Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên các trường trung học cơ sở quận phú nhuận thành phố hồ chí minh

1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

NGUYỄN THỊ CẨM TÚ

MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
QUẬN PHÚ NHUẬN – THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Chuyên ngành : QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số : 60 14 01 14
Cán bộ hướng dẫn khoa học : PGS.TS NGUYỄN TRỌNG VĂN

Nghệ An- 2012


2

LỜI CẢM ƠN
Với lịng biết ơn sâu sắc, tơi xin gởi lời cảm ơn chân thành đến:
Ban giám hiệu trường Đại học Vinh, khoa Đào tạo sau đại học, các thầy cơ
tham gia giảng dạy trong suốt q trình tơi học tập, nghiên cứu và làm luận văn.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến
PGS-TS Nguyễn Trọng Văn
bằng những kinh nghiệm quí báu đã tận tâm giúp đỡ cho tơi hồn thành luận văn
này.
Những gì tơi đã học trong suốt thời gian qua sẽ luôn là hành trang giúp tơi giải

quyết tốt đẹp những khó khăn trong cơng tác trong thời gian tới.
Một lần nữa xin tri ân các thầy cô giảng viên đã truyền thụ kiến thức cho
chúng tôi.

Nghệ An, tháng 4 năm 2012
Tác giả
Nguyễn thị Cẩm Tú


3

MỤC LỤC
NỘI DUNG
TRANG
Trang áp bìa
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt trong luận văn
MỞ ĐẦU
1. Lý do chon đề tài
1
2. Mục đích nghiên cứu
4
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
4
3.1 Khách thể nghiên cứu
4
3.2 Đối tượng nghiên cứu
4
4. Giả thuyết khoa học

4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
4
6. Đóng góp của luận văn
5
7. Phương pháp nghiên cứu
5
7.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
5
7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
6
7.3 Nhóm phương pháp nghiên cứu khác
6
8. Cấu trúc luận văn
7
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ QUẢN LÝ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1 Lịch sử nghiên cứu vấn đề
8
1.2 Một số khái niệm cơ bản
10
1.2.1 Trường trung học cơ sở
10
1.2.2 Giáo viên trường trung học cơ sở
11
1.2.3 Đội ngũ
11
1.2.4 Chất lượng
13

1.3 Chất lượng đội ngũ giáo viên trường trung học cơ sở
13
1.3.1 Những yêu cầu về cơ cấu đội ngũ giáo viên trường trung học cơ sở 13
1.3.2 Yêu cầu về phẩm chất, năng lực của giáo viên trường trung học cơ sở 15
1.3.3 Yêu cầu về việc thực hiện chức năng và nhiệm vụ giáo viên
15
trường trung học cơ sở .


4

1.3.4 Quan điểm của Đảng và nhà nước về vấn đề nâng cao chất lượng
17
đội ngũ giáo viên.
1.3.5 Tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng đội ngũ
20
giáo viên trung học cơ sở.
1.4 Hiệu trưởng quản lý nâng cao nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
20
trường trung học cơ sở.
1.4.1 Quản lý
20
1.4.2 Quản lý giáo dục
22
1.4.3 Quản lý nhà trường
23
1.4.4 Vai trò và nhiệm vụ của Hiệu trưởng trường trung học cơ sở
24
1.4.5 Hiệu trưởng quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
25

1.4.6 Ý nghĩa của việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
26
trung học cơ sở trong giai đoạn hiện nay
1.5 Cơ sở pháp lý của việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
27
trung học cơ sở
Kết luận chương 1
30
Chương 2
THỰC TRẠNG CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
QUẬN PHÚ NHUẬN – TPHCM
2.1 Khái quát tình hình phát triển kinh tế- xã hội của Quận Phú Nhuận
31
2.1.1 Đặc điểm tự nhiên và dân cư
31
2.1.2 Đặc điểm tình hình kinh tế và xã hội
32
2.1.3 Đặc điểm tình hình giáo dục và đào tạo
36
2.2 Thực trạng về giáo dục của Quận Phú Nhuận TPHCM
36
2.2.1 Về qui mô phát triển trường lớp và học sinh
36
2.2.2 Về chất lượng đào tạo
38
2.3 Thực trạng về chất lượng đội ngũ giáo viên trung học cơ sở Quận Phú Nhuận41
2.3.1 Thực trạng về phẩm chất chính trị, đạo đức của đội ngũ giáo viên.
41
2.3.2 Thực trạng về kiến thức, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ

