Pháp luật về chiết khấu giấy tờ có giá của tổ chức tín dụngở Việt Nam

Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

LỜI NÓI ĐẦU
Hoạt động chiết khấu giấy tờ có giá là một trong những nghiệp vụ cấp
tín dụng cổ điển của các ngân hang thương mại trên thế giớ, ra đời từ rất
sớm và phát triển cho đến ngày nay. Nhưng ở nước ta, trong khoảng vài năm
trở lại đây, hoạt động chiết khấu mới được pháp luật quan tâm và được triển
khai trong thực tiễn hoạt động của các ngân hàng. Chiết khấu giấy tờ có giá
là một khái niệm mới mẻ và lần đầu tiên được đề cập trong Luật các tổ chức
tín dụng năm 1997. Việc ghi nhận hoạt động chiết khấu giấy tờ có giá với tư
cách là một trong những hình thức cấp tín dụng của tổ chức tín dụng đã tạo
ra cơ sở pháp lí ban đầu cho việc xác lập và thực hiện giao dịch này trên
thực tế, đảm bảo quyền lợi cho các chủ thể khi tham gia giao dịch. Để điều
chỉnh môt cách chi tiết và hiệu quả hơn hoạt động chiết khấu giấy tờ có giá
của tổ chức tín dụng đối với khách hàng, các nhà làm luật để cụ thể hóa hoạt
động này trong các văn bản luật và văn bản dưới luật. Đặc biệt với sự ra đời
quy chế chiết khấu, tái chiết khấu giấy tờ có giá của tổ chức tín dụng đối với
khách hang ban hành theo quyết định số 1325/2004-QĐ-NHNN ngày 15
tháng 10 năm 2004 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, quy chế pháp lí
dành cho nghiệp và chiết khấu rõ rang và cụ thể hơn. Tuy nhiên bên cành
những điểm tích cực vẫn còn những điểm hạn chể nhất định cần khắc phục
và hoàn thiện. Mặt khác, trong thực tiễn có rất nhiều học giả nghiên cứu hoạt
động này dưới góc độ kinh tế học, chỉ đơn thuần tìm hiểu nó với tư cách là
một nghiệp vụ kinh doanh ngân hàng với những đặc thù mang tính chất kỹ
thuất kinh tế, nhưng lại có rất ít các tài liệu nghiên cứu về bản chất pháp lí
cũng như tính ưu việt của hoạt động này khiến cho các tổ chức tín dụng rất ít
lựa chọn hình thức này để cấp tín dụng cho khách hàng. Do vậy, việc nghiên
cứu để nắm vững và vận dụng một cách có hiệu quả những quy định pháp
luật về hoạt động chiết khấu giấy tờ có giá là rất cần thiết. Đặc biệt là trong

bối cảnh nước ta đang trong giai đoạn phát triển nền kinh tế thị trường theo
định hướng xã hội chủ nghĩa, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế.

1


Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

I. TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG CHIẾT KHẤU GIẤY TỜ CÓ
GIÁ CỦA TỔ CHỨC TÍN DỤNG
1. Khái niệm chiết khấu giấy tờ có giá của tổ chức tín dụng
Chiết khấu giấy tờ có giá là một nghiệp vụ kinh doanh cổ điển của
các ngân hành trên thế giới. Hoạt động này ra đời từ rất sớm và phát triển
cho đến nay, gắn liền với lịch sử phát triển của các ngân hành thương mại.
Trong giai đơạn đầu, hoạt động chiết khấu giấy tờ có giá chỉ nhằm vào đối
tượng duy nhất là thương phiếu. Vì thế, nói đến hoạt động chiết khấu giấy tờ
có giá trong giai đoạn này người ta thường hiểu rằng đó là việc chiết khấu
các thương phiếu do các thương nhân phát hành. Về sau, do nhu cầu phát
triển của hoạt động thương mại, các thương nhân còn phát hành nhiều loại
giấy tờ có giá khác nữa ngoài thương phiếu như trái phiếu và tín phiếu
doanh nghiệp, các chứng chỉ tiền gửi ngân hàng, sổ tiết kiệm… Sự gia tăng
hoạt động thương mại đã kéo nhu cầu đa dạng hóa các loại giấy tờ có giá và
do đó cũng góp phần mở rộng đối tượng giao dịch trong nghiệp vụ chiết
khấu khác của ngân hàng.
Ban đầu, nghiệp vụ chiết khấu của các ngân hàng chỉ được thực hiện
đối với các thương phiếu (giấy nợ được lập từ quan hệ tín dụng thương mạimua bán chịu hàng hóa giữa các thương nhân). Về sau, do nhu cầu gia tăng
và đa dạng hóa các hoạt động thương mại, nhiều loại giấy tờ có giá cũng
được phát hành bởi các chủ thể như chính phủ, các công ty hay các ngân

