.3. Thực trạng hoạt động ngoại khóa bộ môn ở trường THPT Dân
tộc nội trú tỉnh Cao Bằng 62

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

v
2.3.4. Đánh giá chung về thực trạng hoạt động ngoại khóa bộ môn ở
trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng 68
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động ngoại khóa bộ môn ở trường THPT
Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng 70
2.4.1. Công tác xây dựng kế hoạch hoạt động ngoại khóa bộ môn 71
2.4.2. Tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch ngoại khóa bộ môn 73
2.4.3. Chỉ đạo hoạt động ngoại khóa bộ môn 74
2.4.4. Kiểm tra và đánh giá hoạt động ngoại khóa bộ môn 75

2.4.5. Đánh giá chung về công tác quản lý hoạt động ngoại khóa bộ
môn ở trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng 76
Kết luận chương 2 78
Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA
BỘ MÔN Ở TRƢỜNG THPT DÂN TỘC NỘI TRÚ TỈNH
CAO BẰNG 79
3.1. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp 79
3.1.1. Đảm bảo tính phù hợp 79
3.1.2. Đảm bảo tính kế thừa và phát triển 79
3.1.3. Đảm bảo tính đồng bộ 79
3.1.4. Đảm bảo tính khả thi 80
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động ngoại khóa bộ môn ở trường THPT
Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng 80
3.2.1. Bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch ngoại khóa bộ môn cho
tổ trưởng bộ môn 80
3.2.2. Bồi dưỡng năng lực và rèn luyện kỹ năng tổ chức hoạt động
ngoại khóa cho giáo viên bộ môn 86
3.2.3. Tăng cường chỉ đạo mở rộng hình thức tổ chức hoạt động ngoại
khóa bộ môn 90
3.2.4. Đổi mới kiểm tra đánh giá gắn nội khóa với ngoại khóa 95

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

vi
3.2.5. Tăng cường huy động các nguồn lực để xây dựng các điều kiện
tổ chức tốt hoạt động ngoại khóa bộ môn 98
3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp 102
3.3. Khảo sát tính khả thi của các biện pháp 103
Kết luận chương 3 106
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 107

1. Kết luận 107
2. Khuyến nghị 108
TÀI LIỆU THAM KHẢO 110
PHỤ LỤC


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

iv
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt
Chữ viết đầy đủ
ĐH-CĐ
: Đại học - Cao đẳng
DTNT
: Dân tộc nội trú
GD&ĐT
: Giáo dục và Đào tạo
GV
: Giáo viên
HĐNGLL
: Hoạt động ngoài giờ lên lớp
NXB
: Nhà xuất bản
PHT
: Phó hiệu trưởng
PTDTNT
: Phổ thông dân tộc nội trú
QLGD

: Quản lý giáo dục
SL
: Số lượng
THPT
: Trung học phổ thông
TTBM
: Tổ trưởng bộ môn
UBND
XHCN
: Ủy ban nhân dân
: Xã hội chủ nghĩa


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

v
DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Số lượng, chất lượng đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên trường
THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng năm học 2012 - 2013 50
Bảng 2.2. Thành phần dân tộc của học sinh trường THPT Dân tộc nội trú
tỉnh Cao Bằng năm học 2012 - 2013 50
Bảng 2.3. Chất lượng hai mặt giáo dục của học sinh trường THPT Dân tộc
nội trú tỉnh Cao Bằng năm học 2012 - 2013 51
Bảng 2.4. Nhận thức về tác dụng và yêu cầu của hoạt động ngoại khoá 52
Bảng 2.5. Xếp hạng tầm quan trọng của các năng lực và phẩm chất của giáo
viên khi tổ chức hoạt động ngoại khoá 53
Bảng 2.6. Tác dụng của việc tổ chức hoạt động ngoại khoá bộ môn và những
yêu cầu cần đạt 53
Bảng 2.7. Nhận thức về mức độ cần thiết của việc tổ chức các hoạt động

ngoại khoá bộ môn 54
Bảng 2.8. Tầm quan trọng của các điều kiện với việc tổ chức hoạt động
ngoại khoá 54
Bảng 2.9. Số lần tổ chức hoạt động ngoại khóa của tổ bộ môn 63
Bảng 2.10. Hình thức tổ chức có tính quần chúng và số lượt học sinh
tham gia 63
Bảng 2.11. Hứng thú của học sinh đối với các hình thức hoạt động ngoại
khoá bộ môn 66
Bảng 2.12. Chất lượng giáo dục của trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao
Bằng năm học 2011 - 2012 và 2012 - 2013 68
Bảng 2.13. Ý kiến của cán bộ quản lý về lực lượng tham gia xây dựng kế
hoạch hoạt động ngoại khóa bộ môn 71
Bảng 2.14. Mức độ cần thiết và mức độ thực hiện xây dựng nội dung kế
hoạch hoạt động ngoại khóa bộ môn của hiệu trưởng, của tổ
trưởng bộ môn 71

