Thuyết trình Văn học 08-09

Bài dự thi Thuyết trình văn học – Năm học 2008-2009
BÀI DỰ THI THUYẾT TRÌNH VĂN HỌC
Năm học: 2008-2009
Thuyết trình viên: Nguyễn Hồng Hải Dương
Học sinh lớp 8/2 – Trường THCS Nguyễn Văn Trỗi.
DÀN Ý BÀI THUYẾT TRÌNH
A. Tên đề tài : Đường nét tương phản và giá trị nhân đạo của An-đéc-
xen trong truyện ngắn “Cơ bé bán diêm”.
B. Dàn ý của bài thuyết trình :
I. Đặt vấn đề:
- Tình người là giá trị vĩnh hằng của đời sống mà mọi người đang
hướng tới.
- “Cơ bé bán diêm” của An-đéc-xen mang đậm giá trị nhân đạo cao
cả về tình người.
- Hình ảnh đối lập và sự đan cài giữa thực tế và mộng tưởng là giá trị
nghệ thuật góp phần thể hiện giá trị nhân đạo của nhà văn.
II. Giải quyết vấn đề:
1. Luận điểm 1: Sự tương phản về ảnh ngộ của cơ bé bán
diêm.
2. Luận điểm 2: Sự tương phản giữa thực tế và mộng tưởng
trong mỗi lần em bé quẹt diêm.
III. Kết thúc vấn đề:
Đường nét tương phản độc đáo và sự đan cài giữa thực tế và
mộng tưởng truyền cho người đọc lòng thương cảm đối với một em
bé bất hạnh, lay động trong ta tình thương và niềm tin ở con người.
Đó cũng chính là giá trị nhân đạo của An-đéc-xen.
Thuyết trình viên: Nguyễn Hoàng Hải Dương – Trường THCS Nguyễn Văn Trỗi
1
Bài dự thi Thuyết trình văn học – Năm học 2008-2009
Kính thưa Ban giám khảo!
Kính thưa q thầy cơ giáo và các bạn học sinh thân mến!

Em tên là: Nguyễn Hồng Hải Dương
Học sinh lớp 8/2 – Trường THCS Nguyễn Văn Trỗi.
Đến với Hội thi TTVH hơm nay, em xin chúc ban giám khảo, q
thầy cơ giáo và các bạn học sinh sức khỏe.
Em xin trình bày bài thuyết trình của mình với đề tài: Đường nét
tương phản và giá trị nhân đạo của An-đéc-xen trong truyện ngắn “Cơ bé
bán diêm”.
Thời gian là chiếc bóng vơ hình, chiếc bóng ấy có thể phủ đen để
xóa nhòa tất cả những gì thuộc về q khứ. Nhưng chắc chắn một điều
rằng, thời gian khơng thể xóa nhòa được những tình cảm mà con người
dành cho nhau.
Ai đã từng có tuổi thơ cắp sách đến trường hẳn đều đã biết đến An-
đéc-xen, một nhà văn nổi tiếng của Đan Mạch chun viết truyện cho trẻ
em với một tình cảm đặc biệt – Đó là tình u thương cao cả dành cho
con người, và nhất là con người nghèo khổ. Đặc biệt, qua những tác phẩm
của mình, nhà văn xứ Bắc Âu này đã để cho người đọc cảm nhận được
rằng: tất cả những điều tốt đẹp trên thế gian này đều thuộc về con người.
Tiêu biểu trong các sáng tác của An-đéc-xen là truyện ngắn “Cơ bé bán
diêm”. Câu chuyện đưa người đọc vào một khung cảnh một đêm giao
thừa rét buốt của đất nước Đan Mạch cuối thế kỉ XIX. Có một cơ bé nhà
nghèo, mồ cơi mẹ, bà vừa mất, bố sai đi bán diêm kiếm từng đồng xu
nhỏ. Suốt cả ngày cuối năm cho đến đêm giao thừa, em bé chẳng bán
được bao diêm nào. Vừa đói, vừa rét…, em bé thu mình lại trong cái xó
tường của một tòa nhà lớn để ước ao, mơ tưởng. Những khát vọng chính
đáng của tuổi thơ ấy cứ dần sáng lên, sáng lên rạng ngời và tuyệt đep
song cũng thật đau khổ làm sao. Thể hiện điều này, nhà văn đã biết cách
xây dựng những đường nét tương phản độc đáo và nghệ thuật đan cài
giữa thực tế và mộng tưởng làm bộc lộ rõ nét tình cảnh đáng thương của
em bé. Qua nghệ thuật độc đáo đó, An-đéc-xen đã thực sự làm lay động
lòng người đọc bởi tình cảm chân thành, da diết về số phận của trẻ em.

