GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH TẾ TRONG SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP TẠI YÊN BÁI GIAI ĐOẠN 2012 - 2020
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (4.4 MB, 214 trang )
B GIÁO D C VÀ ÀO T O
IăH CăTHỄIăNGUYểN
ậậậậậậậậậậậậậậậậậ
BỐIăN ăHOĨNGăANH
GI IăPHỄPăNỂNGăCAOăHI UăQU ăKINHăT ă
TRONGăS ăD NGă
TăNỌNGăNGHI PăT IăYểNăBỄIă
GIAIă O Nă2012ă- 2020
LU NăỄNăTI NăS ăNỌNGăNGHI P
THÁI NGUYÊN, 2013
i
B GIÁO D C VÀ ÀO T O
IăH CăTHỄIăNGUYểN
ậậậậậậậậậậậậậậậậậ
BỐIăN ăHOĨNGăANH
GI IăPHỄPăNỂNGăCAOăHI UăQU ăKINHăT ă
TRONGăS ăD NGă
TăNỌNGăNGHI PăT IăYểNăBỄIă
GIAIă O Nă2012ă- 2020
ChuyênăngƠnhăKinhăt ănôngănghi p
Mƣăs :ă62 62 01 15
LU NăỄNăTI NăS ăNỌNGăNGHI P
H
ngăd năkhoaăh c:ăPGS.TS.TR NăCHệăTHI N
THÁI NGUYÊN, 2013
ii
L IăCAMă OAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên c u do chính tôi th c hi n. Các s
li u s c p và k t qu nghiên c u trong lu n án là trung th c và ch a đ
trong b t c công trình nào khác.
Tácăgi
c ai công b
iii
L IăC M
N
Tôi xin trân tr ng c m n Ban Giám đ c
t o Sau
i h c, Ban Giám hi u tr
Phòng Qu n lý ào t o Sau
ng
i h c Thái Nguyên, Ban
ào
i h c Kinh t và Qu n tr kinh doanh,
i h c, các Th y Cô giáo Khoa Kinh t thu c tr
ng
i h c Kinh t và Qu n tr kinh doanh đã t o đi u ki n giúp đ tôi trong su t quá
trình h c t p.
Tôi xin bày t lòng bi t n chân thành và sâu s c t i Phó Giáo s - Ti n s Tr n
Chí Thi n, ng
i Th y tâm huy t đã t n tình h
th i gian và đ nh h
ng d n, đ ng viên khích l , dành nhi u
ng và ch b o tôi trong quá trình th c hi n lu n án.
Tôi xin g i l i c m n chân thành t i U ban nhân dân t nh Yên Bái, S
Nông nghi p và PTNT t nh Yên Bái, S Khoa h c và Công ngh t nh Yên Bái, S
Tài nguyên và Môi tr
ng t nh Yên Bái, Chi c c Th ng kê t nh Yên Bái, U ban
nhân dân huy n Yên Bình, U Ban nhân dân huy n V n Ch n, U ban nhân dân
huy n Mù Cang Ch i, Phòng Nông nghi p và Phòng Tài nguyên c a các huy n:
Yên Bình, V n Ch n, Mù Cang Ch i đã giúp đ và t o đi u ki n cho tôi ti n hành
nghiên c u.
Tôi xin chân thành c m n các cán b c a D án gi m nghèo t i huy n Mù
Cang Ch i đã giúp đ tôi trong quá trình tri n khai đi u tra thu th p s li u th c
đ a ph c v cho nghiên c u lu n án.
Tôi xin bày t s c m n chân thành t i ThS. Lê Kh c B , gi ng viên Khoa
Kinh t & PTNT thu c tr
ng
i h c Nông nghi p Hà N i, đã nhi t tình giúp đ
và chia s kinh nghi m giúp tôi hoàn thành lu n án.
Cu i cùng, tôi xin g i t m lòng ân tình t i Gia đình c a tôi, Gia đình đã
th c s
là ngu n đ ng viên l n lao và là nh ng ng
i truy n nhi t huy t đ tôi
hoàn thành lu n án.
Tácăgi
Bùi N Hoàng Anh
iv
M CăL C
N iădung
M ă
Trang
Uầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.
1
1. Tính c p thi t c a đ tài…………………………………………………...
1
2. M c tiêu nghiên c u ………………………………………………………
2
2.1. M c tiêu chung.....................................................................................
2
2.2. M c tiêu c th .....................................................................................
2
ng và ph m vi nghiên c u..............................................................
2
it
ng nghiên c u………………………………………………...
2
3.2. Ph m vi nghiên c u………………………………………………......
2
3.2.1. Ph m vi không gian …………………………………………......
2
3.2.2. Ph m vi th i gian………………………………………………...
3
3.2.3. Ph m vi n i dung………………………………………………...
3
4. Câu h i nghiên c u.....................................................................................
3
5. óng góp m i c a lu n án………………………………………………..
3
Ch ngă1.ăC ăS ăLụăLU NăVĨăTH CăTI NăV ăHI UăQU ăKINHă
T ăTRONGăS ăD NGă TăNỌNGăNGHI P
4
1.1. C ăs ălỦălu nầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ...
4
1.1.1.C s lỦ lu n v đ t nông nghi p…………………………………...
4
1.1.1.1. Khái ni m và phân lo i đ t nông nghi p………………………
4
1.1.1.2. Vai trò và Ủ ngh a c a đ t nông nghi p………………………..
7
1.1.1.3.
c đi m kinh t c a đ t nông nghi p…………………………
8
1.1.1.4. S d ng đ t nông nghi p………………………………………
10
1.1.1.5. Quan đi m s d ng đ t b n v ng……………………………..
11
1.1.1.6. Lo i hình s d ng đ t………………………………………….
12
3.
it
3.1.
1.1.2. C s lỦ lu n v hi u qu kinh t trong s d ng đ t nông nghi p
13
1.1.2.1. Khái quát v hi u qu ………………………………………...
13
1.1.2.2. Các quan đi m v hi u qu kinh t …………………………..
17
iv
N iădung
Trang
1.1.2.3. N i dung và b n ch t c a hi u qu kinh t ....................................
18
1.1.2.4. Khái ni m và s c n thi t ph i đánh giá hi u qu kinh t trong
s d ng đ t nông nghi p...............................................................
19
1.1.2.5. Nh ng nhân t nh h ng đ n hi u qu kinh t trong s d ng đ t
nông nghi p……………………………………………………...
21
c đi m và tiêu chu n đánh giá hi u qu s d ng đ t nông nghi p
24
1.2. C ăs ăth căti nầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ...
25
1.2.1. Hi u qu s d ng đ t nông nghi p trên th gi i………………….
25
1.2.2. Hi u qu kinh t trong s d ng đ t nông nghi p
Vi t Nam……..
28
1.2.2.1. Di n tích đ t nông nghi p...........................................................
28
1.2.2.2. Tình tr ng m t đ t nông nghi p..................................................
29
1.2.2.3. Hi u qu s d ng đ t nông nghi p
Vi t Nam.......................