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

vi
Bảng 2.15. Ý kiến về mức độ cần thiết và mức độ tiến hành các hoạt động
ngoại khoá bộ môn 73
Bảng 2.16. Những khó khăn của tổ trưởng bộ môn, của giáo viên khi tổ chức
thực hiện hoạt động ngoại khóa bộ môn 73
Bảng 2.17. Thực trạng chỉ đạo hoạt động ngoại khóa bộ môn của hiệu
trưởng, của tổ trưởng bộ môn 74
Bảng 3.1. Kết quả điểm trung bình cộng của các nhóm khảo nghiệm 104



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

1
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong xu hướng đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục, Bộ Giáo dục đã
ban hành nhiều chỉ thị, văn bản liên quan đến việc đẩy mạnh các hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp. Nội dung của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
đã được xác định trong Điều 26, Thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày
12/2011/TT-BGDĐT Ban hành Điều lệ Trường trung học cơ sở, trường trung
học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học: "Các hoạt động giáo dục
bao gồm hoạt động trong giờ lên lớp và hoạt động ngoài giờ lên lớp nhằm giúp
học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ
năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, xây dựng
tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi
vào cuộc sống lao động. Hoạt động giáo dục trong giờ lên lớp được tiến hành
thông qua việc dạy học các môn học bắt buộc và tự chọn trong chương trình
giáo dục của cấp học do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp bao gồm các hoạt động ngoại khoá về khoa
học, văn học, nghệ thuật, thể dục thể thao, an toàn giao thông, phòng chống tệ
nạn xã hội, giáo dục giới tính, giáo dục pháp luật, giáo dục hướng nghiệp, giáo
dục kỹ năng sống nhằm phát triển toàn diện và bồi dưỡng năng khiếu; các hoạt
động vui chơi, tham quan, du lịch, giao lưu văn hoá, giáo dục môi trường; hoạt
động từ thiện và các hoạt động xã hội khác phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý
lứa tuổi học sinh" [4].
Hoạt động ngoại khoá các môn học là một trong những hình thức hoạt
động ngoài giờ lên lớp có tác dụng góp phần nâng cao chất lượng học tập và
giáo dục cho học sinh. Hoạt động ngoại khoá bao gồm một số các hình thức tổ
chức như câu lạc bộ khoa học, dạ hội khoa học hay nghệ thuật, tổ ngoại khoá,
Đây là những hình thức tổ chức hoạt động dựa trên sự hứng thú và tự nguyện
của học sinh, như những trò chơi mà trong đó các em được trổ tài, được giao

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

2
lưu và được bộc lộ mình. Hoạt động này không chỉ giúp cho học sinh phát triển
nhanh về tư duy mà còn tạo cho học sinh khả năng ứng xử tốt, vận dụng kiến
thức tổng hợp linh hoạt, biết cách củng cố, mở rộng và nâng cao kiến thức, làm
cho học sinh hứng thú, yêu thích hơn môn học. Mặt khác, hoạt động ngoại khóa
bộ môn còn huy động được mọi học sinh cùng tham gia, là điều kiện thuận lợi
cho việc hình thành kỹ năng làm việc nhóm, kĩ năng giao tiếp - rất cần thiết cho
mỗi cá nhân trong cuộc sống và công việc ngày nay. Hơn thế nữa, hoạt động
ngoại khoá bộ môn cũng góp phần đắc lực vào việc cung cấp sự hiểu biết và
hình thành hứng thú nghề nghiệp cho học sinh. Thông qua các hoạt động ngoại
khoá, học sinh củng cố, mở rộng các kiến thức đã học, tìm kiếm các kiến thức
mới, phát triển hứng thú nhận thức các môn học, do đó kiến thức, kĩ năng của
các em vững chắc hơn, sâu hơn và rộng hơn.
Công tác ngoại khóa là một phần quan trọng, có mối quan hệ gắn bó
khăng khít với chính khóa. Ngoại khóa là một hoạt động bổ sung và nâng cao
chất lượng của chính khóa lên một bước. Phạm vi một giờ lên lớp không cho
phép người dạy truyền đạt hết tất cả những vấn đề mà việc dạy học phải hướng
đến. Bên cạnh những khái niệm, những công thức, tri thức,…việc dạy học cũng
phải quan tâm đến quá trình hình thành và phát triển các kĩ năng, các quan hệ
giao tiếp, các mối liên hệ gắn bó giữa người học với hiện thực cuộc sống, và
việc này liên quan mật thiết đến hoạt động ngoại khóa.
Hoạt động ngoại khóa có khả năng góp phần đào tạo người học toàn diện
về các mặt: trí, đức, thể, mĩ, vừa có lý luận vừa có thực hành, vừa có kiến thức
vừa có kĩ năng sản xuất, vừa có văn hóa nhà trường vừa có tri thức về đời sống
xã hội. Hoạt động ngoại khóa chính là cầu nối giúp học sinh vận dụng kiến thức
vào trong đời sống sinh hoạt, gần gũi với tập thể, với xã hội thêm một bước.
Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng là trường phổ thông công

lập dành cho con em các dân tộc thiểu số, con em các dân tộc định cư lâu dài
tại vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn của tỉnh; Việc giáo dục