Chúng là những người cần phải được hưởng hạnh phúc trong cuộc đời.
Đó là quyền tất yếu của con người trong xã hội lồi người.
Ngay phần đầu vào tác phẩm, nhà văn đã cho người đọc nhận ra
Thuyết trình viên: Nguyễn Hoàng Hải Dương – Trường THCS Nguyễn Văn Trỗi
2
Bài dự thi Thuyết trình văn học – Năm học 2008-2009
hồn cảnh tội nghiệp của cơ bé bằng nghệ thuật tương phản độc đáo. Đó
là sự tưởng phản giữa hiện tại mà cơ bé đang gánh chịu và cả sự tương
phản giữa q khứ vàng son của cơ bé với một hiện tại đau lòng đến mức
tột cùng. Với lời văn êm dịu như lời thỏ thẻ, người đọc dường như bị
cuốn ngay vào câu chuyện đầy cảm động. Bên ngồi trời là hồn cảnh của
một đêm giao thừa đầy băng giá với cái lạnh thấu xương của xứ Bắc Âu
“trời đơng giá rét”, ấy vậy mà “cơ bé đầu trần chân đất đang dò dẫm
trong đêm tối”. Ngồi đường lạnh buốt và tối đen, nhưng “cửa sổ mọi
nhà đều sáng rực ánh đèn”. Cơ bé “bụng đói” cả ngày chưa ăn uống gì
mà “trong phố sực nức mùi ngỗng quay”. Xây dựng những đường nét
tương phản ấy trong câu chuyện, An-đéc-xen như muốn làm nổi bật tình
cảnh đáng thương của cơ bé, gợi lên trong lòng người đọc một tình u
thương trắc ẩn. Tình cảm ấy vốn là tình cảm thiêng liêng giữa con người
với con người – Đó là tình đồng loại. Cái rét, cái đói, cơng việc kiếm
sống đang giày vò cơ bé, đang cố tình đày đọa em đến cùng kiệt. Em đã
rét, đã khổ lại càng rét, càng khổ hơn khi cửa sổ mọi nhà rực ánh đèn đón
năm mới. Em đã đói, có lẽ lại càng đói hơn khi ngửi thấy mùi ngỗng quay
sực nức.
Ngồi sự đối lập về hồn cảnh hiện tại của cơ bé bán diêm, nhà văn
còn tinh tế lồng ghép vào câu chuyện sự đối lập giữa hiện tại đáng thương
mà cơ bé đang gánh chịu với q khứ vàng son của em. Hãy lắng nghe
ngòi bút của nhà văn: “Cửa sổ mọi nhà đều sáng rực ánh đèn và trong
phố sực nức mùi ngỗng quay. Chả là đêm giao thừa mà! Em tưởng nhớ
lại năm xưa, khi bà nội hiền hậu của em đang sống, em cũng được đón

