Xuất khẩu than của việt nam hiện nay thực trạng và giải pháp

T R Ư Ờ N G ĐẠI H Ọ C NGOẠI T H Ư Ơ N G
KHOA KINH T Ế NGOẠI T H Ư Ơ N G
###

FOREIGN TTCADE U N I V E R Ỉ i r r

KHOA LUẬN TỐT NGHIỆP
Đề tài

xum

KHÂU THAN CỦA V l ậ NRM HIỂN NAY
THỰC TRỌNG VÀ GIẢI PHÁP

Sinh viên thực hiện

: ĐẶNG VIỆT HÀ

Lớp

: ANH 8 - B - K40 - H À NỘI

Giáo viên huống dẫn : TH.S NGUYỄN LỆ HẰNG

H
NÔI - 2005


Xuất khẩu than

MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU Ì

CHƯƠNG 1: NHŨNG VÂN Đ Ể cơ BẢN VỀ XUẤT KHAU SẢN PHẨM
THAN CỦA V Ệ T NAM TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

4

1.1. Vị trí của ngành than và vai trò của xuất khẩu than trong nền KTQD...4
1.1.1. Tiềm năng và lợi thế so sánh chủ yếu của Việt Nam trong xuất khẩu
sản phẩm than

4

1.1.1.1 Tiềm năng

4

Ì. Ì. Ì .2 L ợ i thế so sánh

12

1.1.2. Vị trí của ngành khai thác, chế biến và xuất khẩu than Việt Nam
trong nền K T Q D

14

1.1.2.1 Vị trí đối với nền kinh tế quốc dân

14

Ì. Ì .2.2. Vị trí đối với các ngành công nghiệp khác

15

Ì. Ì.2.3 Vị trí đối với sự nghiệp công nghiệp hoa - hiện đại hoa đất nước 15
Ì. Ì .2.4 VỊ trí trong tiến trình hội nhồp kinh tế thế giới của Việt Nam 16
1.1.3. Vai trò của xuất khẩu than trong phát triển kinh tế xã hội của VN... 16
1.1.3.1 Xuất khẩu than có tác động tích cực đến việc giải quyết
công ăn việc làm và cải thiện đời sống của nhân dân

17

1.1.3.2 Xuất khẩu than tạo nguồn vốn chủ yếu cho nhồp khẩu phục
vụ sự nghiệp công nghiệp hoa - hiện đại hoa ( C N H - H Đ H ) đất
nước

18

1.1.3.3 Xuất khẩu than góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc
đẩy sản xuất phát triển

18

Ì. 1.3.4 Xuất khẩu than là cơ sở để m ở rộng và thúc đẩy các quan hệ
kinh tế đối ngoại của nước ta
Ì .2.Khái quát về thị trường than thế giới
1.2.1 Đặc điểm của sản phẩm than xuất khẩu
1.2.2. Đặc điểm về cung - cầu, giá cả, cạnh tranh trên thị trường
giới

19
ị. 20
20
than thế
22

1.2.2.1 V ề cung - cầu

22

1.2.2.2 V ề giácả

23


Xuất khẩu than
1.2.2.3 V ề cạnh tranh

24

1.3.Các nhân tố ảnh hưởng đến xuất khẩu than của Việt Nam

25

1.3.1 Các nhân t ố vĩ m ô

25

1.3.1.1 Chính sách m ở cửa hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực của Việt

Nam
1.3.1.2. Chiến lược phát triển công nghiệp
1.3.1.3 Chính sách khuyến khích xuất khẩu
1.3.2 Các nhân tố v i m ô

25
27
27
28

1.3.2.1 Chiến lược phát triển của Tổng Công ty Than Việt Nam (TVN)28
1.3.2.2 Chất lượng sản phẩm

28

1.3.2.3 Giá cả sản phẩm

29

1.3.2.4 Chi phí sản xuất

29

1.3.2.5 V ố n

30

C H Ư Ơ N G 2: THỰC TRẠNG XUẤT KHAU THAN CỦA VIỆT NAM
TRONG THỜI GIAN GẦN ĐÂY

31

2. Ì Khái quát về lịch sử hình thành và phát triển của ngành than Việt Nam
và thực trạng khai thác, kinh doanh trong nhờng năm gần đây

