Quản lý hoạt động tự học của sinh viên trường đại học hùng vương theo học chế tín chỉ

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

------  ------

NGUYỄN THỊ BÍCH LIÊN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC
CỦA SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƢƠNG
THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Lê Kim Long

HÀ NỘI - 2016


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành Luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ rất nhiều từ
các tập thể và cá nhân.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Giáo dục,
Đại học Quốc gia Hà Nội cùng các phòng ban chức năng, Khoa Quản lí Giáo
dục, các thầy/ cô giáo của Trường đã giảng dạy, tạo điều kiện giúp đỡ, hướng
dẫn cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ
lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Lê Kim Long đã luôn tận tình hướng dẫn, chỉ
bảo và dìu dắt tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo Trường Đại học Hùng Vương
và các phòng ban, khoa, trung tâm của Trường đã ủng hộ, giúp đỡ, động viên

tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Tôi xin cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp cùng toàn thể những người đã
đóng góp ý kiến, giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập, tìm kiếm tài liệu.
Xin cảm ơn gia đình đã luôn là điểm tựa vững chắc cho tôi trong suốt
quá trình học tập, nghiên cứu và bảo vệ luận văn.
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2016

Tác giả

Nguyễn Thị Bích Liên

i


DANH MỤC CHƢ̃ VIẾT TẮT
Cụm từ viết tắt

Diễn giải

BGH

Ban giám hiệu

BPQL

Biện pháp quản lý

CB

Cán bộ

CBQL

Cán bộ quản lý

CĐ

Cao đẳng

CVHT

Cố vấn học tập

ĐH

Đại học

ĐVHT

Đơn vị học trình

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GV

Giáo viên

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

HCTC

Học chế tín chỉ

HP

Học phần

HSSV

Học sinh sinh viên

HĐTH

Hoạt động tự học

NXB

Nhà xuất bản

NCKH

Nghiên cứu khoa học

PPDH

Phương pháp dạy học

ii


MỤC LỤC
Lời cảm ơn ......................................................................................................... i
Danh mục chữ viết tắt ....................................................................................... ii
Mục lục............................................................................................................. iii
Danh mục bảng................................................................................................. vi
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 7
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC
CỦA SINH VIÊN CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG THEO HỌC
CHẾ TÍN CHỈ.................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................. Error! Bookmark not defined.
1.1.1. Nghiên cứu của các tác giả nước ngoài Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Nghiên cứu của các tác giả trong nước . Error! Bookmark not defined.
1.2. Một số khái niệm cơ bản .......................... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Tự học và tự học theo học chế tín chỉ ... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Quản lý .................................................. Error! Bookmark not defined.
1.3. Quản lý hoạt động tự học của sinh viên theo học chế tín chỉ ........... Error!
Bookmark not defined.
1.3.1. Quản lý hoạt động tự học ...................... Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Các nhân tố tham gia vào quá trình quản lý hoạt động tự học của sinh
viên trong đào tạo theo HCTC ........................ Error! Bookmark not defined.
1.3.3. Nội dung quản lý hoạt động tự học của sinh viên trong đào tạo theo
HCTC .............................................................. Error! Bookmark not defined.

Tiểu kết chương 1............................................ Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA
SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƢƠNG THEO HỌC CHẾ
TÍN CHỈ ............................................................. Error! Bookmark not defined.
2.1. Vài nét về Trường Đại học Hùng Vương Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Cơ cấu tổ chức....................................... Error! Bookmark not defined.

iii


2.1.2. Quy mô và chất lượng đào tạo của TrườngError!

Bookmark

not

defined.
2.1.3. Tình hình đội ngũ giảng viên và cơ sở vật chất của Trường ......... Error!
Bookmark not defined.
2.2. Thực trạng hoạt động tự học của sinh viên trường Đại học Hùng Vương
theo học chế tín chỉ ......................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Nhận thức của sinh viên về hoạt động tự họcError!