33
ng th c..............................................
36
1.2.3. Chính sách đ t nông nghi p c a Vi t Nam………………………..
37
1.2.3.1. Th c tr ng……………………………………………………..
37
1.1.2.6.
1.2.3.4. Thách th c v an ninh l
1.2.3.2. Tác đ ng c a chính sách đ t đai đ n hi u qu s d ng đ t
nông nghi p và đ i s ng c a nông dân......................................
Ch
ngă2. T NGăQUANăV Nă
ăNGHIểNăC U
2.1. Nh ng nghiên c u v hi u qu kinh t trong s d ng đ t nông nghi p
2.1.1. Nghiên c u
n
c ngoài...............................................................
41
45
45
45
2.1.1.1. Nh ng nghiên c u phân tích xu h ng suy gi m đ t nông
nghi p và v n đ phát tri n b n v ng…………………………..
45
2.1.1.2. Phân tích nh ng nhân t nh h ng đ n hi u qu s d ng đ t
nông nghi p……………………………………………………
47
2.1.1.3. Nh ng ph ng pháp khác nhau đ phân tích hi u qu s d ng đ t
nông nghi p …………………………………………………….
50
2.1.2. Nghiên c u trong n
c......................................................................
2.1.2.1. Nghiên c u trên ph m vi c n
53
c…………………………….
53
2.1.2.2. Nghiên c u t i Yên Bái…………………………………………
58
iv
N iădung
Trang
2.2. BƠiăh căkinhănghi m..............................................................................
58
2.3. K tălu nầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ..
60
Ch
61
ngă3. PH
NGăPHỄPăNGHIểNăC U
3.1.ăThuăth p thông tinầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.
61
3.1.1. Thông tin th c p…………………………………………… …….
61
3.1.2. Thông tin s c p……………………………………………………
61
3.1.2.1. LỦ do ch n ph
ng pháp i u tra ch n m u..............................
61
ng pháp.....................................................................
62
3.2. T ngăh păthông tin................................................................................
65
3.2.1. Phân t th ng kê................................................................................
65
3.2.2. B ng th ng kê....................................................................................
65
th th ng kê.....................................................................................
66
3.3. Phân tích thông tin................................................................................
66
3.1.2.2. Mô t ph
3.2.3.
3.3.1. Ph
ng pháp phân tích dưy s th i gian...........................................
66
3.3.2. Ph
ng pháp phân tích xu th phát tri n c b n c a hi n t
ng......
68
3.3.3. Ph
ng pháp ch s ...........................................................................
68
3.3.4. Ph
ng pháp phân tích tài chính.......................................................
68
3.3.5. Ph
ng pháp phân tích SWOT.........................................................
69
3.3.6. Ph
ng pháp xây d ng “Cây v n đ ”...............................................
69
3.3.7. Ph
ng pháp d báo..........................................................................
69
3.3.7.1. Ph
ng pháp Categories……………………………………...
69
3.3.7.2. ánh giá đ tin c y c a thang đo tính nh t quán bên trong..........
69
3.3.7.3. Mô hình s li u h n h p (d li u b ng)....................................
70
ngăphápăcóăs ăthamăgia................................................................
71
3.5. H th ng ch tiêu nghiên c u...............................................................
71
3.4.ăPh
3.5.1. Nhóm ch tiêu ph n ánh tình hình s d ng đ t nông nghi p
71
3.5.2. Nhóm ch tiêu ph n ánh k t qu kinh t trong s d ng đ t nông nghi p
72
iv
N iădung
Trang
3.5.3. Nhóm ch tiêu ph n ánh hi u qu kinh t trong s d ng đ t nông nghi p
73
3.5.4. Nhóm ch tiêu ph n ánh hi u qu tài chính c a LUT tr ng cây lâu
n m (theo chu k s n xu t).............................................................................
74
Ch
76
ngă4. K TăQU ăNGHIểNăC U
4.1. Khái quát v t nh Yên Bái...............................................................................
76
4.1.1. i u ki n t nhiên..............................................................................
76
4.1.1.1. V trí đ a lỦ..................................................................................
76
a hình, khí h u.........................................................................
76
4.1.1.3. Tài nguyên thiên nhiên................................................................
77
c đi m kinh t - xư h i..................................................................
79
4.1.2.1. Dân s và lao đ ng......................................................................
79
4.1.2.2. C c u kinh t .............................................................................
80
4.1.2.3. C s h t ng.................................................................................
80
i s ng - xư h i............................................................................
82
c đi m c a các huy n đi u tra..........................................................
83
4.1.3.1. Huy n Yên Bình.............................................................................
83
4.1.3.2. Huy n V n Ch n............................................................................
85
4.1.3.3. Huy n Mù Cang Ch i....................................................................
86
4.1.4. ánh giá chung.....................................................................................
86
4.2. Hi u qu kinh t trong s d ng đ t nông nghi p...............................
87
4.2.1. Tình hình bi n đ ng đ t đai...............................................................
87
c đi m đ t nông nghi p c a Yên Bái............................................
88
4.2.3. Tình hình bi n đ ng đ t nông nghi p………………………………
89
4.2.3.1. Bi n đ ng di n tích đ t s n xu t nông nghi p............................
90
4.2.3.2. Bi n đ ng di n tích đ t lâm nghi p............................................
93
4.2.3.3. Bi n đ ng di n tích đ t nuôi tr ng thu s n…………………...
95
t nông nghi p khác………………………………………….
95
4.1.1.2.
4.1.2.
4.1.2.4.
4.1.3.
4.2.2.
4.2.3.4.
iv
N iădung
Trang
4.2.4. Các cây tr ng và v t nuôi chính……………………………………
95
4.2.4.1. C c u mùa v …………………………………………………
95
4.2.4.2. Di n tích, n ng su t, s n l
ng………………………………...
