Phòng tái phát viêm phế quản mạn tính

Phòng tái phát viêm phế quản mạn tính
Viêm phế quản mạn tính gặp chủ yếu ở người trên 40 tuổi, đặc biệt là người cao
tuổi (NCT). bệnh rất dễ tái phát. Nếu không được tích cực chữa trị và phòng tái
phát có thể dẫn đến biến chứng, đặc biệt là gây tắc nghẽn phế quản.
Phế quản là một phần của hệ hô hấp được chia thành phế quản chính phải và phế quản chính
trái, bắt đầu từ nơi phân chia ngang mức đốt sống ngực 4, 5. Hai phế quản chính tạo với nhau
một góc 70 độ. Phế quản chính phải thường to hơn, ngắn hơn, dốc hơn nên thường dị vật lọt
vào phổi phải và dễ bị nhiễm trùng hơn. Sau các phế quản chính là các tiểu phế quản, phế quản
tận cùng nối với phế nang. Phế quản có nhiệm vụ dẫn khí vào phổi vừa là đường ra của khí thải
từ phổi tức là đưa không khí lưu thông từ ngoài vào phế nang và ngược lại. Đặc điểm của phế
nang là có vô số mao mạch nhỏ li ti tạo thành một mạng lưới dày đặc làm nhiệm vụ trao đổi khí.
Cùng với các mạch máu là các dây thần kinh có chức năng điều khiển các cơ trơn phế quản làm
cho phế quản co thắt lại hoặc giãn ra. Toàn bộ mặt trong của phế nang và các phế quản có niêm
mạc được bao phủ bằng lớp nhung mao rất mịn luôn rung chuyển nhằm đưa các dị vật lọt vào ra
ngoài.
Nguyên nhân
Viêm phế quản mạn tính ở NCT rất đa dạng, thêm vào đó là do sức đề kháng giảm, vì vậy, các
tác nhân gây bệnh có cơ hội phát triển dễ dàng hơn. Thực ra, cho đến nay chưa xác định được
nguyên nhân chắc chắn gây viêm hế quản mạn tính, tuy vậy, có những yếu tố nguy cơ đã được
xác nhận, đó là, do tuổi tác. Tuổi càng cao, đa số sức đề kháng càng giảm, trong khi đó vai trò
gây bệnh của vi sinh vật luôn rình rập. Đó là những người sống trong môi trường không khí bị ô
nhiễm, nhà ở chật chội, thiếu ánh sáng, đông người, nhất là người có tuổi cao khi mắc bệnh
viêm phế quản mạn tính rất dễ tái phát. Hoặc luôn luôn tiếp xúc với khói, bụi (khói bếp, bụi than,
bụi đường, bụi của các khu công nghiệp chế biến...). Đó là, sự dinh dưỡng không đầy đủ, hút
thuốc, nghiện rượu, bia, đang mắc các bệnh viêm đường hô hấp trên mạn tính (viêm mũi, viêm
họng, viêm xoang…) hoặc bệnh mạn tính của đường hô hấp dưới (hen suyễn, giãn phế quản,
khí phế thũng…) không được chữa trị đến nơi đến chốn. Viêm phế quản mạn tính còn liên quan
mật thiết đến hút thuốc (thuốc lá, thuốc lào), do tác động của khói thuốc, và các chất độc trong
khói thuốc làm cho phế quản luôn luôn bị tổn thương khó hồi phục.

Đặc điểm của viêm phế quản mạn tính

Đặc điểm của viêm phế quản mạn tính là gì?


Được gọi là viêm phế quản mạn tính khi người bệnh có biểu hiện ho, khó thở và khạc ra đờm
(nhầy, mủ) tối thiểu ba tháng liên tục trong một năm, kéo dài trong hai năm liên tiếp.
Viêm phế quản mạn tính thường có ho, khạc đờm nhầy hoặc mủ và khó thở. Giai đoạn đầu,
người bệnh ho và khạc ra đờm vào buổi sáng. Ho thường xảy ra từng đợt, nhất là khi thời tiết
thay đổi (nóng, lạnh đột ngột, chuyển mùa từ nóng sang lạnh hoặc ngược lại), mỗi đợt kéo dài từ
một tuần đến vài tuần, mỗi năm có khi xảy ra ho đến 5 - 6 lần. Tính chất của đờm thường có
màu trắng, lỏng hoặc đặc quánh, đôi khi có bọt. Bệnh càng kéo dài, gây ho càng nhiều, đờm
ngày càng đặc hơn và đổi màu (thường là màu vàng). Khối lượng đờm do ho, khạc ra trong một
ngày/đêm có khi lên tới 100ml hoặc hơn thế nữa. Những tháng sau, năm sau ho ngày càng tăng
lên và số lượng đờm cũng tăng dần lên và bệnh cũng càng nặng hơn. Mỗi đợt ho sẽ kéo dài
hơn vài tuần và số lần ho cũng tăng lên một cách đáng kể. Ở giai đoạn muộn hơn có khó thở.
Lúc đầu người bệnh chỉ mới cảm thấy nặng ngực, dần dần là khó thở thực sự làm cho người
bệnh luôn thiếu dưỡng khí gây nên mệt mỏi, sụt cân, ảnh hưởng đến nhiều chức năng khác của
cơ thể, nhất là hệ tuần hoàn và hệ thần kinh trung ương (tim đập nhanh, mệt mỏi, buồn ngủ…).
Hậu quả
Đó là bệnh gây nên rối loạn hô hấp, tuần hoàn và ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Bệnh
rất dễ tái phát nhất là mỗi lần thời tiết chuyển mùa, nóng lạnh đột ngột, ẩm ướt, mưa nhiều…
Viêm phế quản mạn tính ở người cao tuổi thường có 2 loại: loại lành tính và loại ác tính. Loại
lành tính chỉ xảy ra ở phần thân của các phế quản lớn (khí quản, phế quản gốc, thùy và phân
thùy) nếu hiện tượng viêm nhẹ, ít khi gây suy hô hấp, loại viêm phế quản mạn lành tính chiếm tỉ
lệ cao nhất (khoảng 90%). Loại ác tính chiếm tỉ lệ thấp hơn rất nhiều (khoảng 10%) thường xảy
ra ở các tiểu phế quản và nhưng gây nên hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp dẫn đến suy thở
và rất dễ dẫn đến tâm phế mạn.
Phòng tái phát như thế nào?

Tập thể dục thường xuyên để điều hòa nhịp thở

Để phòng tái phát bệnh viêm phế quản mạn tính, nhà ở cần thông thoáng để tránh hiện tượng
khói bếp ứ đọng nhiều giờ, không khí luôn được lưu thông. Cần cải thiện môi trường sống từ
nhà ở cho đến môi trường xung quanh, làm sao để sạch nhà, sạch đường, sạch phố. Nếu chưa
có điều kiện dùng bếp ga, bếp điện, bếp từ, cần cải thiện việc dùng bếp than, củi, rơm rạ bằng
cách dùng loại bếp ít khói. Người nghiện thuốc cần phải bỏ càng sớm càng tốt. Cần tập thể dục
thường xuyên để điều hòa nhịp thở như: hít thở, đi bộ. Tránh lạnh đột ngột, khi thời tiết chuyển
mùa, nhất mưa nhiều, lạnh cần giữ ấm cơ thể, nhất là vùng cổ, ngực.
PGS.TS. BÙI KHẮC HẬU