hàng và hầu hết những giấy tờ có giá này cũng được các ngân hàng chấp
nhận chiết khấu như một hình thức cấp tín dụng cho người sở hữu chúng.
Bằng cách chiết khấu, các ngân hàng ứng trước tiền cho người sở hữu giấy
tờ có giá để nhận về mình quyền sở hữu các giấy tờ có giá đó và đến hạn thì
xuất trình chúng để đổi tiền của người mắc nợ theo giấy tờ có giá.
Ở Việt Nam, nghiệp vụ chiết khấu giấy tờ có giá tuy mới được du
nhập trong khoảng gần mười năm trở lại đây nhưng các nhà làm luật đã làm
kịp thời thể chế hóa nghiệp vụ này bằng các quy định rất cụ thể trong pháp
luật thực định. Trên thực tế, một số ngân hàng ở Việt nam cũng mới chỉ bắt
đầu triển khai khi áp dụng nghiệp vụ này trong vài năm nay và kinh nghiệm
thu được từ hoạt động này còn ở mức độ hạn chế.
2. Đặc trưng của hoạt động chiết khấu giấy tờ có giá.
Nghiệp vụ chiết khấu giấy tờ có giá của tổ chức tín dụng tuy có nhiều
điểm tương đồng với các nghiệp vụ tín dụng khác bản than nó cũng hàm
chứa những đặc trưng cơ bản sau đây:
Thứ nhất, chiết khấu giấy tờ có giá luôn có bản chất là một nghiệp vụ
tín dụng ngắn hạn. Tính chất ngắn hạn của nghiệp vụ tín dụng náy thể hiện ở
2


Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

chỗ, khách hàng chỉ có thể đem chiết khấu ở ngân hàng những giấy tờ có giá
còn thời hạn thanh toán dưới một năm. Quy định này nhằm tránh cho ngân
hàng nhận chiết khấu những rủi ro quá lớn nếu họ chấp nhận chiết khấu
những rủi ro quá lớn nếu họ chấp nhận chiết khấu cho cả nhưng giấy tờ có
giá còn thời hạn thanh toán quá dài (trừ một năm trở lên) và do đó tránh cho
nền kinh tế khỏi những biến cố không đáng có do sự đổ vỡ của các ngân

hàng.
Thứ hai, chiết khấu một loại cho vay trực tiếp đối với người sở hữu
giấy tờ có giá nhưng lại là hình thức cho vay gián tiếp đối với người mắc nợ
theo giấy tờ có giá. Thồng qua việc chiết khấu giấy tờ có giá, ngân hàng
cung cấp một khoản vốn cho người sở hữu giấy tờ có giá, ngan hàng cung
cấp cho một khoản vốn người sở hữu giấy tờ có giá trên cơ sở quan hệ tín
dụng đã tồn tại trước đó giữa người sở hữu giấy tờ có giá với người mắc nợ
theo giấy tờ có giá. Nếu một thương nhân biết rằng khoản nợ mình cho vay
hay khoản bán chịu hàng hóa cho người khác có thể để dùng thu hồi lại sau
đó bằng cách hiện tái-chiết khấu cho một ngân hàng thì chính thương nhân
này cũng có thể dễ dàng chấp nhận cho vay hay người bán chịu hàng hóa
cho người khác.
Thứ ba, như đã nêu tại phần khái niệm, hoạt động chiết khấu giấy tờ
có giá là một hình thức vay dựa trên việc chuyển nhượng trái phiếu. Có cùng
bản chất với hình thức chuyển nhượng khoản cho vay nghề nghiệp, khách
hàng là chủ sở hữu một trái quyền có kỳ hạn và có thể yêu cầu ngân hàng
cho vay một khoản tín dụng cho mình bằng cách chuyển nhượng trái phiếu
đó cho ngân hàng, với điều kiện bị khâú trừ đi một phần lợi tức chiết khấu.
Tuy nhiên, nghiệp vụ chiết khấu vẫn khác biệt với quan hệ chuyển nhượng
các khoản cho vay nghề nghiệp ở chỗ, giao dịch chiết khấu đồi hỏi khách
hàng phải làm thủ tục chuyển quyền sở hữu các chứng từ có giá cho ngân
hàng theo thể thức chặt chẽ do luật định, trong khi đó giao dịch chuyển
nhượng các khoản cho vay nghề nghiệp không bắt buộc khách hàng làm thủ
tục này mà chỉ cần lập bảng kê các khoản nợ mà khách hàng có ý định
chuyển nhượng cho ngân hàng và chuyển giao bảng kê khai đó cho ngân
hàng là đủ. Còn ngân hàng sẽ có trách nhiệm trả tiền cho người chủ nợ mới
là ngân hàng.
Thứ tư, nhiệp vụ chiết khấu giấy tờ có giá có khác với nghiệp vụ tín
dụng thấu chi ở chỗ, chiết khấu có độ an toàn cao hơn so với thấu chi và
khách hàng được chiết khấu không phải là người mắc nợ chính của ngân

hàng, trong khi khách hàng được thấu chi lại luôn đóng vai trò là người mắc
nợ của ngân hàng, sau khi họ đã sử dụng số tiền trong tài khoản thanh toán
3


Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

vượt quá số dự kiến có theo sự đồng ý của ngân hàng, trong hạn mức thấu
chi đã thỏa thuận.
II. HỢP ĐỒNG CHIẾT KHẤU GIẤY TỜ CÓ GIÁ
1. Khái niệm và đặc điểm của hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá.
Xét trên phương diện pháp lý, chiết khấu giấy tờ có giá ở tổ chức tín
dụng là một giao dịch thương mại thể hiện mối quan hệ mua bán giấy tờ có
giá mà hính thức pháp lý của quan hệ đó chính là một hợp đồng với tên gọi:
hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá.
Mặc dù các văn bản pháp luật không qua định cụ thể thế nào là một
hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá, nhưng xuất phát từ bản chất chung của
một hợp đồng và những đặc trưng riêng của hoạt động chiết khấu, ta có thể
định nghĩa chiết khấu giấy tờ có giá như sau: hợp đồng chiết khấu giấy tờ có
giá là sự thỏa thuận bằng văn bản giữa tổ chức tín dụng (người nhận chiết
khấu) với tổ chức, cá nhân (người xin chiết khấu – khách hàng) theo đó tổ
chức tín dụng thỏa thuận mua giấy tờ có giá của khách hàng trước kì hạn
thanh toán, với điều kiện khấu trừ ngay một số tiền nhất định tính theo tỷ lệ
phần trăm (%) trên mệnh giá của giấy tờ có giá được chiết khấu, trong thời
gian chiết khấu.
Từ định nghĩa trên ta thấy hợp đồng chiết khấu thể hiện những đặc
điểm sau:
Thứ nhất, về chủ thể tham gia kí kết hợp đồng: một bên bao giờ cũng

là tổ chức tín dụng – bên nhận chiết khấu và bên kia là tổ chức, cá nhân –
bên đề nghị chiết khấu, thỏa mãn những điều kiện nhất định do pháp luật
quy định.
Thứ hai, về đối tượng của hợp đồng: đó là các giấy tờ có giá chưa đến
hạn thanh toán được các bên thỏa thuận mua bán và ghi rõ trong hợp đồng.
Hay nói cách khác, cái mà các bên trong hợp đồng muốn hướng tới chính là
trái quyền (quyền đòi nợ) của người sở hữu các giấy tờ có giá đó đối với
người thụ trái ( người phải trả ) khi giấy tờ có giá đến hạn thanh toán.
Thứ ba, về hình thức pháp lý, hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá bao
giờ cũng phải dược lập thành văn bản.
Thứ tư, về cơ chế thực hiện quyền và nghĩa vụ, trong hợp đồng chiết
khấu, nghĩa vụ chuyển giao quyền sở hữu các giấy tờ có giá của khách hàng
cho tổ chức tín dụng bao giờ cũng được thực hiện trước, sau đó, tổ chức tín
dụng trả một số tiền cho khách hàng bằng tiền mặt hoặc chuyển sang tài
khoản tiền gửi của họ. Kể từ thời điểm được chuyển giao quyền sở hữu đối
4


Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

với giấy tờ có giá, tổ chức tín dụng chính thức được thế vào vị trí của người
có quyền - khách hàng để thực hiện quyền yêu cầu - quyền đòi tiền đối với
người có nghĩa vụ phải thanh toán cho giấy tờ có giá khi nó đến hạn thanh
toán. Tùy từng loại giấy tờ có giá mà xác định người phải trả tiền là ai (có
thể là người phát hành, người chuyển nhượng hay người bảo lãnh…)
2. Các loại hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá.
Căn cứ vào phương thức chiết khấu, có thể chia hợp đồng chiết khấu
giấy tờ có giá thành hai loại: hợp đồng chiết khấu toàn bộ thời hạn và hợp

dồng chiết khấu có thời hạn.
Hợp đồng chiết khấu toàn bộ thời hạn là sự thỏa thuận của tổ chức tín
dụng và khách hàng về việc mua hẳn các giấy tờ có giá. Như vậy, với loại
hợp đồng này, khách hàng phải chuyển giao ngay quyền sở hữu các giấy tờ
có giá đó khi được tổ chức tín dụng chấp nhận chiết khấu, kể từ thời điểm
khách hàng hoàn thành thủ tục chuyển giao quyền sở hữu các giấy tờ có giá
đó, tổ chức tín dụng là chủ sở hữu hợp pháp đối với các giấy tờ có giá và
được hưởng toàn bộ quyền lợi phát sinh từ giấy tờ có giá đó. Tổ chức tín
dụng có thể tái chiết khấu tại các tổ chức tín dụng khác hoặc tại Ngân hàng
Trung ương vào bất cứ lúc nào trước khi các giấy tờ có giá đó đến hạn thanh
toán mà không vi phạm các điều khoản của hợp đồng. Khi tiến hành trả tiền
cho khách hàng, số tiền mà tổ chức tín dụng sẽ trả bằng mệnh giá ghi trên
giấy tờ có giá trừ đi lãi chiết khấu và cả chi phí khác. Lãi chiết khấu sẽ được
tính tương ứng với toàn bộ thời hạn còn lạ của giấy tờ có giá kể từ khi được
tổ chức tín dụng chấp nhận chiết khấu cho đến ngày đáo hạn.
Hợp đồng chiết khấu có thời hạn là sự thỏa thuận bằng văn bản giữa
tổ chức tín dụng với khách hàng về việc mua các giấy tờ có giá chưa đến hạn
thanh toán và trong hợp đồng có điều khoản cam kết khách hàng sẽ mua lại
giấy tờ có giá đã được chấp nhận chiết khấu trong một thời hạn nhất định
trước khi nó đến hạn thanh toán, với giá cả do các bên thỏa thuận trước.
Thời hạn này được coi là thời hạn chiết khấu.
Theo Khoản 4 Điều 3, Quy chế chiết khấu, tái chiết khấu, thời hạn
chiết khấu là khoảng thời gian tính từ ngày giấy tờ có giá được tổ chức tín
dụng nhận chiết khấu đến ngày khách hàng có nghĩa vụ thực hiện cam kết
mua lại giấy tờ có giá đó. Như vậy, theo Điểm b, Khoản 2 Điều 8 Quy chế
chiết khấu, tái chiết khấu, tổ chức tín dụng chỉ trở thành chủ sở hữu hợp
pháp đối với các giấy tờ có giá khi hết thời hạn cam kết trong hợp đồng mà
khách hàng không thực hiện việc mua lại các giấy tờ có giá đó. Với điều
khoản cam kết mua lại, có thể hiểu rằng, nếu tổ chức tín dụng muốn chuyển
giao quyền sở hữu các giấy tờ có giá đó trong thời hạn chiết khấu thì quyền

