Quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học cơ sở châu văn liêm quận phú nhuận, thành phố hồ chí minh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
________________________________________

BÙI NGỌC CẨM TÚ

QUẢN LÝ HOẠT ĐỌNG DẠY HỌC
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CỞ SỞ CHÂU VĂN LIÊM
QUẬN PHÚ NHUẬN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
________________________________________

BÙI NGỌC CẨM TÚ

QUẢN LÝ HOẠT ĐỌNG DẠY HỌC
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CỞ SỞ CHÂU VĂN LIÊM
QUẬN PHÚ NHUẬN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 14

Ngƣời hƣớng dẫn khoa ho ̣c: TS. NGUYỄN THỊ TUYẾT

HÀ NỘI – 2015


LỜI CẢM ƠN
Luận văn thạc sĩ về đề tài “ Quản lý hoạt động dạy học ở trường THCS
Châu Văn Liêm, quận Phú nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh” đã được thực
hiện tại trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội.
Với tình cảm chân thành, Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến:
Hội đồng khoa học, Hội đồng đào tạo thạc sĩ chuyên ngành Quản lý Giáo
dục của trường Đại học Giáo dục cùng quý thầy cô Khoa Quản lý giáo dục đã
tận tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt, Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Thị Tuyết,
người đã tận tình hướng dẫn, động viên, khích lệ, giúp đỡ Tôi trong quá trình
thực hiện luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành tới các đồng chí lãnh đạo, chuyên
viên Phòng giáo dục và đào tạo Quận Phú Nhuận, Ban Giám hiệu và các đồng
nghiệp tại trường THCS Châu Văn Liêm, Quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí
Minh, gia đình và người thân đã tạo điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành luận
văn.
Trong quá trình học tập và nghiên cứu, mặc dù có nhiều cố gắng trong quá
trình thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu song luận văn không tránh khỏi những sai
sót, kính mong được sự góp ý của các thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng nghiệp
để luận văn được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, tháng 11 năm 2015
Tác giả

Bùi Ngọc Cẩm Tú

i

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CHỮ VIẾT TẮT

NỘI DUNG

BGH

Ban giám hiệu

BP

Biện pháp

ĐDDH

Đồ dùng dạy học

CBQL

Cán bộ quản lý

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

ND

Nội dung

THCS

Trung học cơ sở

TN

Tốt nghiệp

TS

Tổng số

ii


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... i
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................. vi
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ........................................................................... vii
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ...................................................................... 6

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ........................................................................ 6
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................ 7
1.2.1. Quản lý và Quản lý giáo dục ....................................................................... 7
1.2.2. Quản lý nhà trường.................................................................................... 10
1.2.3. Hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học .................................... 11
1.3. Trường trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân và hoạt động dạy
học ở trường Trung học cơ sở ............................................................................. 15
1.3.1. Trường trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân ...................... 15
1.3.2. Hoạt động dạy học ở trường Trung học cơ sở........................................... 17
1.4. Nội dung quản lý hoạt động dạy học ở trường Trung học cơ sở ................. 19
1.4.1. Quản lý việc thực hiện chương trình, kế hoạch dạy ................................. 19
1.4.2. Quản lý việc thực hiện nền nếp dạy học của giáo viên ............................. 20
1.4.3. Quản lý việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học ............................. 21
1.4.4. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh......... 23
1.4.5. Quản lý việc sử dụng và bồi dưỡng đội ngũ ............................................ 24
1.4.6. Quản lý hoạt động học của học sinh ......................................................... 24
1.4.7. Quản lí các điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ dạy học ................. 27
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới việc quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học
cơ sở trong giai đoạn hiện nay ............................................................................ 28
1.5.1. Những yếu tố chủ quan ............................................................................. 28
1.5.2. Những yếu tố khách quan.......................................................................... 29

iii


Kết luận chương 1 ............................................................................................... 30
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ CHÂU VĂN LIÊM, QUẬN PHÚ
NHUẬN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ........................................................ 31
2.1. Khái quát về trường Trung học cơ sở Châu Văn Liêm, quận Phú Nhuận .. 31

2.1.1. Mạng lưới trường lớp, học sinh. ............................................................... 31
2.1.2. Chất lượng đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên trong nhà trường. ........ 32
2.1.3. Kết quả học tập của học sinh..................................................................... 34
2.1.4. Điều kiện về cơ sở vật chất: ..................................................................... 36
2.2. Thực trạng hoạt động dạy học ở trường trung học cơ sở Châu Văn Liêm,
quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh. ...................................................... 37
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học cơ sở Châu Văn
Liêm quận Phú Nhuận - Thành phố Hồ Chí Minh. ............................................ 38
2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý về quản lý hoạt động dạy học. 39
2.3.2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy của giáo viên và quản lý hoạt động học
của học sinh. ........................................................................................................ 41
2.4. Đánh giá thực trạng hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học ở
trường trung học cơ sở Châu Văn Liêm quận Phú Nhuận. ................................. 56
2.4.1.Điểm mạnh: ................................................................................................ 56
2.4.2.Điểm yếu: ................................................................................................... 58
2.4.3. Cơ hội: ....................................................................................................... 60
2.4.4.Thách thức: ................................................................................................. 61
Kết luận chương 2 ............................................................................................... 62
Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở TRƢỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ CHÂU VĂN LIÊM, QUẬN PHÚ NHUẬN, THÀNH
PHỐ HỒ CHÍ MINH ........................................................................................ 63
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................ 63
3.1.1. Đảm bảo tính hệ thống, đồng bộ ............................................................... 63
3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn .............................................................................. 63
3.1.3. Đảm bảo tính khả thi. ................................................................................ 64
3.1.4. Đảm bảo tính kế thừa và phát triển. .......................................................... 64

