Giới thiệu phương pháp nghiên cứu định tính

Giới thiệu Phương pháp
Nghiên cứu định tính


Mục tiêu bài học
•

Giới thiệu quá trình nghiên cứu

•

Giới thiệu khái niệm nghiên cứu định tính

•

Trình bày, mục đích, đặc điểm của nghiên cứu định tính

•

Hiểu được cách áp dụng nghiên cứu định tính trong y tế công
cộng


Chu trình nghiên cứu
Phát hiện
vấn đề NC

Đặt câu hỏi
NC
Viết mục
tiêu NC

Xây dựng
phương pháp
NC

Thu thập
số liệu

Xử lý và
phân tích số
liệu

Viết báo cáo
NC


Định nghĩa nghiên cứu định tính
“Nghiên cứu định tính nhằm tìm hiểu một vấn đề
hay chủ đề nghiên cứu nào đó nhìn nhận từ
quan điểm của người dân địa phương có liên
quan đến nó. Nghiên cứu định tính đặc biệt có
hiệu quả trong việc thu thập các thông tin cụ thể
về mặt văn hóa bao gồm các giá trị, ý kiến, hành
vi, hoàn cảnh xã hội của quần thể nào đó.”
-- Mack et al. Qualitative Research Methods:
A Data Collector’s Field Guide. Family Health International.


Chu trình NC định tính

Nghiên cứu định tính
•
•
•
•
•

Là một phương pháp/cách tiếp cận
Nguồn gốc nhân chủng học
Tìm hiểu hành vi của con người
Tìm hiểu ý nghĩa và sự lý giải của con người đối với hành vi
của họ
Giả thiết:

– Có nhiều yếu tố tác động đến hành vi
– Con người thường hành động một cách logic theo
thế giới quan của họ
•

Sử dụng ngày càng nhiều trong YTCC


Sử dụng nghiên cứu định tính
 Nghiên cứu về hành vi:
 Cung cấp thông tin mới: nghiên cứu thăm dò
 Cung cấp thông tin sâu:



Nghiên cứu các vấn đề nhạy cảm
Nghiên cứu các nhóm đối tượng ẩn, khó tiếp cận

 Cung cấp thông tiný nghĩa và sự lý giải về
hành vi của “người trong cuộc”
•

Nghiên cứu về nhận thức, thực hành, niềm tin và kinh nghiệm
của các cá nhân về một chủ đề/sự kiện cụ thể

 Cung cấp các thông tin hoàn cảnh xảy ra
hành vi


Yếu tố văn hoá, kinh tế, chính trị, xã hội ảnh hưởng đến hành vi


Ví dụ câu hỏi NCĐT
 Việc sử dụng thuốc tránh thai trong nhóm phụ nữ trẻ có thể
được cải thiện trong hoàn cảnh này như thế nào?
 Trong những hoàn cảnh nào trẻ vị thành niên nhiễm HIV nên
tiết lộ tình trạng nhiễm của mình? Trong trường nào không
nên tiết lộ?
 Các rào cản và yếu tố hỗ trợ người nhiễm trong việc tiếp cận
với dịch vụ chăm sóc và điều trị HIV?
 Trải nghiệm của những người phụ nữ di cư từ Trung Quốc
sang Canada trong việc tiếp cận các dịch vụ y tế trước, trong
và sau sinh là như thế nào?
 Những người phụ nữ mại dâm giải thích thế nào về việc sử
dụng đá và hành vi tình dục của họ

Sử dụng nghiên cứu định tính
(Tiếp)
•
•
•
•

Nghiên cứu về hành vi
Xác định những tồn tại về can thiệp
Thiết kế: Xây dựng các công cụ điều tra định lượng chính xác
hơn
Phân tích: Hoàn chỉnh và giải thích thông tin định lượng


•

Sử dụng nghiên cứu định tính
(Tiếp)
Nghiên cứu đánh giá:
– Câu hỏi định lượng đo lường các biến số độc lập
(chỉ báo) và kết quả chương trình.
– Câu hỏi định tính cho phép tìm hiểu sâu kinh
nghiệm của những người tiếp cận (hoặc không
tiếp cận được) với các chương trình can thiệp.