96
4.2.5. Các lo i hình s d ng đ t nông nghi p ch y u……………………
104
4.2.5.1. Các lo i hình s d ng đ t nông nghi p ch y u t i vùng th p
104
4.2.5.2. Các lo i hình s d ng đ t nông nghi p ch y u t i vùng gi a..........
108
4.2.5.3. Các lo i hình s d ng đ t nông nghi p ch y u t i vùng cao............
109
4.2.6. Hi u qu kinh t c a m t s lo i hình s d ng đ t nông nghi p chính
109
4.2.6.1. T i vùng th p…………………………………………………...
111
4.2.6.2. T i vùng gi a…………………………………………………...
111
4.2.6.3. T i vùng cao……………………………………………………
112
4.2.6.4. Hi u qu kinh t c a m t s cây lâu n m………………………
116
4.3. Cácă nhơnă t ă nhă h
ngă đ nă hi uă qu ă kinhă t ă trongă s ă d ngă đ tă
nôngănghi pầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
117
4.3.1. K t qu t ng h p và ki m đ nh các bi n…………………………….
117
4.3.2. K t qu phân tích mô hình s li u h n h p………………………….
118
4.4. Cácăk tăqu ănghiênăc uăkhácầầầầầầầầầầầầầầầầ.
121
4.4.1. K t qu phân tích SWOT…………………………………………..
121
4.4.1.1. K t qu phân tích SWOT cho vùng th p………………………
123
4.4.1.2. K t qu phân tích SWOT cho vùng gi a………………………
124
4.4.1.3. K t qu phân tích SWOT cho vùng cao……………………….
125
4.4.2. “Cây v n đ ”………………………………………………………
127
4.5. Gi i pháp nâng cao hi u qu kinh t trong s d ng đ t nông nghi p
127
4.5.1. C n c đ xu t gi i pháp…………………………………………..
127
4.5.1.1. i u ki n t nhiên - kinh t - xư h i c a t nh…………………
127
4.5.1.2. Nh ng ch tr
128
ng, chính sách đ
c áp d ng trên đ a bàn t nh
iv
N iădung
Trang
4.5.1.3. Quy ho ch s d ng đ t và quy ho ch phát tri n ngành nông
nghi p c a t nh giai đo n 2011 - 2015, đ nh h
ng đ n 2020
128
4.5.1.4. Các d báo liên quan đ n s d ng đ t nông nghi p…………..
130
4.5.1.5. Các ti n b v khoa h c công ngh ............................................
133
4.5.1.6. K t qu c a nghiên c u c a lu n án...........................................
133
4.5.2. Gi i pháp theo vùng…………………………….............................
133
4.5.2.1. “Cây gi i pháp”..........................................................................
133
4.5.2.2. N i dung chi ti t c a các nhóm gi i pháp……………………...
134
4.5.2.3.
m b o tính kh thi cho các gi i pháp……………………….
140
4.5.3. Gi i pháp cho toàn t nh……………………………………………
141
4.5.3.1. Gi i pháp theo đ d c c a đ t nông nghi p...............................
142
4.5.3.2. Gi i pháp cho t ng lo i đ t nông nghi p...................................
147
K TăLU NăVĨăKI NăNGH ầầầầầầầầầầầầầầầầầ..
149
1. K t lu n…………………………………………………………………...
149
2. Ki n ngh …………………………………………………………………
150
TÀI LI U THAM KH Oầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
151
PH ăL Cầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ..
158
Ph l c 1. Giá bán c a m t s nông s n…………………………………….
158
Ph l c 2. Các b ng bi u……………………………………………………
160
Ph l c 3. Bi u đ và s đ …………………………………………………
184
Ph l c 4. Minh h a k t qu x lỦ các bi n trong mô hình…………………
185
v
DANHăM CăB NGăS ăLI U
STT
S ăhi uă
b ng
1
1.1.
Hi n tr ng s d ng đ t nông nghi p phân theo đ a ph
2
1.2.
C c u s d ng đ t phân theo đ a ph
3
Tênăb ng
Trang
ng
160
ng………………
161
1.3.
Bi n đ ng v di n tích đ t s n xu t nông nghi p và di n
tích đ t tr ng cây hàng n m Vi t Nam………………..
161
4
3.1.
Ch n m u đi u tra……………………………………….
64
5
3.2.
c đi m c a m u đi u tra……………………………….
65
6
4.1.
Các ti u vùng khí h u c a t nh Yên Bái………………...
162
7
4.2.
Th c tr ng đ t đai c a t nh Yên Bái phân theo lo i hình
s d ng………………………………………………….
77
8
4.3.
Lao đ ng c a t nh Yên Bái giai đo n 2005 - 2010……
163
9
4.4.
GDP c a t nh Yên Bái…………………………………...
164
10
4.5.
M t s ch tiêu ph n ánh đ i s ng - xư h i t i t nh Yên Bái
165
11
4.6.
12
4.7.
Bi n đ ng v di n tích đ t theo m c đích s d ng c a
t nh Yên Bái giai đo n 2006 – 2010…………………….
T l đ t nông nghi p các c p đ d c………………...
13
4.8.
T l đ t nông nghi p phân theo m c đ phì nhiêu……
89
14
4.9.
Bi n đ ng di n tích đ t s n xu t nông nghi p giai đo n
2000 - 2010 (vùng th p)………………………………...
168
15
4.10.
16
4.11.
17
4.12.
18
4.13.
Bi n đ ng di n tích đ t s n xu t nông nghi p giai đo n
2000 - 2010 (vùng gi a)
Bi n đ ng di n tích đ t s n xu t nông nghi p giai đo n
2000 – 2010 (vùng cao)…………………………………
Bi n đ ng di n tích đ t lâm nghi p giai đo n 2000 –
2010 (vùng th p)
Bi n đ ng di n tích đ t lâm nghi p giai đo n 2005 - 2010
(vùng gi a)………………………………………………
166
88
169
170
171
172
v
STT
S ăhi uă
b ng
19
4.14.
20
4.15.
21
4.16.
Bi n đ ng đ t nuôi tr ng th y s n giai đo n 2000 - 2010
174
22
4.17.
Bi n đ ng đ t nông nghi p khác giai đo n 2005 - 2010
175
23
4.18.
Các lo i cây tr ng theo mùa v giai đo n 2000 - 2010
176
24
4.19.
Di n tích, n ng su t, s n l ng c a m t s lo i cây
tr ng chính và thu s n vùng th p…………………….
97
25
4.20.
Di n tích, n ng su t, s n l ng c a m t s lo i cây
tr ng chính và thu s n vùng gi a…………………….
100
26
4.21.
Di n tích, n ng su t, s n l ng c a m t s lo i cây
tr ng chính và thu s n vùng cao……………………..
103
27
4.22.
Các lo i hình s d ng đ t nông nghi p chính
vùng th p
105
28
4.23.
Các công th c luân canh và các lo i th y s n chính
vùng th p………………………………………………..
106
29
4.24.
Các lo i hình s d ng đ t nông nghi p chính
vùng gi a
107
30
4.25.
Các công th c luân canh ch y u đ c áp d ng vùng gi a
108
31
4.26.
Các lo i hình s d ng đ t nông nghi p chính
109
32
4.27.
Các công th c luân canh và th y s n chính
33
4.28.
K t qu và hi u qu kinh t c a m t s lo i hình s d ng đ t
nông nghi p vùng th p…………………………………...
113
34
4.29.
K t qu và hi u qu kinh t c a m t s lo i hình s d ng đ t
nông nghi p vùng gi a…………………………………...
114
35
4.30.
K t qu và hi u qu kinh t c a m t s lo i hình s d ng đ t
nông nghi p vùng cao……………………………………
115
36
4.31.
Thu chi trong s n xu t kinh doanh cây b i đ c s n và chè
t i vùng th p.................................................................................
178
Tênăb ng
Trang
Bi n đ ng di n tích đ t lâm nghi p giai đo n 2000 2010 (vùng cao)…………………………………………
Nguyên nhân bi n đ ng đ t lâm nghi p vùng cao giai đo n
2005 – 2010………………………………………………..
vùng cao
vùng cao
173
94
110
v
STT
S ăhi uă
b ng
Tênăb ng
Trang
37
4.32.