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

3
các em trở thành những con người toàn diện về các mặt là mục tiêu và là nhiệm
vụ quan trọng của nhà trường bởi các em chính là nguồn đào tạo cán bộ dân tộc
cho địa phương, những người trực tiếp xây dựng bản làng, quê hương, tuy
nhiên các hoạt động ngoại khóa của nhà trường còn chưa có chất lượng và hiệu
quả, chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của xã hội và của ngành. Các
hoạt động này mới chỉ dừng lại ở những môn có thế mạnh (Ngữ văn, Sinh học)
và ngay cả những môn đó thì hình thức tổ chức cũng chưa phong phú, chưa tạo
được hứng thú thật sự cho học sinh. Nhiều môn học giáo viên chỉ chú trọng
cung cấp và nhồi nhét kiến thức, làm cho học sinh cảm thấy nặng nề, kết quả
học tập của các em không cao. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do các
nhà quản lý và giáo viên chưa được cung cấp đầy đủ lý luận về tổ chức và quản
lý hoạt động ngoại khoá môn học. Còn quá ít các công trình nghiên cứu về vấn
đề này. Giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục nói chung, cán bộ quản lý nhà
trường nói riêng chưa ý thức được đầy đủ về vai trò và tác dụng của các hình
thức hoạt động ngoại khoá. Hiểu biết của người giáo viên về hoạt động ngoại
khoá còn phiến diện, năng lực tổ chức ngoại khoá còn hạn chế, các nhà quản lý
chưa có được những biện pháp đồng bộ cần thiết để thúc đẩy các hoạt động
ngoại khoá bộ môn. Các điều kiện để tổ chức hoạt động ngoại khoá còn hạn
chế: thiếu địa điểm, thiếu phương tiện, đặc biệt là các tài liệu tham khảo,
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, chúng tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt
động ngoại khóa ở trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng” để nghiên
cứu và hy vọng có những đóng góp tích cực vào nâng cao chất lượng giáo dục
của nhà trường.
2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về công tác quản lý và tổ chức
hoạt động ngoại khóa, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động ngoại khóa bộ
môn nhằm góp phần nâng cao chất lượng học tập bộ môn của học sinh trường
THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

4
3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý hoạt động ngoại khóa bộ môn ở trường THPT
Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động ngoại khóa bộ môn ở trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao
Bằng (Các môn Toán - Vật lý - Hóa học - Sinh học - Ngữ văn).
4. Các nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của ngoại khóa và quản lý hoạt động ngoại
khóa ở trường THPT
4.2. Nghiên cứu thực trạng về hoạt động ngoại khóa và quản lý hoạt động
ngoại khóa ở trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng
4.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động ngoại khóa bộ môn ở trường
THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng
5. Giả thuyết khoa học
Hoạt động ngoại khóa bộ môn trong nhà trường THPT có một vai trò
quan trọng. Nếu đề xuất được hệ thống các biện pháp quản lý hoạt động ngoại
khóa bộ môn cho giáo viên và học sinh phù hợp với điều kiện của nhà trường
thì sẽ giúp học sinh học tập có hứng thú và đạt kết quả cao, phát triển toàn diện
các phẩm chất và năng lực của các em.
6. Phƣơng pháp và phạm vi giới hạn nghiên cứu
6.1. Phương pháp nghiên cứu

6.1.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận
- Phương pháp phân tích, tổng hợp, khái quát hoá, hệ thống hoá các tài
liệu và các văn bản.
- Phương pháp nghiên cứu lịch sử vấn đề, phát hiện và khai thác những
khía cạnh mà các công trình nghiên cứu trước đây chưa đề cập đến, làm cơ sở
cho việc nghiên cứu tiếp theo.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

5
6.1.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát, phỏng vấn, điều tra bằng ankét về thực trạng
hoạt động ngoại khóa và quá trình quản lý hoạt động ngoại khóa ở trường
THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng.
- Phương pháp xin ý kiến chuyên gia góp ý về cách xử lý kết quả điều
tra, các biện pháp quản lý.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm trong quản lý hoạt động ngoại khóa.
6.1.3. Nhóm phƣơng pháp xử lý số liệu
Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý kết quả điều tra, khảo sát.
6.2. Phạm vi giới hạn nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của quá trình quản
lý hoạt động ngoại khóa bộ môn ở trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng.
Từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động ngoại khóa bộ môn nhằm phát
triển toàn diện các phẩm chất và năng lực của học sinh trường THPT Dân tộc
nội trú tỉnh Cao Bằng.
Khách thể điều tra: thăm dò ý kiến của 03 cán bộ quản lý, 30 giáo viên
và 100 học sinh trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng về hoạt động
ngoại khóa bộ môn của nhà trường.
7. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục,

luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động ngoại khóa bộ môn trong
trường trung học phổ thông.
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động ngoại khóa bộ môn ở trường
THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng.
Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động ngoại khóa bộ môn ở trường
THPT Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

