SKKN tim hieu bai trong phan mon tap doc lop 3, NH15 16 TRAM

MỤC LỤC
Trang
A. MỞ ĐẦU........................................................................................................ 2
I. Đặt vân đề :.................................................................................................... 2
1. Thực trạng của vấn đề đòi hỏi phải có giải pháp mới :...............................2
2. Ý nghĩa và tác dụng của đề tài:....................................................................... 3
3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài.................................................................... 4
II . Phương pháp tiến hành :................................................................................ 4
1. Cơ sở lí luận và thực tiễn có tính định hướng cho việc nghiên cứu tìm giải
pháp cho đề tài :........................................................................................... 4
2. Các biện pháp tiến hành và thời gian tạo ra giải pháp :...................................9
B. NỘI DUNG :.................................................................................................. 10
I . Mục tiêu :................................................................................................... 10
II . Mô tả giải pháp của đề tài :......................................................................... 10
1. Trang bị cho học sinh một số vấn đề trước khi hướng dẫn học sinh Tìm
hiểu bài:.................................................................................................. 10
2. Những yêu cầu cần đạt sau khi hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài:...........11
3. Xây dựng hệ thống câu hỏi :.....................................................................14
4. Các kĩ năng cần hình thành cho học sinh khi hướng dẫn học sinh Tìm hiểu
bài:.......................................................................................................... 24
5. Phương pháp và cách thức tổ chức bước hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài:
............................................................................................................... 25
6. Một số điều giáo viên cần lưu ý:................................................................31
7. Kết quả thu được sau khi hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài:...................32
8. Bài soạn và hình ảnh minh họa:................................................................35
III . Khả năng áp dụng :.................................................................................. 41
IV. Lợi ích :................................................................................................... 41
C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT :............................................................................ 44
I . Kết luận :................................................................................................... 44
II. Đề xuất, kiến nghị:................................................................................... 45

ĐỀ TÀI :
Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài
trong phân môn Tập đọc - lớp 3.


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

A. MỞ ĐẦU
I. Đặt vân đề :
1. Thực trạng của vấn đề đòi hỏi phải có giải pháp mới :

- Giáo dục tiểu học là bậc học nền tảng. Nó là cơ sở cho các bậc học tiếp
theo. Mục tiêu của Chương trình Tiểu học mới là làm rõ hơn quan điểm giáo
dục toàn diện và thiết thực đối với người học. Đồng thời chuẩn bị những kiến
thức, kĩ năng, thái độ để học sinh tiếp tục học lên. Học sinh học tập không chỉ
để tích luỹ kiến thức và kĩ năng môn học mà còn học về phương pháp học tập
tích cực nhằm đặt nền móng cho việc tự học suốt đời.
- Trong xu thế đổi mới của nền giáo dục nước nhà, Giáo dục Tiểu học
đang tạo ra định hướng có giá trị. Cùng với các môn học khác, Tiếng Việt là
môn học có nhiều đổi mới cả về mục đích, nội dung và quan niệm dạy học. Với
sáu phân môn Tập đọc, kể chuyện, Tập viết, Tập làm văn, Luyện từ và câu,
Chính tả thì Tiếng Việt có một vị trí hết sức đặc biệt. Nó là cơ sở để tiếp thu và
lĩnh hội tri thức của các môn học khác. Trong đó, phân môn Tập đọc chiếm vị
trí quan trọng. Đọc – hiểu lại là kĩ năng cần thiết. Vì có hiểu được nội dung, giá
trị nghệ thuật, giá trị thẩm mĩ của văn bản (với trình độ tiểu học) thì mới mang
lại cho học sinh những rung động, những tư tưởng tình cảm đạo đức tốt đẹp mà
tác giả gửi gắm vào mỗi tác phẩm.
- Trong quá trình dạy học, nhiệm vụ hàng đầu của người giáo viên đứng
lớp là làm thế nào để học sinh tiếp thu, lĩnh hội kiến thức và phát triển thành kĩ

năng, kĩ xảo. Đồng thời giữ vững lâu bền để làm cơ sở vững chắc cho các bậc
học tiếp theo. Muốn vậy, người giáo viên cần phải có những phương pháp dạy
học tích cực phù hợp với nội dung chương trình hiện hành. Học sinh có thu,
nhận, vận dụng được hay không và đến mức độ nào chính là nhờ phần lớn ở
cách thức tổ chức giờ lên lớp của người giáo viên.

=========================================================================
Trang 2


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

- Phân môn Tập đọc cung cấp cho các em những hiểu biết về tự
nhiên, xã hội và con người. Cung cấp vốn từ, vốn diễn đạt, những hiểu biết về
tác phẩm văn học góp phần rèn luyện nhân cách cho học sinh. Dạy Tập đọc cần
hình thành cho học sinh hai kĩ năng là “đọc” và “cảm thụ”. Thực tế hiện nay,
khả năng cảm thụ của học sinh chưa tốt. Học sinh hiểu bài một cách máy móc,
thực sự chưa đi vào chiều sâu. Một điều cần chú ý là hoạt động học của học
sinh chỉ có thể đạt hiệu quả cao nếu học sinh tiến hành các hoạt động học tập
một cách tích cực, chủ động, tự giác với một động cơ nhận thức đúng đắn.
Xuất phát từ những sự cần thiết đó, tôi mạnh dạn chọn nghiên cứu đề tài
“Hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3” nhằm đưa ra
những giải pháp mới, tích cực, có thể giúp học sinh hiểu nội dung bài đọc một
cách thực sự. Nó sẽ là cơ sở, là tiền đề để học sinh học tốt hơn các phân môn
của môn Tiếng Việt, các môn học khác và ở những lớp học trên.
2. Ý nghĩa và tác dụng của đề tài:

Đề tài đòi hỏi người viết phải tìm một giải pháp mới để hướng dẫn học
sinh cảm thụ được văn bản thông qua bước Tìm hiểu bài trong phân môn Tập

đọc. Giúp học sinh hiểu được nội dung bề nổi và bề sâu của một văn bản.
Kiểm tra sự vận dụng của học sinh đồng thời so sánh chất lượng qua các
đợt kiểm tra để thấy được biện pháp đó đạt hiệu quả tích cực.
Theo đó, đề tài được nghiên cứu trên các mặt sau:
- Tìm hiểu tình hình thực tiễn hiện nay về việc dạy – học qua hoạt động
Tìm hiểu bài. Từ đó rút ra giải pháp mới mà bản thân đã vận dụng có hiệu quả.
- Phân tích, mô tả, minh chứng cho giải pháp mới có tính khả thi.