Bookmark

not

defined.
2.2.2. Thực trạng về phương pháp tự học của SVError!

Bookmark

not

Bookmark

not

defined.
2.2.3. Thực trạng về thời gian, thời điểm tự họcError!
defined.
2.2.4. Nhận xét chung ..................................... Error! Bookmark not defined.
2.3. Thực trạng các biện pháp quản lý hoạt động tự học của sinh viên trước xu
thế đào tạo theo học chế tín chỉ ....................... Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Công tác chỉ đạo quản lý hoạt động tự họcError!

Bookmark

not

defined.
2.3.2. Thực trạng về công tác quản lý hoạt động tự học của SV ............. Error!
Bookmark not defined.
2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động tự học
của SV ............................................................. Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 2............................................ Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC
CỦA SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƢƠNG THEO HỌC
CHẾ TÍN CHỈ.................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ............ Error! Bookmark not defined.

3.1.1. Nguyên tắc tính hệ thống ...................... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Nguyên tắc tính thực tiễn ...................... Error! Bookmark not defined.
3.1.3. Nguyên tắc tính hiệu quả ...................... Error! Bookmark not defined.
iv


3.2. Các định hướng đề xuất biện pháp ........... Error! Bookmark not defined.
3.3. Một số biện pháp quản lý hoạt động tự học của SV đáp ứng yêu cầu đào
tạo theo học chế tín chỉ.................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Biện pháp thứ nhất: Tổ chức các hoạt động nhằm nâng cao nhận thức,
xây dựng động cơ và thái độ học tập đúng đắn cho SVError! Bookmark not
defined.
3.3.2. Biện pháp thứ hai: Tổ chức các hoạt động nhằm bồi dưỡng và rèn luyện
kỹ năng tự học cho SV .................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.3. Biện pháp thứ ba: Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy của GV
nhằm tăng cường tính tích cực tự học của SV Error! Bookmark not defined.
3.3.4. Biện pháp thứ tư: Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá chất lượng học
tập của SV nhằm kích thích SV tự học – tự nghiên cứuError! Bookmark not
defined.
3.3.5. Biện pháp thứ năm: Quản lý hoạt động cố vấn học tập cho SV .... Error!
Bookmark not defined.
3.3.6. Biện pháp thứ sáu: Quản lý cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động tự học
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý . Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 3............................................ Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................... Error! Bookmark not defined.
1. Kết luận ....................................................... Error! Bookmark not defined.
2. Khuyến nghị ................................................ Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 10
PHỤ LỤC ........................................................... Error! Bookmark not defined.

v


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Kết quả tốt nghiệp của sinh viên ĐH, CĐ hệ chính quy ......... Error!
Bookmark not defined.
Bảng 2.2: Kết quả nghiên cứu khoa học của sinh viên .. Error! Bookmark not
defined.
Bảng 2.3: Nhận thức của SV về vai trò và tầm quan trọng . Error! Bookmark
not defined.
của hoạt động tự học đáp ứng yêu cầu đào tạo theo học chế tín chỉ ........ Error!
Bookmark not defined.
Bảng 2.4: Nhận thức của SV về các biểu hiện của hoạt động tự học ...... Error!
Bookmark not defined.
Bảng 2.5: Việc thực hiện phương pháp tự học của sinh viên .................. Error!
Bookmark not defined.
Bảng 2.6: Ý kiến của GV và CBQL về phương pháp tự học của SV ...... Error!
Bookmark not defined.
Bảng 2.7: Thời gian tự học của sinh viên ....... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.8: Ý kiến của SV về vấn đề quản lý hoạt động tự học ................ Error!
Bookmark not defined.
Bảng 2.9: Ý kiến của GV+CBQL về vấn đề quản lý hoạt động tự học ... Error!
Bookmark not defined.
Bảng 2.10: Ý kiến của GV+CBQL về các yếu tố ảnh hưởng .................. Error!
Bookmark not defined.
đến công tác quản lý HĐTH của SV ............... Error! Bookmark not defined.