31

2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của ngành than Việt Nam

31

2.1.2 Thực trạng khai thác và kinh doanh của ngành than

36

2.Ì.2.Ì Thực trạng khai thác của ngành than
2. Ì.2.2 Thực trạng kinh doanh của ngành than
2.2 Thực trạng xuất khẩu than của Việt Nam trong nhờng năm vừa qua

36
37
43

2.2.1 Sản lượng và k i m ngạch xuất khẩu

43

2.2.2 C ơ cấu thị trường xuất khẩu

49

2.2.3 C ơ cấu mặt hàng xuất khẩu

53

2.2.4 Phương thức xuất khẩu

55

2.2.5 Thực trạng khả nâng cạnh tranh sản phẩm than xuất khẩu của Việt
Nam trên thị trường thế giới (vẻ chất lượng, giá cả, cạnh tranh,...)

56

2.3 Đánh giá chung thực trạng xuất khẩu than của Việt Nam trong thời gian
gần đây

58

2.3.1 Nhờng thành công và bài học kinh nghiệm

58

2.3.1.1 Nhờng thành công

58


Xuất khẩu than
2.3.1.2 Những bài học kinh nghiệm

60

2.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân

62

2.3.2.1 Những hạn chế trong hoạt động của ngành than

62

2.3.2.2 Những hạn chế trong xuất khẩu than

63

C H Ư Ơ N G 3: NHỮNG G I Ả I P H Á P C H Ủ Y Ê U N H Ằ M Đ A Y M Ạ N H
X U Ấ T K H Ẩ U T H A N CỦA V I Ệ T N A M TRONG T H ớ I GIAN T Ớ I . 66
3.1 Định hướng, mục tiêu đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm than của Việt Nam
trong những năm tới

66

3. Ì. Ì. Dự báo về thị trường than thế giới

66

3.1.2 Định hướng đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm than của VN trong những
năm tới

68

3.1.3 Mục tiêu đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm than của VN trong những
năm tới
3.1.3.1 Mục tiêu định tính
3.1.3.2 Mục tiêu định lượng

71
71
71

3.2 Những giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh xuất khẩu than của Việt Nam
trong thời gian tới

72

3.2.1 Những giải pháp thuộc về cơ chế chính sách vĩ mô của Nhà nước ....72
3.2.2 Giải pháp thuộc về ngành than

74

3.2.3 Những giải pháp về phía các nhà khai thác, chế biến và xuất khẩu ...80
3.2.3.1 Giải pháp về sản phẩm

80

3.2.3.2 Giải pháp về giá cả sản phẩm

82

3.2.3.3 Giải pháp về thị trường

86

3.2.3.4 Giải pháp về phương thức phân phối

87

3.2.3.5 Giải pháp về xúc tiến thương mại
KẾT LUẬN
TÀI L I Ệ U T H A M K H Ả O
PHỤ L Ụ C

88
90


DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT
l.TVN

Tổng Công ty Than Việt Nam

2. E V N

Tổng Công ty Điện lực Việt Nam

3. CHDCND

Cộng hoa dân chủ nhân dân

4. CBKD

Chế biến và kinh doanh

5. H Đ Q T

Hội đổng quản trị

6. KTQD

Kinh tế quốc dân

7. CNH - H Đ H

Công nghiệp hóa - Hiện đại hoa

8. CNH

Công nghiệp hoa

9. XHCN

Xã hội chủ nghĩa


Xuất khẩu than

Ì

LỜI NÓI Đ Ầ U
]

