Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ về hoạt động môi giới tại công ty cổ phần Chứng khoán Hướng Việt

i

TÓM TẮT LUẬN VĂN
Thị trường chứng khoán là một phần của khu vực tài chính của một
quốc gia. Đây là một nguồn vốn dài hạn quan trọng đối với sự phát triển kinh
tế của một nước. Tuy nhiên khi thị trường chứng khoán tăng tốc một cách
chóng mặt cũng mang theo nó hàng loạt các nguy cơ rủi ro và sự bất ổn. Thực
tế về thị trường chứng khoán trong những năm qua, nhất là năm 2007, 2008 là
minh chứng cụ thể nhất cho nhưng vấn đề trên. Hệ thống kiểm soát nội bộ
trong công ty chứng khoán nói chung và hệ thống kiểm soát nội bộ về hoạt
động môi giới nói riêng như là một trong những cơ chế cần thiết để kiểm soát
các hoạt động của thị trường chứng khoán, giúp thị trường bình ổn, tạo tâm lý
ổn định cho nhà đầu tư tham gia thị trường.
Đề tài “Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ về hoạt động môi giới
tại Công ty Cổ phần Chứng khoán Hướng Việt” trên cơ sở nghiên cứu
thực trạng kiểm soát nội bộ về hoạt động môi giới tại Công ty Cổ phần Chứng
khoán Hướng Việt với mục tiêu có cái nhìn tổng thể từ đó đưa ra các giải
pháp để hoạt động kiểm soát nội bộ về hoạt động môi giới hiệu quả hơn từ đó
góp phần nhiều hơn cho sự phát triển của thị trường chứng khoán nói chung
và Công ty chứng khoán nói riêng.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn được kết cấu theo 03 chương
như sau:
Chương 1: Lý luận chung về hệ thống kiểm soát nội bộ đối với hoạt
động môi giới tại công ty chứng khoán.
Chương 2: Thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ về hoạt động môi
giới tại Công ty Cổ phần Chứng khoán Hướng Việt
Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm
soát nội bộ về hoạt động môi giới tại Công ty Cổ phần Chứng khoán
Hướng Việt

ii

Chương 1: Lý luận chung về hệ thống kiểm soát nội bộ đối với hoạt động môi
giới tại Công ty Chứng khoán
1.1. Lý luận chung về hệ thống kiểm soát nội bộ
1.1.1. Kiểm tra, kiểm soát trong quản lý
Kiểm tra thường được hiểu là quá trình xem xét, đo lường và chấn
chỉnh việc thực hiện nhằm đảm bảo cho các mục tiêu, kế hoạch được hoàn
thành một cách có hiệu qủa.
Kiểm soát là việc soát xét để nắm bắt và điều hành hoạt động, đồng
thời phát hiện, ngăn chặn những gì trái với quy định đã đặt ra.
Theo nghĩa chung nhất, quản lý là một quá trình định hướng và tổ chức
thực hiện các hướng đã định trên cơ sở những nguồn lực xác định nhằm đạt
hiệu quả cao nhất.
1.1.2 Hệ thống kiểm soát nội bộ
1.1.2.1. Khái niệm về hệ thống kiểm soát nội bộ
Theo quan điểm của Liên đoàn Kế toán Quốc tế (IFAC), hệ thống kiểm
soát nội bộ là một hệ thống chính sách và thủ tục được thiết lập nhằm đạt
được bốn mục tiêu sau: Bảo vệ tài sản của đơn vị; bảo đảm độ tin cậy của các
thông tin; bảo đảm việc thực hiện các chế độ pháp lý và bảo đảm hiệu quả của
các hoạt động.
1.1.2.2. Các yếu tố cấu thành hệ thống kiểm soát nội bộ
Trước hết, về môi trường kiểm soát
Môi trường kiểm soát bao gồm toàn bộ các nhân tố bên trong và bên
ngoài đơn vị có tính chất môi trường tác động đến việc thiết kế, hoạt động và
xử lý dữ liệu của các loại hình kiểm soát nội bộ.
Về hệ thống kế toán: Thông qua việc ghi nhận, tính toán, phân loại,
tổng hợp và lập hệ thống báo cáo các nghiệp vụ kinh tế tài chính, hệ thống kế
toán thoả mãn các chức năng thông tin và kiểm tra cho hoạt động quản lý.
Hệ thống kế toán bao gồm: Hệ thống chứng từ kế toán, hệ thống sổ kế

toán, hệ thống tài khoản kế toán và hệ thống bảng tổng hợp, cân đối kế toán.