iv

3.1.5. Đảm bảo tính hiệu quả. ............................................................................. 64
3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học cơ sở Châu
Văn Liêm, quận Phú Nhuận, thành phố Hồ Chí Minh........................................ 64
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức về đổi mới hoạt động dạy học cho cán
bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh học sinh. ..................................... 64
3.2.2. Biện pháp 2: Quản lý nền nếp dạy của giáo viên và hoạt động học tập của
học sinh................................................................................................................ 68
3.2.3. Biện pháp 3: Quản lý việc thực hiện đồng bộ đổi mới phương pháp dạy
học với đổi mới kiểm tra đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực
cho học sinh. ........................................................................................................ 72
3.2.4. Biện pháp 4: Quản lý tự bồi dưỡng, bồi dưỡng đội ngũ ........................... 78
3.2.5. Biện pháp 5: Quản lý cơ sở vật chất - thiết bị phục vụ dạy học ............... 83
3.2.6. Biện pháp 6: Đẩy mạnh công tác xã hội hoá giáo dục cho hoạt động dạy
học ....................................................................................................................... 86
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp. ................................................................. 89
3.4. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ............... 89
Kết luận chương 3 ............................................................................................... 94
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................... 95
1. Kết luận: .......................................................................................................... 95
2. Khuyến nghị .................................................................................................... 96
2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh ........................... 96
2.2. Đối với Ủy ban nhân dân quận- Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Phú
Nhuận, thành phố Hồ Chí Minh .......................................................................... 96
2.3. Đối với trường trung học cơ sở Châu Văn Liêm, quận Phú Nhuận, thành
phố Hồ Chí Minh................................................................................................. 97
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 98
PHỤ LỤC ......................................................................................................... 101

v

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2. 1:

Bảng thống kê phát triển trường lớp, học sinh từ
năm 2012-2015 ....................................................................... 32

Bảng 2. 2:

Bảng thống kê về tình hình đội ngũ cán bộ quản lý
và giáo viên ............................................................................. 33

Bảng 2. 3:

Bảng thống kê về thâm niên giảng dạy của giáo viên ............ 33

Bảng 2. 4:

Bảng thống kê về hạnh kiểm- học lực- danh hiệu học
sinh giỏi, học sinh tiên tiến 3 năm 2012-2015........................ 34

Bảng 2. 5:

Bảng thống kê về số lượng học sinh được công nhận
học sinh giỏi cấp Quận, cấp Thành phố qua 3 năm
2012-2015 ............................................................................... 35

Bảng 2. 6:

Bảng thống kê tình hình cơ sở vật chất .................................. 36

Bảng 2. 7:

Thực trạng hoạt động dạy học của giáo viên .......................... 37

Bảng 2. 8:

Ý kiến của cán bộ quản lí về sự cần thiết của việc
quản lí hoạt động dạy học ....................................................... 39

Bảng 2. 9:

Thực trạng quản lí việc thực hiện chương trình, lập
kế hoạch dạy học của giáo viên .............................................. 41

Bảng 2. 10:

Thực trạng quản lí việc thực hiện nề nếp dạy học của
giáo viên .................................................................................. 43

Bảng 2. 11:

Thực trạng quản lí việc thực hiện đổi mới phương
pháp giảng dạy của giáo viên.................................................. 46

Bảng 2. 12:

Thực trạng quản lí hoạt động kiểm tra đánh giá kết
quả học tập của học sinh ......................................................... 48

Bảng 2. 13:

Thực trạng quản lý sử dụng và bồi dưỡng đội ngũ
giáo viên .................................................................................. 50

Bảng 2. 14:

Thực trạng quản lí hoạt động học của học sinh ...................... 53

Bảng 2. 15:

Thực trạng quản lí cơ sở vật chất, trang thiết bị phục
vụ cho hoạt động dạy học ....................................................... 55

Bảng 3. 1:

Kết quả khảo sát về tính cấp thiết của các biện pháp ............. 90

Bảng 3. 2:

Kết quả khảo sát về tính khả thi của các biện pháp ................ 91

Bảng 3. 3:

Sự tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi các
biện pháp ................................................................................. 93

vi

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2. 1: Biểu đồ so sánh qui mô trường lớp, học sinh 3 năm
2012-2015 ............................................................................... 32
Biểu đồ 2. 2: Biểu đồ biểu diễn thâm niên giảng dạy của giáo viên ............ 33
Biểu đồ 2. 3: Biểu đồ so sánh chất lượng học lực 3 năm 20122015......................................................................................... 35
Biểu đồ 2. 4: Biểu đồ so sánh chất lượng học sinh giỏi được công
nhận học sinh giỏi cấp Quận, cấp Thành phố qua 3
năm 2012-2015 ....................................................................... 36
Biểu đồ 2. 5: Biểu đồ khảo sát thực trạng hoạt động dạy học của
giáo viên .................................................................................. 38
Biểu đồ 2. 6: Biểu đồ khảo sát cán bộ quản lí về sự cần thiết của
việc quản lí hoạt động dạy học .............................................. 40
Biểu đồ 2. 7: Biểu đồ khảo sát thực trạng quản lí việc thực hiện
chương trình, lập kế hoạch dạy học của giáo viên ................. 42
Biểu đồ 2. 8: Biểu đồ khảo sát thực trạng quản lí việc thực hiện
đổi mới phương pháp giảng dạy của giáo viên ....................... 47
Biểu đồ 2. 9: Biểu đồ khảo sát Thực trạng quản lí hoạt động kiểm
tra đánh giá kết quả học tập của học sinh ............................... 49
Biểu đồ 2. 10: Biểu đồ khảo sát thực trạng quản lý sử dụng và bồi
dưỡng đội ngũ giáo viên ......................................................... 51
Biểu đồ 2. 11: Biểu đồ khảo sát Thực trạng quản lí hoạt động học
của học sinh............................................................................. 53
Biểu đồ 2. 12: Biểu đồ khảo sát thực trạng quản lí cơ sở vật chất,
trang thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học ......................... 55
Biểu đồ 3. 1: So sánh tính cấp thiết và tính khả thi của các biện
pháp quản lý hoạt động dạy học ............................................. 92