Thu chi trong s n xu t kinh doanh cây n qu và chè t i
vùng gi a......................................................................................
179
38
4.33.
Thu chi trong s n xu t kinh doanh cây b i đ c s n và chè
t i vùng cao..................................................................................
180
39
4.34.
T l n i hoàn v n (IRR) trong s n xu t kinh doanh cây
n qu và chè t i 3 vùng nghiên c u…………………….
117
40
4.35.
Minh ho k t qu ki m đ nh Cronbach’s Alpha cho m t
s bi n…………………………………………………..
118
41
4.36.
Các h s c a mô hình…………………………………...
120
42
4.37.
Quy ho ch di n tích các lo i cây tr ng chính c a t nh
Yên Bái giai đo n 2011-2020…………………………...
181
43
4.38.
Quy ho ch phát tri n nuôi tr ng th y s n t i t nh Yên Bái
giai đo n 2011-2020……………………………………..
181
44
4.39
D báo nhu c u l ng th c, th c ph m và ch t đ t giai
đo n 2015 – 2020……………………………………….
182
45
4.40
Th i gian và nhi t đ b o qu n m t s s n ph m qu
vùng TDMNPB………………………………………….
182
46
4.41
47
4.42
i u ki n c n l u Ủ khi quy ho ch s d ng đ t nông
nghi p có đ d c > 150……………………………………
M t đ thích h p c a m t s cây n qu trên đ t d c
vùng TD và MNPB……………………………………...
183
183
vi
DANH M C CÁC CH
STT
D ngăvi tăt t
VI T T T
D ngăđ yăđ
Ti ng Vi t
1
BVTV
B o v th c v t
2
CNH - H H
Công nghi p hoá - Hi n đ i hoá
3
DT
Di n tích
4
DT T
Di n tích đi u tra
5
BSH
6
HQKT
Hi u qu kinh t
7
HQMT
Hi u qu môi tr
8
HQXH
Hi u qu xư h i
9
HSSDV
Hi u su t s d ng v n
10
KCN
Khu công nghi p
11
KCX
Khu ch xu t
12
KH - CN
Khoa h c - Công ngh
13
KT - CN
K thu t – Công ngh
14
LN
Lâm nghi p
15
NN & PTNT
Nông nghi p và Phát tri n nông thôn
16
NTTS
Nuôi tr ng thu s n
17
NN
Nông nghi p
18
NN & PTNT
Nông nghi p và phát tri n nông thôn
19
NS
N ng su t
20
NTTS
Nuôi tr ng th y s n
21
SL
S nl
22
SX
S n xu t
23
SXNN
S n xu t nông nghi p
24
TD - MNPB
Trung du - Mi n núi phía B c
25
THPT
Trung h c ph thông
26
TKNN
Thi t k nông nghi p
27
TT
Th tr n
28
UBND
29
XD CSHT
ng b ng Sông H ng
ng
ng
y ban nhân dân
Xây d ng c s h t ng
vi
STT
Ti ng n
D ngăvi tăt t
D ngăđ yăđ
c ngoài
30
AE
Allocative Efficiency
31
APEC
Asia-Pacific Economic Cooperation
32
DEA
Data Envelopment Analysis
33
EE
Economic Efficiency
34
FAO
Food and Agriculture Organization
35
FEM
Fixed Effect Model
36
GDP
Gross Domestic Product
37
KIP
Key Informant Panel
38
LUT
Land Use Type
39
MW
Mega Watt
40
NOMAFSI
Northern Mountainous Agriculture and
Forestry Science Institute
41
PDA
Panel Data Analysis
42
PDM
Panel Data Model
43
PRA
Participatory Rapid Appraisal
44
REM
Random Effect Model
45
SREM
Support to the Renovation of Education
Management
46
SWOT
Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats
47
TE
Technical Efficiency
48
WHO
World Health Organization
49
WTO
World Trade Organization
vii
DANHăM CăBI U
STT
S ă
hi u
,S
, HÌNH
Tênăbi uăđ ,ăs ăđ ,ăhình
Trang
Bi u đ
1
3.1.
Di n tích m t s lo i đ t t nh Yên Bái n m 2010……………..
78
2
3.2.
Di n tích các lo i đ t nông nghi p t nh Yên Bái n m 2010…...
78
3
3.3. Các dân t c t nh Yên Bái n m 2010…………………………..
184
S đ
4
5
4.1.
T ng quát s d ng h p lỦ đ t d c……………………………..
6
184
Hình
7
1.1.
Khung logic nghiên c u v hi u qu kinh t trong s d ng đ t
nông nghi p……………………………………………………
Tr c
trang 5
8
1.2.
Quan đi m v hi u qu s d ng đ t…………………………..
15
9
3.1.
Khung logic v ph
10
3.2.
Khung logic ph ng pháp nghiên c u t th c tr ng đ n gi i pháp
Tr c
trang 61
11
4.1.
Khung logic v n i dung, ph
Tr c
trang 76
12
4.2.
Ma tr n SWOT………………………………………………...
13
4.3a. “Cây v n đ ” c a vùng th p…………………………………...
Tr c
trang 127
14
4.3b
“Cây v n đ ” c a vùng gi a…………………………………..
Tr c
trang 127
15
4.3c
“Cây v n đ ” c a vùng cao……………………………………
Tr c
trang 127
16
4.4a. “Cây gi i pháp” cho vùng th p………………………………..
Tr c
trang 133
17
4.4b
“Cây gi i pháp” cho vùng gi a………………………………..
Tr c
trang 133
18
4.4c
“Cây gi i pháp” cho vùng cao…………………………………
Tr c
trang 133
ng pháp nghiên c u th c tr ng…………
ng pháp và k t qu nghiên c u
Tr c
trang 61
122
1
M ă
1.ăTệNHăC PăTHI TăC Aă
U
ăTĨI
S d ng đ t nông nghi p nh th nào đ đ m b o an ninh l
ng th c và phát tri n
b n v ng trong b i c nh bi n đ i khí h u cùng v i s c ép c a s gia t ng dân s , c a
quá trình công nghi p hoá, hi n đ i hoá đang tr thành m t v n đ v n đ b c thi t c a
các n
c đang phát tri n.
Vi t Nam đ n nay v n c b n là m t n
c nông nghi p. Nông nghi p, nông thôn,
nông dân Vi t Nam đư, đang và s có m t v trí quan tr ng trong n n kinh t c a đ t
n
c. T m t n n kinh t nông nghi p t p trung mang n ng tính bao c p chuy n sang
n n kinh t th tr
ng, n
h i c ng nh môi tr
c ta đang ph i đ i m t v i hàng lo t các v n đ v kinh t , xư
ng.
đ tđ
c m c tiêu phát tri n b n v ng, Vi t Nam c n ph i
nâng cao hi u qu s d ng đ t nông nghi p, trên c s đó nâng cao thu nh p cho ng
dân, c i thi n c nh quan, b o v môi tr
i
ng và h sinh thái.