=========================================================================
Trang 3


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài

- Trên cơ sở giảng dạy và chấm bài thi của học sinh lớp 2, 3 trong những
năm qua, phát hiện được điểm mấu chốt mà học sinh trả lời câu hỏi tìm hiểu
nội dung bài chưa đạt.
- Áp dụng những điều rút ra được vào trong thực tế giảng dạy lớp 3A2
trường Tiểu học số 2 Phước Sơn làm cơ sở nghiên cứu đề tài.
- Đề tài tập trung vào việc hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài trong phân
môn Tập đọc lớp 3

II . Phương pháp tiến hành :
1.

Cơ sở lí luận và thực tiễn có tính định hướng cho việc nghiên
cứu tìm giải pháp cho đề tài :

1.1 Cơ sở lí luận :
- Dạy đọc – hiểu là giúp học sinh biết đọc thầm (không mấp máy môi)
hiểu được nghĩa các từ ngữ trong văn cảnh của bài, nắm được nội dung của
câu, đoạn, bài đọc. Có khả năng nghe, hiểu câu hỏi và yêu cầu của thầy cô; có
khả năng nhận xét ý kiến của bạn. Thông qua dạy đọc – hiểu, cần trau dồi cho
học sinh vốn tiếng Việt, vốn văn học, phát triển tư duy mở rộng sự hiểu biết
của học sinh về cuộc sống. Bồi dưỡng cho học sinh những tư tưởng tình cảm
đạo đức tốt đẹp, hướng đến cái chân – thiện – mĩ trong cuộc sống. Từ những
mẩu chuyện, bài văn, bài thơ của bài học hình thành lòng ham muốn đọc sách,
khả năng cảm thụ văn bản văn học, cảm thụ vẻ đẹp của tiếng Việt và tình yêu
tiếng Việt, góp phần làm trong sáng tiếng nói của dân tộc.
- Nội dung và phương pháp dạy học luôn luôn gắn bó với nhau để quá
trình học tập đạt hiệu quả cao nhất. Mỗi bài học, mỗi nội dung đòi hỏi một
phương pháp thích hợp. Các kĩ năng của học sinh không thể hình thành và phát
triển bằng con đường truyền giảng thụ động. Các kiến thức về ngôn ngữ, văn
học, tự nhiên và xã hội có thể được tiếp thu qua lời giảng, nhưng học sinh chỉ
=========================================================================
Trang 4


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

làm chủ được kiến thức này khi các em chiếm lĩnh chúng bằng chính hoạt động
có ý thức của mình. Cũng như vậy, những tư tưởng, tình cảm và nhân cách tốt
đẹp chỉ có thể hình thành chắc chắn thông qua sự rèn luyện trong thực tế. Quá
trình dạy học gồm có hai mặt hữu cơ với nhau là hoạt động dạy của giáo viên
và hoạt động học của học sinh. Người giáo viên đóng vai trò là người tổ chức
hoạt động của học sinh. Mỗi học sinh đều được hoạt động, đều được bộc lộ

mình, đều được phát triển. Giáo viên cần giúp học sinh chủ động hơn để tiết
học diễn ra nhẹ nhàng, hấp dẫn, hiệu quả. Tất cả đều hướng đến vấn đề chung
là tích cực hóa hoạt động của học sinh nhằm giúp người học đạt đến ngưỡng
của mục tiêu giáo dục, mục tiêu môn học.
- Dạy học sinh đọc (đọc thành tiếng và đọc hiểu) không có nghĩa là chỉ
giúp học sinh giải một bộ mã gồm chữ viết và phát âm mà còn là một quá trình
nhận thức để có khả năng thông hiểu những gì đọc được. Nhằm giúp học sinh
thực hiện hoạt động học tập, giao tiếp trong môi trường hoạt động của lứa tuổi.
Làm cơ sở cho khả năng lĩnh hội không chỉ hiện tại mà còn trong tương lai, ở
những lớp học trên và ở những bậc học cao hơn.
- Ngoài việc rèn cho học sinh các kĩ năng đọc, phân môn Tập đọc còn
cung cấp cho học sinh những hiểu biết về tự nhiên, xã hội và con người, cung
cấp vốn từ, vốn diễn đạt, giá trị nghệ thuật trong tác phẩm văn học, những hiểu
biết về tác phẩm văn học (như đề tài, cốt truyện, nhân vật, ...) Qua đó, giúp học
sinh hình thành những rung cảm thẩm mĩ, những tình cảm trong sáng, tốt đẹp,
góp phần rèn luyện nhân cách cho học sinh. Mục tiêu đó được hình thành chủ
yếu thông qua bước Tìm hiểu bài. Vì vậy, bước Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu
bài khá là quan trọng trong một tiết Tập đọc. Qua bước này, chúng ta có thể
khẳng định học sinh có nắm được bài hay không.

=========================================================================
Trang 5


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

1.2 Cơ sở thực tiễn :
Mục tiêu của dạy học Tập đọc ngoài việc dạy học sinh đọc đúng, trôi chảy
và diễn cảm còn giúp học sinh làm quen với ngôn ngữ văn học, bước đầu có

những hiểu biết về nhân vật, hình tượng, đại ý, bố cục, cốt truyện, ... Phương
hướng và trình tự tìm hiểu nội dung bài đọc thể hiện ở những câu hỏi đặt sau
mỗi bài (và những câu hỏi phụ). Dựa vào hệ thống câu hỏi đó, giáo viên tổ
chức sao cho mỗi học sinh đều được làm việc để tự mình nắm được nội dung
bài. Nhưng thực tế hiện nay, việc đó chưa đạt được như mong muốn. Mặc dù
nhiều giáo viên đã đổi mới phương pháp dạy học, tạo điều kiện để học sinh học
tập tích cực, được nói nhiều hơn, được làm việc nhiều hơn nếu đánh giá một
cách nghiêm túc thì phần lớn mới chỉ là biểu hiện tích cực mang tính hình thức
bên ngoài. Học sinh đã tích cực nhưng chưa chủ động, sáng tạo, còn mang tính
rập khuôn, máy móc. Nhiều lần chấm bài thi của học sinh lớp 2, 3 và thực tế
dạy học trong lớp, học sinh trả lời câu hỏi còn máy móc chứ chưa thực sự hiểu
bài. Tôi nhớ có lần chấm bài thi của học sinh lớp 3, với câu hỏi: Điều gì gợi
tác giả nhớ những kỉ niệm của buổi tựu trường? (Bài Tập đọc Nhớ lại buổi đầu
đi học – Sách Tiếng Việt 3 - tập 1 – trang 51, 52) có không ít học sinh trả lời
là: “Lá ngoài đường rụng nhiều, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man
của buổi tựu trường”. Điều đó chứng tỏ học sinh chưa thực sự hiểu bài.
a. Giáo viên:
- Hiện nay, giáo viên hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài với nhiều hình
thức tổ chức dạy học linh hoạt nhưng phần lớn vẫn thiên về hỏi đáp trực tiếp.
Giáo viên thường cho học sinh đọc câu hỏi, đọc thầm (thành tiếng) đoạn có
chứa nội dung câu trả lời để học sinh suy nghĩ trả lời câu hỏi. Làm như vậy
giống như giáo viên đã chỉ đích xác địa chỉ cho học sinh trả lời. Dẫn đến học
sinh trả lời câu hỏi chỉ để trả lời chứ không được suy nghĩ để xuyên suốt nội
dung, không tự cảm nhận được mạch logic trong tác phẩm, không lĩnh hội
được nội dung văn bản một cách trọn vẹn.
=========================================================================
Trang 6