vii

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục ngày nay được coi là nền móng của sự phát triển khoa học, kỹ
thuật, đem lại sự thịnh vượng cho nền kinh tế quốc dân. Vì lẽ đó, giáo dục
được coi đồng nghĩa với sự phát triển. Có thể khẳng định, không có giáo dục
thì không có bất cứ sự phát triển nào đối với con người, với kinh tế, văn hóa.
Nghị quyết 29-NQ/TW của Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục và đào tạo đã nêu: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự
nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư
phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển
kinh tế-xã hội”.[15]
Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011- 2020 của thủ tướng
chính phủ chỉ rõ: “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả
học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng
tạo và năng lực tự học của người học. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn
diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống đạo đức, lối sống, ngoại ngữ,
tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời”.[31]
Trong giai đoạn hiện nay, để phát triển nền kinh tế tri thức, yêu cầu đẩy
nhanh tiến độ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đòi hỏi phải tạo ra
nguồn nhân lực chất lượng cao, vì vậy phát triển giáo dục là rất cần thiết.
Trong hệ thống giáo dục nước ta, cấp trung học cơ sở là cấp học cơ
bản, là giai đoạn trung gian giữa tiểu học và trung học phổ thông. Ở giai đoạn
này, học sinh được cung cấp kiến thức cơ bản nhất, giáo dục và hình thành
nhân cách, gắn với tâm sinh lý của lứa tuổi. Như vậy, các hoạt động dạy học ở
các trường THCS là vô cùng quan trọng, là cơ sở cho các cấp học, bậc học
cao hơn.
Hoạt động dạy học là một hoạt động trọng tâm của nhà trường trong

1


việc đào tạo học sinh, đồng thời dạy học được xem là con đường giáo dục cơ
bản nhất, để thực hiện mục đích giáo dục tổng thể. Trong trường học khi nói
đến hiệu quả giáo dục là nói đến hiệu quả hoạt động dạy học và nói đến tăng
cường hiệu quả quản lý trường học là nói đến tăng cường hiệu quả hoạt động
quản lý dạy học của hiệu trưởng. Nhiệm vụ của nhà trường nói chung, hoạt
động dạy học nói riêng được thực hiện tốt hay không phụ thuộc vào nhiều yếu
tố, một mặt là nội lực của người giáo viên, ảnh hưởng trực tiếp là quản lý dạy
học của Hiệu trưởng. Vì vậy, quản lý hoạt động dạy học là nhiệm vụ trọng
tâm trong quản lý giáo dục nói chung và quản lý nhà trường nói riêng, quyết
định tới hiệu quả quản lý trong nhà trường.
Trong công tác quản lý giáo dục, quản lý hoạt động dạy học được xem
là khâu quan trọng giúp nhà trường thực hiện được mục tiêu giáo dục để nâng
cao chất lượng học tập của người học. Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện
nay để hoạt động quản lý đạt hiệu quả cao đòi hỏi những người tham gia quản lý
hoạt động dạy học cần tăng cường hoạt động quản lý nói chung, quản lý dạy học
nói riêng.
Trong những năm qua, công tác quản lý hoạt động dạy học tại trường
THCS Châu Văn Liêm quận Phú Nhuận đã có nhiều chuyển biến tích cực
như: Chất lượng dạy học đã được nâng lên, quy mô lớp học tăng. Đội ngũ
cán bộ, giáo viên ngày càng được chuẩn hóa về trình độ đào tạo.
Bên cạnh những thành tích đã đạt được, tuy nhiên trong công tác quản
lý giáo dục ở trường THCS Châu văn Liêm quận Phú nhuận còn có những
hạn chế, bất cập như: Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường
THCS Châu văn Liêm chưa được khoa học, đồng bộ, còn nhiều lúng túng,
chưa đáp ứng được với sự phát triển chung, cần phải trao đổi, bổ sung, rút
kinh nghiệm kịp thời để đáp ứng với yêu cầu, đòi hỏi sự phát triển của kinh
tế, văn hoá, giáo dục.

Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động dạy
học ở trường THCS Châu Văn Liêm, quận Phú nhuận, Thành phố Hồ

2


Chí Minh” làm đề tài luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục với mong muốn
góp phần nâng cao chất lượng hoạt động dạy học trong nhà trường, đáp ứng
đòi hỏi phát triển giáo dục trên địa bàn quận và góp phần thực hiện tốt
nhiệm vụ phát triển giáo dục ở Thành phố Hồ Chí Minh và cả nước trong
giai đoạn hiện nay.
2. Câu hỏi nghiên cứu
Thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học ở trường Trung học cơ
sở Châu Văn Liêm, quận Phú Nhuận đã được thực hiện như thế nào ?
Những biện pháp quản lý nào giúp cho hoạt động dạy học tại trường
Trung học cơ sở Châu Văn Liêm, quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí
Minh được thực hiện có hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục
của nhà trường?
3. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được hệ thống các biện pháp quản lý hoạt động dạy học
dựa trên cơ sở khoa học và phù hợp với điều kiện thực tiễn của Trường, sẽ
nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động dạy học ở trường Trung học cơ sở
Châu Văn Liêm, quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh.
4. Mục đích nghiên cứu:
Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học cơ sở
Châu Văn Liêm, quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn
hiện nay.
5. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu
5.1 Khách thể nghiên cứu
Hoạt động dạy học ở trường Trung học cơ sở .