S c ép c a quá trình đô th hoá và s gia t ng dân s khi n đ t nông nghi p n
ta đang suy gi m nhanh chóng c v s l
ng c ng nh ch t l
ng. Con ng
c
i đư và
đang khai thác quá m c mà ch a có bi n pháp h p lỦ đ b o v ngu n tài nguyên quỦ
giá này. Trong b i c nh hi n nay, s
n
nh h
ng c a bi n đ i khí h u v i k ch b n
c bi n dâng làm cho di n tích đ t canh tác
các vùng đ ng b ng ven bi n ngày
càng b thu h p, vi c nghiên c u ti m n ng đ t đai, tìm hi u m t s lo i hình s d ng
đ t nông nghi p, đánh giá m c đ thích h p c a các lo i hình s d ng đ t đó đ làm
c s cho vi c đ xu t gi i pháp s d ng đ t h p lỦ, hi u qu
v n đ có tính chi n l
c và c p bách c a t ng đ a ph
nh m đ m b o m c tiêu an ninh l
các t nh mi n núi là
ng c ng nh c a c n
c
ng th c, phát tri n b n v ng.
Yên Bái là m t t nh mi n núi phía B c Vi t Nam.
t đai c a Yên Bái đa d ng v
ch ng lo i, đ t nông nghi p chi m t i g n 80% t ng di n tích t nhiên, nh ng ph n
l n di n tích là đ t d c. Tuy có di n tích t
ng đ i l n nh ng đ a hình ph c t p, ch
y u là đ i núi, trình đ dân trí ch a cao nên kh n ng khai thác ngu n tài nguyên đ t
nói chung và đ t nông nghi p nói riêng ph c v s n xu t còn h n ch . S n xu t kém
phát tri n, hi u qu kinh t không cao, trong khi ngu n thu nh p chính c a ng
i dân
n i đây ph thu c vào s n xu t nông nghi p. Vì v y, đ i s ng nhân dân trong t nh còn
g p nhi u khó kh n, v t v .
n n m 2012, thu nh p bình quân đ u ng
b ng 53,9% thu nh p bình quân c a c n
i c a t nh m i ch đ t 16,6 tri u, ch
c. Mu n nâng cao m c s ng c a ng
i dân,
2
c n th c thi đ ng b nhi u gi i pháp, trong đó có nâng cao hi u qu s d ng đ t nông
nghi p thông qua vi c l a ch n đ
c các lo i hình s d ng đ t và c c u cây tr ng, v t
nuôi h p lỦ nh m t ng n ng su t, đ ng th i áp d ng nh ng bi n pháp h u hi u ch ng
thoái hoá, b o v và nâng cao đ phì đ t, h
ng t i m c tiêu phát tri n nông nghi p b n
v ng trên đ t d c.
T th c t đó, đ đánh giá hi u qu kinh t trong s d ng đ t nông nghi p và đ
xu t gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng ngu n tài nguyên này, đ tài: “Gi i pháp
nâng cao hi u qu kinh t trong s d ng đ t nông nghi p t i t nh Yên Bái giai đo n
2012 - 2020” đư đ
c l a ch n nghiên c u.
2.ăM CăTIểUăNGHIểNăC Uă
2.1ăM cătiêuăchung
xu t m t s gi i pháp nâng cao hi u qu kinh t trong s d ng đ t nông
nghi p t i t nh Yên Bái và cung c p các tài li u tham chi u đ nghiên c u v đ t nông
nghi p t i các t nh khác
mi n núi phía B c Vi t Nam.
2.2ăM cătiêuăc ăth
- H th ng hoá đ c các v n đ lỦ lu n và th c ti n v hi u qu s d ng đ t nông nghi p;
- Phân tích đ
và các nhân t
nh h
xu t đ
-
c hi u qu kinh t c a các lo i hình s d ng đ t nông nghi p ch y u
ng đ n hi u qu kinh t trong s d ng đ t nông nghi p Yên Bái;
c m t s gi i pháp nh m nâng cao hi u qu kinh t trong s d ng tài
nguyên đ t nông nghi p t i t nh Yên Bái.
3.ă
IăT
NGăVĨăPH MăVIăNGHIểNăC U
3.1. §èi t- îng nghiªn cøu
Hi u qu kinh t c a m t s lo i hình s d ng đ t nông nghi p ch y u
t nh Yên
Bái và các v n đ liên quan.
3.2. Ph măviănghiênăc u
3.2.1.Ph m vi không gian
tài đ
c nghiên c u trên đ a bàn t nh Yên Bái. i u tra th c đ a đ
t i 3 huy n mang đ c tr ng c a 3 vùng:
- Vùng th p: đi u tra nghiên c u t i huy n Yên Bình;
- Vùng gi a: đi u tra nghiên c u t i huy n V n Ch n;
- Vùng cao: đi u tra nghiên c u t i huy n Mù Cang Ch i.
c ti n hành
3
3.2.2.Ph m vi th i gian
- S li u th c p: thu th p trong giai đo n 2000 - 2012;
- S li u s c p: Thu th p thông tin v tình hình s d ng đ t nông nghi p c a các
nông h đ c đi u tra trong giai đo n 2008 - 2011;
- Các gi i pháp đ
c nghiên c u và đ xu t trong giai đo n 2012 - 2020.
3.2.3. Ph m vi n i dung
- ánh giá hi u qu kinh t c a m t s lo i hình s d ng đ t nông nghi p chính;
- M t s gi i pháp c b n nh m nâng cao hi u qu kinh t trong s d ng đ t nông nghi p.
4.ăCỂUăH IăNGHIểNăC U
1.
t nông nghi p c a t nh Yên Bái có nh ng đ c đi m gì?
2. Hi u qu kinh t trong s d ng đ t nông nghi p t i Yên Bái hi n nay ra sao?
3. Nh ng nhân t nào tác đ ng đ n hi u qu kinh t trong s d ng đ t nông nghi p
t i Yên Bái?
4. Gi i pháp nào c n đ c th c thi đ nâng cao hi u qu kinh t trong s d ng đ t
nông nghi p t i Yên Bái trong th i gian t i?
5. ịNG GÓP M I C A LU N ÁN
1. ư g n hi u qu s d ng đ t nông nghi p v i v n đ an ninh l ng th c và
phát tri n b n v ng trong b i c nh bi n đ i khí h u. C ng c quan đi m m i v vai trò
c a đ t nông nghi p t i vùng cao trong vi c đ m b o an ninh l ng th c, ch ng thoái
hóa đ t, duy trì ngu n n c, đi u hoà khí h u và gi m nh thiên tai.
2. ư đ a ra đ c khái ni m v “ải u qu kinh t trong s d ng đ t nông
nghi p”, s d ng khái ni m đó ph c v cho nghiên c u.
3. Lu n án là nghiên c u đ u tiên v hi u qu s d ng đ t nông nghi p t i t nh
mi n núi Yên Bái có s k t h p các ph ng pháp nghiên c u truy n th ng v i ph ng
pháp nghiên c u hi n đ i, ph ng pháp nghiên c u đ nh tính k t h p v i ph ng pháp
đ nh l ng.
