Nhu cầu tư vấn hướng nghiệp của học sinh trường THPT hợp thanh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
---------------------------------------------

NGUYỄN NGỌC THANH

NHU CẦU TƢ VẤN HƢỚNG NGHIỆP
CỦA HỌC SINH TRƢỜNG THPT HỢP THANH

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH TÂM LÝ HỌC

Hà Nội - 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
---------------------------------------------

NGUYỄN NGỌC THANH

NHU CẦU TƢ VẤN HƢỚNG NGHIỆP
CỦA HỌC SINH TRƢỜNG THPT HỢP THANH

Chuyên ngành: Tâm lý học
Mã số: 60 31 04 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. NGUYỄN HỮU THỤ

Hà Nội - 2015

MỤC LỤC

Comment [U1]:

LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ....................................................................... v
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................... vi
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ....................................................................................... vii
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 8
Chƣơng 1. LÝ LUẬN VỀ NHU CẦU TƢ VẤN HƢỚNG NGHIỆPError! Bookmark not defined.
1.1. Sơ lƣợc lịch sử nghiên cứu nhu cầu tƣ vấn hƣớng nghiệp .............. Error!
Bookmark not defined.
1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài ......................... Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Nghiên cứu ở Việt Nam............................ Error! Bookmark not defined.
1.2. Lý luận về Nhu cầu tƣ vấn hƣớng nghiệp của học sinh THPT.Error! Bookmark not defined.
1.2.1 Nhu cầu. ..................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Tư vấn ....................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Hướng nghiệp. .......................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.4. Tư vấn hướng nghiệp. .............................. Error! Bookmark not defined.
1.2.5. Nhu cầu tư vấn hướng nghiệp .................... Error! Bookmark not defined.
1.2.6. Nhu cầu tư vấn hướng nghiệp của học sinh THPT.Error! Bookmark not
defined.
1.3. Biểu hiện nhu cầu tƣ vấn hƣớng nghiệp của học sinh THPTError! Bookmark not defined.
1.3.1. Nhu cầu tư vấn hướng nghiệp của học sinh THPT biểu hiện qua nhận thức
về tầm quan trọng của tư vấn hướng nghiệp ........ Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Nhu cầu tư vấn hướng nghiệp của học sinh THPT thể hiện qua nội dung
Error!
Bookmark not defined.

1.3.3. Nhu cầu tư vấn hướng nghiệp của học sinh THPT thể hiện qua đối tượng
Error!
Bookmark not defined.
1.3.4. Nhu cầu tư vấn hướng nghiệp của học sinh THPT thể hiện qua hình thức tư
vấn hướng nghiệp ............................................... Error! Bookmark not defined.
1.4. Một số yếu tố tác động đến nhu cầu tƣ vấn hƣớng
nghiệp của học sinh THPT.Error! Bookmark not defined.
1.4.1. Một số yếu tố chủ quan. ............................ Error! Bookmark not defined.
1.4.2. Một số yếu tố khách quan. ......................... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 1 .................................................... Error! Bookmark not defined.
i


Chƣơng 2. TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUError! Bookmark not defined.
2.1. Vài nét đị a bàn nghiên cƣ́u............................. Error! Bookmark not defined.
2.2. Tổ chức nghiên cứu......................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Tiến trình nghiên cứu ................................ Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Tổ chức nghiên cứu lý luận ....................... Error! Bookmark not defined.
2.2.3. Tổ chức nghiên cứu thực tiễn .................... Error! Bookmark not defined.
2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................... Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu, văn bản . Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Phương pháp phỏng vấn sâu ...................... Error! Bookmark not defined.
2.3.3. Phương pháp chuyên gia ........................... Error! Bookmark not defined.
2.3.4. Phương pháp quan sát ............................... Error! Bookmark not defined.
2.3.5. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi ........ Error! Bookmark not defined.
2.4. Tiêu chí và thang đánh giá nhu cầu tƣ vấn hƣớng nghiệpError! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 2 .................................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG NHU CẦU TƢ VẤN
HƢỚNG NGHIỆP CỦA HỌC SINH THPT HỢP THANHError! Bookmark not defined.
3.1. Đánh giá chung về mức độ biểu hiện nhu cầu tƣ vấn hƣớng nghiệp của học