5.2 Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học ở Trường Trung học cơ sở Châu Văn Liêm,
quận Phú Nhuận - Thành phố Hồ Chí Minh
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài
Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học của giáo viên

3


trung học cơ sở.
Đối tượng khảo sát là Hiệu trưởng, các phó hiệu trưởng, các tổ trưởng,
giáo viên đang công tác tại trường Trung học cơ sở Châu Văn Liêm, quận Phú
Nhuận, thành phố Hồ Chí Minh.
Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở trường Trung học cơ
sở Châu Văn Liêm trong thời gian 3 năm học: từ năm 2012-2015
7. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến quản lý hoạt
động dạy học ở Trường Trung học cơ sở.
Khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở Trường
Trung học cơ sở Châu Văn Liêm, quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh.
Đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt
động dạy học ở Trường Trung học cơ sở Châu Văn Liêm, quận Phú Nhuận,
Thành phố Hồ Chí Minh.
Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của biện pháp đề xuất.
8. Phƣơng pháp nghiên cứu
8.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu định tính
Bao gồm các phương pháp phân tích, tổng hợp các văn bản pháp quy
của Nhà nước, của ngành giáo dục và đào tạo về quản lý hoạt động dạy học
ở trường THCS. Nghiên cứu các tài liệu, liên quan đến công tác quản lý và
quản lý hoạt động dạy học ở trường THCS.

8.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu định lượng
- Phương pháp điều tra khảo sát bằng bảng hỏi
Xây dựng bảng hỏi để khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở
trường trung học cơ sở.
- Phương pháp phỏng vấn sâu
Phỏng vấn Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, các tổ trưởng, giáo viên có
kinh nghiệm của trường về các vấn đề liên quan đến công tác quản lý hoạt
động dạy học ở trường trung học cơ sở.

4


- Phương pháp khảo nghiệm
Khảo nghiệm các biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường trung
học cơ sở Châu Văn Liêm, quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh để đánh
giá tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp quản lý đã đề xuất.
8.3. Nhóm các phương pháp hỗ trợ khác
- Phương pháp toán thống kê
Sử dụng phương pháp toán học thống kê để xử lý các dữ liệu, các thông
tin thu thập được, điều tra, khảo sát.
- Phương pháp so sánh
So sánh số liệu, thông tin trong quá trình điều tra thu thập qua các
năm học.
9. Những đóng góp của đề tài
Về mặt lý luận: Đưa ra được định hướng quản lý hoạt động dạy học của
nhà trường.
Về mặt thực tiễn: Đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động dạy
học ở trường Trung học cơ sở Châu Văn Liêm, quận Phú Nhuận, Thành phố
Hồ Chí Minh góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy học của nhà trường
trong giai đoạn hiện nay.

10. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ
lục, nội dung luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học ở trường Trung
học cơ sở.
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở trường Trung học
cơ sở Châu Văn Liêm, quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh.
Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường Trung học
cơ sở Châu Văn Liêm, quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh.

5


Chƣơng 1:
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Trong bất kỳ thời đại nào cũng cần có sự quản lý. Quản lí là một hoạt
động chỉ có trong xã hội loài người. Ở đâu có con người là ở đó có quản lý.
Quản lý là một hoạt động đặc trưng bao trùm lên mọi mặt đời sống xã hội.
Trong lĩnh vực giáo dục- đào tạo quản lý giữ vai trò then chốt trong việc đảm
bảo chất lượng giáo dục.
Khi xã hội phát triển thì giáo dục ngày càng được quan tâm về mọi mặt.
Vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và nâng cao chất lượng dạy
học nói riêng trong các nhà trường từ lâu đã trở thành vấn đề quan tâm của
các nước trên thế giới. Các nhà lãnh đạo, nhà nghiên cứu trên thế giới đều
thấy rõ vai trò, động lực của giáo dục trong phát triển kinh tế - xã hội. Nền
kinh tế tri thức đang trở thành một thành phần quan trọng trong sự phát triển
của đất nước. Trước yêu cầu của xã hội và nhiệm vụ của giáo dục và đào tạo,
nhiều công trình của các nhà nghiên cứu ở nước ngoài đã được công bố như:

M.I.Kônđacốp, Cơ sở lí luận khoa học quản lí giáo dục, trường cán bộ quản lí
giáo dục và viện khoa học giáo dục 1984; Harld – Kôntz, Những vấn đề cốt
yếu về quản lí, nhà xuất bản khoa học kỹ thuật 1992; Tác phẩm “ Kinh
nghiệm lãnh đạo của hiệu trưởng” Xukhomlinxki (dịch và xuất bản năm
1981) đã đưa ra nhiều tình huống quản lý giáo dục và quản lý dạy học trong
nhà trường, trong đó tác giả đã bàn nhiều về phương pháp thực hiện mục tiêu,
nội dung và phương pháp dạy học, đặc biệt là vấn đề xây dựng và bồi dưỡng
đội ngũ giáo viên trong quản lý dạy học.
Ở Việt Nam, dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác- Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh, các nhà khoa học Việt Nam đã tiếp cận quản lý giáo dục
và quản lý trường học chủ yếu dựa trên nền tảng lý luận giáo dục học. Trước

