Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
---------------

PHÍ MINH HẢI

XÂY DỰNG NHÀ NƢỚC PHÁP QUYỀN
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CỦA DÂN, DO DÂN VÀ VÌ DÂN

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Hµ Néi – N¨m 2007


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

PHÍ MINH HẢI

XÂY DỰNG NHÀ NƢỚC PHÁP QUYỀN
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CỦA DÂN, DO DÂN VÀ VÌ DÂN

Chuyên ngành : Lý luận và lịch sử Nhà nƣớc và pháp luật
Mã số

: 60 38 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TIẾN SĨ VŨ TRỌNG HÁCH

HÀ NỘI – NĂM 2007


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình
nghiên cứu của bản thân tôi với sự hướng dẫn
khoa học của Ts. Vũ Trọng Hách, trên cơ sở có sự
tiếp thu những tri thức của các nhà khoa học. Mọi
trích dẫn trong Luận văn này là hoàn toàn trung
thực và chính xác theo những tài liệu tham khảo
đã được đề cập tại danh mục ở phần cuối của
Luận văn.

PHÍ MINH HẢI


MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU.................................................................................................. ........... 7
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NHÀ NƢỚC PHÁP QUYỀN VIỆT
NAM XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CỦA DÂN, DO DÂN VÀ VÌ DÂN ....................... 12
1.1. Khái quát chung về Nhà nƣớc pháp quyền ................................................... 12

1.1.1. Quan niệm về Nhà nước pháp quyền trong lịch sử và những giá trị
hiện đại ............................................................................................................. 12
1.1.1.1. Trong thời kỳ cổ đại ............................................................................ 12
1.1.1.2. Thời kỳ Trung cổ và bước chuyển tiếp thời kỳ cận đại ..................... 15
1.1.1.3. Sự hình thành học thuyết Nhà nước pháp quyền tư sản ..................... 16
1.1.2. Nhân tố Nhà nước pháp quyền trong lịch sử Nhà nước và pháp
luật Việt Nam ......................................................................................... 24

1.1.2.1. Nhân tố Nhà nước pháp quyền trong các triều đại phong kiến .......... 24
1.1.2.2. Nhân tố Nhà nước pháp quyền từ cách mạng tháng 8 năm 1945 trên nền
tảng Tư tưởng Hồ Chí Minh ...................................................................................... 27

1.1.3. Khái niệm và những đặc điểm chung của Nhà nước pháp quyền ......... 36
1.1.3.1. Khái niệm về Nhà nước pháp quyền ................................................... 36
1.1.3.2. Những đặc điểm chung của Nhà nước pháp quyền ............................ 38
1.2. Những quan điểm cơ bản về xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền Việt
Nam xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân ...................................... 40
1.2.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về xây dựng Nhà nước pháp
quyền ................................................................................................................ 40
1.2.2. Những đặc điểm của Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ
nghĩa của dân, do dân và vì dân ....................................................................... 43
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ TÌNH HÌNH XÂY DỰNG NHÀ NƢỚC PHÁP
QUYỀN Ở NƢỚC TA ......................................................................................................... 49

2.1. Những thành tựu đã đạt đƣợc trong bƣớc đầu xây dựng Nhà nƣớc
pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân ......... 49


2.1.1. Chuyển biến nhận thức về xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã
hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân ................................................................... 49

2.1.2. Kết quả bước đầu về xây dựng Nhà Nước pháp quyền Việt Nam xã
hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân ......................................................... 50
2.1.2.1. Về cải cách bộ máy Nhà nước ............................................................ 50
2.1.2.2. Về xây dựng hệ thống pháp luật ........................................................ 56
2.1.2.3. Về đổi mới hệ thống chính trị, đảm bảo dân chủ xã hội chủ nghĩa ... 58
2.2. Những hạn chế, tồn tại ............................................................................ 60
2.2.1. Những hạn chế về nhận thức .................................................................. 60