4. Lu n án đư lu n gi i nguyên nhân c a th c tr ng s d ng đ t nông nghi p, đư
xây d ng đ c Mô hình hi u ng c đ nh (FEM) đ phân tích các nhân t nh h ng đ n
hi u qu kinh t trong s d ng đ t nông nghi p đ xu t đ c m t h th ng các gi i pháp
khá toàn di n nh m nâng cao hi u qu kinh t trong s d ng đ t nông nghi p t i m t t nh
mi n núi trong b i c nh n n nông nghi p đang ph i đ i m t v i nhi u thách th c.
4
Ch
ngă1
C ăS ăLụăLU NăVĨăTH CăTI Nă
V ăHI UăQU ăKINHăT ăTRONGăS ăD NGă
TăNỌNGăNGHI P
1.1. C ăS ăLụăLU N
1.1.1. C ăs ălỦălu năv ăđ tănôngănghi p
1.1.1.1. Khái ni m và phân lo i đ t nông nghi p
a) Khái ni m đ t nông nghi p
t nông nghi p (kỦ hi u là NNP) là đ t s d ng vào m c đích s n xu t, nghiên
c u, thí nghi m v nông nghi p, lâm nghi p, nuôi tr ng th y s n, làm mu i và m c
đích b o v , phát tri n r ng. t nông nghi p bao g m đ t s n xu t nông nghi p, đ t
lâm nghi p, đ t nuôi tr ng th y s n, đ t làm mu i và đ t nông nghi p khác. [31]
b) Phân lo i đ t nông nghi p
*)
t s n xu t nông nghi p (SXN): là đ t nông nghi p s d ng vào m c đích s n
xu t nông nghi p; bao g m đ t tr ng cây hàng n m, đ t tr ng cây lâu n m.
t tr ng cây hàng n m (CHN): là đ t chuyên tr ng các lo i cây có th i gian
sinh tr ng t khi gieo tr ng t i khi thu ho ch không quá m t (01) n m, k c đ t s
d ng theo ch đ canh tác không th ng xuyên, đ t c t nhiên có c i t o s d ng vào
m c đích ch n nuôi. Lo i này bao g m đ t tr ng lúa, đ t c dùng vào ch n nuôi, đ t
tr ng cây hàng n m khác.
+ ) t tr ng lúa (LUA): là ru ng, n ng r y tr ng lúa t m t v tr lên ho c tr ng
lúa k t h p v i s d ng vào các m c đích khác đ c pháp lu t cho phép nh ng tr ng lúa là
chính; bao g m đ t chuyên tr ng lúa n c, đ t tr ng lúa n c còn l i, đ t tr ng lúa n ng.
- t chuyên tr ng lúa n c (LUC): là ru ng lúa n c c y tr ng t hai v lúa
m i n m tr lên k c tr ng h p luân canh v i cây hàng n m khác, có khó kh n đ t
xu t mà ch tr ng c y đ c m t v ho c ph i b hóa không quá m t n m.
lúa n
t tr ng lúa n
c còn l i (LUK): là ru ng lúa n
t tr ng lúa n
ng (LUN): là đ t n
c không ph i chuyên tr ng
c.
-
ng, r y đ tr ng t m t v lúa tr lên.
+)
t c dùng vào ch n nuôi (COC): là đ t tr ng c ho c đ ng c , đ i c t
nhiên có c i t o đ ch n nuôi gia súc; bao g m đ t tr ng c và đ t c t nhiên có c i t o.
t tr ng c (COT): là đ t gieo tr ng các lo i c đ
nh các lo i cây hàng n m.
c ch m sóc, thu ho ch
5
- t c t nhiên có c i t o (CON): là đ ng c , đ i c t nhiên đư đ
khoanh nuôi, phân thành t ng th a đ ch n nuôi đàn gia súc.
c c i t o,
+)
t tr ng cây hàng n m khác (HNK): là đ t tr ng cây hàng n m không ph i
đ t tr ng lúa và đ t c dùng vào ch n nuôi g m ch y u đ tr ng m u, hoa, cây thu c,
mía, đay, gai, cói, s , dâu t m, c không đ ch n nuôi; g m đ t b ng tr ng cây hàng
n m khác và đ t n ng r y tr ng cây hàng n m khác.
- t b ng tr ng cây hàng n m khác (BHK): là đ t b ng ph ng
l ng, cao nguyên đ tr ng cây hàng n m khác.
- t n ng r y tr ng cây hàng n m khác (NHK): là đ t n
mi n núi đ tr ng cây hàng n m khác.
đ ng b ng, thung
ng, r y
trung du và
t tr ng cây lâu n m (CLN): là đ t tr ng các lo i cây có th i gian sinh
tr ng trên m t n m t khi gieo tr ng t i khi thu ho ch k c cây có th i gian sinh
tr ng nh cây hàng n m nh ng cho thu ho ch trong nhi u n m nh Thanh long,
Chu i, D a, Nho, v.v.; bao g m đ t tr ng cây công nghi p lâu n m, đ t tr ng cây n
qu lâu n m và đ t tr ng cây lâu n m khác.
+)
t tr ng cây công nghi p lâu n m (LNC): là đ t tr ng cây lâu n m có s n
ph m thu ho ch (không ph i là g ) đ làm nguyên li u cho s n xu t công nghi p
ho c ph i qua ch bi n m i s d ng đ c g m ch y u là Chè, Cà phê, Cao su, H
tiêu, i u, Ca cao, D a, v.v.
+ ) t tr ng cây n qu lâu n m (LNQ): là đ t tr ng cây lâu n m có s n ph m
thu ho ch là qu đ n t i ho c k t h p ch bi n.
+)
t tr ng cây lâu n m khác (LNK): là đ t tr ng cây lâu n m không ph i đ t
tr ng cây công nghi p lâu n m và đ t tr ng cây n qu lâu n m g m ch y u là đ t
tr ng cây l y g , l y bóng mát, t o c nh quan không thu c đ t lâm nghi p, đ t v n
tr ng xen l n nhi u lo i cây lâu n m ho c cây lâu n m xen l n cây hàng n m.
*)
t lâm nghi p (LNP): là đ t đang có r ng t nhiên ho c đang có r ng tr ng đ t
tiêu chu n r ng, đ t đang khoanh nuôi ph c h i r ng (đ t đư có r ng b khai thác,
ch t phá, ho ho n nay đ c đ u t đ ph c h i r ng), đ t đ tr ng r ng m i (đ t có
cây r ng m i tr ng ch a đ t tiêu chu n r ng ho c đ t đư giao đ tr ng r ng m i);
bao g m đ t r ng s n xu t, đ t r ng phòng h , đ t r ng đ c d ng.
t r ng s n xu t (RSX): là đ t s d ng vào m c đích s n xu t lâm nghi p
theo quy đ nh c a pháp lu t v b o v và phát tri n r ng; bao g m đ t có r ng t
nhiên s n xu t, đ t có r ng tr ng s n xu t, đ t khoanh nuôi ph c h i r ng s n xu t,
đ t tr ng r ng s n xu t.