6


nhiệm vụ đổi mới giáo dục hiện nay thì việc đổi mới kiểm tra đánh giá là
khâu quan trọng trong việc thực hiện thành công mục tiêu của giáo dục. Các
nhà nghiên cứu giáo dục cũng cho ra đời nhiều công trình trong phạm vi quản
lý hoạt động dạy học như công trình nghiên cứu của các tác giả: Phạm Viết
Vượng với vấn đề lấy học sinh làm trung tâm; tác giả Trần Hồng Quân đề cập
tới một số vấn đề đổi mới trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo.
Ở các trường phổ thông, hoạt động dạy học là hoạt động trọng tâm.
Trong thời gian gần đây, đã có nhiều luận văn khoa học về đề tài quản lý
hoạt động dạy học của nhiều cán bộ quản lý trường THCS trong cả nước
như: “ Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường Trung học cơ sở
trên địa bàn huyện Chương Mỹ thành phố Hà Nội” của tác giả Nguyễn Tiến
Duyên (2013), “ Quản lý hoạt động dạy học ở các trường Trung học cơ sở
huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc” của tác giả Trần Minh Đăng (2013)...Các
luận văn trên nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu
trưởng nhằm nâng cao chất lượng dạy học. Qua quá trình tìm hiểu và nghiên

cứu các tài liệu, các công trình nghiên cứu của các tác giả chúng tôi thấy
chưa thể bao quát hết được các đặc thù riêng của từng khu vực, từng vùng
miền nhất là ở thành phố Hồ chí Minh, một thành phố năng động, sáng tạo.
Do đó tác giả chọn nghiên cứu vấn đề: “ Quản lý hoạt động dạy học ở
trường THCS Châu Văn Liêm, quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh”
với mong muốn góp phần nâng cao chất lượng hoạt động dạy học trong nhà
trường, đáp ứng đòi hỏi phát triển giáo dục trên địa bàn quận và góp phần
thực hiện tốt nhiệm vụ phát triển giáo dục ở Thành phố Hồ Chí Minh và cả
nước trong giai đoạn hiện nay.
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lý và Quản lý giáo dục
1.2.1.1. Quản lý
Cùng với sự ra đời, tồn tại, và phát triển của xã hội người, quản lý ra
đời và nhanh chóng trở thành nhân tố tất yếu trong các quá trình lao động.

7


Quản lý là một phạm trù tồn tại khách quan được xuất hiện từ nhu cầu của
mọi chế độ xã hội, mọi quốc gia, mọi thời đại. Thuật ngữ quản lý đã trở nên
phổ biến nhưng chưa có một định nghĩa thống nhất. Các nhà khoa học đã đưa
ra nhiều định nghĩa quản lý từ các góc độ khác nhau:
Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác: Quản lý là một loại lao động để
điều khiển lao động nhằm tạo nên sự phối hợp giữa công việc cá nhân và thực
hiện những chức năng chung nảy sinh từ vận động của toàn bộ cơ thể sản
xuất, khác với sự vận động của các bộ phận riêng lẻ của nó.
Đại học bách khoa toàn thư của Liên Xô định nghĩa: “Quản lý là chức
năng của những hệ thống có tổ chức với bản chất khác nhau ( sinh vật, xã hội,
kỹ thuật), nó bảo toàn cấu trúc xác định của chúng, duy trì chế độ hoạt động,
thực hiện những chương trình, mục đích hoạt động” [17, tr.5]

Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Quản lý là các
tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến
khách thể quản lý (người bị quản lý) nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt
được mục đích của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế
hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra ”. [13, tr.9]
Theo tác giả Nguyễn Minh Đa ̣o : “Quản lý là tác động liên tục có tổ
chức, có định hướng của chủ thể quản lý (người quản lý hay tổ chức quản lý )
lên khách thể (đối tượng) về mặt chính trị, văn hóa xã hội, kinh tế… bằng một
hệ thống các luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc, các phương pháp và biện
pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối
tượng” [16; tr.28]
Theo tác giả Nguyễn Văn Lê: “Quản lý là một hệ thống xã hội, là khoa
học và nghệ thuật tác động vào hệ thống đó, mà chủ yếu là vào những con
người nhằm đạt được hiệu quả tối ưu theo mục tiêu đề ra” [27, tr.21].
Như vậy, có thể khái quát: Quản lý là sự tác động có định hướng, có
chủ đích của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả
nhất các tiềm năng, các cơ hội của hệ thống bằng việc vận dụng các chức

8


năng kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra để đạt được mục
tiêu đã đề ra.
1.2.1.2. Quản lý giáo dục
Giáo dục là một dạng hoạt động đặc biệt của xã hội loài người được
thực hiện một cách tự giác, có tổ chức có mục đích nên giáo dục muốn tồn tại
và phát triển cần phải được quản lý. Quản lý giáo dục là bộ phận của quản lý.
Khái niệm quản lý giáo dục hiện nay có nhiều cách hiểu khác nhau:
Theo tác giả M.I Kônđacốp cho rằng: “Quản lí giáo dục là tập hợp
những biện pháp kế hoạch hóa, nhằm đảm bảo sự vận hành bình thường của