sinh trƣờng THPT Hợp Thanh ............................ Error! Bookmark not defined.
3.2. Thực trạng nhu cầu tƣ vấn hƣớng nghiệp của học sinh trƣờng THPT Hợp
Thanh ..................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Thực trạng nhu cầu tư vấn hướng nghiệp của học sinh trường THPT biểu
hiện qua mặt nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động tư vấn hướng nghiệp
........................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2 Thực trạng nhu cầu tư vấn hướng nghiệp của học sinh trường trung học phổ
thông Hợp Thanh thể hiện qua nội dung.............. Error! Bookmark not defined.
3.4. Các yếu tố tác động đến nhu cầu tƣ vấn hƣớng nghiệp của học sinh
Trƣờng THPT Hợp Thanh ................................... Error! Bookmark not defined.
3.4.1. Các yếu tố chủ quan tác động đến nhu cầu tư vấn nghề nghiệp của học sinh
Trường THPT Hợp Thanh................................... Error! Bookmark not defined.
3.4.2. Các yếu tố khách quan tác động đến nhu cầu tư vấn nghề nghiệp của học
sinh Trường THPT Hợp Thanh ........................... Error! Bookmark not defined.
ii


3.5. Một số biện pháp tâm lý giáo dục nhằm nâng cao nhu cầu tƣ vấn hƣớng
nghiệp của học sinh THPT .................................... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 3 .................................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 9
PHỤ LỤC ............................................................... Error! Bookmark not defined.

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng:
Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực
và chưa từng được sử dụng hoặc công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các
thông tin trích dẫn trong luận văn đều ghi rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Nguyễn Ngọc Thanh

iii


iv


LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian thực hiện luận văn tốt nghiệp này, tôi đã nhận được sự
giúp đỡ tận tình và chu đáo của cán bộ , giảng viên trường Đại học Khoa học
Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc Gia Hà Nội.
Trước tiên tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới GS .TS Nguyễn Hữu Thụ ,
giảng viên khoa Tâm lý học - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
– Đại học Quốc Gia Hà Nội, người đã trực tiếp hướng dẫn tận tình và tạo mọi
điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu vừa
qua.
Tôi xin chân thành cảm ơn tới các cán bộ, giảng khoa Tâm lý học - Đại
học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội, đã tận tình giúp đỡ tôi trong việc
tiếp cận, thu thập các tài liệu cần thiết phục vụ cho quá trình nghiên cứu
Đồng thời, tôi cũng gửi lời cảm ơn đến Trung tâm Thư viện trường Đại
học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội, thư viện khoa Tâm lý học đã hỗ
trợ và tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi có được những nguồn tư liệu tốt nhất
phục vụ cho việc thực hiện đề tài.
Đặc biệt tôi xin được gửi lời tri ân tới Ban Giám hiệu và các

thầy

cô, cũng như các em học sinh tại trường Trung học phổ thông Hợp Thanh đã
tạo điều kiện cho tôi thực hiện đề tài này.
Tuy đã dành nhiều thời gian và tâm huyết cho luận văn , nhưng do kiến
thức và kỹ năng còn hạn chế nên đề tài của tôi còn nhiều thiếu sót, kính mong
nhận được sự giúp đỡ của các thầy cô và các bạn để luận văn của tôi có thể
hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
Hà Nội, ngày 05 tháng 12 năm 2015
Tác giả

Nguyễn Ngọc Thanh
v


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Viết tắt

Viết đầy đủ

TVHN

Tư vấn hướng nghiệp

HS

Học sinh

GV

Giáo viên

THPT

Trung học phổ thông

NCTVHN

Nhu cầu tư vấn hướng nghiệp

vi


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1. Bảng đánh giá chung về mức độ biểu hiện nhu cầu tư vấn hướng
nghiệp của học sinh trường THPT Hợp ThanhError!