1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu
Ngành than có một vai trò rất to lớn đối với sự phát triển cùa kinh tế

xã hội. Trong bối cảnh hội nhập hiện nay, việc tham gia thị trường quốc tế
là xu hướng tất yếu đối với tất cả các quốc gia. Tuy nhiên, bên cạnh những
cơ hội thuận l ẩ i , hội nhập kinh tế quốc tế cũng mang lại không ít những
thách thức khó khăn đối với các quốc gia tham gia. Đ ổ giám thiểu những
thách thức và khó khăn trên tiến trình hội nhập, ngoài việc phát triển các lẩi
thế so sánh tuyệt đối, các quốc gia cần biết tận dụng phát huy lẩi thế so
sánh tương đối m à quốc gia mình có. Đ ấ t nước Việt Nam vốn là một nước
có truyền thống nông nghiệp lâu đời, công nghiệp phát triển dựa trên nền
tảng nông nghiệp, cho nên Việt Nam có lẩi thế trong xuất khẩu nông sản và
sản phẩm thô. Có thể nói, ngành công nghiệp than đá là một trong những
ngành công nghiệp lâu đời nhất ờ Việt Nam, thu hút một lực lưẩng lớn lao
động, và hàng năm đóng góp không nhỏ vào tổng k i m ngạch xuất khẩu
nước nhà. Thực tiễn, trong những năm qua, không những sản xuất đáp ứng
đủ nhu cầu tiêu dùng trong nước, than còn đem lại nguồn ngoại tệ lớn từ
hoạt động xuất khẩu. Điển hình là năm 2004, sản lưẩng xuất khẩu than Việt
Nam trên 10,6 triệu tấn, đem lại giá trị k i m ngạch rất lớn trên 322 triệu
USD.
Tuy nhiên, xuất khẩu than của Việt Nam hiện nay vẫn còn lổn tại
một số hạn chế, như: chất lưẩng than giao chưa đưẩc bảo đảm, giá cả chưa
ổn định, tiền phạt dôi nhật tàu do giao hàng chậm khá lớn,... . Vì thế, việc
nghiên cứu thực trạng và đề ra giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu than Việt
Nam là vô cùng hữu ích, và thiết thực.
Thực tế đã có nhiều đề tài nghiên cứu về vấn đề này, như:
LV1190/2002-" Hoạt động xuất khẩu than của Việt Nam - Tinh trạng và
giải pháp" của tác già Phạm Thị Tuyết Mai), LV1278/2001-" M ộ t số giải
pháp nhằm nâng cao hiệu quả xuất khẩu than đá Việt Nam sang thị trưởng

Xuất khẩu than 2
Nhật Bản" của tác giả Nguyễn Hà Hưng,... Tuy nhiên những đề tài nghiên
cứu trên chưa giải quyết được một số hạn chế mới đặt ra cho hoạt động xuất
khẩu than của Việt Nam trong tình hình mới, đặc biệt k h i Việt Nam sắp gia
nhập WTO, chính sách kinh tế đối ngoại ngày càng mừ, với những thời cơ
và thách thức mới đối với các nhà xuất khẩu trước những biến động trên thị
trường than thế giới.
Xuất phát từ thực tiễn đó, tôi đã lựa chọn đề tài nghiên cứu "Xuất
khẩu than của Việt Nam

hiện nay - Thực trạng và giải pháp" nhằm góp

phần bổ sung những cơ sừ lý luận và thực tiễn, đặc biệt là đề xuất những
giải pháp góp phẩn đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu sản phẩm than của Việt
Nam trong những năm tới phù hợp với yêu cầu và đòi hỏi của tình hình mới.
2. Đôi tượng và p h ạ m v i nghiên cứu
Đ ề tài được tập trung vào giải quyết và làm rõ những vấn đề sau:
1. Vị trí, vai trò của xuất khẩu than đối với sự phát triển kinh tế xã
hội của Việt Nam.
2. Những thuận lợi và khó khăn đối với xuất khẩu sản phẩm than của
V N trong bối cảnh tiếp tục công cuộc đổi m ớ i nền kinh tế theo hướng công
nghiệp hoa - hiện đại hoa, mừ cửa, hội nhập vào nền kinh tế khu vực và thế
giới.
3. Thực trạng xuất khẩu than của V N trong những năm vừa qua.
4. Quan điểm, mục tiêu đẩy mạnh xuất khẩu than của V N trong
những năm tới theo định hướng chiến lược phát triển k i n h tế - xã hội của
Đảng và Nhà nước và bối cảnh thị trường than thế giới.
5. Và, một số giải pháp chủ yếu góp phần đẩy mạnh xuất khẩu than

của Việt Nam trong thời gian tới.
Cẩn có rất nhiều giải pháp ừ cả góc độ vĩ m ô và v i m ô để giải quyết
những hạn chế còn tồn tại trong xuất khẩu than của Việt Nam. Tuy nhiên,
do thời gian và quy m ô của một luận văn tốt nghiệp không cho phép, nên đề
tài này chỉ giới hạn ừ một số giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh xuất khẩu
than Việt Nam, cụ thể là: giải pháp thuộc về chính sách vĩ m ô của nhà nước