45
và qui mô cơ cấu đội ngũ
2.3.3. Những vấn đề đặt ra đối với sự phát triển về chất lượng của
53
đội ngũ giáo viên trung học cơ sở Quận Phú Nhuận trong thời gian tới
2.4 Thực trạng các giải pháp quản lý nâng cao chất lượng cho đội ngũ giáo viên 54
trung học cơ sở


5

2.4.1. Về nhận thức
2.4.2. Về các giải pháp quản lý

55
55

2.4.3 Những hạn chế trong các giải pháp quản lý nâng cao chất lượng
58
đội ngũ giáo viên
2.5 Đánh giá chung và những vấn đề đặt ra từ khảo sát thực trạng các giải pháp 63
quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
Kết luận chương 2
67
Chương 3
MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI
NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
QUẬN PHÚ NHUẬN - TPHCM
3.1 Nguyên tắc đề xuất giải pháp
68

3.1.1 Nguyên tắc về tính mục tiêu
68
3.1.2 Ngun tắc về tính tồn diện
68
3.1.3 Ngun tắc về tính khả thi, hiệu quả
68
3.2 Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
69
trường trung học cơ sở Quận Phú Nhuận - TPHCM.
3.2.1 Giải pháp nâng cao nhận thức cho giáo viên về ý nghĩa và
69
tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
3.2.2 Giải pháp đẩy mạnh công tác bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho 70
đội ngũ giáo viên
3.2.3 Giải pháp tăng cường đầu tư và sử dụng có hiêu quả cơ sở vật chất 76
và thiết bị dạy học
3.2.4 Giải pháp thường xuyên kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên môn
79
của giáo viên.
3.2.5. Giải pháp đảm bảo các điều kiện vật chất, tinh thần
81
phục vụ việc nâng cao chất lượng cho đội ngũ giáo viên.
3.3. Thăm dị tính cấp thiết và tính khả thi của các nhóm giải pháp
86
Kết luận chương 3
89
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
89
2. Kiến nghị

91
Tài liệu tham khảo
93
Phụ lục
98


6

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
CHỮ VIẾT TẮT
BD CM, NV
CM
CSVC
CNH - HĐH
CNTT
CBQLGD
DH
ĐNGV
GD & ĐT
GD
HT
KT-XH
NCKH
NG&CBQLGD
NXBGD
PPDH, GD
PCGD
QTDH
QLGD

QL
SKKN
SGK
TBGD

CHỮ ĐẦY ĐỦ
Bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ
Chuyên môn
Cơ sở vật chất
Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa
Cơng nghệ thơng tin
Cán bộ quản lý giáo dục
Dạy học
Đội ngũ giáo viên
Giáo dục và Đào tạo
Giáo dục
Hiệu trưởng
Kinh tế - Xã hội
Nghiên cứu khoa học
Nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục
Nhà xuất bản giáo dục
Phương pháp dạy học, giáo dục
Phổ cập giáo dục
Quá trình dạy học
Quản lý giáo dục
Quản lý
Sáng kiến kinh nghiệm
Sách giáo khoa
Thiết bị giáo dục

7

TBDH
TBD
THCS
TH, TBD
TTSP
TW
UBND

Thiết bị dạy học
Tự bồi dưỡng
Trung học cơ sở
Tự học, tự bồi dưỡng
Tập thể sư phạm
Trung ương
Ủy ban nhân dân