iii

Về các thủ tục kiểm soát
Việc thiết kế các thủ tục kiểm soát phải đảm bảo các nguyên tắc cơ bản
sau: Nguyên tắc phân công, phân nhiệm, nguyên tắc bất kiêm nhiệm, nguyên
tắc uỷ quyền và phê chuẩn.
Về kiểm toán nội bộ
Theo quan điểm trong chuẩn mực thực hành kiểm toán nội bộ do Viện
kiểm toán nội bộ Hoa Kỳ ban hành năm 1978: “Kiểm toán nội bộ là một chức
năng đánh giá độc lập được thiết kế độc lập trong một tổ chức để kiểm tra,
đánh giá các hoạt động của tổ chức như là một hoạt động phục vụ cho một tổ
chức”. Mục tiêu của kiểm toán nội bộ là giúp đỡ các thành viên của tổ chức
hoàn thành trách nhiệm của họ một cách hiệu quả.
Theo quan điểm của Liên đoàn Kế toán quốc tế (IFAC), kiểm toán nội
bộ là “Một hoạt động đánh giá được lập ra trong một doanh nghiệp như là
một loại dịch vụ cho doanh nghiệp đó, có chức năng kiểm tra, đánh giá và
giám sát thích hợp và hiệu quả của hệ thống kế toán và kiểm soát nội bộ”.
1.2. Đặc điểm hệ thống kiểm soát nội bộ về hoạt động môi giới tại công ty
chứng khoán
1.2.1 Đặc điểm của hoạt động môi giới ảnh hưởng đến hoạt động của hệ
thống kiếm soát nội bộ
Trước hết, môi giới chứng khoán cũng như hoạt động kiểm soát nội bộ
trong hoạt động môi giới chứng khoán chịu sự điều chỉnh của hệ thống quy
phạm pháp luật về chứng khoán của nhà nước
Bên cạnh đó, quy trình và những đặc trưng của hoạt động môi giới có
vai trò quyết định trong việc thiết lập và hoạt động của hệ thống kiểm soát nội
bộ về hoạt động môi giới trong các công ty chứng khoán.

1.2.2 Hệ thống kiểm soát nội bộ đối với hoạt động môi giới chứng khoán
1.2.2.1 Môi trường kiểm soát nội bộ đối với hoạt động môi giới chứng
khoán


iv

Môi giới chứng khoán có thể không phải là hoạt động mang lại phần
doanh thu lớn nhất cho công ty chứng khoán, tuy nhiên nó lại đóng vai trò rất
quan trọng trong toàn bộ hoạt động của công ty chứng khoán nói chung. Môi
giới chứng khoán như “ bộ mặt” của công ty chứng khoán. Chính vì vậy hầu
hết các công ty chứng khoán đều muốn thiết lập một hệ thống kiểm soát nội
bộ hợp lý đảm bảo hoạt động môi giới dần đạt tới sự hiệu quả, chuyên nghiệp.
Thông tin là yếu tố quan trọng trong thị trường chứng khoán nói chung.
Các trang thiết bị phục vụ nhu cầu thông tin của khách hàng cũng như nhu
cầu tác nghiệp của nhân viên môi giới như bảng điện tử, hệ thống thông tin
nội bộ, điện thoại, trang web, phần mềm giao dịch...đều được các công ty
chứng khoán quan tâm và trang bị một cách đầy đủ nhất trong khả năng tài
chính của công ty mình.
Sự chỉ đạo điều hành hoạt động môi giới cũng được vận dụng kết hợp
hài hoà cả 03 quan điểm là: quan điểm thảo luận, quan điểm uỷ thác và quan
điểm chỉ đạo.
Về chính sách nhân sự: Nhân sự trong hoạt động môi giới chứng khoán
không chỉ có chuyên môn, nghiệp vụ cao mà còn cần cả sự thấm nhuần trong
đạo đức nghề nghiệp lại có khả năng phân tích, phán đoán có cái nhìn vĩ mô
về tình hình kinh tế trong nước và cả thể giới.
Về công tác kế hoạch, trưởng bộ phận môi giới phải là người thực hiện
việc lên kế hoạch cho toàn bộ hoạt động môi giới chứng khoán trong công ty.
Về môi trường kiểm soát bên ngoài, các nhân tố này bao gồm: các quy
định, quy phạm, các chuẩn mực hướng dẫn do cơ quan chức năng của nhà

nước ban hành, các quy định, nguyên tắc hoạt động của đối tác, đường lối,
chiến lược phát triển của thị trường chứng khoán nói chung, các quy định của
các sở giao dịch chứng khoán ....
Về ban kiểm soát: Nhân sự trong ban kiểm soát không chỉ là những
người có kinh nghiệm, có chuyên môn mà còn phải có đạo đức nghề nghiệp
có uy tín trong hoạt động môi giới của công ty, cùng với sự hỗ trợ đắc lực của


v

các thiết bị hiện đại khác như thiết bị ghi âm, camera...ban kiểm soát đảm bảo
hoạt động giao dịch chứng khoán được thực hiện nhanh nhất theo đúng quy
trình, quy định của công ty của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đảm bảo
quyền lợi của nhà đầu tư, của công ty chứng khoán.
1.2.2.2 Hệ thống thông tin kế toán đối với hoạt động môi giới chứng
khoán
Không chỉ ghi chép, phản ánh kịp thời tình hình vốn, tài sản của bản
thân các công ty chứng khoán, hệ thống thông tin kế toán trong hoạt động môi
giới chứng khoán còn quản lý cả phần tài sản (bao gồm tiền, chứng khoán)
của khách hàng khi mở tài khoản giao dịch tại công ty chứng khoán. Kế toán
kết hợp với môi giới viên, hệ thống ngân hàng cập nhật đầy đủ, kịp thời sự
biến động về tiền, chứng khoán của nhà đầu tư.
1.2.2.3 Các thủ tục kiểm soát đối với hoạt động môi giới chứng khoán
Các thủ tục kiểm soát được thiết lập dựa trên ba nguyên tắc chính là:
Nguyên tắc phân công phân nhiệm rõ ràng, nguyên tắc bất kiêm nhiệm,
nguyên tắc uỷ quyền và phê chuẩn.
1.2.3 Kinh nghiệm quốc tế về hệ thống kiểm soát nội bộ đối với hoạt động
môi giới chứng khoán.
Ở Mỹ, Các công ty chứng khoán yêu cầu nhân viên môi giới phải đọc
lại lệnh cho khách hàng ngay sau khi nó được viết, đồng thời báo cáo lỗi ngay