2.2.2. Bộ máy Nhà nước chậm đổi mới ........................................................... 62
2.2.3. Hệ thống pháp luật chưa hoàn chỉnh , chưa đồng bộ, thiếu tính
thống nhất ........................................................................................................ 65
2.2.4. Hệ thống chính trị chậm được đổi mới .................................................. 68
2.2.5. Những nguyên nhân của sự yếu kém và tồn tại ..................................... 69
2.2.5.1. Tính không chuyên nghiệp của bản thân các cơ quan quyền lực
Nhà nước .......................................................................................................... 69
2.2.5.2. Tính không chuyên nghiệp trong bộ máy hành chính Nhà nước
cũng được biểu hiện rõ nét ............................................................................... 70
2.2.5.3. Chưa có nhận thức đầy đủ về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của
công tác tư pháp, nên đã thiếu quan tâm, chăm lo xây dựng về tổ chức đội
ngũ cán bộ và cơ sở vật chất của các cơ quan tư pháp .................................... 72
2.2.5.4. Về chính quyền địa phương và mối quan hệ pháp lý Trung ương Địa phương ...................................................................................................... 74
CHƢƠNG 3: NHỮNG GIẢI PHÁP CƠ BẢN HOÀN THIỆN NHÀ NƢỚC PHÁP
QUYỀN VIỆT NAM XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CỦA DÂN, DO DÂN VÀ VÌ DÂN ........ 75

3.1. Yêu cầu phải xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền Việt Nam xã hội chủ
nghĩa của dân, do dân và vì dân .................................................................. 75
3.1.1. Xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam nhằm duy trì và phát huy
bản chất tốt đẹp của Nhà nước xã hội chủ nghĩa, đổi mới hoạt động của hệ


thống chính trị, đấu tranh có hiệu quả chống quan liêu, lãng phí, tham
nhũng, làm trong sạch bộ máy Đảng và Nhà nước ......................................... 75
3.1.2. Xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa xuất
phát từ nhu cầu thúc đẩy mạnh mẽ cải cách kinh tế – xã hội, xây dựng
nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, chủ động và tích cực
hội nhập quốc tế .............................................................................................. 79
3.1.3. Tôn trọng và bảo đảm các quyền và tự do của con người, bảo vệ có
hiệu quả các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân .................................... 82

3.2. Những giải pháp cơ bản để xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền Việt
Nam xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân ...................................... 86
3.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam đối với Nhà
nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam .................................................... 87
3.2.2. Hoàn thiện Nhà nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tiến hành
đồng bộ với đổi mới và phát triển kinh tế – xã hội, xây dựng và phát triển
nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa vì mục tiêu dân giàu,
nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh .......................................... 91
3.2.2.1.Xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa ......................................................................................................... 91
3.2.2.2. Đổi mới hoạt động của Quốc hội ....................................................... 93
3.2.2.3. Tiếp tục thực hiện cải cách nền hành chính Quốc gia ..................... 101
3.2.2.4. Tiếp tục cải cách tư pháp ................................................................. 107
3.3.3. Hoàn thiện hệ thống pháp luật ............................................................ 118
3.3.4. Đổi mới hệ thống chính trị, thực hiện dân chủ hoá mọi mặt đời sống
chính trị ......................................................................................................... 120
3.3.5. Chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, tiếp thu có chọn lọc các giá
trị phổ biến và kinh nghiệm thế giới về xây dựng Nhà nước pháp quyền để
vận dụng thích hợp trong điều kiện Việt Nam .............................................. 124
KẾT LUẬN .................................................................................................. 128


TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 130

LỜI NÓI ĐẦU

1.Tính cấp thiết của đề tài
Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là một
tất yếu khách quan xuất phát từ định hướng xây dựng chủ nghĩa xã hội mà
mục tiêu cơ bản là xây dựng một chế độ : dân giầu, nước mạnh, xã hội

công bằng, dân chủ và văn minh. Đảng và Nhà nước ta nhận thức sâu sắc
được rằng : để đạt được một chế độ xã hội như vậy, công cụ, phương tiện
cơ bản chỉ có thể là nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ; một Nhà
nước pháp quyền XHCN của dân, do dân và vì dân dưới sự lãnh đạo của
Đảng cộng sản Việt Nam dựa trên nền tảng chủ nghĩa Mác – Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh.
Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ X đã khẳng
định: Nhiệm vụ, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta là phải phát
triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đẩy mạnh công
nghiệp hoá, hiện đại hoá; xây dựng nền văn hoá thực sự là nền tảng tinh
thần của xã hội; xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân
dân, do nhân dân , vì nhân dân; xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh;
bảo đảm vững chắc quốc phòng và an ninh quốc gia; chủ động và tích cực
hội nhập quốc tế.
Thực tiễn của hơn 20 năm đổi mới vừa qua đã khẳng định yêu cầu xây
dựng Nhà nước pháp quyền dưới sự lãnh đạo của Đảng như một xu thế
khách quan, tất yếu, mang tính quy luật của quá trình đi lên chủ nghĩa xã
hội trong điều kiện phát triển nền dân chủ chân chính của nhân dân, xây


dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa,
hội nhập và hợp tác kinh tế quốc tế.
Chủ trương xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam
của dân, do dân, vì dân; đưa yêu cầu đó lên thành nguyên tắc Hiến định
(Điều 2 Hiến pháp 1992 được sửa đổi, bổ sung năm 2001) thể hiện sự
thừa nhận và sự kết hợp tính phổ biến của một giá trị lịch sử nhân loại
với những nét đặc trưng, những giá trị độc đáo của Nhà nước pháp
quyền ở Việt Nam.
Những năm qua trong tiến trình đổi mới toàn diện từ kinh tế, đến hệ
thống chính trị mà trọng tâm là cải cách bộ máy nhà nước, đổi mới hoạt

động của Quốc hội, cải cách hành chính, cải cách tư pháp chúng ta đã thu
được nhiều kết quả đáng mừng: Tăng trưởng về kinh tế; hệ thống chính trị
đang được đổi mới toàn diện; chất lượng, hiệu quả, hiệu lực hoạt động của
bộ máy nhà nước từng bước được cải thiện và nâng cao.
Xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa của dân,
do dân, vì dân là một nhiệm vụ mới mẻ vô cùng khó khăn, phức tạp. Nhà
nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa của dân, vì dân, do dân phải
có sự kết hợp đúng đắn tính phổ biến và tính đặc thù của lý luận và thực
tiễn về nhà nước pháp quyền với sự phản ánh và quán triệt đầy đủ các yếu
tố đó vào trong việc thiết kế bộ máy nhà nước, vào trong các định hướng
xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật ở nước ta.
Với mong muốn góp phần làm rõ một số vấn đề về lý luận và thực
tiễn trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền ở nước ta trong giai
đoạn cách mạng hiện nay tôi chọn đề tài: " Xây dựng Nhà nước Pháp quyền
Việt Nam xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân" làm luận văn cao
học của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài


Cho đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến vấn đề
Nhà nước pháp quyền, như: " Xây dựng Nhà nước Pháp quyền xã hội chủ
nghĩa Việt Nam"- Đào Trí Úc ( 2005)- Nhà xuất bản chính trị quốc gia; "
Quốc hội Việt Nam trong Nhà nước pháp quyền"- Nguyễn Đăng Dung (
2007)- Nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội; " Nhà nước Pháp quyền
dưới sự lãnh đạo của Đảng"- Nguyễn Văn Thảo( 2006)- Nhà xuất bản Tư
pháp; " Quyền con người, quyền công dân trong Nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa Việt Nam"- Trần Ngọc Đường (2004)- Nhà xuất bản Chính
trị quốc gia; " Phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước trong
điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do
dân, vì dân"- Phạm Ngọc Quang - Ngô Kim Lân ( 2007)- Nhà xuất bản

Chính trị quốc gia; " Học thuyết Nhà nước pháp quyền, một số vấn đề trong
lịch sử hình thành và phát triển"- Lê Cảm ( 2002)- Tạp chí nghiên cứu lập
pháp; "Cải cách Tư pháp ở Việt Nam trong giai đoạn xây dựng Nhà nước
pháp quyền"- Lê Cảm ( 2003)- Tạp chí khoa học Đại học Quốc gia, kinh tếluật; "Tư tưởng Đông- Tây về nhà nước và pháp luật, những nhân tố Nhà
nước pháp quyền "- Hoàng Thị Kim Quế ( 2002)- Tạp chí nghiên cứu lập
pháp; "Nhà nước pháp quyền- một hình thức tổ chức nhà nước"- Nguyễn
Đăng Dung ( 2001)- Tạp chí nghiên cứu lập pháp; " Tính minh bạch của
pháp luật- một thuộc tính của Nhà nước pháp quyền"- Phạm Duy Nghĩa (
2002)- Tạp chí dân chủ và pháp luật…các công trình trên nghiên cứu nhà
nước pháp quyền dưới nhiều góc độ khác nhau, tuy nhiên chưa có công
trình nào nghiên cứu đầy đủ về đề tài: " Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân".
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
Luận giải những vấn đề lý luận và thực tiễn về xây dựng Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân.