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3

==========================================================================

- Phần lớn giáo viên chưa chú ý đúng mức đến đọc thầm, đọc hiểu. Học
sinh đọc thầm một cách hình thức. Giáo viên chưa nắm được kết quả đọc hiểu
của học sinh để xử lí trong quá trình dạy học.
- Còn một số giáo viên giảng giải quá nhiều mà quên rằng đây là tiết Tập
đọc chứ không phải giảng văn như ở Trung học. Ngoài những câu hỏi chính,
người giáo viên cần thêm những câu hỏi phụ, những yêu cầu, những lời giảng
bổ sung. Nhưng có một bộ phận giáo viên đã lạm dụng phương pháp giảng giải
làm cho tiết học trở nên nhàm chán, học sinh không tích cực.
- Hệ thống câu hỏi còn mang tính khái quát. Ít có câu hỏi phụ, câu hỏi gợi
ý để giúp học sinh trả lời câu hỏi chính của bài.
- Ít chú ý đến đối tượng học sinh yếu khi trả lời câu hỏi. Học sinh yếu
thường thụ động, ít phát biểu, hoạt động nhóm cũng thường nhút nhát. Phần
lớn, giáo viên chưa có biện pháp thiết thực để khuyến khích những học sinh
yếu tích cực học tập, phát biểu xây dựng bài.
- Trong quá trình học sinh trả lời câu hỏi, giáo viên chưa chú ý nhiều đến
việc rèn cho học sinh cách trả lời câu hỏi, diễn đạt ý bằng câu văn gọn, rõ.
- Còn coi nhẹ, chưa phát triển tư duy, sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề
của học sinh.
- Còn áp đặt, chưa dẫn dắt để học sinh tự khám phá.
- Chưa giải nghĩa từ một cách thấu đáo.
b. Học sinh:
- Còn nhiều học sinh chưa thực sự hiểu bài, không tự tin vào khả năng của
mình khi trả lời câu hỏi: Trả lời câu hỏi một cách máy móc hay theo khuôn
mẫu của những bạn học sinh khá giỏi đã trả lời trước đó rồi các bạn khác trả lời
theo như vậy chứ chưa thực sự thấu đáo nội dung vào ý thức của mình.
=========================================================================
Trang 7

Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

- Diễn đạt không lưu loát: Nhiều học sinh có ý đúng nhưng không biết
diễn đạt những suy nghĩ của mình một cách chính xác, gãy gọn cho người khác
hiểu.
- Thường trả lời lặp lại nguyên văn câu chữ như trong bài đọc mà không
phát biểu được bằng lời của mình, bằng suy nghĩ của mình. Nội dung câu trả
lời nằm trong câu, đoạn mà học sinh đọc nhưng các em không thể chuyển hóa
nó thành lời của mình mà đọc nguyên văn như vậy khiến người nghe cảm thấy
thừa cũng có, thiếu cũng có mà đặc biệt là thấy rất khập khiễng.
- Khi diễn đạt ý của mình, nhiều học sinh còn dùng từ chưa chính xác,
chưa vận dụng được vốn sống vào học tập. Học sinh là người Việt, học tiếng
Việt thì vốn sống rất quan trọng. Nhưng khi có cơ hội vận dụng, học sinh lại
không vận dụng được tốt.
- Học sinh còn gặp khó khăn khi trả lời những câu hỏi thuộc dạng hàm ý,
phức tạp. Tư duy của học sinh chưa cao, chưa được phát triển một cách đúng
mức.
- Khi giao tiếp với bạn trong hoạt động nhóm thì việc lĩnh hội và tạo lập
kiến thức mới còn hạn chế, nhất là đối với học sinh yếu. Học sinh yếu thường
đóng vai trò như một thính giả chứ chưa mạnh dạn góp ý xây dựng nội dung
thảo luận vì sợ sai, sợ ý kiến của mình không được các bạn khác tôn trọng, sợ
giáo viên không thừa nhận ý kiến đóng góp của mình.
- Chưa phát huy được ngôn ngữ nói mà học sinh chủ yếu trả lời câu hỏi
bằng cách nhìn đọc. Sau khi nghe câu hỏi, học sinh thường dò tìm nội dung trả
lời trong bài đọc chứ không chịu suy nghĩ dựa vào kiến thức đã có, dựa vào
việc luyện đọc trước đó.
- Khả năng giao tiếp giữa học sinh với học sinh , giữa học sinh với giáo
viên chưa được phát huy tích cực.

=========================================================================
Trang 8


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

- Học sinh chưa tự đặt câu hỏi cho bạn, cho giáo viên để tháo gỡ những
khúc mắc có thể có trong quá trình Tìm hiểu bài.
- Học sinh chưa thực sự muốn tìm tòi khám phá trong tiết học bởi giáo
viên chưa hướng các em việc đó.
- Học sinh có cách học là học vẹt, học đối phó, học để thi, … chứ không
phải học tích cực để hiểu nội dung bài.
Đứng trước tầm quan trọng, vị trí, nhiệm vụ của môn học, mục tiêu đối
mới phương pháp dạy học, mục tiêu của bước Tìm hiểu bài trong phân môn
Tập đọc, bản thân thấy cần có một phương pháp dạy tích cực nhằm hướng đến
cho học sinh có một phương pháp học tập tích cực. Trước tình hình thực tế
giảng dạy hiện nay như đã trình bày ở trên, tôi mạnh dạn xin nêu lên những
giải pháp nhằm thực hiện bước Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài tốt hơn, có
hiệu quả hơn, giúp khắc phục một số thực trạng hiện nay.
2. Các biện pháp tiến hành và thời gian tạo ra giải pháp :

2.1 Các biện pháp tiến hành :
-

Nghiên cứu tài liệu, tham khảo ý kiến đồng nghiệp

-

Điều tra, tổng hợp .

-

Phân tích, so sánh .

-

Đúc kết kinh nghiệm .