cho người quản lý khi lỗi giao dịch chứng khoán được phát hiện. Một số nhân
viên môi giới và khách hàng ở Mỹ thường ghi âm lại cuộc nói chuyện qua
điện thoại của họ. Điều này có thể giúp việc xác định được dễ dàng hơn trong
việc xác định lệnh được cho là phạm lỗi. Ngoài ra, ở Mỹ, nếu có khiếu nại từ
phía nhà đầu tư, thường được các công ty chứng khoán xem xét rất nghiêm
túc các khiếu nại này, đồng thời các công ty còn xây dựng cả quy trình giải
quyết khiếu nại. Điều này làm tăng tính trách nhiệm của mỗi nhân viên khi
tham gia vào hoạt động môi giới, đòi hỏi tinh thần đạo tính và tính tuân thủ


vi

các quy tắc nghề nghiệp của các môi giới viên, đồng thời cũng là giải pháp
tăng niềm tin từ phía khách hàng cho các công ty chứng khoán.
Ở Anh, việc kiểm soát hoạt động môi giới chứng khoán được thực hiện
ngay từ khâu đầu tiên đó là việc tìm kiếm và chăm sóc khách hàng. Các công
ty chứng khoán ở Anh tìm hiểu rất kỹ một số thông tin về khách hàng như:
mục tiêu đầu tư của khách hàng, lĩnh vực hàng quan tâm, lĩnh vực đầu tư nào
khách hàng muốn tránh... Qua những thông tin đó, giúp công ty chứng khoán
phân loại, hạn chế những rủi ro, gian lận có thể do vô tình hay cố ý từ phía
khách hàng. Ở Anh các công ty chứng khoán có quan hệ qua lại mật thiết với
nhau. Đây cũng là một giải pháp hỗ trợ sự kiểm soát nội bộ trong hoạt động
môi giới chứng khoán ở các công ty chứng khoán thành viên đồng thời giúp
thị trường chứng khoán hoạt động minh bạch, hiệu quả.
Ở Thái Lan, hệ thống kiểm soát nội bộ ở các công ty này phải được
thiết lập để đảm bảo một số yêu cầu như: Tất cả các tài liệu, hồ sơ sử dụng
đều phải có chữ ký và ghi rõ họ tên của khách hàng và người có thẩm quyền;
phân cấp xét duyệt hạn ngạch giao dịch ký quỹ; tuân thủ đúng các bước tiến
hành mở tài khoản giao dịch như: kiểm tra tài liệu, hồ sơ, trình xin ý kiến,
đánh giá địa vị tài chính và tài sản của khách hàng, quy định hạn ngạch giao

dịch, trình xin duyệt...Nguyên tắc phân công phân nhiệm phải được thực hiện
một cách rõ ràng và có cơ chế giám sát theo dõi chặt chẽ...


vii

Chương 2: Thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ về hoạt động môi giới
tại Công ty Cổ phần Chứng khoán Hướng Việt

2.1 Khái quát về công ty cổ phần Chứng khoán Hướng Việt
Công ty cổ phần Chứng khoán Hướng Việt là một công ty cổ phần có tư
cách pháp nhân đầy đủ, với 05 cổ đông sáng lập trong đó có 3 cá nhân và 2 pháp
nhân với số vốn điều lệ ban đầu là 20.000.000.000đ. Ngày 05/02/2008 công ty
được Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cấp giấy phép điều chỉnh giấy phép thành
lập và hoạt động số 52/UBCK-GPHĐKD ngày 29/12/2006 với các nội dung:
thay đổi tên công ty thành: Công ty Cổ phần Chứng khoán Morgan Stanley
Hướng Việt, và số vốn điều lệ tăng lên : 300.000.000.000đ; công ty được phép
hoạt động kinh doanh trên các lĩnh vực sau: Môi giới chứng khoán, tự doanh
chứng khoán, bảo lãnh phát hành, tư vấn đầu tư tài chính. Trong năm 2007, 2008
đặc biệt là năm 2008 là những năm khó khăn đối với thị trường chứng khoán
Việt Nam nói riêng đối với kinh tế toàn cầu nói chung, tuy vậy hoạt động kinh
doanh của công ty vẫn hiệu quả. Và hoạt động môi giới của công ty là nhân tố
quan trọng thứ 2 đóng góp vào kết quả chung đấy. Là lĩnh vực có vai trò nhất
định trong hoạt động của công ty, điều này thể hiện xuyên suốt từ kế hoạch, mục
tiêu, chiến lược.... của công ty, Ban Giám Đốc công ty cố gắng hoàn tiện cả cơ
sơ hạ tầng, và con người để đảm bảo trước nhất là đem lại cho khách hàng dịch
vụ tiện ích nhất và sau cùng là đảm bảo một nền tảng vũng chắc cho quyền lợi
của khách hàng, đối tác liên quan.