MỞ ĐẦU
1.Lý do chọn đề tài:
Nhà nước coi phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Giáo dục và đào tạo
có sứ mạng đào tạo con người VN phát triển tồn diện góp phần xây dựng nền văn
hóa tiên tiến của đất nước trong bối cảnh tồn cầu hóa đồng thời tạo lập nền tảng
và động lực công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Sự đi lên bằng giáo dục đã trở thành con đường tất yếu của thời đại và trí tuệ
của con người trở thành tài sản q giá của mỗi Quốc gia. Do đó, để thích ứng và
giữ vai trò là động lực thúc đẩy quá trình chuyển đổi nền kinh tế, ổn định xã hội,
các nước trên thế giới đang đẩy nhanh quá trình hiện đại hóa giáo dục về tổ chức,
phương tiện và quản lý giáo dục.

Những thành tựu mà giáo dục đạt được đã khẳng định vai trò quan trọng của
giáo dục trong việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho đất
nước, góp phần thúc đẩy thành công sự nghiệp CNH-HĐH đất nước. Tuy nhiên
giáo dục vẫn còn nhiều tồn tại yếu kém, chưa đáp ứng, chưa bắt kịp những u cầu,
địi hỏi của sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Có thể nói giáo dục
Việt Nam đang đứng trước những thời cơ và thách thức rất to lớn đó là tiếp tục phát
triển hoặc tụt hậu xa hơn so với giáo dục thế giới.


8

Đảng ta chỉ rõ: "Cùng với khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo là quốc
sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài, giáo
dục phải đi trước một bước làm tiền đề cho CNH - HĐH đất nước". Quan điểm đó
lại được Đại hội Đảng tồn quốc lần thứ IX tiếp tục nhấn mạnh: "Phát triển giáo
dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản để phát
triển xã hội, tăng trưởng nhanh và bền vững." Như vậy đổi mới giáo dục nói chung
và đổi mới quản lý giáo dục nói riêng đóng vai trị quan trọng cơ bản trong công
cuộc chấn hưng nền giáo dục Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
Trong sự nghiệp đổi mới giáo dục và đào tạo, đổi mới việc nâng cao chất
lượng giáo viên là một trong các khâu quan trọng nhất, hiện nay đất nước ta đang
cần một đội ngũ giáo viên có đủ phẩm chất, năng lực và trình độ chun mơn tốt.
Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên được đặt ra như một yêu cầu cấp bách hàng
đầu của việc tiếp tục triển khai, điều chỉnh và nâng cao chất lượng giáo dục hiện
nay.
Hội nghị lần thứ II Ban chấp hành TW Đảng khóa X đã chỉ rõ : "Hiện nay sự
nghiệp GD & ĐT đang đứng trước mâu thuẫn lớn giữa yêu cầu cần phải phát triển
nhanh quy mô GD & ĐT, vừa phải gấp rút nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo
trong khi khả năng và điều kiện đáp ứng yêu cầu cịn nhiều hạn chế. Đó là mâu thuẫn

trong q trình phát triển. Những thiếu sót chủ quan nhất là những yếu kém về quản lý
đã làm cho mâu thuẫn đó càng thêm gay gắt."
Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15 tháng 6 năm 2004 của Ban Bí thư về việc xây
dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đã chỉ rõ: "
Mục tiêu là xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hoá,


9

đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng
cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo; thông
qua việc quản lý, phát triển đúng hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng
cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những địi hỏi ngày càng cao của
sự nghiệp cơng nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước".
Kết luận số 242-TB/TW ngày 15 tháng 4 năm 2009 của Bộ Chính trị về
phương hướng phát triển giáo dục và đào tạo đến năm 2020 đã nêu: " Cơng tác
quản lý giáo dục cịn nhiều yếu kém và là nguyên nhân chủ yếu của nhiều yếu kém
khác". Vì vậy:" Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đủ về số
lượng, đáp ứng yêu cầu về chất lượng".
Phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc
đẩy sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, là điều kiện để phát huy
nguồn lực con người. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó cán bộ
quản lý giáo dục (CBQLGD) là lực lượng nịng cốt có vai trị quan trọng.
Những năm qua, nhà nước quan tâm xây dựng, phát triển đội ngũ nhà giáo và
CBQLGD theo hướng chuẩn hoá, bảo đảm đủ về số lượng , đồng bộ về cơ cấu,
nâng cao chất lượng, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo
đức, lối sống, lương tâm nghề nghiệp và trình độ chun mơn, nghiệp vụ nhà giáo.
Đội ngũ này cơ bản đã đáp ứng yêu cầu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi
dưỡng nhân tài, góp phần vào thắng lợi của sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước.
Hiện nay, công tác quản lý trường học cũng đạt dược một số thành quả nhất định,