2.2 Thời gian tạo ra giải pháp :
Đúc kết kinh nghiệm từ năm học 2013 – 2014 đến nay

=========================================================================
Trang 9


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

B. NỘI DUNG :
I . Mục tiêu :
Đúc kết một số kinh nghiệm khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài trong
phân môn tập đọc lớp 3

II . Mô tả giải pháp của đề tài :
1. Trang bị cho học sinh một số vấn đề trước khi hướng dẫn
học sinh Tìm hiểu bài:
- Đảm bảo cho học sinh đọc đúng, lưu loát, trôi chảy, ngắt nghỉ đúng chỗ.
Cần quan tâm cả hai hình thức là đọc thành tiếng và đọc thầm. Một cá nhân
hay một nhóm đọc thì các học sinh phải biết đọc thầm lại. Khi cho học sinh đọc

thầm, giáo viên cũng định hướng được cho học sinh tìm hiểu nội dung bài chứ
không chỉ để đọc câu chữ.
- Hiểu từ mới, từ khó và phát triển từ: Muốn học sinh đi vào tìm hiểu bài
tốt thì việc hướng dẫn học sinh tìm hiểu nghĩa của từ mới, từ khó, phát triển từ
là một bước quan trọng. Có như thế mới giúp học sinh hiểu từng bước: từ (cụm
từ) - > câu - > đoạn - > bài. Để làm tốt việc này, giáo viên có thể thực hiện các
cách sau:
Cho học sinh:
+ Miêu tả lại từ đó: miêu tả bằng lời, bằng hành động, bằng tranh ảnh, …
+ Đặt câu với từ đó: Sau khi giải nghĩa từ xong, giáo viên cho học sinh đặt
câu với từ đó nhằm kiểm tra xem học sinh có hiểu từ không, có biết đặt từ đó
trong văn cảnh cụ thể như thế nào không.
+ Tìm từ đồng nghĩa với từ đó: cho học sinh tìm từ đồng nghĩa để xem
học sinh có hiểu nghĩa không đồng thời mở rộng thêm vốn từ cho học sinh. Sau
đó, giáo viên cần giải thích vì sao trong văn bản văn học này, tác giả không
chọn những từ đó mà chọn từ này để rồi cuối cùng đi đến một kết luận là từ
=========================================================================
Trang 10


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

ngữ trong bài được dùng là tinh tế và chính xác nhất. (cần khẳng định giá trị
biểu cảm, giá trị nghệ thuật khi sử dụng từ ngữ đó).
+ Tìm từ trái nghĩa với từ đó.
Trong quá trình hướng dẫn học sinh tìm hiểu nghĩa từ mới và từ khó, giáo
viên cần tích hợp nội dung của phân môn Luyện từ và câu sẽ giúp học sinh hiểu
sâu hơn và mở rộng được vốn từ, vốn hiểu biết của học sinh.
VD: Bài tập đọc Người mẹ (Sách TV3 – Tập 1 – trang 29, 30 ), các từ

được chú giải là: mấy đêm ròng, thiếp đi, khẩn khoản, lã chã (và từ khác nữa
nếu học sinh chưa hiểu mà yêu cầu giải thích). Khi hướng dẫn học sinh giải
nghĩa từ xong, giáo viên có thể hỏi thêm: Trong các từ đó, từ nào là từ chỉ sự
vật? (từ chỉ hoạt động, trạng thái, … - tùy vào thời điểm đó, học sinh học
Luyện từ và câu đến phần nào thì giáo viên hỏi về kiến thức đó).
*Khi dạy Tập đọc, cần rèn cho học sinh bốn kĩ năng: đọc đúng, đọc lưu
loát, đọc có ý thức (đọc hiểu) và đọc diễn cảm. Bốn kĩ năng này được hình
thành trong hai hình thức đọc là đọc thành tiếng và đọc thầm. Chúng được rèn
luyện đồng thời và hỗ trợ lẫn nhau. Sự hoàn thiện một trong những kĩ năng này
sẽ tác động tích cực đến những kĩ năng khác và ngược lại. Vì vậy trong dạy
Tập đọc, không được xem nhẹ yếu tố nào. Muốn học sinh tìm hiểu bài tốt thì
việc luyện đọc đúng, lưu loát là rất cần thiết. Muốn học sinh đọc diễn cảm tốt
thì việc hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài là rất quan trọng. Học sinh có hiểu giá
trị nội dung, nghệ thuật của bài thì mới tác động tích cực vào tư tưởng, tình
cảm các em, giúp các em đọc diễn cảm một cách có hiệu quả nhất.

2. Những yêu cầu cần đạt sau khi hướng dẫn học sinh Tìm hiểu
bài:
Hoạt động Tìm hiểu bài chiếm khoảng một phần tư thời gian tiết học Tập
đọc nhưng nó có vị trí hết sức quan trọng. Vì dạy Tập đọc, không chỉ dạy học
sinh đọc mà còn bao gồm cả nhiệm vụ giáo dục và phát triển nhân cách con
=========================================================================
Trang 11


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

người. Do đó, khi hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài, cần đạt được những yêu
cầu sau:

- Đối với những câu hỏi đơn giản, chỉ cần học sinh tái hiện lại bằng cách
nhắc lại những từ ngữ, chi tiết, câu, hình ảnh quan trọng trong bài.
VD:
+ Cô giáo ra cho lớp đề văn như thế nào?
-> Em đã làm gì để giúp đỡ mẹ.
+ Vì sao sau đó Cô-li-a vui vẻ làm theo lời mẹ ?
-> Cô-li-a vui vẻ làm theo lời mẹ vì nhớ ra đó là việc bạn đẫ nói trong bài
tập làm văn
( Bài tập làm văn – Sách TV3 – Tập 1 – trang 46, 47)
...
- Đối với những câu hỏi hàm ý, phức tạp hơn, học sinh cần có sự sáng
tạo riêng, cảm thụ và suy nghĩ riêng. Không phải trả lời bằng cách lặp lại
nguyên văn câu chữ như trong bài đọc mà học sinh phải tự diễn đạt những suy
nghĩ của mình bằng lời của mình trên cơ sở nội dung bài đọc hay từ thực tế đời
sống.
VD:
Theo em phong tục trên nói lên tình cảm của người Ê-ti-ô-pi-a với quê
hương như thế nào?
( Đất quý, đất yêu – Sách TV3 – Tập 1 – trang 84, 85)
Học sinh có thể trả lời bằng những suy nghĩ của mình về bài cũng có thể
từ thực tế đời sống: người Ê-ti-ô-pi-a rất yêu quý và trân trọng mảnh đất quê
hương / người Ê-ti-ô-pi-a coi đất đai của Tổ quốc là tài sản quý giá, thiêng
liêng nhất… Với nhiều cách trả lời của học sinh, giáo viên cần cho học sinh
=========================================================================
Trang 12