2.2 Hệ thống Kiểm soát nội bộ về hoạt động môi giới tại Công ty

Cổ phần Chứng khoán Hướng Việt
2.2.1 Môi trường kiểm soát về hoạt động môi giới tại Công ty Cổ Phần
Chứng Khoán Hướng Việt
Về cơ cấu tổ chức và đặc thù quản lý
Phòng môi giới chịu sự lãnh đạo trực tiếp từ ban giám đốc công ty
trong đó có Tổng giám đốc và Giám đốc điều hành. Ngoài ra phòng còn có


viii

quan hệ qua lại với các phòng ban khác.

Ban lãnh đạo công ty rất chú

trọng đến việc phát triển công nghệ thông tin. Các trang thiết bị phục vụ nhu
cầu của khách hàng cũng như nhu cầu tác nghiệp của nhân viên như: bảng
điện tử, hệ thống thông tin nội bộ, điện thoại, ấn phẩm, máy tính cá nhân,
trang web riêng...đều được trang bị một cách đầy đủ và khá hiện đại. Hiện tại
môi giới ở công ty đang vận dụng phần mềm BOSC. Trên trang web của công
ty: gsi.vn – luôn cập nhật những thông tin mới nhất về hoạt động của công ty,
của thị trường chứng khoán nói chung…
Trong phòng môi giới bao gồm một Trưởng phòng, một Phó phòng và
nhân viên. Trong nhân viên lại chia thành các nhóm : nhóm nhận lệnh tại
quầy, nhóm kiểm soát, nhóm nhập lệnh vào hệ thống...
Sự chỉ đạo điều hành hoạt động trong phòng được vận dụng kết hợp hài
hoà cả 3 quan điểm đó là quan điểm thảo luận, quan điểm uỷ thác và quan
điểm chỉ đạo.
Cơ cấu tổ chức trong phòng được thiết lập trên cơ sở các nguyên tắc
tách bạch hoạt động trong phòng thành các nghiệp vụ độc lập để tạo khả năng
kiểm tra, kiếm soát chéo lẫn nhau, sự tách bạch này dựa trên cơ sở quy trình

của hoạt động môi giới.
Mọi công việc liên quan đến phòng đều được ưu tiên dưới hình thức
văn bản. Tuy vậy trong trường hơp khẩn cấp, hoặc căn cứ vào tính chất không
quan trọng lắm của vấn đề thì có thể giải quyết qua trao đổi trực tiếp hoặc liên
lạc điện thoại. Điều này đảm bảo sự mềm dẻo, linh hoạt trong quản lý, điều
hành, tạo sự thoải mái và quan trọng là hiệu qủa trong công tác điều hành
quản lý của phòng.
Về chính sách nhân sự
Chính sách nhận sự được đặc biệt chú trọng và được phát triển theo
hướng tối thiểu hóa về lượng và tối đa hoá về chất, nghĩa là hướng tới mục
tiêu hiệu quả trong sử dụng nguồn lực lao động.
Về môi trường kiểm soát bên ngoài


ix

Bao gồm các nhân tố: các quy định, các chuẩn mực, hướng dẫn do các
cơ quan chức năng của Nhà nước ban hành; Các quy trình, quy chuẩn, nguyên
tắc của Morgan Stanley; các quy định, nguyên tắc của đối tác; đường lối, quy
hoạch phát triển của thị trường chứng khoán nói chung…
Về Ban kiểm soát
Kiểm soát trong qúa trình giao dịch là tất yếu vì tầm quan trọng của
những quyết định trong đầu tư của khách hàng thể hiện trên những phiếu lệnh
ảnh hưởng đến quyền lợi của nhà đầu tư, đến công ty cần thiêt phải thực hiện
một cách nhanh nhất nhưng phải chính xác nhất; quá trình kiểm tra, kiểm soát
hậu giao dịch chỉ cần thiết khi phát sinh lỗi và tất yếu phải xác định được
nguyên nhân của nó.
2.2.2 Hệ thống kế toán
Hiện tại công ty bố trí một kế toán viên nhiều kinh nghiệm chuyên hạch
toán các nghiệp vụ kế toán liên quan đến sàn giao dịch gọi là kế toán sàn giao

dịch chứng khoán. Nội dung của kế toán sàn giao dịch bao gồm: theo dõi,
quản lý tài sản (chứng khoán), tiền của nhà đầu tư và của chính công ty chứng
khoán khi tham gia vào hoạt động tự doanh chứng khoán, đấu giá chứng
khoán, và phí (hay doanh thu) của hoạt động dịch vụ môi giới chứng khoán.
Kế toán phải phản ánh kịp thời đầy đủ các nghiệp vụ phát sinh liên quan đến
tài sản, tiền của khách hàng, của công ty chứng khoán phát sinh trên sàn giao
dịch vào chứng từ kế toán, sổ kế toán và báo cáo tài chính. Hiện tại ở công ty
kế toán sàn giao dịch thực hiện những yêu cầu, nhiệm vụ trên dưới sự trợ giúp
của một phần hành nằm trong tổng thể phần mềm giao dịch BOSC. Ở đây có
một số sai sót có thể xảy ra.
Thứ nhất: doanh thu từ phí dịch vụ môi giới không tương đương với giá
trị chứng khoán giao dịch trong ngày.
Thứ hai: Sai sót trong việc quản lý tài sản (chứng khoán) của nhà
đầu tư.
Thứ ba: Sai sót trong việc quản lý tiền của nhà đầu tư.