đã đưa hoạt động của nhà trường vận hành theo những nguyên lý giáo dục của
Đảng.
Đội ngũ giáo viên là lực lượng cơ bản tham gia vào các hoạt động của cộng
đồng, huy động và sử dụng các nguồn lực để phát triển nhà trường. Đội ngũ giáo


10

viên có vai trị rất quan trọng của sự nghiệp giáo dục. Rõ ràng nâng cao chất lượng
đội ngũ giáo viên là yêu cầu cấp thiết, là yếu tố cơ bản có ý nghĩa quyết định trong
việc phát triển giáo dục.
Vì vậy, tơi chọn đề tài “Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng đội
ngũ giáo viên trường THCS Quận Phú Nhuận- TPHCM ” làm luận văn tốt nghiệp
Cao học quản lý giáo dục với niềm hy vọng đề tài sẽ đóng góp phần nào trong việc
nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trường THCS tại Quận Phú Nhuận- TPHCM
2.Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực tiễn, tác giả đề xuất một số
giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên các trường trung học
cơ sở Quận Phú Nhuận – TPHCM.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu:
3.1. Khách thể nghiên cứu: Vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
trường THCS Quận Phú Nhuận.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Một số giải pháp QL nâng cao chất lượng đội
ngũ giáo viên trường THCS Quận Phú Nhuận.
4. Giả thuyết khoa học:
Nếu xây dựng được các giải pháp QL một cách khoa học, phù hợp với điều kiện
thực tế và có tính khả thi thì sẽ nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trường
THCS Quận Phú Nhuận.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu:

11

5.1. Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về công tác quản lý giáo dục .
5.2 Khảo sát thực trạng các giải pháp QL nâng cao chất lượng ĐNGV THCS
5.3. Đề xuất một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng giáo viên trường
THCS Quận Phú Nhuận.
6. Đóng góp của luận văn:
- Góp phần cụ thể hố một số vấn đề của khoa học quản lý giáo dục.
- Đánh giá được thực trạng các giải pháp QL nâng cao chất lượng đội ngũ
giáo viên trường THCS Quận Phú Nhuận.
- Xây dựng được các giải pháp QL nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
trường THCS Quận Phú Nhuận.
7. Phương pháp nghiên cứu:
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sưu tầm, nghiên cứu tài liệu, văn bản để phân tích, vận dụng các quan điểm
lý luận liên quan đến công tác quản lý, nghiên cứu chức năng, nhiệm vụ của trường
trung học cơ sở để quản lý nhân lực, quản lý trường nhằm nâng cao chất lượng đội
ngũ GV THCS Quận Phú Nhuận trước yêu cầu đổi mới giáo dục bao gồm:
- Phương pháp phân tích: Chúng tơi nghiên cứu các văn bản, các tài liệu, lý luận
bằng cách phân tích chúng thành từng bộ phận, từng mặt theo lịch sử thời gian, để
hiểu các khái niệm, các tư tưởng hay quan điểm… một cách tồn diện. Phân tích lý
luận còn phát hiện ra những xu hướng của các tác giả khác nhau để từ đó chọn lọc
những thơng tin quan trọng phục vụ cho đề tài nghiên cứu của chúng tôi.