Định lượng và Định tính
• Nghiên cứu định

lượng là phương
pháp nghiên cứu các
hiện tượng xã hội và
thể hiện chúng dưới
dạng các biến số đo
lường được (lượng
hóa)

• Số liệu thu thập và

thể hiện số liệu dưới
dạng các con số.

• Nghiên cứu định tính

hướng tới tìm hiểu ý
nghĩa của các hiện
tượng/ hành vi trong
mối tương quan với
hoàn cảnh xảy ra hiện
tương/ hành vi

• Số liệu thu thập được
thường thể hiện dưới
dạng chữ.

11

Phương pháp thu thập số liệu

• Phỏng vấn sâu
• Thảo luận nhóm tập trung
• Quan sát
• Các tài liệu, văn bản

13


Phỏng vấn sâu
• Phỏng vấn trực tiếp
cá nhân
• Thu thập thông tin
sâu về các vấn đề cụ
thể
– Quan điểm của cá nhân
– Các vấn đề nhạy cảm

• Xây dựng hướng dẫn
phỏng vấn sâu
• Kỹ năng phỏng vấn


Thảo luận nhóm tập trung
• Thảo luận nhóm 6-10
người
• Tìm hiểu quan điểm của
nhóm về một chủ đề cụ

thể: sản phẩm, dịch vụ…
• Có sự tương tác giữa các
thành viên trong nhóm
• Xây dựng hướng dẫn
thảo luận nhóm
• Khó thực hiện hơn
phỏng vấn sâu
• Kỹ năng phỏng vấn và
điều hành nhóm


Quan sát
• Quan sát
– QS không tham dự
– QS tham dự

• Kỹ năng ghi chép
và ghi nhật ký
thực địa
• Mức độ tham dự
thay đổi theo thời
gian


Quản lý và phân tích số liệu
• Xử lý số liệu
– Gỡ băng phỏng vấn dưới dạng chữ (MS.Word)

• Phân tích số liệu: theo chủ đề
– Mã hóa số liệu

– Xây dựng bảng mã
– Viết báo cáo

• Phân tích số liệu
– Không sử dụng phần mềm
– Sử dụng phần mềm (NVIVO, Atlasti,
Ethnography, Nudist*)


Câu hỏi tóm tắt
• Nghiên cứu định tính là gì?
• Mục tiêu của nghiên cứu định
tính?
• Thông tin định tính có đặc điểm
gì?
• Mục tiêu của NC định tính khác
với định lượng ở chỗ nào?


Tài liệu tham khảo
• Tài liệu bắt buộc
• Phương Pháp Nghiên Cứu Định Tính (Đại học Y tế Công cộng,
Nhà xuất bản lao động xã hội, 2012)

• Tài liệu tham khảo
• Nhân học Y tế ứng dụng (Đặng Vũ Trung, 2003).
• Introduction: Discipline and Practice of Qualitative Research in
Strategies of Qualitative Inquiry, 2nd edition, edited by Norman K.
Denzin and Yvonna S. Lincoln. Sage Publications, 2003

Bài tập thực hành
• Bài tập 1.1: Xác định vấn đề nghiên cứu định
tính
– Liệt kê một số vấn đề y tế/ sức khỏe liên quan đến
chương trình/hoạt động y tế
– Xác định vấn đề ưu tiên nghiên cứu
– Xác định vấn đề nghiên cứu định tính
– Xác định câu hỏi nghiên cứu định tính
•

Bài tập 1.2

– Viết phần đặt vấn đề (2 trang), nêu rõ:
• Tại sao cần thực hiện nghiên cứu này?

20