x

2.2.3 Các thủ tục kiểm soát
Về nguyên tắc phân công phân nhiệm rõ ràng
Trong điều lệ hoạt động của công ty về chức năng nhiệm vụ của phòng
môi giới trong đó quy định rõ: phải phân định rõ ràng chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn, trách nhiệm của các thành viên trong phòng môi giới để: tránh sự
chồng chéo trong quá trình hoạt động, nâng cao tinh thân trách nhiệm cho
nhân viên, tăng cường công tác hiệu quả công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ
và cuối cùng là để hoạt động môi giới đạt kết quả cao nhất có thể. Văn bản
cũng quy định rõ chức năng, nhiệm vụ của Trưởng phòng, Phó phòng và của
các nhân viên khác. Trên cơ sở đó giúp nhà quản lý sắp xếp nhân sự phù hợp.
Điều này đã tạo nên sự chuyên môn hoá cao, làm tăng hiệu qủa hoạt động,

đồng thời tác động tích cực đến ý thức trách nhiệm của mỗi thành viên, giảm
thiểu được các sai phạm bởi vì khi có sự cố xảy ra sẽ dễ dàng xác định được
trách nhiệm của từng vị trí.
Về nguyên tắc bất kiêm nhiệm
Nguyên tắc này quy định sự cách ly thích hợp về trách nhiệm trong các
nghiệp vụ có liện quan nhằm ngăn ngừa các sai phạm và hành vi lạm dụng
quyền hạn. Cụ thể môi giới viên thực hiện nhận lệnh tại quầy không thể là người
kiểm soát hay là người nhập lệnh vào hệ thống giao dịch...
Về nguyên tắc uỷ quyền và phê chuẩn
Sự uỷ quyền phải được thể hiện bằng văn bản và người thực hiện
nhiệm vụ được uỷ quyền này phải có trách nhiệm báo cáo bàn giao với cấp
trên của mình về tình hình cũng nhu kết quả nhiệm vụ được uỷ quyền thực
hiện khi cần thiết.
Nhìn chung quy chế kiểm soát trong hoạt động môi giới tại công ty có
thể được thể hiện qua 2 quá trình sau:
- Kiểm soát với quá trình mở, đóng tài khoản giao dịch
- Kiểm soát với quy trình giao dịch chứng khoán


xi

2.2.3.1 Kiểm soát quá trình đóng, mở tài khoản giao dịch
Việc mở hay đóng tài khoản giao dịch là bước đầu tiên xác định tính
hợp pháp của các giao dịch đầu tư chứng khoán với nhà đầu tư.
Ở quy trình này có thể phát sinh các rủi ro, gian lận sau:
Một là, hồ sơ mở tài khoản của khách hàng được duyệt không đúng đắn.
Một rủi ro nữa có thể xảy ra là các nội dung trong hợp đồng, trong tờ
khai mở đóng tài khoán có những thông tin được ghi nhận không đúng đắn,
trung thực..
Bên cạnh đó là rủi ro trong việc thiếu tính đầy đủ trong hồ sơ đóng mở

tài khoản, cũng như việc thiếu tính đầy đủ trong các giấy tờ trong bộ hồ sơ.
2.2.3.2 Kiểm soát giao dịch chứng khoán
Đây là khâu chủ yếu của quy trình kiếm soát hoạt động môi giới chứng
khoán. Bởi gian lận hay sai sót phần nhiều phát sinh trong hoạt động này.
Việc kiểm soát giao dịch chứng khoán ở công ty có thể tiềm ẩn một số rủi ro
sau:
Thứ nhất: - rủi ro sai sót thuộc về bản thân khách hàng.
Thứ hai: - rủi ro sai sót thuộc về nhân viên môi giới.

2.3 Đánh giá chung về hệ thống kiểm soát nội bộ đối với hoạt
động môi giới tại công ty cổ phần chứng khoán Hướng Việt.
2.3.1 Những ưu điểm của hệ thống kiểm soát nội bộ về hoạt động môi giới
chứng khoán tại công ty cổ phần chứng khoán Hướng Việt
2.3.1.1 Về môi trường kiểm soát trong hệ thốn kiểm soát nội bộ về hoạt
động môi giới tại công ty
Ban giám đốc công ty, Tổng giám đốc và Giám đốc điều hành thực sự
có những phẩm chất cần thiết của một nhà quản lý, đó là đạo đức cá nhân,
năng lực tổ chức và khả năng chuyên môn. Trưởng (phó) môi giới phòng
minh bạch, công bằng trong công việc giữa các nhân viên, gắn kết các thành
viên thành một khối hoạt động hiệu quả.