5


Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

ưu tiên mua sẽ thuộc về khách hàng, sau đó mới đến cá tổ chức tín dụng
khác. Điều đó cũng có nghĩa là nếu trong thời hạn cam kết mua lại mà khách
hàng không thực hiện việc mua lại thì họ sẽ mất quyền ưu tiên mua lại và
khi đó, tổ chức tín dụng có quyền chuyển nhượng giáy tờ có giá đó cho bất
kì ai mà mình mong muốn.
Quan điểm này hoàn toàn phù hợp với bản chất của hoạt động chiết
khấu giấy tờ có giá, theo đó, tổ chức tín dụng sẽ có quyền sở hữu các giấy tờ
có giá ngay sau khi khách hàng hoàn thành thủ tục chuyển nhượng các giấy
tờ có giá đó cho mình và hệ quả là tổ chức tín dụng sẽ có quyền định đoạt
( trong đó có quyền chuyển nhượng ) các giấy tờ có giá đó cho người khác.
3. Chủ thể của hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá.
Chiết khấu giấy tờ có giá ở tổ chức tín dụng thực chất là một quan hệ
mua bán giấy tờ có giá, được thể hiện dười hình thức pháp lý là hợp đồng
mua bán giấy tờ có giá với thành phẩn chủ thể bao gồm bên nhận chiết khấu
và bên được chiết khấu.
+ bên nhận chiết khấu.
Là các tổ chức tín dụng thỏa mãn các diều kiện nhất định do pháp luật quy
định. Để tham gia vào hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá, tổ chức tín dụng
phải thỏa mãn những điều kiện pháp lý sau:
Thứ nhất, tổ chức tín dụng muốn thực hiện hoạt động chiết khấu phải
có giấy phép thành lập và hoạt động ngân hàng do Ngân hàng nhà nước cấp.
Để được cấp giấy phép thành lập và hoạt động ngân hàng, tổ chức tín dụng
phải thỏa mãn những điều kiện quy định tại Điều 22 và Điều 23 Luật các tổ

chức tín dụng vì thực chất, hoạt động chiết khấu giấy tờ có giá là một trong
những nội dung của hoạt động ngân hàng.
Thứ hai, để được tiến hành kinh doanh, tổ chức tín dụng phải có giấy
chứng nhận đăng kí kinh doanh nghiệp vụ chiết khấu giấy tờ có giá vì tổ
chức tín dụng cũng là một doanh nghiệp nên thuộc phạm vi áp dụng của
Luật doanh nghiệp.
Thứ ba, tổ chức tín dụng phải có điều lệ được Ngân hàng nhà nước
chuẩn y. Bản điều lệ này chính là một trong những tài liệu pháp lý cơ bản
phản ánh các yếu tố cấu thành năng lực pháp lý của tổ chức tín dụng khi
hành nghề trên thương trường.
Thứ tư, giống như bất cứ một doanh nghiệp nào khác, tổ chức tín dụng
phải có người đại diện hợp pháp, đủ năng lực và thẩm quyền.

6


Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

Riêng đối với tổ chức tín dụng phi ngân hàng, trong giấy phép hoạt
động ngân hàng và giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh phải ghi rõ hoạt
động chiết khấu là hoạt động ngân hàng được phép thực hiện.
+ bên được chiết khấu.
Bên được chiết khấu trong quan hệ hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá chính
là các tổ chức, cá nhân có nhu cầu xin chiết khấu giấy tờ có giá của mình tại
tổ chức tín dụng.
Do nghiệp vụ chiết khấu giấy tờ có giá là một hình thức cấp tín dụng
và luôn chứa đựng sự rủi ro nên khi thực hiện nghiệp vụ này đối với khách
hàng, tổ chức tín dụng thường đòi hỏi khách hàng xin chiết khấu phải thỏa