6
+ ) t có r ng t nhiên s n xu t (RSN): là đ t r ng s n xu t có r ng t nhiên đ t
tiêu chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
+)
t có r ng tr ng s n xu t (RST): là đ t r ng s n xu t có r ng do con ng
tr ng đ t tiêu chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
i
+)
t khoanh nuôi ph c h i r ng s n xu t (RSK): là đ t r ng s n xu t đư có
r ng b khai thác, ch t phá, ho ho n nay đ c đ u t đ ph c h i r ng.
+)
t tr ng r ng s n xu t (RSM): là đ t r ng s n xu t nay có cây r ng m i
tr ng nh ng ch a đ t tiêu chu n r ng.
t r ng phòng h (RPH): là đ t đ s d ng vào m c đích phòng h đ u
ngu n, b o v đ t, b o v ngu n n c, b o v môi tr ng sinh thái, ch n gió, ch n cát,
ch n sóng ven bi n theo quy đ nh c a pháp lu t v b o v và phát tri n r ng; bao g m
đ t có r ng t nhiên phòng h , đ t có r ng tr ng phòng h , đ t khoanh nuôi ph c h i
r ng phòng h , đ t tr ng r ng phòng h .
+)
t có r ng t nhiên phòng h (RPN): là đ t r ng phòng h có r ng t
nhiên đ t tiêu chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
ng
+)
t có r ng tr ng phòng h (RPT): là đ t r ng phòng h có r ng do con
i tr ng đ t tiêu chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
+)
t khoanh nuôi ph c h i r ng phòng h (RPK): là đ t r ng phòng h đư có
r ng b khai thác, ch t phá, ho ho n nay đ c đ u t đ ph c h i r ng.
+)
t tr ng r ng phòng h (RPM): là đ t r ng phòng h nay có cây r ng m i
tr ng nh ng ch a đ t tiêu chu n r ng.
t r ng đ c d ng (RDD): là đ t đ s d ng vào m c đích nghiên c u, thí
nghi m khoa h c, b o t n thiên nhiên và đa d ng sinh h c, v n r ng qu c gia, b o v
di tích l ch s , v n hoá, danh lam th ng c nh, b o v môi tr ng sinh thái theo quy
đ nh c a pháp lu t v b o v và phát tri n r ng; bao g m đ t có r ng t nhiên đ c
d ng, đ t có r ng tr ng đ c d ng, đ t khoanh nuôi ph c h i r ng đ c d ng, đ t tr ng
r ng đ c d ng.
+)
t có r ng t nhiên đ c d ng (RDN): là đ t r ng đ c d ng có r ng t nhiên
đ t tiêu chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
ng
+)
t có r ng tr ng đ c d ng (RDT): là đ t r ng đ c d ng có r ng do con
i tr ng đ t tiêu chu n r ng theo pháp lu t v b o v và phát tri n r ng.
+)
t khoanh nuôi ph c h i r ng đ c d ng (RDK): là đ t r ng đ c d ng đư có
r ng b khai thác, ch t phá, ho ho n nay đ c đ u t đ ph c h i r ng.
+)
t tr ng r ng đ c d ng (RDM): là đ t r ng đ c d ng nay có cây r ng m i
tr ng nh ng ch a đ t tiêu chu n r ng.
7
*)
t nuôi tr ng thu s n (NTS): là đ t đ c s d ng chuyên vào m c đích nuôi,
tr ng thu s n; bao g m đ t nuôi tr ng thu s n n c l , m n và đ t chuyên nuôi
tr ng thu s n n c ng t.
+)
t nuôi tr ng thu s n n c l , m n (TSL): là đ t chuyên nuôi, tr ng thu
s n s d ng môi tr ng n c l ho c n c m n.
+)
t chuyên nuôi tr ng thu s n n
thu s n s d ng môi tr ng n c ng t.
*)
c ng t (TSN): là đ t chuyên nuôi, tr ng
t làm mu i (LMU): là ru ng mu i đ s d ng vào m c đích s n xu t mu i.
*)
t nông nghi p khác (NKH): là đ t t i nông thôn s d ng đ xây d ng nhà kính
và các lo i nhà khác ph c v m c đích tr ng tr t k c các hình th c tr ng tr t không
tr c ti p trên đ t; xây d ng chu ng tr i ch n nuôi gia súc, gia c m và các lo i đ ng v t
khác đ c pháp lu t cho phép; xây d ng tr m, tr i nghiên c u thí nghi m nông
nghi p, lâm nghi p, diêm nghi p, th y s n, xây d ng c s
m t o cây gi ng, con
gi ng; xây d ng kho, nhà c a h gia đình, cá nhân đ ch a nông s n, thu c b o v
th c v t, phân bón, máy móc, công c s n xu t nông nghi p. [31]
Nghiên c u v đ t nông nghi p t i Yên Bái, chúng tôi ch th y có 4 lo i đ t nông
nghi p c b n, không có đ t làm mu i vì Yên Bái là m t t nh mi n núi.
1.1.1.2. Vai trò và ý ngh a c a đ t nông nghi p
t đai là tài nguyên vô cùng quỦ giá, là đi u ki n cho s s ng c a đ ng - th c v t
và con ng i trên trái đ t. t đai là đi u ki n r t c n thi t đ con ng i t n t i và tái
s n xu t các th h k ti p nhau c a loài ng i. t đai tham gia vào t t c các ngành
kinh t c a xư h i. Tuy v y, đ i v i t ng ngành c th đ t đai có v trí khác nhau.
Trong nông nghi p nói chung và ngành tr ng tr t nói riêng, đ t đai có v trí đ c
bi t. t đai là t li u s n xu t ch y u, đ c bi t và không th thay th . c bi t vì đ t
đai v a là đ i t ng lao đ ng, v a là t li u lao đ ng. t đai là đ i t ng lao đ ng vì
đ t đai ch u s tác đ ng c a con ng i trong quá trình s n xu t nh : cày, b a, x i,...đ
có môi tr ng t t cho sinh v t phát tri n. t đai là t li u lao đ ng vì đ t đai phát huy
tác d ng nh m t công c lao đ ng. Con ng i s d ng đ t đai đ tr ng tr t và ch n
nuôi. Không có đ t đai thì không có s n xu t nông nghi p. V i sinh v t, đ t đai không
ch là môi tr ng s ng, mà còn là ngu n cung c p dinh d ng cho cây tr ng. N ng
su t cây tr ng, v t nuôi ph thu c r t nhi u vào ch t l ng đ t đai. Di n tích, ch t
l ng c a đ t đai quy đ nh l i th so sánh c a m i vùng c ng nh c c u s n xu t c a
t ng nông tr i và c a c vùng. Vì v y, vi c qu n lỦ, s d ng đ t đai nói chung c ng
nh đ t nông nghi p nói riêng m t cách đúng h ng, có hi u qu , s góp ph n làm
t ng thu nh p, n đ nh kinh t , chính tr và xư h i.