12

- Phương pháp tổng hợp: Chúng tôi liên kết từng mặt, từng bộ phận thông tin từ các
lý thuyết đã thu thập được tạo ra hệ thống lý thuyết mới đầy đủ và sâu sắc về đề tài

nghiên cứu. Tổng hợp cho chúng tơi tài liệu có nội dung phong phú, toàn diện và
khái quát hơn các tài liệu đã có sử dụng nghiên cứu.
- Phương pháp phân tích và tổng hợp: Giúp chúng tôi chọn đế tài, đề ra mục đích
nghiên cứu, hình thành giả thuyết khoa học, xác định tư tưởng chủ đạo và đánh giá
sự kiện.
- Phương pháp so sánh: Trong nghiên cứu lý luận, chúng tôi so sánh, đối chiếu các
chương trình, nội dung khoa học, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, các hình
thức kiểm tra đánh giá…., ngồi ra cịn giúp chúng tơi lựa chọn, xây dựng phương
án tác động giáo dục trên cơ sở đánh giá, so sánh tài liệu, cách làm của các nước
khác.
- Phương pháp phân loại và hệ thống hố lý thuyết: Giúp chúng tơi phân loại các
yếu tố đầy đủ và chính xác hơn.
- Phương pháp lịch sử: Chúng tơi nghiên cứu bằng cách đi tìm nguồn gốc phát sinh,
q trình phát triển và biến hố của đối tượng để phát hiện bản chất và qui luật của
đối tượng.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
- Phương pháp quan sát hoạt động quản lý của các Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng
các trường THCS của Quận Phú Nhuận. Quan sát các hoạt động dạy học và GD
của giáo viên THCS
- Phương pháp phỏng vấn gián tiếp qua phiếu điều tra bằng câu hỏi đối với Trưởng, Phó
phịng, các chun viên Phòng GD & ĐT Quận PN, các Hiệu trưởng, Phó HT và một số
giáo viên các trường THCS Quận Phú Nhuận.


13

- Phương pháp chuyên gia: Toạ đàm với các chuyên gia về công tác tổ chức cán bộ
và các nhà nghiên cứu về quản lý GD bậc THCS.
7.3. Nhóm phương pháp khác:
- Phương pháp phân tích và tổng kết rút kinh nghiệm QLGD THCS.

- Phương pháp hỗ trợ: Thống kê lập bảng.
8. Cấu trúc luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, luận văn có 3 chương bao
gồm:


Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề nâng cao chất lượng đội

ngũ giáo viên trường THCS .


Chương 2: Thực trạng các giải pháp QL nâng cao chất lượng

đội ngũ giáo viên trường THCS Quận Phú Nhuận - TPHCM.


Chương 3: Một số giải pháp QL nâng cao chất lượng đội ngũ

giáo viên trường THCS Quận Phú Nhuận - TPHCM.


14

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ QUẢN LÝ
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng nói “ Có giáo dục phổ thơng tốt, đi đến chỗ
phổ cập giáo dục phổ thông, đến lúc nào đó, tất cả mọi người Việt Nam đều có

trình độ hiểu biết phổ thơng đến mức cần thiết, thì như vậy ta sẽ có tất cả. Nhất
định dân tộc Việt Nam sẽ có bước tiến phi thường về mọi mặt ” [46,tr.170].
Trong giai đoạn hiện nay thực hiện phổ cập giáo dục, vấn đề này được một
số người quan tâm, trăn trở để nâng cao chất lượng chuyên môn cho đội ngũ giáo
viên. Trong bài “ Một số biện pháp nâng cao trình độ đội ngũ giáo viên nhằm thực
hiện phổ cập giáo dục THCS ” [95,tr .9]. Hà Thế Truyền đã đưa ra các biện pháp
quản lý nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trong giai đoạn triển khai phổ
cập giáo dục THCS: giáo dục tuyên truyền nhận thức về nâng cao chất lượng giáo
viên, xây dựng kế hoạch đào tạo bồi dưỡng giáo viên, đổi mới phương thức và
phương pháp đánh giá bồi dưỡng thường xuyên của giáo viên và hai biện pháp hỗ