xii

Việc vận dụng kết hợp cả 3 quan điểm trong chỉ đạo điều hành hoạt
động của Ban lãnh đạo phòng môi giới nói riêng đã tạo nên một môi trường
quản lý thuận lợi, xây dựng được các chính sách quản lý tích cực, dân chủ và
tạo động lực cho mọi thành viên trong công ty tham gia đóng góp ý kiến, ý
tưởng sáng tạo, làm tăng hiệu quả cho hoạt động môi giới chứng khoán trong
công ty. Bộ máy quản lý của phòng khá gọn nhẹ và khoa học. Công ty luôn

chú trọng tới mục tiêu hiệu quả trong quá trình sử dụng nguồn nhân lực, luôn
coi nhân sự là nguồn tài nguyên vô giá, do vậy đã thu hút được một đội ngũ
cán bộ công nhân viên có trình độ, có trách nhiệm trong công việc, có phẩm
chất đạo đức và bố trí họ phù hợp với năng lực chuyên môn. Bên cạnh đó,
công tác kế hoạch trong công ty nói chung và trong hoạt động môi giới nói
riêng được thực hiện chặt chẽ và khoa học. Đó là công cụ hữu hiệu cho công
tác kiểm soát. Ngoài ra các nhân tố thuộc môi trường kiểm soát bên ngoài tạo
nên những tác động tích cực đối với công tác kiểm soát nội bộ trong hoạt
động môi giới tại đơn vị.
Về hệ thống thông tin hỗ trợ hoạt động môi giới chứng khoán, hiện tại
so với các công ty chứng khoán khác, hệ thống thông tin ở Hướng Việt được
đánh giá khá cao.
Về ban kiểm soát: Ban kiểm soát hoạt động có tinh thần trách nhiệm
cao thúc đẩy hiệu quả hoạt động của môi giới.
2.3.1.2 Về hệ thống thông tin kế toán
Hệ thống kế toán nói chung và kế toán sàn giao dịch nói riêng trong
công ty được đánh giá hoạt động khá hiệu quả mặc dù cơ cấu tổ chức của nó
khá đơn giản gọn nhẹ. Kế toán sàn giao dịch phản ánh đúng, đủ kịp thời các
nghiệp vụ kế toán liên quan đến môi giới chứng khoán. Tiền, tài sản (chứng
khoán) của khách hàng, của công ty chứng khoán được theo dõi chặt chẽ, đảm
bảo quyền lợi cho cả khách hàng và bản thân công ty chứng khoán. Các báo
cáo gửi các cơ quan chức năng có liên quan được thực hiện một cách đúng
đắn, đầy đủ.


xiii

2.3.2.3 Về các thủ tục kiểm soát
Các thủ tục kiểm soát nội bộ trong hoạt động môi giới của công ty được
thiết kế đã đảm bảo được các nguyên tắc cơ bản.

Thứ nhất là hệ thống kiểm soát nội bộ đã đảm bảo được sự phân công,
phân nhiệm một cách rõ ràng.
Thứ hai là hệ thống kiểm soát đảm bảo được nguyên tắc bất kiêm
nhiệm.
Thứ ba là hệ thống đảm bảo được nguyên tắc phê chuẩn đúng đắn.
Thứ tư là hệ thống đã đảm bảo mọi giao dịch đều được ghi chép đầy đủ
với chứng từ hợp lý, hợp lệ và hợp pháp.
2.3.2 Những hạn chế còn tồn tại trong hệ thống kiểm soát nội bộ về hoạt
động môi giới tại công ty
2.3.2.1 Về môi trường kiểm soát trong hệ thống kiểm soát nội bộ về hoạt
động môi giới tại công ty
Lãnh đạo công ty còn thiếu kinh nghiệm trong lĩnh vực cụ thể chứng
khoán, công ty chưa xây dựng được mối quan hệ mật thiết bền vững giữa bộ
phận tư vấn đầu tư với bộ phận môi giới. Môi giới chứng khoán chỉ đơn thuần
là thực hiện theo lệnh của khách hàng. Chính sách nhân sự: lương, thưởng và
các điều kiện khác của công ty chưa thực sự thu hút được nhân tài vừa giỏi
chuyên môn nghiệp vụ, vừa thấm nhuần đạo đức nghề nghiệp, lại muốn gắn
bó lâu dài với công ty.
Về hệ thống thông tin hỗ trợ giao dịch: So với các công ty chứng khoán
khác, hệ thống thông tin tại công ty vẫn còn một số hạn chế lạc hậu..
Về ban kiểm soát: Hoạt động của ban kiểm soát chưa đủ điều kiện phát
hiện những sai sót trong quá trình đọc và truyền lệnh vào hệ thống của môi
giới viên.
2.3.2.2 Về hệ thống thông tin kế toán
Bộ phận kế toán và khách hàng chưa có thông tin qua lại một cách
thường xuyên liên tục với nhau. Thông tin kế toán chưa có khả năng phát hiện