Phân tích và đánh giá thực trạng về xây dựng Nhà nước Pháp quyền
xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân ở nước ta hiện nay.
Đề xuất những quan điểm và giải pháp về xây dựng Nhà nước pháp
quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân trong giai đoạn
cách mạng hiện nay.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu

Luận văn được nghiên cứu dựa trên phương pháp luận của triết học
Mác – Lênin, các nguyên tắc của chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa
duy vật lịch sử, các tư tưởng về Nhà nước pháp quyền , các quan điểm của
Đảng và Nhà nước về xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN.
Luận văn sử dụng các phương pháp chủ yếu như: phân tích, tổng hợp, so
sánh để tìm hiểu thực trạng, xác định những ưu điểm và hạn chế trong quá

trình xây dựng Nhà nước Việt Nam XHCN, trên cơ sở đó đưa ra những
kiến nghị và giải pháp nhằm xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền
Việt Nam.
5. Những đóng góp mới của luận văn
Thông qua việc nghiên cứu đề tài: "Xây dựng Nhà nước pháp quyền
Việt Nam xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân" luận văn nhằm góp
phần làm sáng tỏ hơn cơ sở lý luận và thực tiễn về xây dựng nhà nước pháp
quyền ở nước ta trong giai đoạn hiện nay; đề xuất một số quan điểm, giải
pháp cơ bản về xây dựng hoàn chỉnh mô hình Nhà nước pháp quyền Việt
Nam xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, nội dung của
Luận văn gồm có 3 chương được bố cục như sau:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về nhà nước pháp quyền việt nam xã hội
chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân.


TÀI LIỆU THAM KHẢO
I. CÁC VĂN KIỆN CỦA ĐẢNG, VĂN BẢN PHÁP LUẬT.

1. Đảng Cộng sản Việt Nam(1987), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ VI, Nxb Sự thật, Hà Nội.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam(1991), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ VII, Nxb Sự thật, Hà Nội.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam(1991), Cương lĩnh xây dựng đất nước trong
thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb Sự thật, Hà Nội, tr. 21.
4. Đảng Cộng sản Việt Nam(1996), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 66, 80, 82, 129.
5. Đảng Cộng sản Việt Nam(2000), Nghị quyết Hội nghị lần thứ 3 BCH TƯ
Đảng (khóa VIII)- Các nghị quyết TƯ Đảng 1996-1999, Nxb. Chính trị

quốc gia, Hà Nội, tr. 97, 117.
6. Đảng Cộng sản Việt Nam(2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ IX, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001, tr. 135.
7. Đảng Cộng sản Việt Nam(2003), Văn kiện Hội nghị lần thứ 7 BCH TƯ
khóa IX, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
8. Đảng Cộng sản Việt Nam(2004), Điều lệ Đảng, Nxb Chính trị Quốc gia,
Hà Nội, tr. 5-6.
9. Đảng Cộng sản Việt Nam – Ban chấp hành Trung ương – Ban chỉ đạo
tổng kết lý luận(2005), Báo cáo tổng kết – một số vấn đề lý luận – thực tiễn
qua 20 năm đổi mới (1986 – 2005), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
10. Đảng cộng sản Việt Nam(2006), Văn kiện Đại hội đai biểu toàn quốc
lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.


11. Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam(2004), Hiến pháp
nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 ( sửa đổi), Nxb
Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tr. 11, 41, 57.
12. Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam(2004), Luật tổ
chức Quốc hội năm 2001, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
13. Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam(2004), Luật tổ
chức Chính phủ năm 2001, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
14. Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam(2004), Luật tổ
chức Toà án nhân dân năm 2002, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
15. Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam(2004), Luật tổ
chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2002, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
16. Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam(2004), Quy chế
hoạt động của Hội đồng dân tộc và các uỷ ban của Quốc hội, Nxb Chính
trị Quốc gia, Hà Nội.
17. Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam(2004), Quy chế
hoạt động của Uỷ ban thường vụ quốc hội, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà

Nội.
II. CÁC TÀI LIỆU KHÁC

18. Nguyễn Cảnh Bình (2005), Hiến pháp Mỹ được làm ra như thế nào?,
Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội. ( Dịch và giới thiệu )
19. Lê Cảm(2002), “ Học thuyết nhà nước pháp quyền, một số vấn đề trong
lịch sử hình thành và phát triển”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp số 10.
20. Lê Cảm(2003), “Cải cách tư pháp ở Việt Nam trong giai đoạn xây
dựng Nhà nước pháp quyền: Một số vấn đề chung”, Tạp chí khoa học
ĐHQGHN, Kinh tế – Luật số 3.