Bookmark

not

defined.
Bảng 3.2. Nhận thức của học sinh trung học phổ thông về tầm quan trọng của
công tác tư vấn hướng nghiệp ......................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.3. Nội dung mong muốn được tư vấn hướng nghiệp của học sinh
Trường THPT Hợp Thanh .............................. Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.4. Những nội dung học sinh Trường THPT Hợp Thanh đã được tư vấn
hướng nghiệp ................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.5. Mức độ hiểu biết của học sinh Trường THPT Hợp Thanh về các
yêu cầu của nghề ............................................. Error! Bookmark not defined.

Bảng 3.6. Sự hiểu biết về ngành nghề của các học sinh trường THPT Hợp
Thanh ............................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.7. Hình thức tổ chức hoạt động tư vấn hướng nghiệp mà học sinh
Trường THPT Hợp Thanh mong muốn .......... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.8. Mức độ thỏa mãn đối với hoạt động tư vấn hướng nghiệp của học
sinh Trường THPT Hợp Thanh (1 là rất không hài lòng; 2 là không hài lòng; 3
là khá hài lòng; 4 là hài lòng; 5 là rất hài lòng)Error!

Bookmark

not

defined.
Bảng 3.9. Mức độ thỏa mãn với nội dung tư vấn hướng nghiệp của học sinh
Trường THPT Hợp Thanh. (1 là rất không hài lòng; 2 là không hài lòng; 3 là
khá hài lòng; 4 là hài lòng; 5 là rất hài lòng) .. Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.10. Tác động của các yếu tố chủ quan đến lựa chọn nghề nghiệp của
học sinh Trường THPT Hợp Thanh ................ Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.11. Tác động của các yếu tố khách quan đến lựa chọn nghề nghiệp của
học sinh Trường THPT Hợp Thanh ................ Error! Bookmark not defined.

vii


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Dự định trong tương lai của học sinh THPT Hợp Thanh……49
Biểu đồ 3.2. Nhận thức của học sinh THPT Hợp Thanh về hoạt động tư vấn
nghề nghiệp………………………………………………………………….52
Biểu đồ 3.3. Đối tượng tham gia công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh
Trường THPT Hợp Thanh…………………………………………………...64

viii


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nhu cầu là những mong muốn, đòi hỏi tất yếu mà con người thấy cần được
thoả mãn để tồn tại và phát triển. Trong mỗi giai đoạn của cuộc đời mỗi cá nhân
đều có những mong muốn, đòi hỏi cần được đáp ứng, thỏa mãn.
Trong giai lứa tuổi học sinh trung học phổ thông, một trong những nhu cầu
cấp thiết không thể không nói đến đó là nhu câu được tư vấn các thông tin nghề
nghiêp, cũng như hướng dẫn chọn nghề phù hợp với năng lực, sở trường, đam mê
của bản thân. Nếu nhu cầu này của học sinh được đáp ứng một cách tốt nhất sẽ
giúp học sinh chọn được nghề phù hợp nhằm phát huy được khả năng của bản thân
trong công việc , tìm thấy được niềm vui , ý nghĩa nghĩa trong lao động , để từ đó
đóng góp cho sự phát triển chung của đất nước. Ngược lại, nếu học sinh lựa chọn
nghề nghiệp không đúng thì sẽ không những không thể phát triển được bản thân
mà còn trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội.
Một cuộc khảo sát của Trung tâm Hỗ trợ và Tư vấn tâm lý trường
ĐHKHXH&NV - ĐHQG Hà Nội đã chỉ ra rằng 75,6% sinh viên không thoả mãn
với nghề nghiệp đã chọn. Đây là con số rất đáng để lưu ý. Tình trạng học sinh loay
hoay trước việc lựa chọn nghề nghiệp, hay sinh viên bỏ trường do chọn nhầm
ngành nghề, thâm chí, những sinh viên ra trường cũng phải bỏ dở công việc vì
không phù hợp đang diễn ra khá phổ biến. Thực tế này xuất phát từ 2 nguyên nhân.
Một là, trước khi lựa chọn nghề nghiệp các em không nhận thức được tầm quan
trọng nên không có nhu cầu được tư vấn và định hướng chọn nghề đúng đắn. Hai
là các em có nhu cầu nhưng không nhận được những sự tư vấn, hỗ trợ tốt nhất.
Thực trạng này gây ra sự lãng phí thời gian, tiền của không những của mỗi cá
nhân, mà còn ảnh hưởng tới sự phát triển của xã hội.
Nước ta là một nước đang phát triển với công cuộc đổi mới của Đảng đề ra từ năm