Xuất khẩu than 3
và ngành than (thực hiện luật DN, đề xuất cơ chế tăng vốn chủ sở hữu, vay
vốn, giá bán than, xuất khẩu than, công tác điều tra cơ bản tài nguyên, công
tác thị trường, công tác chuẩn bị chân hàng, công tác điều hành xuất khẩu,
công tác kiểm tra chất lượng sản phẩm, công tác kiếm tra kiếm soát); giải
pháp thuộc về các nhà khai thác, chế biến và xuất khẩu (giải pháp về sản
phẩm, giải pháp vềcơ sở hạ tâng, giải pháp vềcông nghệ, giải pháp vềvốn,
giải pháp vềcơ chế quản lý, giải pháp vềthị trường, giải pháp vềnhân lực).
3. Phương pháp nghiên cễu
Đ ề tài này được nghiên cễu dựa trên các phương pháp sau:
- Phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chễng và duy vật lịch sử
M á c Lênin.
- Phương pháp kết hợp phân tích và tổng hợp thống kê
- Phương pháp kết hợp lý luận và thực tiễn
- Phương pháp so sánh
- Phương pháp phỏng vấn
4. K ế t cáu đề tài
Ngoài phẩn mở đâu, kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo, đề tài
được kết cấu thành ba chương:
Chương 1: Những vấn đề cơ bản về xuất khẩu sản phẩm than của
Việt Nam trong giai đoạn hiện nay
Chương 2: Thực trạng xuất khẩu than của Việt Nam trong thời gian

gần đây
Chương 3: Những giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh xuất khẩu than
của Việt Nam trong thời gian tới.


Xuất khẩu than

4

CHƯƠNG Ì
NHỮNG VẤN ĐỂ Cơ BẢN
VỀ XUẤT KHẨU SẢN PHẨM THAN CỦA VIỆT NAM
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
1.1. VỊ trí của ngành than và vai trò của xuất khẩu than trong nền KTQD
Sự phát triển của ngành than được đặt trong sự phát triển của ngành
công nghiệp và sự phát triển nền kinh tế của cả nước. Theo quan điểm này,
phát triển ngành than là sự nghiệp của cả nước m à cán bộ công nhân viên
ngành than là những chiến sỹ tiên phong trong sự nghiệp ấy. Bởi vậy, nhận
thạc và đánh giá đúng vị trí, vai trò đích thực của ngành than trong sự
nghiệp phát triển kinh tế nước nhà, m à trước mắt là trong sự nghiệp công
nghiệp hoa - hiện đại hoa đất nước là vô cùng cần thiết.
1.1.1. Tiềm năng và lợi thẻ so sánh chủ yêu của Việt Nam trong
xuất kháu sản phẩm than
1.1.1.1 Tiềm năìììị
Việt Nam có một tiềm năng rất lớn đối với phát triển ngành công
nghiệp than nói chung và xuất khẩu sản phẩm than nói riêng.
a. Về tài nguyên:
Từ trước tới nay, Việt Nam vẫn được biết đến là một đất nước với
những "rừng vàng biển bạc", với nguồn tài nguyên đa dạng, phong phú.
Phải nói rằng, than là một trong những nguồn tài nguyên quý giá của nước

ta m à người ta thường gọi với cái tên "vàng đen". Lượng "vàng đen" của
Việt Nam có khoảng trên 3,5 tỷ tấn, chiếm tỷ lệ khiêm tốn xấp xỉ 3-4%0
tổng lượng than thế giới.
- Về phân bô:
Than của nước ta không tập trung ở một vùng m à dược phân bố từ Cao
Bằng đến Quảng Nam - Đà Nang thành các bể than lớn nhỏ riêng biệt với