vi

vii


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Đào tạo theo học chế tín chỉ lần đầu tiên được tổ chức tại trường Đại học
Harvard, Hoa kỳ vào năm 1872, sau đó lan rộng ra khắp Bắc Mỹ và thế giới. Theo
đánh giá của Tổ chức ngân hàng thế giới (World Bank), thì đào tạo theo học chế
tín chỉ, không chỉ có hiệu quả đối với các nước phát triển mà còn rất hiệu quả đối
với các nước đang phát triển. Đây là phương thức đào tạo theo triết lý “Tôn trọng
người học, xem người học là trung tâm của quá trình đào tạo”.
Ở nước ta, trường Đại học Bách khoa Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai
đào tạo theo học chế tín chỉ từ năm học 1993-1994 và đã đạt được nhiều kết quả tốt
đẹp. Đề án đổi mới giáo dục đại học Việt Nam giai đoạn 2006 - 2020 đã được
Chính phủ phê duyệt đã khẳng định: “… xây dựng học chế tín chỉ thích hợp cho
giáo dục đại học ở nước ta và vạch ra lộ trình hợp lý để toàn bộ hệ thống giáo dục
đại học chuyển sang đào tạo theo học chế tín chỉ…”. Cho đến nay, cả nước đã có
hơn 20 trường trong toàn quốc chuyển đổi sang đào tạo theo học chế tín chỉ với lộ
trình và bước đi hợp lý.
Đào tạo theo học chế tín chỉ tạo điều kiện tốt nhất cho sự phát triển năng lực
của người học. Quá trình học tập là sự tích lũy kiến thức của người học theo từng
học phần. Đào tạo theo tín chỉ là phương thức đào tạo tiên tiến, vì thế nó đòi hỏi sự
đổi mới trong phương pháp dạy và học, từ cách tiếp cận nội dung sang tiếp cận
phương pháp. Vì vậy, vấn đề tự học vừa là một điều kiện tiên quyết, vừa là một
yêu cầu bắt buộc khi tiến hành đào tạo theo học chế tín chỉ.
Tư tưởng Hồ Chí Minh bàn về việc “lấy tự học làm gốc” đã được nhân dân
ta luôn coi trọng. Điều 5 của Luật Giáo dục 2005 quy định: “Phương pháp giáo dục
phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; bồi
dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và

ý chí vươn lên”; “… đảm bảo thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh phát
8


triển phong trào tự học, tự đào tạo…”; “… tạo ra năng lực tự học sáng tạo của mỗi
học sinh”.
Trường Đại học Hùng Vương từ năm học 2009 - 2010 thực hiện chuyển đổi
sang đào tạo theo học chế tín chỉ với nhiều khó khăn và thuận lợi. Đối với đào tạo
theo học chế tín chỉ, vấn đề tự học, tự nghiên cứu của sinh viên được coi là nhân tố
quan trọng hàng đầu, quyết định việc đẩy mạnh chất lượng đào tạo của nhà trường.
Kinh nghiệm từ những năm đầu đào tạo tín chỉ cho thấy cần có sự đổi mới trong
công tác quản lý dạy và học nhằm hướng tới nâng cao chất lượng đào tạo. Từ
những lí do như trên, chúng tôi lựa chọn đề tài: Quản lý hoạt động tự học của
sinh viên Trường Đại học Hùng Vương theo học chế tín chỉ.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài phân tích rõ thực trạng quản lý hoạt động tự học của sinh viên ở
Trường Đại học Hùng Vương theo học chế tín chỉ; qua đó, đề xuất các giải pháp,
khuyến nghị khoa học nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động tự học của sinh
viên, nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, chúng tôi triển khai thực hiện các
nhiệm vụ nghiên cứu sau đây:
- Nghiên cứu cơ sở lí luận về hoạt động tự học, quản lý hoạt động tự học của
sinh viên trong đào tạo theo học chế tín chỉ.
- Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động tự học của sinh viên Trường Đại
học Hùng Vương và việc quản lý hoạt động này của nhà trường.
- Đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tự học
của sinh viên trường Đại học Hùng Vương đáp ứng yêu cầu đào tạo theo học chế
tín chỉ.
4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu

- Khách thể nghiên cứu: Hoạt động tự học của sinh viên trường đại học.
9


- Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động tự học của sinh viên theo học
chế tín chỉ.
5. Giả thuyết khoa học
Hoạt động tự học của sinh viên Trường Đại học Hùng Vương không được tổ
chức và quản lý tốt và cần thiết. Nâng cao hiệu quả tự học của sinh viên Trường
Đại học Hùng Vương theo học chế tín chỉ là việc làm cấp thiết. Nếu áp dụng một
cách đồng bộ, khoa học và hợp lý các biện pháp quản lý hoạt động tự học của sinh
viên nhà trường theo học chế tín chỉ sẽ nâng cao chất lượng đào tạo của nhà
trường.
6. Phạm vi nghiên cứu
Nội dung của luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng hoạt động tự học của
sinh viên Trường Đại học Hùng Vương, Tỉnh Phú Thọ: khảo sát ít nhất 200 sinh
viên, 40 giảng viên và cán bộ quản lý; nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động tự
học của sinh viên theo học chế tín chỉ của nhà trường.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để hoàn thành luận văn này, chúng tôi sử dụng kết hợp các phương pháp
chủ yếu sau đây:
- Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận: nghiên cứu, phân tích, tổng hợp tư
liệu (giáo dục học – tâm lý học, lý luận về quản lý giáo dục, các văn bản về đào tạo
theo học chế tín chỉ) nhằm xây dựng khung lí thuyết cho đề tài.
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: phương pháp quan sát; phương
pháp điều tra bằng bảng hỏi; tổng kết kinh nghiệm; phương pháp chuyên gia,
phỏng vấn có sử dụng phương pháp xử lí thống kê số liệu, trung bình cộng, thống
kê và phân tích số liệu…
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục,

nội dung của luận văn gồm 3 chương sau đây:

10


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đặng Quốc Bảo (2008), Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, NXB Giáo dục,
Hà Nội.
2. Đặng Quốc Bảo (2001), Tự học - Vấn đề bức thiết của cán bộ quản lý, của
mọi người, Hà Nội .
3. Lê Khánh Bằng (1998), Tổ chức phương pháp tự học cho sinh viên đại học,
Đại học Sư phạm, Hà Nội.
4. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Quyết định số 43/2007/QĐ-BGD&ĐT ngày
15/8/2007 ban hành Quy chế đào tạo đại học, cao đẳng hệ chính quy theo hệ
thống tín chỉ.
5. Nguyễn Quốc Chí – Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2010), Đại cương khoa học quản
lý, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.
6. Vũ Quốc Chung - Lê Hải Yến (2003), Để tự học đạt được hiệu quả, NXB
Đại học Sư phạm, Hà Nội.
7. Đại học Hùng Vương (2009), Một số văn bản áp dụng trong đào tạo theo
học chế tín chỉ (lưu hành nội bộ), Phú Thọ.
8. Đại học Hùng Vương (2012), Kỷ yếu hội thảo kinh nghiệm 3 năm đào tạo
theo học chế tín chỉ, Phú Thọ.
9. Đảng Cộng sản Việt Nam (1997), Nghị quyết Trung ương II, khóa XIII,
NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
10. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội Đảng IX, NXB Chính
trị Quốc gia, Hà Nội.
11. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội Đảng X, NXB Chính trị
Quốc gia, Hà Nội.