21. Nguyễn Đăng Dung(2005), Giáo trình Luật Hiến pháp Việt Nam,
Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội.
22. Nguyễn Đăng Dung(2005), Sự hạn chế quyền lực Nhà nước, Nxb Đại
học Quốc gia, Hà Nội, tr. 13.
23. Nguyễn Đăng Dung(2007), Quốc hội Việt Nam trong Nhà nước
pháp quyền, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội, tr. 166.
24. Nguyễn Đăng Dung(2001), “Nhà nước pháp quyền- một hình thức tổ
chức nhà nước”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp số 6.
25. Bùi Xuân Đức(2004), Đổi mới, hoàn thiện bộ máy Nhà nước trong giai
đoạn hiện nay, Nxb Tư pháp, Hà Nội.
26. Trần Ngọc Đường(2004), Quyền con người, quyền công dân trong Nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb Chính tri quốc gia, Hà
Nội.
27. Hội đồng trung ương chỉ đạo giáo trình quốc gia các bộ môn khoa học
Mác – Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh(2003), Giáo trình tư tưởng Hồ Chí
Minh, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
28. Hồ Chí Minh(1995), Toàn tập, Tập 4, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội,
tr. 8, 133, 146, 430.

29. Hồ Chí Minh(1995), Toàn tập, Tập 6, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội,
tr.66.
30. Montesquieu(1996), Tinh thần pháp luật, Nxb Giáo dục, Khoa Luật Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia, Hà Nội,
tr.100-101. (Hoàng Thanh Đạm dịch)
31. Phạm Duy Nghĩa(2002), “Tính minh bạch của pháp luật – một thuộc
tính của Nhà nước pháp quyền”, Tạp chí dân chủ và pháp luật số 1.


32. Nguyễn Thế Nghĩa(1999), Đại cương lịch sử các tư tưởng và học
thuyết chính trị trên thế giới, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, tr.246, 308309.
33. Nguyễn Thị Hiền Oanh(2005), Vai trò của Mặt trận tổ quốc Việt Nam
đối với việc thực hiện quyền làm chủ của nhân dân ở nước ta hiện nay,
Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội.
34. Phạm Ngọc Quang, Ngô Kim Ngân(2007), Phương thức lãnh đạo của
Đảng đối với Nhà nước trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa của dân do dân vì dân, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
35. Hoàng Thị Kim Quế(2005), Giáo trình lý luận chung về Nhà nước và
pháp luật, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội, tr.174.
36. Hoàng Thị Kim Quế(2002), “Tư tưởng Đông – Tây về nhà nước và
pháp luật, những nhân tố nhà nước pháp quyền”, Tạp chí Nghiên cứu lập
pháp số 3.
37. Hoàng Thị Kim Quế(2002), “Đặc điểm của pháp luật trong nhà nước
pháp quyền”, Tạp chí Dân chủ và pháp luật số 4.
38. Hoàng Thị Kim Quế(2004), “Nhận diện nhà nước pháp quyền”, Tạp chí
nghiên cứu Lập pháp số 5.
39. J.J. Rút xô(1992), Bàn về khế ước xã hội, Nxb Tổng hợp, TP. Hồ Chí
Minh, tr. 12-13, 17, 73.
40. Phạm Hồng Thái(2004), “Bàn về xã hội công dân”, Tạp chí dân chủ và
pháp luật, số 11.
41. Phạm Hồng Thái(2007), Chuyên đề: Cải cách hành chính trong bối

cảnh của nhiệm vụ xây dựng Nhà nước pháp quyền, phát triển kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa, dân chủ hoá xã hội ở nước ta hiện
nay.( Tập bài giảng dùng cho Học viên cao học và Nghiên cứu sinh)


42. Nguyễn Văn Thảo(2006), Xây dựng Nhà nước pháp quyền dưới sự
lãnh đạo của Đảng, Nxb Tư pháp, Hà Nội.
43. Tuyên ngôn độc lập năm 1945 của Chủ tịch Hồ Chí Minh(1996),
Những giá trị và ý nghĩa thời đại, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tr. 5.
44. Đào Tri Úc(2005), Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
Việt nam, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tr. 17, 315-316, 439.
45. Viện nghiên cứu khoa hộc pháp lý- Bộ Tư pháp(1997), Về Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tr.
11, 33, 39.
46. Viện Nhà nước và pháp luật(1992), Tìm hiểu về Nhà nước pháp quyền,
Nxb Pháp lý, Hà Nội, tr. 12-13.