1986, nền kinh tế phát triển theo hướng kinh tế thị trường với
9


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng việt
1. Đặng Danh Ánh (2003), Những nẻo đường lập nghiệp, Nxb Lao động xã hội.
2. Phạm Tất Dong - Đặng Danh Ánh - Nguyễn Thế Trường -Trần Mai Thu Nguyễn Dục Quang (2004), Hoạt động giáo dục hướng nghiệp lớp 10, Nxb
Giáo dục,.
3. Phạm Tất Dong - Đặng Danh Ánh - Nguyễn Thế Trường - Trần Mai Thu Nguyễn Dục Quang (2004), Hoạt động giáo dục hướng nghiệp lớp 11, Nxb
Giáo dục,.
4. Phạm Tất Dong - Đặng Danh Ánh - Nguyễn Thế Trường - Trần Mai Thu Nguyễn Dục Quang (2004), Hoạt động giáo dục hướng nghiệp lớp 12, Nxb
Giáo dục.
5. Trần Kim Dung (2011), Quản trị nguồn nhân lực, Nxb Tổng hợp TP. Hồ Chí
Minh,.
6. Quang Dương (2003), Tư vấn hướng nghiệp, Nxb trẻ.
7. Phạm Minh Hạc (2006), Tâm lý học nghiên cứu con người trong thời kỳ đổi mới,
Nxb Giáo dục.
8. Đỗ Thị Lệ Hằng (2010), “Lịch sử phát triển và các mô hình tham vấn hướng
nghiệp trên thế giới”, Tạp chí Tâm lý học (số 6).
9. Trần Hiệp (1997), Tâm lý học xã hội, NXB Khoa học xã hội.
10. Nguyễn Văn Hộ (1998), Cơ sở sư phạm của công tác hướng nghiệp trong
trường phổ thông, Nxb Giáo dục.
11. Nguyễn Văn Hộ - Nguyễn Thị Thanh Huyền (2006), Hoạt động giáo dục
hướng nghiệp và giảng dạy kỹ thuật trong trường THPT, Nxb Giáo dục.
12. Nguyễn Văn Lê - Hà Thế Truyền - Bùi Văn Quân (2004), Một số vấn đề hướng
nghiệp cho học sinh phổ thông, Nxb Đại học sư phạm.
13. Vũ Thị Nho (2008), Tâm lý học phát triển, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội.
10

14. Nguyễn Quang Uẩn, Tâm lý học đại cương, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, 2008.
Tiếng anh
15. John Arnold (2004), Tâm lý học lao động (work psychology), Nxb Prentice
Hall. Mỹ.
16. Holland J.L (1985) , “Lý thuyết về tính cách nghề nghiệp và môi trường lao
động. englewood clifs”, Tạp chí Lựa chọn nghề nghiệp, NJ: prentice - hall,
17. Holland J.L (1993), “Lý thuyết về nghề nghiệp và nghiên cứu tự định hướng”,
Tạp chí Tâm lý tư vấn nghề nghiệp, englewood clifs NJ: prentice - hall.

11


12