8
Bên c nh đó, m t b ph n l n đ t ng p n c: các đ m l y, sông ngòi, kênh r ch,
r ng ng p m n, các v ng, v nh ven bi n, h n c nhân t o,…còn có nhi u vai trò quan
tr ng khác. ây là n i cung c p nhiên li u, th c n, là n i di n ra các ho t đ ng gi i
trí, nuôi tr ng th y s n, l u tr các ngu n gien quỦ hi m. Ngoài ra, đ t nông nghi p
c ng đóng vai trò quan tr ng trong vi c l c n c th i, đi u hoà dòng ch y (gi m l l t
và h n hán), đi u hòa khí h u đ a ph ng, ch ng xói l
b bi n, n đ nh m ch n c
ng m cho ngu n s n xu t nông nghi p, tích l y n c ng m, là n i c trú c a các loài
chim, phát tri n du l ch,….
H ng s d ng đ t quy đ nh h ng s d ng các t li u s n xu t khác và hi u qu
s n xu t. Ch có thông qua đ t, các t li u s n xu t m i tác đ ng đ n h u h t các cây
tr ng, v t nuôi. Vì v y, mu n làm t ng n ng su t đ t đai, gi gìn và b o v đ t đai đ
đ m b o c l i ích tr c m t c ng nh m c tiêu lâu dài, c n s d ng đ t ti t ki m có
hi u qu , c n coi vi c b o v lâu b n ngu n tài nguyên vô giá này là nhi m v vô cùng
quan tr ng và c p bách đ i v i m i qu c gia. [6]
1.1.1.3.
c đi m kinh t c a đ t nông nghi p
Trên ph
*)
ng di n kinh t , đ t nông nghi p có nh ng đ c đi m c b n sau:
t đai là t li u s n xu t đ c bi t không th thay th
Nét đ c bi t c a lo i t li u s n xu t này chính là s khác bi t v i các t li u s n
xu t khác trong quá trình s d ng. Các t li u s n xu t khác sau m t th i gian s d ng
s b hao mòn và h ng hóc, còn đ t đai n u s d ng h p lỦ, khoa h c s l i càng t t
h n.
c đi m này có đ c là do đ t đai có đ phì nhiêu. Tùy theo m c đích khác
nhau, ng i ta chia đ phì nhiêu thành các lo i khác nhau. C th là:
+)
phì t nhiên: đ c t o ra do quá trình phong hóa t nhiên.
g n v i thu c tính lỦ - hóa - sinh h c c a đ t và môi tr ng xung quanh.
phì lo i này
+)
phì nhân t o: có đ c là do k t qu c a s tác đ ng có Ủ th c c a con
ng i, b ng cách áp d ng h th ng canh tác h p lỦ, có c n c khoa h c đ th a mưn
m c đích c a con ng i (làm đ t, ch m sóc, luân canh, xen canh cây tr ng và t i tiêu).
+)
phì ti m tàng: là hàm l ng các ch t dinh d ng có trong đ t m t th i
đi m nh t đ nh.
phì nhiêu lo i này là k t qu c a s tác đ ng t ng h p các nhân t
t nhiên và nhân t o.
+)
phì kinh t : là đ phì nhiêu mà con ng i đư khai thác s d ng cho m c đích
kinh t thông qua s h p th và chuy n hóa c a cây tr ng sau m t quá trình s n xu t.
T đ c đi m này, trong nông nghi p c n ph i qu n lỦ đ t đai m t cách ch t ch ,
theo quy đ nh c a Lu t đ t đai; phân lo i đ t đai m t cách chính xác; b trí s n xu t
9
nông nghi p m t cách h p lỦ; th c hi n ch đ canh tác thích h p đ t ng n ng su t
đ t đai, gi gìn và b o v tài nguyên đ t. [6]
*) Di n tích đ t là có h n
Di n tích đ t là có h n do gi i h n c a t ng nông tr i, t ng h nông dân, t ng
vùng và ph m vi lưnh th c a t ng qu c gia. S gi i h n v di n tích đ t nông nghi p
còn th hi n kh n ng có h n c a ho t đ ng khai hoang, kh n ng t ng v trong t ng
đi u ki n c th . Qu đ t nông nghi p là có h n và ngày càng tr nên khan hi m do
nhu c u ngày càng cao v đ t đai c a quá trình đô th hóa, công nghi p hóa c ng nh
đáp ng nhu c u đ t khi dân s ngày m t gia t ng. c đi m này nh h ng đ n kh
n ng duy trì và m r ng quy mô s n xu t nông nghi p.
Di n tích đ t đai là có h n không có ngh a là m c cung v đ t đai trên th tr ng là
c đ nh. Tuy qu đ t đai là có h n nh ng đ ng cung v đ t đai trên th tr ng v n là
m t đ ng d c lên th hi n m i quan h cùng chi u gi a giá đ t và l ng cung v đ t.
c đi m này cho th y c n quy ho ch, và s d ng đ t đai h p lỦ đ ng th i
qu n lỦ ch t ch đ v a đ m b o nâng cao thu nh p cho ng i nông dân v a đ m b o
an ninh l ng th c trong th i k CNH - H H. [6]
*)V trí đ t đai là c đ nh
Các t li u s n xu t khác có th đ c di chuy n trong quá trình s d ng t v trí
này sang v trí khác thu n l i h n, nh ng v i đ t đai vi c làm đó là không th . Chúng
ta không th di chuy n đ c đ t đai theo Ủ mu n mà ch có th canh tác trên nh ng v
trí đ t đai đư có s n. Chính v trí c đ nh đư quy đ nh tính ch t hóa - lý - sinh c a đ t
đai đ ng th i c ng góp ph n hình thành nên nh ng l i th so sánh nh t đ nh v s n
xu t nông nghi p.
T vi c nghiên c u đ c đi m này c n ph i b trí s n xu t h p lỦ cho t ng vùng đ t
phù h p v i l i th so sánh và nh ng h n ch c a vùng; th c hi n quy ho ch, phân b
đ t đai cho các m c tiêu s d ng m t cách thích h p; xây d ng c s h t ng, nh t là
h th ng th y l i, giao thông cho t ng vùng đ t o đi u ki n s d ng đ t t t h n. [6]
*)
t đai là s n ph m c a t nhiên
t đai là s n ph m mà t nhiên ban t ng cho con ng i. Song, thông qua lao
đ ng đ th a mưn mong mu n c a mình, con ng i làm thay đ i giá tr và đ phì
nhiêu c a đ t đai. t đai xu t hi n, t n t i ngoài Ủ mu n ch quan c a con ng i và
thu c s h u chung c a toàn xư h i. Tuy nhiên, Lu t đ t đai c ng kh ng đ nh quy n s
d ng đ t nông nghi p s thu c ng i s n xu t. Nông dân có quy n s d ng, chuy n
nh ng, th a k , th ch p và thuê m n đ t. [31]