xiv

kịp thời những gian lận do chính môi giới viên cố tình thực hiện để trục lợi cá
nhân.
2.3.2.3 Về thủ tục kiểm soát
Thực tế, do vấn đề thủ tục kiểm soát chưa chặt chẽ trong việc đóng mở
tài khoản, thực hiện ủy quyền giao dịch chứng khoán đã tạo điều kiện cho mộ
số môi giới viên, nhà đầu tư gian lận, tư lợi cá nhân làm ảnh hưởng tới uy tín
công ty, tới hoạt động của thị trường chứng khoán.
Nguyên nhân những tồn tại trên:
Nguyên nhân khách quan: Ở Việt Nam thị trường chứng khoán vẫn còn
đang mới mẻ với nhiều người, các sản phẩm, hàng hoá trên thị trường này còn
ngheo nàn, kém hấp dẫn, khung pháp lý chưa cụ thể, thiếu tính thực thi. Bên
cạnh đấy, kiến thức về chứng khoán, về đầu tư chứng khoán chưa được phổ
biến rộng rãi trong các tầng lớp dân cư…Sự thiếu hiểu biết của nhiều người
cũng dẫn đến tình trạng sai sót, gian lận trong hoạt động môi giới chứng
khoán.
Nguyên nhân chủ quan: Là thành viên mới trong đại gia đình chứng
khoán, công ty còn thiếu kinh nghiệm trong việc tổ chức, điều hành bộ máy
hoạt động của toàn công ty nói chung và trong hoạt động môi giới chứng
khoán nói riêng.


xv

Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát
nội bộ trong hoạt động môi giới tại công ty.

2.1 Sự cần thiết phải hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong
hoạt động môi giới tại công ty.
Thứ nhất là nhu cầu phát triển của thị trường chứng khoán nói riêng và
thị trường vốn nói chung..

Thứ hai là do yêu cầu phát triển của bản thân hoạt động môi giới
chứng khoán trong công ty.
Thứ ba là do những lợi ích mà hệ thống kiểm soát nội bộ mang lại.

2.2 Phương hướng hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ về hoạt
động môi giới tại công ty.
Một là, hệ thống kiểm soát nội bộ phải bao trùm tất cả mọi hoạt động
môi giới của công ty.
Hai là, hệ thống kiểm soát nội bộ cần được hoàn thịên theo hướng gọn
nhẹ mà hiệu quả.

2.3 Giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ về hoạt động
môi giới tại công ty
2.3.1 Giải pháp hoàn thiện môi trường kiểm soát.
2.3.1.1 Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý các cấp về vai trò của hệ
thống kiểm soát nội bộ trong hoạt động môi giới đối với công ty
2.3.1.2 Hoàn thiện về cơ cấu tổ chức.
Công ty nên bố trí thêm bộ phận thực hiện việc kiểm soát viện truyền
lệnh vào khu vực nhập lệnh của công ty. Ngoài ra công ty cũng nên nghiên
cứu và xây dựng hệ thống tìm kiếm và chăm sóc khách hàng, cũng như hệ
thống phân tích thông tin qua đó có những tư vấn hỗ trợ thích đáng với khách
hàng trong các quyết định đầu tư.
2.3.1.3 Về chính sách nhân sự:


xvi

Thứ nhất, xây dựng đội ngũ nhân viên môi giới chuyên nghiệp
Thứ hai: Thường xuyên tạo điều kiện nâng cao năng lực, trình độ
chuyên môn của nhân viên môi giới....

Thứ ba: có chế độ về lương, thưởng hợp lý đủ để có thể thu hút gắn bó
những người thực sự có tài với hoạt động lâu dài của doanh nghiệp.
Thứ tư: Không ngừng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực sẵn có, tìm
biện pháp thích hợp để nhân viên có ý thức tự giác gắn bó lâu dài với công ty.
Thứ năm: Xây dựng quy chế thưởng, phạt nhân viên trong việc tạo ra
lỗi trong quá trình giao dịch.
3.2.1.4 Giải pháp hoàn thiện hệ thống thông tin hỗ trợ
Về lâu dài công ty nên đầu tư xây dựng phần mềm giao dịch trực tuyến
ngay trên trang web của công ty, tăng cường các giao dịch trực tuyến cho
khách hàng. Ngoài ra công ty cũng nên tìm hiểu liên kết với Viettin Bank để
link các phần hành hỗ trợ cho phép môi giới viên có thể tra cứu, kiểm soát tài
khoản của khách hàng bất cứ lúc nào trong quá trình giao dịch.
3.2.1.5 Tăng cường hiệu quả hoạt động của Ban kiểm soát.
Thứ nhất: Tăng cường tính chuyên nghiệp trong hoạt động của ban
kiểm soát
Thứ hai: Định kỳ Ban giám đốc chỉ đạo kiểm tra thăm dò trực tiếp hoạt
động kiểm soát trong hoạt động môi giới.
Thứ ba: Tăng cường sự phối hợp giữa hoạt động kiếm soát nội bộ
phòng môi giới với các phòng ban khác như phòng Kế toán, Phòng Hành
chính…
3.2.1.6 Giải pháp tăng cường sự hỗ trợ từ môi trường kiểm soát bên ngoài
Môi trường kiểm soát bên ngoài đề cập đến ở đây chính là khách hàng
– các nhà đầu tư đã có thời gian gắn bó cùng công ty. Họ là người có quyền
được hưởng một dịch vụ môi giới tốt nhất, và bản thân họ cũng là đối tượng
có khả năng đưa ra những ý kiến hay nhất, tốt nhất giúp môi giới cũng như
kiếm soát môi giới chứng khoán hoạt động hiệu quả nhất.