6
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
NGOẠI KHÓA BỘ MÔN TRONG TRƢỜNG THPT
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Trên thế giới
Hoạt động ngoài giờ lên lớp và hoạt động ngoại khoá là một phần quan
trọng trong chương trình giáo dục ở hầu hết tất cả các nước trên thế giới. Trong
lịch sử giáo dục, hoạt động ngoại khóa đã xuất hiện từ lâu, Rabơle (Francois
Rabelais (1494 - 1553)) nhà tư tưởng, nhà giáo dục thời kỳ Phục Hưng đã từng
nhấn mạnh “Việc giáo dục phải bao hàm các nội dung trí dục, đạo đức, thể
chất, thẩm mỹ… ngoài việc học ở nhà, còn có các buổi tham quan các xưởng
thợ, các cửa hàng, tiếp xúc với các nhà văn, các nghị sĩ, đặc biệt là mỗi tháng
một lần thầy và trò về sống ở nông thôn một ngày.” Isma’il Al-Qabbani (1898-
1963), nhà cải cách giáo dục tiên phong vĩ đại của Ai Cập đã đưa chủ nghĩa
thực dụng (do John Dewey - người Mỹ - khởi sướng) đến với nhân dân Ai Cập
và áp dụng nó rất thành công, đó là: sử dụng phương pháp giảng dạy theo
nguyên tắc “học đi đôi với hành, tăng khả năng quan sát, nhận thức, phân tích
và đánh giá. Phương pháp này ngược với phương pháp truyền thống: “đọc, viết,
nghe và đọc”. Phát triển tinh thần tự do, khuyến khích dân chủ, tự định hướng

và tôn trọng lẫn nhau giữa các trẻ, nuôi dưỡng khả năng sáng tạo”. [24]
J.A.Cô men xki - ông tổ của nền sư phạm cận đại trong thời gian làm cố
vấn giáo dục tại Hung ga ri đã rất coi trọng hoạt động ngoại khoá bộ môn. Ông
cho học sinh tham gia biểu diễn sân khấu để giúp các em ghi nhớ sâu sắc những
nội dung cần thiết. Ông thấy rằng những chàng trai thường ngày so ro, rụt rè
nay ra trước công chúng với vẻ tự tin, xử sự điềm tĩnh. Những con người mới
mấy tuần lễ trước còn đọc câu ngắc ngứ, bây giờ đã có thể nói một đoạn độc
thoại dài mà không phạm lỗi hoặc giải thích những khái niệm một cách hùng
hồn đầy tính thuyết phục. Cô men xki ở thời đó đã áp dụng phương pháp dạy
học mới, đặc biệt là việc mở rộng các hình thức học tập ngoài lớp, nhằm khơi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

7
dậy và phát huy những khả năng tiềm ẩn, nhằm rèn luyện cá tính cho học sinh,
đã chứng minh cho quan điểm giáo dục mới đầy tính thuyết phục. [21]
Đến thập niên 20, 30 của thế kỉ XX, A.S.Macarenco-nhà giáo dục nổi
tiếng người Nga đầu thế kỉ XX - đã bàn về tầm quan trọng của công tác này.
Ông phát biểu: “Tôi kiên trì nói rằng các vấn đề giáo dục, phương pháp giáo
dục không thể hạn chế trong các vấn đề giảng dạy, lại càng không thể để cho
quá trình giáo dục chỉ thực hiện trên lớp học, mà đáng ra phải là trên mỗi mét
vuông của đất nước chúng ta…” Nghĩa là “trong bất kì hoàn cảnh nào cũng
không được quan niệm rằng công tác giáo dục chỉ được tiến hành trong lớp”.
Trong thực tiễn công tác của mình, Macarenco đã tổ chức các hoạt động bên
ngoài lớp học trên cơ sở hoàn toàn tự nguyện, các em có thể xin ra khỏi tổ bất
cứ lúc nào, nhưng các tổ phải kỷ luật trong quá trình hoạt động. [20]
E. K. Krupskaja bàn về công tác ngoại khóa tại trong Hội nghị giáo dục
toàn quốc nước Nga năm 1938: “Nên hiểu cho đến cùng: như thế nào là hạnh
phúc của con em. Vấn đề này hoàn toàn không có nghĩa là phải chiều chuộng
phục vụ, phục vụ và phục vụ trẻ con như con em của một tên tư bản nào đó…

Biết gây nhiều hứng thú mới cho trẻ em, biết làm cho con em chúng ta phát triển
toàn diện, đó là cần thiết. Một trong những nhiệm vụ chủ yếu của công tác ngoài
trường là làm cho đời sống con em chúng thật sự trở thành đời sống có văn hóa,
dạy các em sống theo kiểu mới, sống tập thể. Nên để cho con em chúng ta được
học tập hơn nhiều nữa, gần gũi với đời sống nhiều hơn nữa”. [12]
Nhà sư phạm người Nga T.V Smiêcnôva cũng tổng kết lại rằng:
“Muốn giáo dục học sinh thành người có kiến thức văn hoá, trong các bài nội
khoá về văn học, tôi đã giới thiệu cho các em về các mặt khác nhau của nghệ
thuật, đào sâu những kiến thức đó trong hoạt động ngoại khoá bộ môn”. Ông
cho rằng “ Ngoại khoá để thu hút học sinh, làm cho họ hứng thú” và đi đến kết
luận rằng “công tác ngoại khoá cần được suy nghĩ kỹ và tiến hành ở tất cả các
lớp trong hệ thống giáo dục mà không được mang tính chất thất thường”.
Theo các nhà giáo dục Anh, hoạt động ngoại khóa giúp học sinh gắn kiến
thức với cuộc sống. Chính phủ Anh cho rằng, cần xem các hoạt động này là