cơ quan trong hệ thống giáo dục để tiếp tục phát triển, mở rộng hệ thống cả về
số lượng cũng như chất lượng”. [26, tr.93]
Tác giả Đặng Quốc Bảo cho rằng “Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng
quát là hoạt động điều hành phối hợp của các lực lượng xã hội nhằm thúc đẩy
mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu xã hội [1, tr.31]
Theo tác giả Phạm Minh Hạc “Quản lý giáo dục là quản lý hoạt động
dạy và học nhằm đưa nhà trường từ trạng thái này sang trạng thái khác và dần
đạt tới mục tiêu giáo dục đã xác định”. [18, tr.61].
Theo Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lí giáo dục là hệ thống những tác
động có mục đích, có kế hoạch, hợp qui luật của chủ thể quản lí (hệ giáo dục)
nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lí giáo dục của Đảng,
thực hiện được các tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà
tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học – giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ giáo dục tới
mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái mới về chất”. [33, tr.31].
Như vậy, quan niệm về quản lý giáo dục có thể có những cách diễn đạt
khác nhau, song đều đề cập đến các yếu tố cơ bản: chủ thể quản lý giáo dục,
khách thể quản lý giáo dục, mục tiêu quản lý giáo dục, cách thức (phương
pháp quản lý giáo dục) và công cụ (hệ thống văn bản quy phạm pháp luật)
quản lý giáo dục. Từ đó ta có thể hiểu rằng: Quản lý giáo dục chính là quá
trình tác động có định hướng, có mục đích và hợp quy luật các chức năng kế

9


hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra của chủ thể quản lý đến đối tượng
quản lý trong quá trình dạy học và giáo dục nhằm làm cho hệ thống giáo dục
vận hành có hiệu quả và đạt được mục tiêu của giáo dục đã đề ra.
1.2.2. Quản lý nhà trường
Nhà trường là cơ quan giáo dục chuyên biệt, có đội ngũ các nhà giáo
được đào tạo, nội dung chương trình được chọn lọc, phương pháp giáo dục

phù hợp với mọi lứa tuổi, có phương tiện kỹ thuật phục vụ cho giáo dục. Nhà
trường là một tổ chức chuyên biệt trong xã hội, thực hiện chức năng tái tạo
nguồn nhân lực phục vụ cho duy trì và phát triển của xã hội. Trường học là
một tổ chức giáo dục cơ sở mang tính nhà nước, xã hội, là nơi trực tiếp làm
công tác đào tạo thế hệ trẻ. Do đó quản lý nhà trường là một nội dung quan
trọng của quản lý giáo dục.
Theo tác giả Phạm Minh Hạc “Quản lý nhà trường là thực hiện đường
lối của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận
hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu Giáo dục - Đào tạo đối với
ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và từng học sinh”. [18, tr.71]
Theo tác giả Trần Hồng Quân “Quản lý nhà trường phổ thông là quản
lý dạy và học, tức là làm sao đưa hoạt động đó từ trạng thái này sang trạng
thái khác, để dần tới mục tiêu giáo dục”. [34, Tr. 43]
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý trường học là quản lý tập
thể giáo viên và học sinh, để chính họ lại quản lý (đối với giáo viên) và tự
quản lý (đối với học sinh) quá trình dạy học-giáo dục, nhằm đào tạo ra sản
phẩm là nhân cách người lao động mới”. [33, tr.54].
Như vậy, ta có thể hiểu: Quản lý nhà trường là hệ thống những hoạt
động có định hướng, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên,
công nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội
trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu
giáo dục của nhà trường.

10


1.2.3. Hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học
1.2.3.1. Hoạt động dạy học
Hoạt động dạy học là quá trình tương tác giữa hoạt động dạy của giáo
viên và hoạt động học của học sinh. Trong đó dưới sự, tổ chức, điều khiển và

định hướng của giáo viên, người học tự giác, tích cực tự tổ chức, tự điều
khiển hoạt động học tập của mình nhằm thực hiện những nhiệm vụ dạy học.
Trong quá trình dạy học, hoạt động dạy của giáo viên có vai trò chủ đạo, hoạt
động học của học sinh có vai trò tự giác, chủ động, tích cực. Nếu thiếu một
trong hai hoạt động trên, quá trình dạy học không diễn ra.
- Hoạt động dạy của giáo viên: là hoạt động tổ chức, điều khiển, và
định hướng hoạt động nhận thức học tập của học sinh, giúp học sinh tìm tòi
khám phá tri thức, qua đó thực hiện có hiệu quả chức năng học của bản thân.
Vai trò chủ đạo của hoạt động dạy chính là tổ chức và điều khiển, định
hướng sự học tập của học sinh, giúp học sinh nắm bắt kiến thức đồng thời
hình thành kĩ năng, thái độ. Hoạt động dạy có hai chức năng: là truyền đạt
kiến thức và điều khiển quá trình nắm bắt kiến thức theo nội dung chương
trình qui định bằng phương pháp phù hợp.
Hoạt động dạy của giáo viên, gồm hai hoạt động chính:
+ Giáo viên nghiên cứu nội dung sách giáo khoa, trình độ học sinh, tài
liệu tham khảo, lựa chọn phương pháp dạy phù hợp với các điều kiện. Trên cơ
sở đó giáo viên xây dựng một phương án thích hợp nhất để dạy từng bài cụ
thể cho từng lớp.
+ Giáo viên phối hợp hoạt động với học sinh trên lớp, đây là quá trình
giảng dạy của giáo viên. Giáo viên nêu vấn đề, giảng dạy kiến thức mới, rèn
luyện kỹ năng, củng cố kiến thức và hướng dẫn học sinh tự học. Trong quá
trình giảng dạy, các hoạt động của giáo viên được phối hợp nhịp nhàng với
hoạt động của học sinh. Giáo viên càng tăng cường việc hướng dẫn chỉ đạo
thì học sinh càng có nhiều thời gian hoạt động tìm hiểu kiến thức và rèn luyện
kỹ năng thực hành.