mãn những điều kiện nhất định theo quy định của pháp luật.
Ở Việt Nam, dựa vào những quy định chung của pháp luật hiện hành, có thể
xác định những điều kiện chiết khấu giấy tờ có giá bao gồm:
- Chủ thể xin chiết khấu phải có đầy đủ năng lực pháp luật và năng
lực hành vi dân sự.
- Giấy tờ có giá xin chiết khấu phải có đủ tiêu chuẩn theo quy định
của pháp luật.
4. Đối tượng của hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá
Đối tượng của hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá chính là các giấy tờ
có giá chưa đến hạn thanh toán.
Giấy tờ có giá nói chung được hiểu là chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ,
trong đó xác nhận quyền tài sản của một chủ thể nhất định (tổ chức, cá nhân)
xét trong mối quan hệ pháp lý với chủ thể khác. Từ định nghĩa này có thể
hình dụng giấy tờ có giá có những thuộc tính cơ bản như sau:
- Xác nhận quyền tài sản của một chủ thể xác đinh;
- Trị giá được bằng tiền;
- Có thể được chuyển gia cho chủ thể khác trong giao lưu dân sự.
Đối với hoạt động huy động vốn của tổ chức tín dụng, khái niệm giấy
tờ có giá được hiểu theo nghĩa hẹp, chỉ bao gồm các phiếu nợ do tổ chức tín
dụng phát hành dưới dạng chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ, trong đó xác nhận
quyền chủ nợ của người sở hữu phiếu nợ và nghĩa vụ trả một số tiền nhất
định của ngân hàng phát hành vào một thời điểm xác định ghi trên phiếu nợ.
Theo Điều 5 Quy chế chiết khấu, tái chiết khấu, các loại giấy tờ có giá
được chiết khấu, tái chiết khấu tại tổ chức tín dụng bao gồm:
“1. Các giấy tờ có giá của tổ chức tín dụng phát hành theo quy định
của Luật các tổ chức tín dụng và hướng dẫn của Ngân hàng nhà nước Việt

7

Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

Nam (bao gồm chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu, tín phiếu và các giấy tờ có giá
khác do tổ chức tín dụng phát hành).
2. Tín phiếu Ngân hàng Nhà nước phát hành theo quy định của Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam
3. Các loại trái phiếu được phát hành theo quy định của Chính phủ và
hướng dẫn của Bộ tài chính, bao gồm: tín phiếu kho bạc; trái phiếu kho
bạc; trái phiếu công trình trung ương; trái phiếu đầu tư; trái phiếu ngoại tệ;
công trái xây dựng tổ quốc; trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh; trái phiếu
chính quyền địa phương.
4. Các loại tín phiếu, kỳ phiếu, trái phiếu do tổ chức khác phát hành
và được chiết khấu, tái chiết khấu theo quy định của pháp luật”.
Trên nguyên tắc, chỉ các giấy tờ có giá thỏa mãn những điều kiện sau
đây mới có thể được chiết khấu tại chổ chức tín dụng:
- Thuộc quyền sở hữu hợp pháp của khách hàng;
- Chưa đến hạn thanh toán;
- Được phép giao dịch (mua, bán, tặng, cho, chuyển đổi, chuyển
nhượng, cầm cố, bảo lãnh và các giao dịch hợp pháp khác);
- Được thanh toán theo quy định của tổ chức phát hành.
5. Hình thức và nội dung của hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá
5.1. Hình thức của hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá
Theo quy định tại Khoản 4 Điều 11 Quy chế chiết khấu, tái chiết khấu
hiện hành, các thỏa thuận về việc chiết khấu, tái chiết khấu giữa tổ chức tín
dụng và khách hành phải được lập thành văn bản. Như vậy, văn bản là hình
thức duy nhất của hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá. Ở đây, tuy pháp luật
không quy định văn bản được thể hiện dưới hình thức nào nhưng trong thời
đại thương mại điện tử phát triển như hiện nay thì có thể hiểu văn bản hợp

đồng sẽ bao gồm văn bản viết thông thường (có chữ kí tay của các bên) và
văn bản điện tử (có chữ ký điện tử của các bên). Tuy nhiên, cần lưu ý rằng
văn bản điện tử cũng có điểm hạn chế nhất định. Điều đó thể hiện ở chỗ, loại
văn bản này có thể tạo ra những rủi ro nhất định như rất dễ bị một bên hoặc
cả hai bên trong hợp đồng tự sửa đổi. Vì thế, việc kí kết hợp đồng chiết khấu
giấy tờ có giá bằng văn bản viết tay và có con dấu luôn có những ưu điểm
nhất định, bởi lẽ nó sẽ là cơ sở, bằng chứng để các bên thực hiện quyền và
nghiã vụ được cam kết trong hợp đồng và đồng thời tạo điều kiện thuận lợi
để các bên trong giải quyết tranh chấp phát sinh từ hợp đồng tốt hơn.
5.2. Nội dung của hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá

8


Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

Nội dung của hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá là tổng thể các điều
khoản do các bên đủ tư cách chủ thể cam kết với nhau một cách tự nguyện,
bình đẳng và phù hợp với pháp luật.
Hợp đồng về bản chất là sự thỏa thuận giữa các bên, do vậy hợp đồng
chỉ có giá trị pháp lý ràng buộc đối với các bên nếu như các bên giao kết
đúng nguyên tắc tự định đoạt, tự do về ý chí và sự thống nhất ý chí của các
bên. Nếu một hoặc toàn bộ các điều khoản được chứng minh là đã vi phạm
một trong những nguyên tắc này thì hợp đồng sẽ vô hiệu một phần hoặc toàn
bộ.
Pháp luật ngân hàng hiện không quy định cụ thể nội dung của hợp
đồng chiết khấu giấy tờ có giá. Tuy vậy, xét về bản chất pháp lý, do hợp
đồng chiết khấu giấy tờ có giá thực chất là hợp đồng mua bán các giấy tờ có