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

8
một phần quan trọng của công tác giáo dục thế hệ trẻ. Để nâng cao chất lượng
và tăng cường số lượng các hoạt động này, chính phủ Anh đã đưa ra các qui
định về trách nhiệm của giáo viên và nhà trường, tăng cường các nguồn lực và
các điều kiện cho việc tổ chức các hoạt động ngoại khoá và các hoạt động
ngoài giờ lên lớp khác. Bà Ruth Kelly, Bộ trưởng Bộ Giáo dục Anh nhận xét:
các hoạt động ngoài giờ lên lớp, nhất là các hoạt động ngoại khoá đã làm giàu
chương trình học, tạo dựng niềm tin và củng cố kĩ năng cho học sinh.
Công trình nghiên cứu gần đây của các nhà giáo dục Mĩ, khảo sát 292 sinh
viên đại học, Mary Rombokas phát hiện: Có tương quan dương giữa việc tham
gia các hoạt động ngoại khóa ở trường trung học và thành quả học tập ở đại học
(Rachel Hollrah, 2007). Nói về những lợi ích mà các học sinh, sinh viên có thể
đạt được khi tham gia vào hoạt động ngoại khóa thì ngoài việc đạt được thứ hạng

cao trong học tập người ta nhấn mạnh đến khả năng tìm kiếm tri thức, sự phát
triển về kỹ năng sống và kỹ năng xã hội. Luyện tập các môn nghệ thuật, thể thao
học sinh có được nhiều thói quen tốt, tinh thần trách nhiệm trong cuộc sống. Các
học sinh tham gia vào việc tổ chức các sự kiện đạt được nhận thức về bản thân,
biết tự tin, tự trọng, tự hào. Các hoạt động xã hội tạo ra tình huống để học sinh
biết cách phân tích, giải quyết vấn đề một cách sáng tạo. Matt Craft cho rằng
hoạt động ngoại khóa còn có ảnh hưởng tích cực đến kỹ năng tổ chức và quản lý
thời gian của học sinh. Các hoạt động này chiếm mất một số buổi trong thời
khóa biểu của học sinh, trong khi nhiệm vụ chính của họ vẫn là học tập. Để có
thể tham gia được các hoạt động mà họ yêu thích, học sinh phải biết sử dụng thời
gian một cách hiệu quả, lập kế hoạch cá nhân một cách hợp lý nhất để có thể
hoàn thành được mọi nhiệm vụ (Rachel Hollrah, 2007). Trong hoạt động ngoại
khóa học sinh làm quen được với nhiều bạn mới, xây dựng tinh thần đồng đội,
kỹ năng làm việc hợp tác. Những kỹ năng này lại giúp họ thành công ở học
đường và trong nghề nghiệp tương lai. Học sinh dành thời gian cho các hoạt
động ngoại khóa cảm nhận ý nghĩa cuộc sống rất tích cực, đạt được thành tích
học tập cao hơn, có hành vi đạo đức tốt hơn trong nhà trường, có mối quan hệ và
xúc cảm tốt hơn, phát triển tốt hơn tránh được việc sa vào tệ nạn sử dụng các

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

9
chất kích thích và vi phạm pháp luật (Rachel Hollrah, 2007). Nghiên cứu so sánh
của các nhà giáo dục Mĩ năm 2002 giữa chất lượng giáo dục của Mĩ và 8 nước
trong khối G8 cho rằng, hoạt động ngoài giờ lên lớp và ngoại khoá là một trong
những điều kiện đem lại chất lượng giáo dục cao ở các nước. [25]
Các nhà giáo dục Nhật Bản nhấn mạnh tầm quan trọng của các hoạt động
ngoài giờ lên lớp và hoạt động ngoại khoá. Học sinh Nhật Bản dành khá nhiều
thời gian cho các hoạt động này vì hầu hết các trường học ở Nhật Bản là các
trường bán trú. Tuy nhiên, các hoạt động ngoài giời lên lớp này tập trung chủ