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

nhận xét để rút ra được ý trả lời đúng và hay nhất, không quên đồng ý những
câu trả lời đúng mặc dù chưa hay.
- Có thể phát biểu ý kiến nhận định về một nhân vật hay một vấn đề trong
bài đọc.
VD:
Vì sao trò chuyện với các bạn nhỏ ông cụ thấy lòng nhẹ hơn ?
( Các em nhỏ và cụ già – Sách TV3 – Tập 1 – trang 62, 63)
Tuỳ cách nhìn nhận của học sinh mà mỗi học sinh sẽ có mỗi cách trả lời,
hoặc đồng tình với bạn hoặc có cách trình bày khác. Tuy nhiên, học sinh phải
nêu lí do vì sao lại có những nhận xét đó. Với câu hỏi trên, học sinh trả lời: Vì
ông cảm thấy nỗi buồn được chia sẻ / Ông cảm thấy đỡ cô đơn vì có người
cùng trò chuyện / Ông cảm động trước tấm lòng của các bạn nhỏ /Ông cảm
thấy an ủi vì các bạn nhỏ quan tâm tới ông / Ông cảm thấy ấm lòng lại vì tình
cảm của các bạn nhỏ / ...
- Qua bài đọc, học sinh có thể cảm nhận được nội dung mà tác giả muốn
gửi gắm.
- Học sinh có thể hiểu được nội dung bề nổi và bề sâu của bài đọc và có
thể trình bày lại theo cách hiểu của mình.
Từ đó, học sinh có thể nêu được giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật của bài
(với trình độ tiểu học).
- Mỗi học sinh đều được hoạt động, đều được bộc lộ mình, đều được phát
triển.
- Học sinh phát hiện, lĩnh hội tri thức một cách tích cực, chủ động, sáng
tạo, với một động cơ nhận thức đúng đắn dưới sự hướng dẫn của giáo viên chứ
không phải bị áp đặt.
=========================================================================
Trang 13


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3

==========================================================================

- Học sinh có hứng thú học tập, mức độ tự giác tham gia xây dựng bài
cao.

3. Xây dựng hệ thống câu hỏi :
3.1. Các dạng câu hỏi :
a. Câu hỏi đóng: là dạng câu hỏi chỉ có một câu trả lời duy nhất: đúng –
chưa đúng; có – không; … không phải trình bày thêm, ít phải suy nghĩ. Điều
giáo viên mong muốn đã được hàm ý sẵn trong câu hỏi. Dạng câu hỏi này
không đòi hỏi sự tư duy nhiều. Do đó, nó ít được sử dụng trong khi thảo luận
nhóm nhằm chia sẻ thông tin hoặc phát triển tư duy của học sinh. Nó chỉ được
sử dụng khi giáo viên muốn có thông tin về ý kiến, suy nghĩ của học sinh hoặc
muốn tìm hiểu, kiểm tra về kiến thức của học sinh.
VD : Ai là người lính dũng cảm trong truyện này ? -> Chỉ có một câu trả
lời là chú lính nhỏ.
(Người lính dũng cảm – Sách TV3 – Tập 1 – trang 38, 39).
b. Câu hỏi mở: là dạng câu hỏi có thể có nhiều cách trả lời. Khi đặt câu
hỏi mở, giáo viên tạo cơ hội cho học sinh chia sẻ ý kiến cá nhân.
- Một câu hỏi mở bắt đầu bằng ai, khi nào, cái gì, như thế nào, ở đâu, …
thì câu trả lời sẽ không thể là “có” hoặc “không”. Đôi khi học sinh chỉ đưa ra
câu trả lời bằng một từ. Tuy nhiên với cách này, giáo viên có thể khuyến khích
học sinh trả lời ít nhất bằng một câu.
- Câu hỏi mở cho phép thu thập được nhiều thông tin về ý kiến, kiến thức,
cảm xúc và giá trị nêu ra trong tình huống. Câu hỏi không có hàm ý về bản
thân người hỏi, không phải là một gợi ý, sự hạn chế hay hướng dẫn.
VD: Lan đã có thái độ như thế nào khi nghe cuộc nói chuyện giữa mẹ và
anh Tuấn ?
(Bài Tập đọc Chiếc áo len – Sách TV3 – Tập 1 – trang 20, 21)
=========================================================================

Trang 14


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

- Câu hỏi mở cần ngắn gọn và đơn giản, tránh vòng vo khó hiểu hoặc giải
thích quá nhiều không đi thẳng vào vấn đề.
- Câu hỏi mở cần rõ ý hỏi. Ý hỏi sẽ không rõ ràng nếu câu hỏi quá chung
chung. VD: Không nên hỏi: Ý kiến của em thế nào? Mà cần hỏi cụ thể là về
vấn đề gì.
- Câu hỏi phải phù hợp với nội dung bài đọc, với hoàn cảnh, tâm lí, văn
hoá, vốn từ, trình độ của học sinh.
- Cho học sinh tự tìm những chi tiết, hình ảnh, cách thể hiện để nói về giá
trị nghệ thuật, giá trị nội dung của bài (tất nhiên là với trình độ của các em).
- Câu hỏi giúp cho học sinh tưởng tượng và mô tả nhân vật làm nhân vật
hiện lên sinh động như là đang ở trước mắt.
- Câu hỏi giúp học sinh đặt mình vào vị trí nhân vật, nói ý nghĩ, bộc lộ
tâm lý, tính cách nhân vật.
- Đặt tên cho nhân vật theo tính cách.
- Đặt tên cho câu chuyện theo ý nghĩa bài.
- Tưởng tượng một chi tiết không có trong bài (thường là truyện, trong bài
Tập đọc đầu tuần) đã đọc.
VD:
Theo em, nếu không có cành mai, các bạn sẽ gửi gì ?
( Nắng phương Nam – Sách TV3 – Tập 1 – trang 94, 95)
- Tóm tắt nội dung chính của một đoạn.
- Khi học sinh trả lời câu hỏi dạng mở, đòi hỏi học sinh phải động não,
suy nghĩ. Qua đó, nâng cao nhận thức và phát triển tư duy. Mức độ phát triển
tư duy của học sinh phụ thuộc vào cấp độ nhận thức mà câu hỏi đặt ra. Câu hỏi

=========================================================================
Trang 15


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

theo cấp độ nhận thức phải có tác dụng giúp học sinh: biết, hiểu, phân tích,
đánh giá, sáng tạo, vận dụng.
+ Câu hỏi giúp học sinh biết nhằm kiểm tra trí nhớ của học sinh về các dữ
kiện, số liệu, tên người, tên địa phương, …
VD: - Truyện Hũ bạc của người cha thuộc chủ điểm nào?
( Chủ điểm : Anh em một nhà )
- Truyện Đôi bạn của nhà văn nào?
( Nguyễn Minh – Sách TV 3 – tập 1 – trang 130, 131)
+ Câu hỏi giúp học sinh hiểu: nhằm kiểm tra học sinh cách liên hệ, kết
nối các dữ kiện, số liệu, đặc điểm, … khi tiếp nhận thông tin; thường dùng các
từ Ai, Cái gì, Ở đâu, Thế nào, Nào, Khi nào? …
VD: - Vì sao Hai Bà Trưng khởi nghĩa ?
- Hãy tìm những chi tiết nói lên khí thế của đoàn quân khởi nghĩa ?
( Hai Bà Trưng – Sách TV3 – Tập 2 – trang 4, 5 )
+ Câu hỏi giúp học sinh phân tích: nhằm kiểm tra khả năng phân tích nội
dung vấn đề để đi đến kết luận.
VD: Em thích khổ thơ nào nhất? Vì sao?
(Vẽ quê hương – Sách TV3 – Tập 1 – trang 88)
+ Câu hỏi giúp học sinh đánh giá: nhằm kiểm tra khả năng đóng góp ý
kiến, khả năng phán đoán của học sinh trong việc nhận định một vấn đề nào đó.
VD:
- Người cha trong bài thơ làm nghề gì ?
( Cái cầu – Sách TV3 – Tập 2 – trang 34, 35 )

