BÀI GIẢNG phúc mạc và phân khu ổ bụng YDS

11/9/2016 2:43 AM

1ThS.BS. NGUYEÃN HOAØNG VUÕ


TÁ TRÀNG VÀ TỤY

Ths. Bs. Nguyễn Hoàng Vũ
Bộ môn Giải phẫu – ĐH Y Dược TP.HCM

11/9/2016 2:43 AM

2ThS.BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ


Đại cương
Tá tràng: phần đầu tiên của ruột non, đi
từ môn vò đến hỗng tràng: thuộc ống tiêu
hóa.
Tụy: Tuyến nội – ngoại tiết, nằm vắt
ngang cột sống phần thắt lưng
Liên quan chặt chẽ: Phôi thai, GPH,
Bệnh lý học.
11/9/2016 2:43 AM

3ThS.BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ


TÁ TRÀNG


Hình dạng: Chữ C,
4 phần:
phần trên (D1)
phần xuống (D2)
phần ngang (D3)
phần lên (D4)

D1

D4
D3

11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

4


D1 có phần
phình to gọi là
hành tá tràng.

Hành tá tràng

Hành tá tràng
di động, các
phần còn lại
cố đònh
Niêm mạc

hành tá tràng:
phẳng, các
phần còn lại:
nếp.
11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

5






Giữa D1 và D2: Góc trên tá tràng
Giữa D2 và D3: Góc dưới tá tràng
Giữa D4 và hỗng tràng: Góc tá – hỗng tràng
(Góc Treitz).
Góc tá – hỗng
tràng

Góc trên

Hỗng
tràng
Góc dưới
11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

6


Kích thước tá tràng
Dài: 25cm # 12inch # 12khoát ngón tay
“tá’ tràng, ruột “tá”.
D1:
5cm
D2:
7,5-10cm
D3:
5-7,5cm
D4:
5 cm
ĐK: 4cm
11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

7


Hình thể trong:


Thành trong của D2 có 2 nhú tá tràng:
Nhú tá lớn: Cách môn vò khoảng 8-10cm,
có ống tụy chính và ống mật chủ đổ vào
Nhú tá bé: Trên nhú tá lớn khoảng 2cm,

hơi trước nhú tá lớn, có ống tụy phụ đổ
vào.

11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

8


Môn vò

Nhú tá bé

Nhú tá lớn

11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

9


Hình ảnh nhú tá lớn qua nội soi

11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

10

Cấu tạo của thành tá tràng: 5 lớp








Lớp thanh mạc: Hầu hết trở thành mạc
dính, trừ phần di động (hành tá tràng)
Tấm dưới thanh mạc
Lớp cơ: Cơ dọc (ở ngoài) và cơ vòng (ở
trong)
Tấm dưới niêm mạc
Lớp niêm mạc

11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

11


Lớp thanh mạc
và dưới thanh
mạc
Lớp cơ dọc

Lớp cơ vòng
Lớp dưới niêm mạc
Lớp niêm mạc

Thành ống tiêu hóa
11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

12


Niêm mạc tá tràng
(hình ảnh nội soi)
11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

13


TỤY
Đi từ D2 tá tràng đến rốn lách, sát thành
bụng sau.
Hình thể ngoài: 4 phần:
Đầu tụy: Được ôm lấy bởi D2 tá tràng =>
Khung tá tràng dãn khi có u đầu tụy
Mỏm móc
Cổ tụy: Do bó mạch mạc treo tràng trên ấn
từ sau

Thân tụy: Phần dài nhất
Đuôi tụy: Có thể di động
11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

14


11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYEÃN HOAØNG VUÕ

15


Moỷm moực
11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYEN HOAỉNG VUế

16


Kích thước tụy


Dài: 15cm



Rộng (Chiều trên – dưới): 6cm, tùy vò trí,
rộng nhất ở đầu tụy.



Dày (Chiều trước – sau): 3cm; tùy vò trí,
dày nhất ở đầu tụy, mỏng nhất ở phần
cổ tụy

11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

17


Ống tụy
Dòch tụy (tụy ngoại tiết) đổ vào D2 tá tràng
bằng 2 ống:
Ống tụy chính (còn gọi là ống tụy, hay
ống Wirsung): Đi từ đuôi tụy, dọc theo
thân tụy, đến đầu tụy rồi cùng ống mật
chủ đổ vào nhú tá lớn.
Ống tụy phụ: (ống Santorini) tách ra từ
ống tụy chính ở đầu tụy, đổ vào nhú tá
bé.

*Tuổi càng lớn, ĐK ống tụy càng lớn
11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

18


Ống tụy chính và ống mật chủ có thể:
+ Có một đoạn chung gọi là kênh
chung mật – tụy, khi kênh chung này
dãn ra gọi là bóng gan tụy (bóng
Vater).
+ Có thể đổ bằng hai lổ riêng ở nhú
tá lớn
11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

19


12,5%

11/9/2016 2:43 AM

65%

ThS. BS. NGUYEÃN HOAØNG VUÕ

22,5%

20


Ống mật chủ

Bóng
gan tụy

Ống tụy chính
11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

21


Cơ vòng bóng gan – tụy (cơ vòng Oddi)

Ống mật
chủ

Thành tá
tràng
Ống tụy
chính

Cơ vòng Oddi

11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

22


PHÔI THAI HỌC

Tá tràng được hình thành từ phần cuối của
ruột trước và phần đầu ruột giữa.
Tụy được tạo từ ruột trước, từ nụ tụy lưng
và nụ tụy bụng ở thành tá tràng.

11/9/2016 2:43 AM

23ThS.BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ


Mầm
gan

Dạ dày

Túi mật

ï tụy
lưng
ï tụy bụng
Nụ tụy bụng

Nụ tụy lưng

Tá tràng
Phôi 30 ngày
11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYỄN HOÀNG VŨ

Phôi 35 ngày
24


11/9/2016 2:43 AM

ThS. BS. NGUYEÃN HOAØNG VUÕ

25