yếu vào việc giáo dục đạo đức và giáo dục truyền thống cho học sinh như dạy
các nghi thức giao tiếp theo tập tục của người Nhật, dạy cách pha trà, nấu
nướng, các nghề truyền thống của Nhật Bản Ngoại khoá các môn học chủ yếu
tổ chức qua các cuộc thi, các trò chơi ở trường và trên ti vi. Chương trình cải
cách giáo dục của Nhật Bản giảm bớt thời lượng các giờ lớp để tăng cường
nhiều hơn các hoạt động ngoài giờ lên lớp cho học sinh.
Nhà sư phạm A.T. Côp chi ê va xem hoạt động ngoại khoá bộ môn là để
nâng cao đạo đức và năng khiếu mọi mặt của học sinh. “Công việc chuẩn bị dạ
hội chuyên đề đã làm cho thầy trò gần gũi nhau. Thầy nắm vững được yêu cầu
xu hướng của học sinh, xác định thái độ đạo đức cho mỗi em”. Từ thực tiễn trải
nghiệm, nhà sư phạm A.T Côp chi ê va kết luận: “Công việc ngoại khoá nếu
được tiến hành có hệ thống không những nâng cao trình độ chung về sự tiến bộ
của học sinh mà còn cả về trình độ ngôn ngữ, kiến thức của các em” . [8]
Cai Rôp - Nhà giáo dục học người Nga đã viết: “ Khi đặt kế hoạch công
tác giảng dạy chung cho cả năm học mới, người hiệu trưởng phải xét kết quả
hoạt động ngoài lớp năm học trước và nhằm mục đích nâng cao thành tích của
học sinh, củng cố kỷ luật và nâng cao chất lượng giảng dạy của nhà trường, mà
định nhiệm vụ hoạt động ngoài lớp cho năm học sắp tới. Trong kế hoạch công
tác của nhà trường có dành một mục riêng cho hoạt động ngoài lớp. Mục đích
đó gồm mấy yếu tố sau: Xây dựng điều kiện và cơ sở vật chất cho hoạt động
ngoài lớp năm tới, các hoạt động ngoài lớp của nhà trường và của lớp, phân
phối lực lượng và định kỳ hạn cho kế hoạch. Về kế hoạch tỷ mỉ, cụ thể về cách

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

10
tổ chức các hoạt động quần chúng đặc biệt, hoặc các ngày nghỉ… thì người phụ
trách tổ chức và người chỉ đạo sẽ quyết định riêng và bổ sung cho kế hoạch
toàn năm. Những người phụ trách tổ chức và người chỉ đạo ấy chính là những
người được uỷ nhiệm thi hành những điều khoản bổ sung kia” [8].

Như vậy, các công trình nghiên cứu này đã làm nổi rõ tầm quan trọng
của các hoạt động ngoài giờ lên lớp, hoạt động ngoại khoá và chỉ ra một số biện
pháp cần thiết cho người hiệu trưởng phải làm gì để tổ chức và quản lý tốt các
hoạt động này nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
1.1.2. Trong nước
Ở nước ta, đã nhiều lần Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu giáo viên phải
chú ý giáo dục nhiều mặt cho học sinh như đức, trí, thể, mĩ, lao động. Trong
Thư gửi Hội nghị cán bộ phụ trách nhi đồng toàn quốc, Bác viết: “Trong lúc
học cũng cần làm cho các cháu vui, trong lúc vui cũng cần làm cho các cháu
học. Ở trong nhà trường, trong xã hội, các cháu đều vui, đều học” [19]. Từ
những năm 60, khi xây dựng chương trình giáo dục, Bộ Giáo dục đã xác định
rõ trong cuốn “ Giải thích chương trình quốc văn 1961 - 1962”: “ Muốn thực
hiện giáo dục và giáo dưỡng trong các môn học đạt kết quả đầy đủ thì ở nhà
trường cần tổ chức ngoại khoá. Hoàn cảnh kháng chiến trước đây chưa cho
phép chúng ta thực hiện đầy đủ công tác này cho nên trong chương trình cũng
chưa ghi phần ngoại khoá. Từ lúc hoà bình được lập lại, vấn đề này được nêu ra
và được các địa phương thực hiện lẻ tẻ. Trong chương trình mới công tác ngoại
khoá trở thành một phần quan trọng, khăng khít với nội khoá. Công tác ngoại
khoá không nên vì cái tên ngoại khóa của nó mà bị đặt vào một vị trí quá ư thấp
kém như một số trường vẫn làm như vậy. Công tác ngoại khoá không hề mâu
thuẫn gì với nội dung giáo dục, giáo dưỡng của nhà trường XHCN mà trái lại
bổ sung và nâng cao chất lượng của nội khoá lên một bước”.
Tác giả Phạm Lăng khi tìm hiểu hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường trung học Chu Văn An Hà Nội đã xác định nhiều hình thức hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp và nhấn mạnh: Nếu tổ chức hoạt động này một cách
khoa học sẽ không làm giảm đi chất lượng các môn học. [15]