- Theo em, khoa học đem lại lợi ích gì cho con người ?
=========================================================================
Trang 16


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

(Nhà bác học và bà cụ – Sách TV3 – Tập 2 – trang 31, 32 )
+ Câu hỏi giúp học sinh sáng tạo: nhằm kiểm tra khả năng học sinh có thể
đưa ra dự đoán, cách giải quyết vấn đề, các câu trả lời hoặc đề xuất có tính
sáng tạo.
VD: Cậu đã làm gì để thực hiện mong muốn đó ?
( Đối đáp với vua – Sách TV3 – Tập 2 – trang 49, 50 )
+ Câu hỏi giúp học sinh vận dụng: nhằm kiểm tra những thông tin đã thu
được.
VD:
- Tập viết một bức thư gửi cho người thân .
( Thư gửi bà – Sách TV3 – Tập 1 )
Câu hỏi ở mức độ nhận thức càng cao thì mức độ phát triển tư duy của
học sinh càng cao. Hệ thống câu hỏi trong giờ học phải giúp học sinh đạt dần
tới mục tiêu chung của bài học, không dễ quá để buộc học sinh phải suy nghĩ
và không khó quá để đa số học sinh có thể trả lời được.
Thiết kế một hệ thống câu hỏi hợp lí để hướng dẫn học sinh khám phá
kiến thức, phát triển tư duy là cần thiết. Song, việc sử dụng các câu hỏi đó
trong quá trình thảo luận lớp học như thế nào thì hiệu quá. Sau đây, xin trình
bày một số cách ứng xử khi đặt câu hỏi cho học sinh
3.2. Một số cách ứng xử khi đặt câu hỏi cho học sinh :
* Dừng lại sau khi đặt câu hỏi:
Sau khi đặt câu hỏi, giáo viên giữ im lặng khoảng thời gian vài giây cho

học sinh suy nghĩ. Nếu học sinh không trả lời được, giáo viên có thể đặt câu
hỏi gợi mở hơn, giải thích rõ hơn để giúp học sinh trả lời được.

=========================================================================
Trang 17


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

* Tích cực hóa tất cả học sinh: tạo điều kiện cho mọi đối tượng học sinh
được tham gia trả lời, tạo sự công bằng trong lớp học. Có thể cho một học sinh
được phát biểu vài lần khác nhau. Phát triển được ở học sinh những cảm xúc
tích cực như học sinh cảm thấy “những việc làm đó dành cho mình”.
* Phân phối câu hỏi cho cả lớp: nhằm tăng cường sự tham gia của học
sinh, giảm thời gian nói của giáo viên. Giúp học sinh chú ý nhiều hơn đến câu
trả lời của bạn, phản hồi câu trả lời của bạn.
* Đặt câu hỏi phải tập trung vào trọng tâm của bài. Học sinh sẽ hiểu,
nhớ bài thông qua việc trả lời câu hỏi. Đối với những câu hỏi khó, giáo viên có
thể đưa ra những gợi ý nhỏ. Trường hợp câu hỏi phức tạp, giáo viên cho học
sinh thảo luận nhóm.
* Giáo viên cần có phản ứng trước câu trả lời của học sinh:
- Nếu học sinh trả lời đúng, giáo viên cần khen, công nhận câu trả lời
bằng lời nói hay hành động gật đầu, vui vẻ, nói “đúng” , “vâng”, “rất tốt”,
tuyên dương, khuyến khích các em để các em thấy rằng câu trả lời đó có ‘công’
của mình. Khiến học sinh mạnh dạn và thích bày tỏ ý kiến của mình mà không
còn nhút nhát nữa.
- Nếu học sinh trả lời chưa hoàn toàn đúng cần đánh giá phần trả lời đúng
và yêu cầu học sinh khác bổ sung ý kiến hoặc hoàn thiện câu trả lời.
- Nếu học sinh trả lời chưa đúng, giáo viên cần:

+ Ghi nhận sự phát biểu ý kiến, không tỏ ra phản ứng tức giận, chê bai,
chỉ trích hoặc trách phạt gây ức chế tư duy, ảnh hưởng đến kết quả học tập của
học sinh.
VD: Cảm ơn em, em có thể suy nghĩ thêm chút nữa. Em hãy nghe ý kiến
của các bạn khác để nhận xét. (Giáo viên mời học sinh khác phát biểu)

=========================================================================
Trang 18


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

+ Quan sát phản ứng của học sinh khi thấy bạn trả lời chưa đúng (sự khác
nhau của từng cá nhân).
+ Tạo cơ hội lần thứ hai cho học sinh trả lời bằng cách sử dụng câu trả lời
của học sinh khác để khuyến khích học sinh tiếp tục suy nghĩ trả lời.
+ Tránh để cho học sinh có những ý nghĩ tiêu cực mà không muốn phát
biểu nữa.
- Nếu học sinh không trả lời câu hỏi, giáo viên cần
+ Hỏi lại câu hỏi bằng từ ngữ khác hoặc diễn đạt theo cách khác dễ hiểu
hơn. Có thể giáo viên đặt những câu hỏi nhỏ gợi ý hoặc giải thích để nâng cao
chất lượng của câu trả lời chưa hoàn chỉnh.
+ Giải thích rõ khái niệm nội dung trong câu hỏi.
+ Sử dụng giáo cụ trực quan làm rõ câu hỏi.
+ Yêu cầu học sinh xem lại tài liệu, đặt câu hỏi gợi ý gần với câu hỏi vừa
đưa ra. Làm như vậy, học sinh sẽ cảm thấy mình được tôn trọng, được kích
thích phấn chấn và có thể có sáng kiến trong tương lai. Chất lượng câu trả lời
của học sinh dần được nâng cao, đồng thời tạo ra sự tương tác cởi mở, khuyến
khích học sinh trao đổi tốt hơn.