xvii

3.2.2 Giải pháp hoàn thiện hệ thống thông tin kế toán:
Hệ thống thông tin kế toán nên tìm hiểu và thực hiện những liên kết
nhất định với hệ thống dịch vụ ngân hàng, với dịch vụ internet, với dịch vụ tin
nhắn di động để có thể thường xuyên phản ánh thông tin về về số dư trong tài
khoản tiền hay tài sản (chứng khoán) của khách hàng mỗi khi có sự thay đổi,
đồng thời cũng nên tìm hiểu xây dựng phần mềm kế toán để vừa giải phóng
được sức lao động của bộ phận kế toán, vừa tăng chất lượng của hệ thống
thông tin kế toán.
3.2.3 Giải pháp hoàn thiện các thủ tục kiểm soát.
Thứ nhất: Hoàn thiện trong quy trình đóng, mở tài khoản.
Thứ hai: Hoàn thiện trong quy trình sửa hoặc hủy lệnh giao dịch chứng khoán
Thứ ba: Hoàn thiện thủ tục kiểm soát trong khâu đọc lệnh, bộ phận
nhập lệnh vào hệ thống.
Thứ tư: Xây dựng thủ tục kiểm soát cho hoạt động tìm kiếm, chăm sóc
khách hàng.
Thứ năm: Xây dựng thủ tục kiểm soát cho hoạt động nghiên cứu, phân
tư vấn khách hàng.

3.3 Kiến nghị với Chính phủ và Ủy Ban Chứng Khoán Nhà Nước
- Cần nhanh chóng hoàn thiện và chuẩn hoá khung pháp lý về chứng
khoán, thị trường chứng khoán, môi giới chứng khoán và kiểm soát giao dịch
chứng khoán.
- Ủy Ban Chứng Khoán nhà nước cần thiết phải kiểm soát hệ thống đào
tạo và cấp giấy phép hành nghề môi giới chứng khoán.
- Ủy Ban Chứng Khoán Nhà Nước, các cơ quan chức năng có liên quan
tạo điều kiện để các nhà đầu tư, các công ty chứng khoán tiếp xúc, giao lưu
học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.
- Chính phủ, Ủy Ban Chứng Khoán Nhà nước cùng các cơ quan chức
năng khác cần có những biện pháp thúc đẩy mà nâng cao hiệu quả các hoạt
động chứng khoán nói chung để tạo đà, tạo động lực cho các thành viên là

công ty chứng khoán có cơ hội, điều kiện kiểm soát, phát triển hoạt động môi
giới của mình.


xviii

Tóm lại, sự phát triển của thị trường chứng khoán trong những năm qua
cho thấy cần thiết phải xiết chặt sự quản lý đối với hoạt động của các công ty
chứng khoán nói chung và với hoạt động môi giới chứng khoán nói riêng.
Môi giới chứng khoán không chỉ đang cần một khung pháp lý chặt chẽ, đầy
đủ, minh bạch mà còn cần một hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả để giúp và
giữ sự phát triển của thị trường chứng khoán lành mạnh, ổn định.
Qua quá trình nghiên cứu thực tế tại Công ty cổ phần Chứng Khoán
Hướng Việt, tác giả đã nghiên cứu các yếu tố, các nội dung của kiểm soát nội
bộ và đánh giá thực trạng của hệ thống kiểm soát nội bộ của Công ty qua đó
làm sáng tỏ một số vấn đề sau:
Thứ nhất là tác giả đã hệ thống hoá và làm rõ các vấn đề lý luận cơ bản
về kiểm tra, kiểm soát trong hệ thống quản lý, về hệ thống kiểm soát nội bộ
và khái quát đặc điểm của hoạt động môi giới chứng khoán ảnh hưởng đến
việc thiết lập và điều hành hoạt động hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ
trong công ty chứng khoán.
Thứ hai là về mặt thực tiễn, tác giả đã nghiên cứu và phân tích thực
trạng hệ thống kiểm soát nội bộ về hoạt động môi giới tại Công ty Cổ phần
Chứng khoán Hướng Việt, từ đó nêu lên những điểm mạnh cũng như điểm
yếu còn tồn tại cần được hoàn thiện.
Thứ ba là chỉ ra những lí do khách quan cũng như chủ quan tác động
đến hoạt động môi giới chứng khoán trong Công ty và đặt ra yêu cầu cần thiết
phải hoàn thiện hơn nữa hệ thống kiểm soát nội bộ của Công ty. Tác giả nêu
ra một số phương hướng và đề xuất một số giải pháp cụ thể để hoàn thiện hơn
nữa hệ thống kiểm soát nội bộ trong hoạt động môi giới chứng khoán tại

Công ty Cổ phần Chứng Khoán Hướng Việt.
Cuối cùng, tác giả kính mong nhận được sự nhận xét và cho ý kiến của
các thầy cô giáo để Luận văn được hoàn thiện hơn.