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

11

Các tác giả Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt trong cuốn Giáo dục học cũng
nhấn mạnh vai trò và tác dụng của hình thức hoạt động ngọai khoá, coi đây là
một trong những hình thức dạy học có khả năng tạo hứng thú cho học sinh,
giúp các em mở rộng, nâng cao, khắc sâu kiến thức được tốt hơn.[14]
Trong chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam từ 2011 đến 2020 đã nêu
rõ quan điểm giáo dục của Đảng ta: "Giáo dục và đào tạo có sứ mạng đào tạo
con người Việt Nam phát triển toàn diện, góp phần xây dựng nền văn hóa tiên
tiến của đất nước trong bối cảnh toàn cầu hóa, đồng thời tạo lập nền tảng và
động lực công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Giáo dục và đào tạo phải góp
phần tạo nên một thế hệ người lao động có tri thức, có đạo đức, có bản lĩnh
trung thực, có tư duy phê phán, sáng tạo, có kỹ năng sống, kỹ năng giải quyết
vấn đề và kỹ năng nghề nghiệp để làm việc hiệu quả trong môi trường toàn cầu
hóa vừa hợp tác vừa cạnh tranh. Điều này đòi hỏi phải có những thay đổi căn
bản về giáo dục từ nội dung, phương pháp dạy học đến việc xây dựng những
môi trường giáo dục lành mạnh và thuận lợi, giúp người học có thể chủ động,
tích cực, kiến tạo kiến thức, phát triển kỹ năng và vận dụng những điều đã học
vào cuộc sống. Thông qua các hoạt động giáo dục, các giá trị văn hóa tốt đẹp
cần được phát triển ở người học, giúp người học hoàn thiện tố chất cá nhân,
phát triển hài hòa các mặt trí, đức, thể, mỹ". [9]
Nhìn chung các tác giả trên thế giới và trong nước đều đề cao vai trò và
tác dụng của hoạt động ngoại khoá bộ môn trong quá trình giáo dục học sinh,
xem hoạt động ngoại khoá bộ môn là một trong những hình thức tổ chức dạy
học quan trọng, không thể thiếu trong quá trình dạy học và giáo dục học sinh.
Tuy nhiên bên cạnh việc khẳng định tính cần thiết của việc tổ chức
hoạt động ngoại khoá bộ môn, những công trình nghiên cứu này chưa chỉ ra
một cách cụ thể việc cần tổ chức và quản lý hoạt động ngoại khoá bộ môn ra
sao? Làm thế nào để hoạt động ngoại khoá bộ môn trong nhà trưởng trung
học phổ thông thực sự là một hoạt động thường xuyên có kết quả tốt? Các
công trình nghiên cứu chưa chỉ ra cách thức cho nhà quản lý khi tổ chức
hướng dẫn thực hiện các tổ nhóm chuyên môn đưa hoạt động ngoại khoá bộ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

12
môn vào trong kế hoạch năm học … Điều này khiến cho không ít trường
trung học phổ thông vẫn cảm thấy hoạt động ngoại khoá bộ môn còn là việc
làm có tính hình thức, ép buộc…
Vì thế việc xây dựng cơ sở lý luận cho quản lý hoạt động ngoại khoá bộ
môn cần thiết giúp nhà quản lý có cơ sở điều hành công tác chuyên môn của nhà
trường nói chung, hoạt động ngoại khoá bộ môn nói riêng đạt kết quả tốt hơn.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục
1.2.1.1. Quản lý
Theo quan điểm của lý thuyết hệ thống, thì quản lý là phương thức tác
động có chủ đích của chủ thể quản lý lên hệ thống, bao gồm hệ các quy tắc ràng
buộc về hành vi đối với mọi đối tượng ở các cấp trong hệ thống nhằm duy trì
tính trội hợp lý của cơ cấu và đưa hệ thống sớm đạt đến mục tiêu.
Theo quan điểm của điều khiển học, thì quản lý là chức năng của những
hệ có tổ chức, với bản chất khác nhau, nó bảo toàn cấu trúc các hệ, duy trì chế
độ hoạt động. Quản lý là tác động hợp quy luật khách quan, làm cho hệ vận
động vận hành và phát triển.
Các nhà quản lý theo thuyết quản lý khoa học, mà đại diện tiêu biểu là
Frederics William Taylor (Mỹ - 1856 -1915) cho rằng “Quản lý là nghệ thuật
biết rõ ràng, chính xác cái gì cần phải làm và làm cái đó như thế nào, bằng
phương pháp tốt nhất, rẻ nhất”.
Mác cũng đã từng khẳng định: “Bất cứ lao động xã hội hay cộng đồng
trực tiếp nào được thực hiện ở quy mô tương đối lớn đều cần ở chừng mực nhất
định đến sự quản lý. Quản lý là xác lập sự tương hợp giữa các công việc cá
nhân và hình thành những chức năng chung xuất hiện trong toàn bộ cơ thể sản
xuất, khác với sự vận động của bộ phận riêng lẻ của nó”. [10]

Nhiều nhà nghiên cứu Việt Nam, xuất phát từ các góc độ khác nhau cũng
đã đưa ra những khái niệm quản lý.
Theo giáo sư Hà Thế Ngữ thì “Quản lý là một quá trình định hướng, quá
trình có mục tiêu, quản lý một hệ thống là quá trình tác động đến hệ thống
nhằm đạt được những mục tiêu nhất định”. [22]