giao thừa ở nhà. Nhưng Thần Chết đã đến cướp bà em đi mất, gia sản
tiêu tán, và gia đình em phải lìa ngơi nhà xin xắn có dây thường xn bao
quanh, nơi em đã sống những ngày đầm ấm để đến chui rúc trong một xó
tối tăm, ln nghe những điều mắn nhiếc, chửi rủa”. Rồi giờ đây, giữa
đêm giao thừa này, “em ngồi nép trong một góc tường, thu đơi chân vào
người, mỗi lúc càng thấy rét hơn”. Cuộc đời sao đầy đau khổ, với tuổi thơ
của mình, đáng ra cơ bé phải được hạnh phúc, được sự chăm sóc của gia
đình và xã hội, lẽ ra em phải được đến trường. Ấy vậy mà…Cơ bé giờ
đang đau khổ lại càng đau khổ hơn khi nhớ lại những hạnh phúc bên bà.
Em bé đang đói có lẽ lại càng đói hơn khi nhớ lại cái tết đầy đủ bên bà
ngày xưa. Cả nhà, chỉ có bà là người u thương em nhất, là chỗ dựa tinh
thần vững chắc cho em. Nhưng giờ đây…bà khơng còn nữa.
Cảnh ngộ của cơ bé bán diêm, qua ngòi bút của An-đéc-xen, thật cơi
cút làm sao. Đọc thấy số phận cơi cút của tấm lòng thơ dại của cơ bé,
Thuyết trình viên: Nguyễn Hoàng Hải Dương – Trường THCS Nguyễn Văn Trỗi
3
Bài dự thi Thuyết trình văn học – Năm học 2008-2009
người đọc ai mà chẳng não lòng, rớm lệ. Quả thật tình người ở nhà văn vĩ
đai ấy đã có sức lan tỏa đến tận tâm can của mỗi con người.
Theo dõi đến tận cùng số phận đáng thương của cơ bé bán diêm, ta
vẫn thấy nghệ thuật đối lập được xây dựng hết sức độc đáo. Giữa ngày
đầu năm hứa hẹn những mầm sống mới mọc lên, có một em bé chết.
Người chết trong băng giá từ đêm khuya mà đến rạng sáng đơi má vẫn
hồng, đơi mơi đang “mỉm cười”. Mọi người bảo nhau: “chắc nó muốn
sưởi cho ấm”. Tất cả là sự đối lập, đối lập đến trái ngược. Ngày đầu năm
là ngày hân hoan và hạnh phúc của mọi người thế mà có sinh mạng lại từ
giã cỏi hạnh phúc của trần gian. Đó chẳng lại là sự đối lập nghiệt ngã
sao? Đã chết từ đêm qua, trong băng giá đến vậy mà như em bé vẫn cười,
má vẫn hồng, đó chẳng phải là sự đối lập sao? Trong truyện, em bé chết
trong niềm vui vì được gặp bà. Từ giã cõi đời mà hạnh phúc, đó cũng là

sự đối lập.
Hàng loạt các đường nét đối lập trong câu chuyện đều tập trung làm
nổi rõ tình cảnh đáng thương của cơ bé bán diêm. Đó là tình người mà
An-đéc-xem muốn nói với mọi người.
Kính thưa q thầy cơ giáo và các bạn!
Đường nét đối lập, tương phản càng gay gắt trong mỗi lần em bé
quẹt diêm. Mỗi lần quẹt diêm là mỗi lần em bé đốt sáng lên những ước
mơ, khát vọng. Mỗi lần quẹt diêm là mỗi lầm thực tế và mộng tưởng đan
cài vào nhau, cuộc đời và ảo ảnh cứ sóng đơi hiển hiện, nó như tranh chấp
nhau, nâng dần lên, bay cao lên.
Trong cái đói rét đến kiệt sức, em bé chợt nghĩ: “Chà! Giá quẹt một
que diêm mà sưởi cho đỡ rét một chút nhỉ? Giá em có thể rút một que
diêm ra quẹt vào tường mà hơ ngón tay nhỉ?” Cuối cùng em đánh liều
quẹt một que. Diêm bén lửa thật nhạy. Ngọn lửa lúc đầu xanh lam, dần
dần biến đi , trắng ra, rực hồng lên quanh que gỗ, sáng chói trơng rất vui
mắt. Em bé nhìn que diêm lóe sáng, em tưởng chừng như “đang ngồi
trước một lò sưởi bằng sắt có những hình nổi bằng đồng bóng nhống…
Lửa cháy nom rất vui mắt và tỏa ra hơi nóng dịu dàng”. Nhưng em vừa
dủi chân ra thì “lửa vụt tắt, lò sưởi biến mất”. Niềm vui của em cũng vụt
tắt theo. Em bần thần nghĩ đến nhiệm vụ bán diêm và lời cha quở mắng.
Cơ bé quẹt que diêm thứ hai: “Bức tường như biến thành một tấm rèm
bằng vải màu. Bàn ăn đã dọn, khăn trải bàn trắng tinh, trên bàn tồn bát
đĩa bằng sứ q giá, và có cả một con ngỗng quay… Ngỗng ta nhảy ra
Thuyết trình viên: Nguyễn Hoàng Hải Dương – Trường THCS Nguyễn Văn Trỗi
4
Bài dự thi Thuyết trình văn học – Năm học 2008-2009
khỏi đĩa và mang cả dao ăn, phuốc-sắt cắm trên lưng, tiến về phía em
bé”. Nhưng diêm vụt tắt. Trước mặt em chỉ còn là những bức tường dày
đặc và lạnh lẽo. Phố xá vắng teo. Mấy người khách qua đường vội vã
hồn tồn lãnh đạm với em. Em cố tìm lại ngọn lửa để tiếp tục sưởi ấm,