giá nên có thể suy luận rằng những điều khoản cơ bản trong hợp đồng này
tương tự như những điều khoản cơ bản trong hợp đồng mua bán hàng hóa
được quy định trong Bộ luật dân sự và Luật thương mại.
Từ nguyên tắc suy luận trên, có thể hình dung các điều khoản cơ bản
của hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá sẽ bao gồm:
Thứ nhất, điều khoản về chủ thể của hợp đồng: Trong hợp đồng, các
bên phải ghi rõ bên nhật chiết khấu là tổ chức tín dụng nào (tên, trụ sở, số
điện thoại, số fax, người đại diện theo pháp luật hoặc đại diện theo ủy
quyền) và bên được chiết khấu là tổ chức, cá nhân nào (tên, địa chỉ, điện
thoại, đại diện theo pháp luật hoặc theo ủy quyền nếu là pháp nhân).
Thứ hai, điều khoản về đối tượng của hợp đồng: Thông thường, trong
hợp đồng các bên không cần ghi cụ thể loại giấy tờ có giá nào được chấp
nhận chiết khấu vì đã có bảng kê giấy tờ có giá kèm theo bản gốc giấy tờ có
giá xin chiết khấu.
Thứ ba, điều khoản về giá cả: Trong hợp đồng, các bên cần ghi rõ lãi
suất chiết khấu đối với từng loại giấy tờ cớ giá, các chi phí khác, tổng mệnh
giá được chiết khấu, số tiền lợi tức bị khấu trừ, tổng số tiền còn lại khách
hàng được hưởng. Lãi suất chiết khấu do các bên thỏa thuận phải phù hợp
với lãi suất định hướng do Ngân hàng Nhà nước quy định.
Thứ tư, điều khoản về phương thức thanh toán: Về điều khoản này,
các bên có thể thỏa thuận một trong các phương thức thanh toán như chuyển
số tiền mà khách hàng được hưởng và tài khoản tiền gửi của họ hoặc trả
bằng tiền mặt.
Thứ năm, điều khoản về giải quyết tranh chấp phát sinh từ hợp đồng:
Đây là điều khoản mang tính chất thường lệ, theo đó các bên có quyền thỏa
thuận về biện pháp giải quyết tranh chấp bằng con đường thương lượng, hòa
9


Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

giải, hoặc lựa chọn cơ quan tài phán sẽ giải quyết tranh chấp cho mình. Nếu
các bên không quy định về điều khoản này thì tranh chấp xảy ra sẽ được giải
quyết theo quy định của pháp luật.
6. Quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia hợp đồng chiết khấu
giấy tờ có giá.
Hệ quả pháp lý của việc giao kết một hợp đồng là tạo ra các quyền và
nghĩa vụ pháp lý cho chính các bên tham gia hợp đồng thực hiện.
Về lý thuyết, những quyền và nghĩa vụ này có thể do các bên tham gia
hợp đồng tự thỏa thuận với nhau để thiết lập hoặc thừa nhận các quyền và
nghĩa vụ do pháp luật quy định.
* Quyền và nghĩa vụ của bên nhận chiết khấu
Do bên nhận chiết khấu vừa đóng vai trò người cho vay, vừa có tư
cách là người mua giấy tờ có giá cho nên chủ thể này sẽ có những quyền và
nghĩa vụ sau đây:
Thứ nhất, tổ chức tín dụng có quyền yêu cầu khách hàng phải làm thủ
tục chuyển giao quyền sở hữu giấy tờ có giá được chiết khấu cho tổ chức tín
dụng theo đúng trình tự luật định đối với từng loại giấy tờ có giá. Quyền
năng này nhằm đảm bảo cho tổ chức tín dụng thiết lập được quyền chủ nợ
đối với người thứ ba - người mắc nợ theo giấy tờ có giá để sau đó đòi tiền từ
người này khi giấy tờ có giá đến hạn thanh toán.
Thứ hai, tổ chức tín dụng có nghĩa vụ phải thanh toán tiền mua giấy tờ
có giá cho người bán là khách hàng theo phương thức mà hai bên thỏa thuận
trong hợp đồng chiết khấu (chẳng hạn như chuyển tiền vào tài khoản tiền gửi
thanh toán cho khách hàng, trả bằng tiền mặt hay phát hành séc giao cho
khách hàng là người thụ hưởng…), sau khi đã khấu trừ phần lợi tức chiết
khấu và các khoản phí dịch vụ khác theo thỏa thuận trong hợp đồng chiết
khấu.