15

trợ khác là: Biện pháp tâm lý sư phạm và biện pháp hành chính để tác động vào
chất lượng đội ngũ giáo viên.
Ở các trường Đại học, các Viện nghiên cứu đã có nhiều đề tài nghiên cứu về
các vấn đề như: Quản lý các hoạt động dạy học, quản lý đội ngũ giáo viên, nâng
cao chất lượng chuyên môn cho đội ngũ giáo viên, quản lý các hoạt động trong nhà
trường. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu phổ cập giáo dục.
Các nhà nghiên cứu giáo dục và quản lý giáo dục luôn quan tâm đến vấn đề nâng
cao CLĐNGV. Trần Bá Hồnh có bài Chất lượng giáo viên đăng trên tạp chí Giáo
dục tháng 11/2001. Ở bài này tác giả đã đề xuất cách tiếp cận chất lượng giáo viên
từ các góc độ như: đặc điểm lao động của người giáo viên, sự thay đổi chức năng
của người giáo viên trước yêu cầu đổi mới giáo dục, mục tiêu sử dụng giáo viên,
chất lượng từng giáo viên và chất lượng đội ngũ giáo viên. Các thành tố tạo nên
chất lượng giáo viên là phẩm chất, năng lực. Theo Trần Bá Hoành, phẩm chất của
giáo viên biểu hiện ở thế giới quan, lòng yêu trẻ và lòng yêu nghề; năng lực người
giáo viên bao gồm: năng lực chuẩn đoán nhu cầu và đặc điểm đối tượng dạy học –
giáo dục, năng lực thiết kế kế hoạch dạy học – giáo dục, năng lực tổ chức thực hiện

kế hoạch dạy học – giáo dục, năng lực quan sát, đánh giá kết quả các hoạt động dạy
học – giáo dục, năng lực giải quyết các vấn đề nảy sinh trong thực tế. Ba nhân tố
ảnh hưởng đến chất lượng giáo viên theo ơng là: q trình đào tạo – sử dụng – bồi
dưỡng giáo viên, hoàn cảnh điều kiện lao động sư phạm của giáo viên, ý chí, thói
quen và năng lực tự học của giáo viên. Tác giả cũng đề ra ba giải pháp cho vấn đề
giáo viên: phải đổi mới đào tạo giáo viên, đổi mới công tác bồi dưỡng giáo viên,
đổi mới sử dụng giáo viên [61, tr.10].
Nguyễn Thanh Hoàn đề cập “ Chất lượng giáo viên và những chính sách cải
thiện chất lượng giáo viên ” [59,tr.6]. Bài viết đã trình bày khái niệm chất lượng


16

giáo viên bằng cách phân tích kết quả nghiên cứu về chất lượng giáo viên của các
nước thành viên OECD. Tác giả đưa ra những đặc điểm và năng lực đặc trưng của
một giáo viên có năng lực qua sự phân tích 22 năng lực cụ thể trên góc độ tiếp cận
năng lực giảng dạy và giáo dục. Tác giả cũng đề cập những chính sách cải thiện và
duy trì chất lượng giáo viên ở cấp vĩ mô và vi mơ, từ đó tác giả nhấn mạnh đến ba
vấn đề quyết định chất lượng giáo viên là: bản thân người giáo viên, nhà trường,
mơi trường chính sách bên ngồi [59,tr.6-9].
Trần Như Tỉnh trong cơng trình “ Một số vấn đề về đào tạo, bồi dưỡng giáo
viên THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông và phổ cập giáo dục
THCS ” [91,tr349-361] đã phân tích về thực trạng của đội ngũ giáo viên THCS trên
cả nước, trình bày phương hướng đào tạo bồi dưỡng giáo viên THCS đáp ứng u
cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thơng và PCGD THCS.
Tuy vậy, sự nghiên cứu về chất lượng đội ngũ giáo viên ở nước ta nói chung
và TPHCM nói riêng cịn thiếu những cơng trình phân tích mối quan hệ chất lượng
chuyên môn với chất lượng ĐNGV, chất lượng nguồn nhân lực trong lĩnh vực GD
& ĐT, chất lượng nguồn lực con người. Đặc biệt cịn rất ít các cơng trình nghiên
cứu đi sâu tìm hiểu về chất lượng chuyên môn gắn với ý thức trách nhiệm nghề