11


Hoạt động dạy của người giáo viên đối với hoạt động nhận thức học

tập của học sinh thể hiện qua việc đề ra mục đích yêu cầu nhận thức học tập.
Xây dựng kế hoạch hoạt động dạy với hoạt động nhận thức học tập tương
ứng của người học. Kích thích tính tự giác, tích cực, độc lập, chủ động, sáng
tạo của người học, làm cho học sinh ý thức rõ trách nhiệm và nghĩa vụ học tập
của mình. Theo dõi, kiểm tra đánh giá kết quả học tập của người học, qua đó
có những biện pháp điều chỉnh, sửa chữa kịp thời những thiếu sót và điều
chỉnh trong công tác giảng dạy.
- Hoạt động học của học sinh: là hoạt động tự giác, tích cực, chủ động,
tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động nhận thức, học tập của mình nhằm thu
nhận, xử lý và biến đổi thông tin bên ngoài thành tri thức của bản thân, qua đó
người học thể hiện mình, biến đổi mình, tự làm phong phú những giá trị của
mình dưới sự tổ chức, điều khiển và định hướng của giáo viên nhằm thực hiện
nhiệm vụ dạy học.
Hoạt động học của học sinh bao gồm:
+ Phối hợp hoạt động với giáo viên trên lớp, học sinh tiếp thu các kiến
thức, kỹ năng mới.
+ Học sinh tự học ở nhà để hiểu sâu, mở rộng kiến thức, vận dụng kiến
thức mới để giải các bài tập. Học sinh vận dụng các kiến thức, kỹ năng cơ bản
để có thể diễn đạt lại thành lời nói, chữ viết cho giáo viên và người khác hiểu
được.
Quá trình học là quá trình học sinh biến kinh nghiệm xã hội lịch sử loài
người thành kiến thức, kinh nghiệm bản thân, từ đó hình thành và phát triển
nhân cách.
Hoạt động học có hai chức năng: là lĩnh hội tri thức và tự điều khiển
quá trình chiếm lĩnh tri thức một cách tự giác, tích cực, tự lực. Nội dung tri
thức bao gồm hệ thống khái niệm của môn học mà trò phải lĩnh hội bằng
phương pháp phù hợp (mô tả, giải thích, vận dụng) để biến tri thức của nhân
loại thành học vấn của bản thân.

12

Hoạt động dạy và học là một quá trình tương tác với những thành tố cụ
thể:
 Mục tiêu dạy học: là làm cho người học nắm vững kiến thức và hình
thành kỹ năng hoạt động, từ đó phát triển trí tuệ, năng lực và hình thành, phát
triển nhân cách đáp ứng với yêu cầu của xã hội.
 Nội dung dạy học: là những kiến thức và việc hình thành những kỹ
năng, năng lực cho người học thông qua chương trình sách giáo khoa, giáo án,
kinh nghiệm của người dạy.
 Phương pháp dạy học: là cách thức tiến hành, phối hợp hoạt động
chung của người dạy và người học nhằm giúp người học nắm vững kiến thức,
kỹ năng và phát huy năng lực của mỗi cá nhân.
 Phương tiện dạy học: là cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng dạy
học, nguồn tài chính phục vụ hoạt động dạy học.
 Hình thức tổ chức dạy học: Hình thức tổ chức dạy học phong phú,
phù hợp sẽ tăng hiệu quả hoạt động dạy học.
 Kết quả dạy học: Là khả năng phát triển trí tuệ, hình thành năng lực
và các phẩm chất đạo đức cho học sinh theo mục tiêu giáo dục.
Như vậy nếu quá trình dạy học được tổ chức một cách khoa học, các
thành tố của hoạt động dạy học được thực hiện và phối hợp một cách phù hợp
thì sẽ đạt được mục tiêu của giáo dục đào tạo.
1.2.3.2. Quản lý hoạt động dạy học
Theo tác giả Nguyễn Phúc Châu: “Quản lý hoạt động dạy học là sự tác
động hợp quy luật của chủ thể quản lý dạy học đến chủ thể dạy học bằng các
giải pháp phát huy tác dụng của các phương tiện quản lý hoạt động dạy học
như: chế định giáo dục và đào tạo, bộ máy tổ chức và nhân lực dạy học,
nguồn tài lực và vật lực dạy học và thông tin và môi trường dạy học nhằm đạt
được mục tiêu quản lý hoạt động dạy học”.[11; tr.15]
Theo tác giả Trần Thị Hương: Quản lý hoạt động dạy học là những tác

động của chủ thể quản lý vào hoạt động dạy học được tiến hành bởi hoạt động
13


giảng dạy của giáo viên và hoạt động học tập của học sinh và sự hỗ trợ của
các lực lượng giáo dục khác nhằm thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ dạy học.[21]
Chủ thể quản lý hoạt động dạy học: Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, tổ
trưởng chuyên môn.
Đối tượng quản lý: Hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của
học sinh.
=> Mục tiêu, nhiệm vụ dạy học: HS nắm vững hệ thống tri thức khoa
học; Rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo; Phát triển toàn diện nhân cách.
Có thể khái quát: Quản lý hoạt động dạy học là những tác động có mục
đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý vào hoạt động dạy học
được tiến hành bởi hoạt động giảng dạy của giáo viên và hoạt động học tập
của học sinh và sự hỗ trợ của các lực lượng giáo dục khác nhằm thực hiện
mục tiêu, nhiệm vụ dạy học, đảm bảo cho hoạt động có chất lượng, có hiệu
quả.
Nhiệm vụ quản lý hoạt động dạy học:
+ Gắn hoạt động dạy học với việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn
diện
+ Tạo động lực, môi trường, điều kiện thuận lợi, kích thích tinh thần
lao động sáng tạo của đội ngũ cán bộ, giáo viên
+ Kết hợp phát huy cao độ tính chủ động sáng tạo của mỗi thành viên
với sự quản lý thống nhất của đội ngũ cán bộ quản lý nhà trường
+ Đảm bảo chất lựơng dạy học một cách bền vững
+ Xây dựng cơ chế, chính sách phù hợp phát huy tối đa nội lực đi đôi
với sự tranh thủ tiềm lực các lực lượng giáo dục ngoài nhà trường
Thực chất quản lý hoạt động dạy học là quản lý các thành tố cấu trúc
của quá trình dạy học, tạo điều kiện để các thành tố có sự thống nhất trong