Thứ ba, tổ chức tín dụng có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại vật chất đã
xảy ra cho khách hàng do hành vi có lỗi của mình gây ra trong khi thực hiện
hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá.
* Quyền và nghĩa vụ của bên được chiết khấu
Chủ thể này có nghĩa vụ phải chuyển giao quyền sở hữu giấy tờ có giá
cho tổ chức tín dụng để nhận tiền bán giấy tờ có giá do phía tổ chức tín dụng
thanh toán. Kể từ khi chuyển giao xong quyền sở hữu giấy tờ có giá cho tổ
chức tín dụng, khách hàng được xem như đã giải thoát khỏi mối quan hệ
pháp lý ràng buộc với món nợ ghi trên giấy tờ có giá, trừ trường hợp đối
tượng chiết khấu là hối phiếu đòi nợ và hối phiếu nhận nợ thì khách hàng
10


Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

vẫn có thể bị truy đòi bởi tổ chức tín dụng theo các quy định của pháp luật
về công cụ chuyển nhượng.
Mặt khác, khách hàng cũng có quyền yêu cầu bên nhận chiết khấu trả
tiền mua giấy tờ có giá theo giá thỏa thuận trong hợp đồng chiết khấu; quyền
khiếu nại và khởi kiện đối với bên nhận chiết khấu về hành vi vi phạm hợp
đồng của chủ thể này để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trước
pháp luật.
7. Cách thức giao kết và thực hiện hợp đồng chiết khấu giấy tờ có
giá khấu giấy tờ có giá.
 Ký kết hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá khấu có giá.
Quá trình ký kết hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá khấu giấy tờ có
giá vừa thể hiện những đặc điểm chung của việc ký kết một hợp đồng mua
bán thông thường, đồng thời cũng phản ánh những đặc điểm riêng có tính

chất kỹ thuật nghiệp vụ của quan hệ chiết khấu giấy tờ có giá khấu giấy tờ
có giá.
Theo nguyên lý thông thường, sự bày tỏ ý chí của các bên trong quá
trình ký kết hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá khấu giấy tờ có giá bao gồm
các giai đoạn cơ bản sau đây:
- Đề nghị giao kết hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá khấu giấy tờ có
giá
Bên đưa ra đề nghị giao kết hợp đồng có thể là khách hàng hoặc tổ
chức tín dụng. Trong thực tiễn pháp lý, bên đưa ra lời đề nghị giao kết hợp
động chiết khấu giấy tờ có giá thường là khách hàng mà bằng chứng là hành
vi gửi đến tổ chức tín dụng bộ hồ sơ xin chiết khấu, tái chiết khấu gồm các
loại tài liệu như đơn xin chiết khấu; bảng kê giấy tờ có giá kèm theo bản gốc
các giấy tờ có giá xin chiết khấu; các giấy tờ khác chứng minh năng lực chủ
thể của người xin chiết khấu…
Trên nguyên tắc, tùy thuộc vào các tài liệu giao dịch hồ sơ xin chiết
khấu có hội đủ các điều khoản chủ yếu của hợp đồng cần giao kết là hợp
đồng chiết khấu hay không mà người ta có thể khẳng định các tài liệu giao
dịch đó sẽ được xem như là bản đề nghị hợp đồng chiết khấu và có giá trị
rang buộc đối với bên đưa ra đề nghị là khách hàng xin chiết khấu hay
không. Thông thường, một lời đề nghị sẽ có giá trị bắt buộc với khách hàng
nếu như nó thể hiện ý chí tự nguyện của khách hàng, trong hồ sơ xin chiết
khấu có đầy đủ những nội dung như xác định đối tượng bán (tức là các giấy
tờ có giá xin chiết khấu), số lượng các giấy tờ đó (có kèm theo danh sách),

11


Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

phương thức thanh toán. Đề nghị giao kết hợp đồng có thể được thay đổi nội
dung hoặc rút lại trong những trường hợp sau:
- Trong lời đề nghị đó nêu rõ điều kiện được thay đổi hoặc rút lại;
- Bên được đề nghị chưa nhận được lời đề nghị;
- Bên được đề nghị nhận được lời đề nghị nhưng chưa có quyết định
cuối cùng về việc chấp nhận chiết khấu hay không.
Trong trường hợp tổ chức tín dụng không chấp nhận vô điều kiện việc
chiết khấu giấy tờ có giá mà sửa đổi bổ sung hồ sơ xin chiết khấu thì hình
thành một lời đề nghị giao kết hợp đồng mới. Lúc này, tổ chức tín dụng sẽ
trở thành bên đưa ra lời đề nghị giao kết hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá.
- Chấp nhận đề nghị giao kết hợp động chiết khấu giấy tờ có giá.
Sau khi nhận được bộ hồ sơ xin chiết khấu, tái chiết khấu, do khách
hàng gửi đến. tổ chức tín dụng tiến hành thẩm định các điều kiện của giấy tờ
có giá được chiết khấu, tái chiết khấu. Công việc này được thực hiện thông
qua hành vi thẩm định của giai đoạn thẩm định là cho ra đời một báo cáo kết
quả thẩm định. Bản báo cáo này được trình lên người đại diện có thẩm
quyền của pháp nhân tổ chức tín dụng (chẳng hạn như Chủ tịch Hội đồng
quản trị, Tổng giám đốc hay Giám đốc chi nhánh được Ủy quyền) và người
đại diện này sẽ quyết định việc chấp nhận hoặc từ chối chiết khấu.
Thông thường, hành vi chấp nhận đề nghị hợp đồng chiết khấu sẽ
được thể hiện bằng việc tổ chức tín dụng lập bảng kê danh mục các giấy tờ
có giá được chiết khấu và gửi cho khách hàng, trong đó ghi rõ tổng số tiền
được chiết khấu, số tiền bị tổ chức tín dụng khấu trừ và số tiền còn lại mà
khách hàng sẽ được hưởng.
Về nguyên tắc, tổ chức tín dụng phải có trách nhiệm đối với lời chấp
nhận đề nghị giao kết kể từ thời điểm gửi đi bằng danh mục giấy tờ có giá
được chiết khấu. Trong trường hợp từ chối chiết khấu thì tổ chức tín dụng
phải hoàn trả lại cho khách hàng những giấy tờ có giá không được chiết
khấu kèm theo văn bản trả lời có ghi rõ lý do từ chối chiết khấu.