+ Hỏi những học sinh khác.
* Tránh nhắc lại câu hỏi của mình: Giúp giảm thời gian giáo viên nói và
có nhiều thời gian hơn cho học sinh trả lời, thúc đẩy sự tham gia tích cực của
học sinh. Học sinh sẽ chú ý nghe lời giáo viên nói hơn.
* Tránh nhắc lại câu trả lời của học sinh. Phát triển khả năng tham gia
vào hoạt động thảo luận và nhận xét câu trả lời của nhau. Từ đó, thúc đẩy học
sinh tự tìm câu trả lời hoàn chỉnh. Nếu học sinh nào chưa nghe rõ thì gọi học
sinh khác nhắc lại.
=========================================================================
Trang 19


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

* Giáo viên tránh tự trả lời câu hỏi của mình: để tăng cường sự tham gia
của học sinh và hạn chế sự can thiệp của giáo viên. Tạo ra sự tương tác giữa
giáo viên và học sinh làm cho giờ học không bị đơn điệu. Nếu giáo viên tự trả
lời câu hỏi của mình sẽ dẫn đến việc học sinh ỷ lại, không chịu suy nghĩ. Đồng
thời, làm cho tiết học trở nên nhàm chán với vai trò tự hỏi, tự trả lời của giáo
viên. Học sinh sẽ không còn hứng thú mà phải hiển nhiên chấp nhận như
đượcbị áp đặt.
* Khi đặt câu hỏi, giáo viên không chỉ rõ cho học sinh là đọc thầm đoạn
nào để trả lời mà để học sinh tự tư duy, suy nghĩ, tìm tòi, khám phá. Chỉ khi
nào đã gợi ý rồi mà học sinh vẫn không trả lời được, giáo viên mới vận dụng
việc đó. Nhưng theo tôi, thực sự là cần hạn chế. Sau khi giáo viên đặt câu hỏi,
học sinh tự hệ thống lại nội dung bài học rồi suy nghĩ mà trả lời. Không phải
cứ dò tìm theo sự chỉ dẫn của giáo viên là ở đoạn nào. Có như vậy mới rèn cho
học sinh khả năng tư duy và mạch kiến thức logic trong bài. Cũng phải có câu
hỏi mà học sinh phải đọc thầm cả bài mới trả lời được, như vậy sẽ rất mất thời

gian. Vì trước khi học sinh tìm hiểu bài thì học sinh đã được đọc bài nhiều rồi.
* Giáo viên không nên bắt đầu câu hỏi mở bằng “Tại sao?”Các câu hỏi
bắt đầu bằng “Tại sao” hàm ý một nhận định. Ví dụ hỏi: “Tại sao em làm theo
cách đó?”, thông điệp đưa ra là em không biết rằng cách làm đó không hiệu
quả hay sao? Cho dù giáo viên cố gắng tránh đưa ra nhận định, các câu hỏi bắt
đầu bằng “Tại sao” đã có hàm ý như vậy. Đó là lí do giáo viên nên tránh những
câu hỏi bắt đầu bằng “Tại sao”. Tuy nhiên, nếu giáo viên vẫn muốn tìm động
cơ của hành vi học sinh thì có thể chuyển câu hỏi theo cách khác. “ Điều gì đã
khiến em quyết định như vậy?” hay“ Em muốn đưa ra những lí do gì cho
việc ...”
* Lắng nghe tích cực: Nên để cho học sinh biết rằng mình đang lắng
nghe bằng biểu hiện qua ánh mắt, cái gật đầu.
=========================================================================
Trang 20


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

* Để ý đến nội dung chưa rõ ràng trong câu trả lời của học sinh: đặt
thêm một số câu hỏi để tìm ra ý nghĩa thực sự của nội dung đó. Sau khi đã có
được thông tin đầy đủ qua câu trả lời, có thể tóm tắt câu trả lời của học sinh và
hỏi lại xem mình đã hiểu đúng câu trả lời hay chưa. Giáo viên có thể kết thúc
nội dung hội thoại bằng một câu kết luận rõ ràng và một sự thoả thuận giữa
giáo viên và học sinh.
* Ngữ điệu gợi mở: Với ngữ điệu ở cuối câu hỏi, giáo viên có thể gợi mở
và khuyến khích học sinh trả lời câu hỏi.
* Được hỗ trợ bằng ngôn ngữ cơ thể: Nhìn vào người được hỏi hay ngả
người về phía người được hỏi cho thấy giáo viên có thực sự muốn có câu trả
lời hay không.

Bên cạnh việc đặt câu hỏi nhằm kích thích, gợi ý học sinh suy nghĩ ở
những cấp độ tư duy khác nhau, giáo viên cần hướng dẫn, khuyến khích và tạo
điều kiện từng bước để học sinh tập đặt câu hỏi với giáo viên, với bạn bè trong
nhóm, trong lớp về nội dung hay vấn đề chưa hiểu, chưa rõ cần giải thích, tranh
luận hoặc bày tỏ suy nghĩ, ý tưởng của mình. Khi học sinh biết đặt câu hỏi
trong quá trình học tập thì việc học tập của các em càng trở nên tích cực và có
ý nghĩa. Giáo viên cần phải thiết kế những hoạt động học tập nhằm đảm bảo
mức độ tham gia cao và tham gia tích cực của học sinh, tác động đến tình cảm,
thái độ và đem đến cho học sinh niềm vui, sự hứng thú học tập. Việc làm này
sẽ làm thay đổi vai trò của giáo viên và học sinh. Trong đó, giáo viên chủ yếu
giữ vai trò là người tạo môi trường học tập thân thiện, phong phú đa dạng, là
người tư vấn, chỉ dẫn, động viên, kèm cặp, đưa đến những thông tin phản hồi
cần thiết, định hướng quá trình lĩnh hội tri thức và cuối cùng là người thể chế
hóa kiến thức.
Tóm lại, đặt câu hỏi là kĩ năng quan trọng mà mỗi giáo viên cần có. Làm
thế nào để tăng cường sự tham gia của học sinh, tạo cảm giác thoải mái cho
=========================================================================
Trang 21


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

người học, tránh tình trạng áp đặt. Tuy nhiên, giáo viên không chỉ sử dụng
phương pháp vấn đáp vì sẽ làm giờ học căng thẳng, tiết học nhàm chán. Câu
hỏi đặt ra cũng không được quá khó mà phải phù hợp với trình độ học sinh.
3.3. Những điểm lưu ý khi xây dựng hệ thống câu hỏi :
- Trước hết phải đảm bảo đúng, đủ theo nội dung câu hỏi dưới mỗi bài
đọc trong sách giáo khoa.
- Cần có những câu hỏi gợi mở khi học sinh trả lời câu hỏi chính không