11


12. Nguyễn Văn Đạo (1998), Tự học là kinh nghiệm suốt cả cuộc đời của mỗi
con người. Tự học - Tự đào tạo tư tưởng chiến lược của phát triển giáo dục
Việt Nam, NXB Giáo dục, Hà Nội.
13. Exipov, P.V (1997), Những cơ sở lý luận dạy học tập 1,2,3, NXB Giáo dục,
Hà Nội.
14. Trương Thanh Hải (2009), Quản lý hoạt động tự học của sinh viên trường
Đại học An Giang đáp ứng yêu cầu đào tạo theo học chế tín chỉ (Luận văn
Thạc sĩ).
15. Harold Koontz (1992), Những vấn đề cốt yếu của quản lý, NXB Khoa học kỹ thuật, Hà Nội.
16. Hecbơt, S.M (1984), Nghiên cứu học tập như thế nào, NXB Giáo dục, Hà
Nội.
17. Bùi Minh Hiền (2006), Quản lý giáo dục, NXB Đại học Sư phạm Hà Nội.
18. Đặng Vũ Hoạt - Hà Thị Đức (2004), Lý luận dạy học đại học, NXB Đại học
Sư phạm, Hà Nội.
19. Trần Kiểm (2007), Tiếp cận hiện đại trong quản lý giáo dục, NXB Đại học
Sư phạm, Hà Nội.
20. Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Trọng Hậu, Nguyễn Quốc
Chí (2000), Những tư tưởng chủ yếu về giáo dục, Đề tài nghiên cứu khoa
học cấp Bộ, mã số B98-53-11.
21. Nguyễn Thị Mỹ Lộc (chủ biên) (2004), Một số vấn đề giáo dục học đại học,
NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.
22. Machiuskin, A.M (1986), Các tình huống có vấn đề trong tư duy và trong
dạy học - Tư liệu trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
23. Mi Kon Đa Côp (1985), Cơ sở lý luận khoa học quản lý giáo dục - Trường
CBQL Giáo dục, Hà Nội.
24. Hồ Chí Minh (1957), Bàn về học tập, NXB Sự thật, Hà Nội.
12

25. Petropxki, A.V (1982), Tâm lý học sư phạm và tâm lý học lứa tuổi, NXB
Giáo dục, Hà Nội.
26. Nguyễn Ngọc Quang (1989), Những khái niệm cơ bản về lý luận quản lý
giáo dục, Trường CBQL Giáo dục - Đào tạo Trung ương.
27. Hoàng Văn Quang (2010), Các biện pháp quản lý hoạt động tự học của
sinh viên nội trú trường Cao đẳng Sơn La (Luận văn tốt nghiệp).
28. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2005), Luật Giáo dục,
NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
29. Rubakin, N.A (1973), Tự học như thế nào, NXB Thanh niên, Hà Nội.
30. Nguyễn Thị Thanh Thảo (2009), Biện pháp quản lý hoạt động tự học của
sinh viên khoa Tiểu học - Mầm non trường Cao đẳng Sơn La (Luận văn
Thạc sĩ).
31. Thủ tướng Chính phủ. Nghị quyết số 14/2005/NQ-CP ngày 02/11/2005 về
đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục đại học Việt Nam giai đoạn 2006-2010
và đang xây dựng chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2020, trong đó có
giáo dục đại học.
32. Thủ tướng Chính phủ. Quyết định số 73/2005/QĐ-TTg ngày 06/4/2005 về
Chương trình hành động của Chính phủ, thực hiện Nghị quyết số
37/2004/QH11,KXI, kỳ họp thứ 6 của Quốc hội về giáo dục.
33. Nguyễn Cảnh Toàn (1998), Quá trình dạy, tự học, NXB Giáo dục, Hà Nội.
34. Nguyễn Cảnh Toàn (Chủ biên) - Nguyễn Kỳ - Lê Khánh Bằng - Vũ Văn
Tảo (2002), Học và dạy cách học, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội.
35. Nguyễn Cảnh Toàn (2001), Tuyển tập tác phẩm tự học - Tự giáo dục - Tự
nghiên cứu, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
36. Thái Duy Tuyên (2008), Phương pháp dạy học truyền thống và hiện đại,
NXB Giáo dục, Hà Nội.

13