nghiệp, gắn với thương hiệu với phát triển giáo dục và phát triển kinh tế xã hội của
Quận, của thành phố.
1.2. Một số khái niệm cơ bản:
1.2.1 Trường THCS:
THCS là cấp học nằm trong bậc trung học của hệ thống giáo dục quốc dân.
Luật giáo dục năm 2005 đã ghi rõ: "Giáo dục trung học cơ sở được thực hiện trong


17

bốn năm học, từ lớp 6 đến lớp 9. Học sinh vào lớp 6 phải có bằng tiểu học, có tuổi
là 11" [22].
Trường THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân phải được thiết lập theo quy
hoạch, kế hoạch của Nhà nước nhằm phát triển sự nghiệp giáo dục và được tổ chức
theo loại hình cơng lập.
Trường THCS có nhiệm vụ tổ chức giảng dạy, học tập và các
hoạt động giáo dục khác theo mục tiêu, chương trình giáo dục do
Nhà nước, Bộ GD-ĐT ban hành. Trường THCS phải được đảm bảo
đủ giáo viên có chất lượng, cơ sở vật chất nhà trường được tăng
cường theo hướng xây dựng trường đạt Chuẩn quốc gia từng giai
đoạn theo tiêu chuẩn của Bộ GD-ĐT và chủ trương của Đảng và
Nhà nước
1.2.2 Giáo viên trường THCS:
Điều lệ trường trung học quy định giáo viên THCS là người làm nhiệm vụ
giảng dạy, GD trong nhà trường gồm Hiệu trưởng, phó Hiệu trưởng, giáo viên dạy
bộ môn, giáo viên Tổng phụ trách Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh.
Thơng tư số 22/2004/TT – BGD&ĐT ngày 28 tháng 7 năm 2004 hướng dẫn
về loại hình giáo viên, cán bộ, nhân viên ở các trường phổ thơng quy định loại hình
giáo viên làm cơng tác giảng dạy trong trường THCS gồm: Giáo viên được đào tạo
để dạy từ 1 đến 3 môn trong số các môn: Tốn, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Ngữ

văn, Lịch sử, Địa lý, Giáo dục công dân, Ngoại ngữ, Mỹ thuật, Âm nhạc, Công
nghệ (Kỹ thuật công nghiệp, Kỹ thuật nông nghiệp), Thể dục, Tin học (môn học tự
chọn), Giáo viên Tổng phụ trách Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh.
1.2.3 Đội ngũ:


18

Giáo viên trong nhà trường trung học là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo
dục trong nhà trường bao gồm: hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, giáo viên bộ mơn,
(Điều lệ trường trung học). Nghị quyết Trung ương 2 (khóa VIII) đã khẳng định,
giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng GD-ĐT và được xã hội tôn vinh.
Tại Điều 61 về nhà giáo - Luật Giáo dục đã chỉ rõ: "Nhà giáo là người làm
nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường hoặc cơ sở giáo dục khác… Nhà
giáo dạy ở cơ sở mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục chuyên nghiệp gọi là giáo
viên" [22].
Nhà giáo phải có tiêu chuẩn sau:
+ Phẩm chất, đạo đức tư tưởng tốt.
+ Đạt trình độ chuẩn được đào tạo về chuyên môn nghiệp vụ.
+ Đủ sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp.
+ Lý lịch bản thân rõ ràng.
Đội ngũ giáo viên là nhân tố quan trọng của phát triển GD-ĐT, thông qua
hoạt động giảng dạy - giáo dục và các hoạt động khác trong và ngoài trường, đội
ngũ giáo viên là người hàng ngày trực tiếp thực hiện các mục tiêu chiến lược phát
triển GD-ĐT của hệ thống giáo dục quốc dân.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh tầm quan trọng của đội ngũ giáo viên:
"Nếu khơng có thầy giáo thì khơng có giáo dục". Người cũng đã chỉ rõ vai trị của
nghề sư phạm: "Có gì vẻ vang hơn là đào tạo những thế hệ trẻ sau này tích cực góp
phần xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản". Giáo viên chính là người
thực hiện mục tiêu cơ bản của GD-ĐT nhằm xây dựng con người và thế hệ trẻ thiết