được. Tuỳ thuộc vào thời gian. Giáo viên không nên đặt những câu hỏi lan
man. Tránh lặp lại nhiều lần một câu hỏi làm mất thời gian và gây sự nhàm
chán.
- Có câu hỏi dành cho từng đối tượng học sinh để mọi học sinh đều được
làm việc chứ không phải chỉ học sinh học tốt mới trả lời, còn học sinh khác thì
ngồi nghe.
- Câu hỏi phải có tính dẫn dắt để đưa đến vấn đề mấu chốt là hình thành
nên nội dung chính, những giá trị, ý nghĩa đặc biệt của bài đọc. Những câu hỏi
giáo viên đặt ra không phải chỉ để hỏi cho học sinh biết ngay vấn đề đang hỏi
mà mục đích cuối cùng là để học sinh hiểu được ý nghĩa bài.
- Câu hỏi phải gợi vốn sống của học sinh – tức là giúp học sinh liên tưởng.
Học sinh là người Việt nên học Tiếng Việt thì vốn sống rất quan trọng. Như
vậy sẽ từng bước giúp các em ý thức hoá và hoàn thiện điều các em đã biết.
Qua đó, giúp các em vận dụng những điều đã biết một cách tốt nhất, cung cấp
cho các em những tri thức và kĩ năng mới một cách hoàn thiện mà hữu hiệu..
Đây là cơ hội để các em vận dụng vốn sống của mình.
- Hệ thống câu hỏi cần ngắn gọn, dễ hiểu: Giáo viên cần lựa chọn từ ngữ
để đặt câu hỏi sao cho học sinh dễ hiểu. Nếu câu hỏi khó hiểu, giáo viên cần

=========================================================================
Trang 22


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

phải giải thích những khái niệm hoặc chọn cách đặt câu hỏi khác cho mọi đối
tượng học sinh đều hiểu được ý muốn hỏi.
- Hệ thống câu hỏi cần chú ý đến tâm lí và nhu cầu giao tiếp của học sinh.
- Câu hỏi cần đi từ mức độ dễ đến khó.

- Chú ý đến ngữ điệu khi đặt câu hỏi. Câu hỏi được hỗ trợ bằng ngôn ngữ
cơ thể, nét mặt, … sẽ khuyến khích học sinh trả lời.
- Có thể thay hình thức câu hỏi trực tiếp bằng dạng trắc nghiệm: chọn câu
trả lời đúng trong các cách trả lời khác nhau. Chính việc so sánh các cách trả
lời khác nhau là một quá trình hoạt động phát huy tính tích cực của học sinh.
VD: Bài Tập đọc Nhớ lại buổi đầu đi học (Sách TV3 – Tập 1 – trang 50, 51)
Có câu hỏi:

Tìm đoạn văn ứng với từng nội dung sau:

a. Tả ngôi trường từ xa.
b. Tả lớp học.
c. Tả cảm xúc của học sinh buổi đầu đi học .
Giáo viên có thể thay bằng hình thức trắc nghiệm như sau:
Chọn câu trả lời đúng: Đoạn 3 trong bài tả gì?
a. Tả ngôi trường từ xa.
b. Tả lớp học.
c. Tả cảm xúc của học sinh dưới mái trường mới.
và làm tương tự cho các đoạn còn lại.
- Giáo viên đặt câu hỏi làm sao để qua đó, học sinh hiểu, ghi nhớ kiến
thức trọng tâm, hình thành được giá trị nội dung và nghệ thuật của bài. Từ đó,
các em tự rút ra được nội dung giáo dục. Cần cải thiện tình trạng học sinh đưa
ra câu trả lời là Em không biết hoặc câu trả lời chưa đúng.
=========================================================================
Trang 23


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

- Khi học sinh không trả lời được, giáo viên dựa vào câu trả lời chưa đúng
của học sinh mà đặt câu hỏi gợi ý. Tuy nhiên cần tránh đưa ra câu hỏi vụn vặt,
câu hỏi không rõ ràng, khó hiểu mà đa nghĩa.

4. Các kĩ năng cần hình thành cho học sinh khi hướng dẫn học
sinh Tìm hiểu bài:
- Tham gia tích cực khi thảo luận nhóm. Cùng nhau suy nghĩ, bàn bạc,
đưa ra những phán đoán, hướng trả lời câu hỏi, … Tránh tình trạng chỉ những
học sinh giỏi mới hoạt động còn học sinh yếu thì thụ động.
- Sau khi thảo luận xong, học sinh nào cũng có thể đại diện nhóm phát
biểu. Nhiệm vụ làm nhóm trưởng và thư kí luôn được thay phiên nhau. Có như
vậy mới phát huy được tính tích cực của từng học sinh. Từ đó, những học sinh
năng lực còn hạn chế mới mạnh dạn hơn trong việc trình bày ý kiến cá nhân
trước lớp và có nhiều tién bộ hơn trong giao tiếp .
- Khi trả lời câu hỏi, học sinh cần trả lời bằng hiểu biết của mình, bằng
ngôn từ của mình, tránh lặp lại nguyên văn như trong sách giáo khoa (trừ
trường hợp là câu hỏi chỉ có thể trả lời như trong sách – thường là những văn
bản chính luận, khoa học).
- Biết lắng nghe ý kiến phát biểu của bạn để nhận xét, góp ý, bổ sung hay
phản bác.
- Biết hợp tác với bạn để bàn luận một vấn đề nào đó mang tính phức tạp
mà tự mình không giải quyết được.
- Kĩ năng đọc thầm, đọc lướt bài để trả lời câu hỏi.

=========================================================================
Trang 24


Đề tài: Hướng dẫn học sinh Tìm hiểu bài trong phân môn Tập đọc lớp 3
==========================================================================

5. Phương pháp và cách thức tổ chức bước hướng dẫn học sinh
Tìm hiểu bài:
5.1. Nội dung chương trình:
Chương trình Tiếng Việt 3 có 62 bài Tập đọc. Trong đó có 56 bài là văn
bản văn học, 6 bài là các văn bản khác. Tôi xin liệt kê để được thấy rõ:
* Các văn bản văn học gồm:
1. Cậu bé thông minh

28. Về quê ngoại

2. Ai có lỗi ?

29.Mồ côi xử kiện

3. Cô giáo tí hon

30. Âm thanh thành phố

4. Chiếc áo len

31. Hai bà Trưng

5. Quạt cho bà ngủ

32. Ở lại với chiến khu

6. Người mẹ

33. Chú ở bên Bác Hồ

7. Ông ngoại

34. Ông tổ nghề thêu

8. Người lính dũng cảm

35. Người trí thức yêu nước

9. Cuộc họp của chữ viết

36. Nhà bác học và bà cụ

10. Bài tập làm văn

37. Cái cầu

11.Nhớ lại buổi đầu đi học

38. Nhà ảo thuật

12. Trận bóng dưới lòng đường

39. Đối đáp với vua

13. Bận

40. Tiếng đàn

14. Các em nhỏ và cụ già

41. Hội vật

15. Tiếng ru

42. Hội đua voi ở Tây nguyên

16. Giọng quê hương

43. Sự tích lễ hội Chử Đồng Tử

17. Đất quý, đất yêu

44. Rước đèn ông sao

=========================================================================
Trang 25