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

13
Theo Nguyễn Minh Đạo thì quản lý thực chất là sự tác động liên tục, có
tổ chức, có định hướng của chủ thể lên khách thể về các mặt chính trị, văn hoá,
kinh tế, xã hội, giáo dục bằng một hệ thống các luật định, chính sách, nguyên
tắc, phương pháp, biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự
phát triển của đối tượng.
Theo Hà Sĩ Hồ trong cuốn “Những bài giảng về quản lý trường học” thì
quản lý là một quá trình có định hướng (có chủ đích) có tổ chức, lựa chọn trong
số các tác động có thể có, dựa trên các thông tin về tình trạng của đối tượng và
môi trường, nhằm giữ cho sự vận hành của đối tượng được ổn định.
Theo Nguyễn Văn Lê “Quản lý một hệ thống xã hội là khoa học và nghệ
thuật tác động vào hệ thống động mà chủ yếu là vào những con người, lên từng
thành tố trong hệ thống bằng những phương pháp thích hợp, nhằm đạt các mục
tiêu đề ra cho hệ thống và cho từng thành tố của hệ thống.” [16]
Một xu hướng nghiên cứu phương pháp luận quản lý ở Việt Nam trong
cuốn “Khoa học tổ chức và quản lý” của nhiều tác giả: Đặng Quốc Bảo,
Nguyễn Văn Bình, Nguyễn Quốc Chí (NXB thống kê, Hà Nội 1999, tr 176)
cho rằng: hoạt động quản lý nhằm làm cho hệ thống vận động theo mục tiêu đặt
ra, tiến đến trạng thái có chất lượng mới. Quản lý về bản chất bao gồm quá
trình “Quản” và quá trình “Lý”.
Quản: là coi sóc, giữ gìn, là duy trì - ổn định.
Lý: là sửa sang, sắp xếp, là đổi mới - phát triển.

Hệ ổn định mà không phát triển tất yếu dẫn đến suy thoái.
Hệ phát triển mà thiếu ổn định tất yếu dẫn đến rối ren.
Như vậy: Quản lý = Ổn định + Phát triển
Trong quản phải có lý; trong lý phải có quản; ổn định đi tới sự phát triển,
phát triển trong thế ổn định. [7]
Như vậy, mặc dù có những kiến giải khác nhau nhưng đi sâu tìm hiểu
bản chất khoa học của các khái niệm đã nêu về quản lý, có thể dễ dàng nhận
thấy giữa chúng luôn có sự thống nhất.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

14
Quản lý là khoa học vì nó là những tri thức được hệ thống hoá và là đối
tượng nghiên cứu khách quan đặc biệt. Quản lý là khoa học nghiên cứu, lý giải
các mối quan hệ, đặc biệt là mối quan hệ giữa chủ thể và khách thể quản lý.
Quản lý là nghệ thuật bởi nó là hoạt động đặc biệt đòi hỏi sự khéo léo,
tinh tế và linh hoạt trong việc sử dụng những kinh nghiệm đã quan sát được,
những tri thức đã được đúc kết nhằm tác động một cách có hiệu quả nhất tới
khách thể quản lý.
Nói đến quản lý thì đồng thời cũng phải hiểu quản lý bao giờ cũng có định
hướng, có mục tiêu, có tổ chức, có tác động tương ứng, phù hợp, nhằm hướng
dẫn, điều khiển những đối tượng quản lý để đạt tới mục tiêu định sẵn.
Cuối cùng, tồn tại với tư cách là một hệ thống, quản lý bao gồm các
thành phần: chủ thể quản lý, khách thể quản lý, cơ chế quản lý và mục tiêu
chung. Chủ thể quản lý tạo ra các tác động quản lý, còn khách thể quản lý tạo
ra các sản phẩm có giá trị sử dụng, hiện thực hoá mục tiêu đã định và làm thoả
mãn mục đích của nhà quản lý. Chủ thể quản lý luôn là con người và có cơ cấu
tổ chức phụ thuộc vào quy mô, độ phức tạp của khách thể quản lý. Khách thể
quản lý là đối tượng chịu sự điều khiển, tác động của chủ thể quản lý, khách thể
quản lý bao gồm con người, các nguồn tài nguyên, tư liệu sản xuất

1.2.1.2. Quản lý giáo dục
Cũng như các lĩnh vực khoa học xã hội khác, giáo dục cũng có một quá
trình phát triển và không ngừng hoàn thiện hệ thống lý luận của mình. Tìm hiểu
lịch sử phát triển của giáo dục là tìm hiểu quá trình hình thành, hoàn thiện các
quan điểm giáo dục, làm cho giáo dục ngày càng gắn kết với cuộc sống, phục
vụ thiết thực cho những nhu cầu phát triển của xã hội. Đồng thời cũng là tìm
hiểu các quan niệm về quản lý giáo dục, với tư cách là một bộ phận của khoa
học quản lý nói chung.
Trong tác phẩm “Cơ sở lý luận của khoa học Quản lý giáo dục” tác giả
M.I.Kônđacốp đã định nghĩa: “Quản lý giáo dục là tập hợp các biện pháp (tổ
chức, cán bộ, giáo dục, kế hoạch hoá, tài chính ) nhằm đảm bảo sự vận hành
bình thường của các cơ quan trong hệ thống giáo dục, đảm bảo sự tiếp tục phát
triển và mở rộng hệ thống cả về số lượng cũng như chất lượng.”