xua đi bóng tối và giá lạnh. Em quẹt que diêm thứ ba: Một cây thơng Nơ-
en hiện lên, “Cây này lớn và trang trí lộng lẫy hơn cây thơng mà em đã
được thấy năm ngối qua cửa kính một nhà bn giàu có: Hàng ngàn
ngọn nến sáng rực…”. Nhưng diêm vụt tắt, tất cả các ngọn nến bay lên,
bay lên mãi, rồi biến thành những ngơi sao trên trời. Đường nét tương
phản được thể hiện khá độc đáo trong cái thực tại đau khổ, đói rét của
cuộc đời em bé đang trải và những hạnh phúc trong mộng tưởng được
đan xen độc đáo đến bất ngờ. Từ lần quẹt diêm thứ nhất đến lần quẹt
diêm thứ hai, thực tế đã xóa nhòa đi mộng tưởng của em bé. Mộng tưởng
hiện lên chỉ là những ảo ảnh mà thơi. Ảo giác đã đánh lừa em chứ thực tế
thì làm gì có lò sưởi, chỉ có cái lạnh làm em thấy rét buốt mà thơi. Làm gì
có bàn ăn nào, chỉ có cái đói đang hành hạ em. Làm gì có cây thơng Nơ-
en rực rỡ sắc màu mà chỉ là bất hạnh mà em đang gánh chịu. Những
mộng tưởng ấy cũng đã nối tiếp mất đi mỗi khi que diêm vụt tắt. Thế
nhưng, đến que diêm thứ ba lóe sáng thì mộng tưởng đã vươn dậy, cố
vượt lên trên thực tế. Vì thế, khi que diêm tắt, em thấy “tất cả các ngọn
nến bay lên, biến thành những ngơi sao trên trời”. Nhìn những ngơi sao,
em bé lại nhớ đến bà thân u của em. Em liền quẹt que diêm thứ tư thì
bà em hiện lên. Em sung sướng reo lên, trò chuyện với bà, xin bà cho em
theo. Đối với em, bà em là một thiên thần nhân hậu nhất, bà sẽ là người
truyền cho em sức mạnh và cũng chính bà giúp cho em thốt khỏi cảnh
địa ngục của trần gian mà em đang là nạn nhân trong đó. Thế nhưng, dù
rằng hạnh phúc đã đến với em bé khi em và bà “bay lên chầu Thượng đế”
thì thực tại đau lòng vẫn khơng chịu bng tha cho em. Em bé tội nghiệp
ấy đã sức tàn lực kiệt đang gục xuống cạnh bức tường giá buốt. Em lịm
dần, lịm dần và trơi vào một giấc mơ đẹp. “Em thấy bà em to lớn và đẹp
lão…Bà cụ cầm lấy tay em, rồi hai bà cháu bay vụt lên cao, cao mãi,
chẳng còn đói rét, đau buồn nào đoe dọa họ nữa...”. Rõ ràng, mỗi lầm
quẹt diêm là mỗi lầm cơ bé đau khổ ấy lại biết ước mơ, biết khát vọng.
Những khát vọng của em thật giản dị. Em khao khát có cuộc sống vật

chất đầy đủ, được hưởng những thú vui tinh thần, được sống trong hạnh
phúc gia đình. Những ước mơ thật chính đáng của mọi trẻ em nói riêng và
của mỗi con người nói chung. Thể hiện sự đối lập và đan cài giữa thực tế
và mộng tưởng của cơ bé bán diêm, nhà văn Đan Mạch ấy hẳn đã cháy
Thuyết trình viên: Nguyễn Hoàng Hải Dương – Trường THCS Nguyễn Văn Trỗi
5