quá trình dạy học đạt hiệu quả. Để quản lý hoạt động dạy học trong nhà
trường có hiệu quả cao cần tập trung vào sự phân cấp quản lý với 3 cấp độ:
- Quản lý hoạt động dạy học của ban giám hiệu nhà trường.

14


- Quản lý hoạt động dạy học của tổ chuyên môn.
- Quản lý hoạt động dạy học của giáo viên.
Mỗi cấp độ có các nội dung cụ thể cho công tác quản lý.
Quản lý hoạt động dạy học là quản lý về con người, là quá trình tổ chức
một cách hợp lý lao động của người dạy và người học để đáp ứng được yêu
cầu đào tạo con người. Công tác quản lý hoạt động dạy học cần có tính mềm
dẻo, linh hoạt. Chủ thể quản lý không chỉ quản lý bằng mệnh lệnh mà cần
phải tôn trọng tính tự chủ, phát huy sở trường và làm rõ quyền hạn trách
nhiệm của từng bộ phận, tổ chuyên môn, giáo viên. Trong thực tiễn quản lý
hoạt động dạy học trong nhà trường hiện nay đang có nhiều vấn đề mới nảy
sinh, đòi hỏi chủ thể quản lý cần thường xuyên nâng cao sự hiểu biết về nhu
cầu, năng lực, phẩm chất, về môi trường quản lý của mình để thực hiện có
hiệu quả quản lý hoạt động dạy học đáp ứng được yêu cầu đổi mới căn bản
toàn diện của giáo dục và đào tạo theo nghị quyết 29-NQ/TW của Đảng .
1.3. Trƣờng trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân và hoạt
động dạy học ở trƣờng Trung học cơ sở
1.3.1. Trường trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân
1.3.1.1. Vị trí, vai trò của trường trung học cơ sở
- Vị trí:
Điều 2, Điều lệ trường trung học (2007) quy định: “Trường trung học là
cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo dục quốc dân. Trường có tư cách
pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng”.
Trường trung học cơ sở là cơ sở giáo dục của bậc trung học, bậc học

nối tiếp bậc tiểu học của hệ thống giáo dục quốc dân nhằm hoàn chỉnh học
vấn phổ thông. Trường trung học cơ sở có tư cách pháp nhân và có tài khoản
và con dấu riêng”.
- Vai trò:
Trường THCS là bậc học trung gian giữa tiểu học và THCS, là giai
đoạn quan trọng mà học sinh cần phải bổ sung đầy đủ kiến thức cơ bản của

15


bậc học tiểu học và tích lũy đầy đủ, toàn diện kiến thức của bậc THCS để
chuẩn bị học lên trung học phổ thông hoặc học tiếp vào các trường nghề hoặc
trung học chuyên nghiệp.
1.3.1.2. Đối tượng giáo dục của trường trung học cơ sở
Giáo dục THCS được thực hiện trong bốn năm học, từ lớp 6 đến lớp 9,
học sinh vào học lớp 6 phải hoàn thành chương trình tiểu học, có độ tuổi là
mười một tuổi. Chất lượng học tập của học sinh ở bậc này quyết định năng
lực làm việc, tư duy sáng tạo, kỹ năng sống của mỗi con người.
Độ tuổi của học sinh THCS từ 11 đến 15 tuổi, lứa tuổi này có một vị trí
và tầm quan trọng đặc biệt trong giai đoạn phát triển của trẻ em và nó là thời
kỳ chuyển tiếp từ tuổi thơ sang tuổi trưởng thành. Đây là lứa tuổi có bước
nhảy vọt về thể chất và tinh thần, các em đang tách khỏi thời thơ ấu để tiến
sang giai đoạn phát triển cao hơn tạo nên nội dung cơ bản về sự khác biệt
trong phát triển thể chất, trí tuệ, tình cảm. Mỗi học sinh có sự tồn tại song
song “vừa tính trẻ con, vừa tính người lớn”. Các em đang cố gắng rèn luyện
những đức tính của người lớn như tự giác học tập, tự chủ, tích cực.
1.3.1.3. Mục tiêu giáo dục của trường trung học cơ sở
Điều 27 – Luật giáo dục năm 2005 đã nêu rõ:
Trong Luật Giáo dục có nêu: “Mục tiêu của giáo dục THCS nhằm giúp
học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục tiểu học có học vấn

phổ thông ở trình độ cơ sở và những hiểu biết ban đầu về kỹ thuật và hướng
nghiệp để tiếp tục học trung học phổ thông, trung cấp, học nghề, hoặc đi vào
cuộc sống lao động”.
1.3.1.4. Mục tiêu cụ thể đổ i mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông
- Tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực
công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho
học sinh.
- Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lí tưởng,
truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kĩ năng thực

16