19

tha gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có đạo đức trong sáng,
có ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc…
Quan niệm mới về vai trò của giáo viên và về quan hệ giáo viên - học sinh đã
được thể chế hóa rất rõ trong Luật Giáo dục. Đây là quan điểm nảy sinh trong gần
20 năm đổi mới vừa qua và đang có xu hướng phát triển nhanh và mạnh hơn.
Nhiệm vụ của giáo viên ngày nay là giúp cho người học tự xây dựng lấy phẩm chất
và năng lực của mình dưới sự tổ chức hướng dẫn tạo điều kiện và đánh giá của giáo
viên.
Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng của giáo dục và được xã hội tôn
vinh. Tinh thần này chỉ được thể hiện đầy đủ trong quan niệm mới về nhiệm vụ của
giáo viên. Từ đó yêu cầu đội ngũ giáo viên phải tự nâng cao mình lên ngang tầm
với yêu cầu đổi mới giáo dục, phục vụ CNH, HĐH đất nước.
1.2.4 Chất lượng:
Chất lượng là khả năng của tập hợp các đặc tính của một sản phẩm, hệ thống
hay qúa trình để đáp ứng các yêu cầu của khách hàng và các bên có liên quan.
1.3. Chất lượng đội ngũ giáo viên trường Trung học cơ sở :
1.3.1 Những yêu cầu về cơ cấu đội ngũ GV của trường THCS
- Đề án xây dựng nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và CBQLGD giai
đoạn 2005 – 2010 đã khẳng định mục tiêu tổng quát là:
“ Xây dựng đội ngũ nhà giáo và CBQLGD theo định hướng chuẩn hóa, nâng
cao chất lượng, bảo đảm đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng
nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, lương tâm nghề nghiệp
và trình độ chun mơn của nhà giáo, đáp ứng địi hỏi ngày càng cao của sự
nghiệp GD trong công cuộc đẩy mạnh CNH – HĐH đất nước ” ( Quyết định của

20

Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt đề án “ Xây dựng, nâng cao chất lượng đội
ngũ nhà giáo và CBQLGD giai đoạn 2005 – 2010 ”. QĐ/09/2005/QĐ-TTg, ngày
11/01/2001).
- Luật giáo dục năm 2005 đã khẳng định nhà giáo và xác định các tiêu chuẩn
của nhà giáo trong nhà trường và các cơ sở GD khác là:
1) Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, GD trong nhà trường, cơ sở GD
khác.
2) Nhà giáo phải có những tiêu chuẩn sau đây:
a. Phẩm chất, đạo, đức tư tưởng tốt.
b. Đạt trình độ chuẩn được đào tạo về NL CM và NV
c. Đủ sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp.
d. Lý lịch bản thân rõ ràng.
3) Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở GD mầm non, GD phổ thông, GD nghề nghiệp gọi là
giáo viên; ở cơ sở GD đại học gọi là giảng viên.
- Nhiệm vụ của nhà giáo cũng đã được khẳng định ở điều 72, khoản 4, Luật
GD năm 2005: Không ngừng học tập, rèn luyện để nâng cao phẩm chất đạo đức,
trình độ chính trị, NL CM và NV đổi mới PPDH, nêu gương tốt cho người học.
Như vậy, một trong những nhiệm vụ của nhà giáo nói chung và đội ngũ giáo
viên THCS thành phố HCM nói riêng cần tập trung thực hiện trong thời kỳ CNH –
HĐH là không ngừng học tập, rèn luyện để nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ
chính trị, NL CM và NV đổi mới PPDH, nêu gương tốt cho học sinh THCS noi
theo.