- Thời điểm xác lập hợp động chiết khấu giấy tờ có giá.
Kể từ thời điểm văn bản chấp nhận đề nghị chiết khấu được tổ chức
tín dụng gửi đi, có thể xem như hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá đã hình
thành và phát sinh các quyền, nghĩa vụ pháp lý cho các bên tham gia giao
dịch.

Thực hiện hợp đồng chiết khấu giấy tờ có giá.
Thực hiện hợp động chiết khấu giấy tờ có giá là giai đoạn kế tiếp theo
sau khi hợp đồng này được ký kết và phát sinh hiệu lực pháp lý. Việc thực
hiện hợp động chiết khấu giấy tờ có giá thường được hiểu đồng nghĩa với
12


Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

việc các bên thực hiện những quyền và nghĩa vụ của họ đã phát sinh từ hợp
đồng. Điều dó cũng có nghĩa là chỉ khi nào các bên đã thực hiện song các
quyền và nghĩa vụ của họ thì khi đó hợp động chiết khấu giấy tờ có giá mới
được coi là đã thực hiện xong và do đó hợp đồng cũng được xem là chấm
dứt hiệu lực pháp lý.
Theo quy định của pháp luật hiện hành, việc thực hiện hợp động chiết
khấu giấy tờ có giá bao gồm những hành vi pháp lý chủ yếu sau đây:
- Khách hàng làm thủ tục chuyển giao quyền sở hữu các giấy tờ có giá
được chấp thuận chiết khấu cho tổ chức tín dụng. Theo quy định của pháp
luật, tùy thuộc vào loại giấy tờ có giá mà thủ tục chuyển nhượng có thể khác
nhau. Chẳng hạn, đối với các giấy tờ có giá có ghi tên người sở hữu thì việc
chuyển nhượng bắt buộc phải tuân theo các thủ tục chặt chẽ của pháp luật.
Còn đối với những giấy tờ có giá không ghi tên người sở hữu thì việc

chuyển nhượng thông thường là trao tay trực tiếp cho người được chuyển
nhượng.
Riêng đối với việc chuyển nhượng hối phiếu đòi nợ và hối phiếu nhận
nợ thì phải tuân theo các quy định đặc thù của Luật các công cụ nhượng
(năm 2005). Cụ thể, theo Luật công cụ chuyển nhượng thì việc chuyển
nhượng hối phiếu phải là chuyển nhượng toàn bộ số tiền ghi trên hối phiếu.
Việc chuyển nhượng một phần số tiền ghi trên hối phiếu hoặc chuyển
nhượng cho hai người trở lên là không có giá trị. Việc chuyển nhượng hối
phiếu bao giờ cũng là sự chuyển nhượng tất cả các quyền phát sinh từ hối
phiếu và bên chuyển nhượng không được phép đưa ra bất kỳ điều kiện nào
kèm theo việc chuyển nhượng (còn gọi là chuyển nhượng vô điều kiện).
Tóm lại, kể từ khi khách hàng hoàn thành thủ tục chuyển nhượng
quyền sở hữu các giấy tờ có giá (trong đó có hối phiếu), tổ chức tín dụng trở
thành chủ sở hữu hợp pháp của giấy tờ có giá đó và được hưởng toàn bộ các
quyền phát sinh từ các giấy tờ có giá đó.
- Trên cơ sở các giấy tờ có giá đã được chuyển nhượng, tổ chức tín
dụng trả số tiền còn lại mà khách hàng được hưởng vào tài khoản tiền gửi
của họ ở tổ chức tín dụng hoặc trả tiền mặt hay séc yêu cầu của khách hàng.
- Khi đến hạn thanh toán của giấy tờ có giá đực chiết khấu, tổ chức tín
dụng xuất trình giấy tờ có giá một cách hợp lệ để đòi tiền người mắc nợ theo
giấy tờ có giá. Trong trường hợp giấy tờ có giá không được thành toán bởi
người mắc nợ theo giấy tờ có giá thì tổ chức tín dụng có quyền khiếu nại và
khởi kiện chính người mắc nợ đó và những người khác có nghĩa vụ tiền liên

13


Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

đới đối với món nợ trên giấy tờ có giá (nếu có) tại một cơ quan tài phán có
thẩm quyền theo quy định.
Riêng đối với hối phiếu đòi nợ và hối phiếu nhận nợ, nếu tổ chức tín
dụng (với tư cách là người sở hữu) đã xuất trình hợp lệ mà vẫn không được
thanh toán thì tổ chức tín dụng có quyền quay lại truy đòi người xin chiết
khấu và tất cả những người khác đã từng đứng tên sở hữu hối phiếu hoặc
đứng tên bảo lãnh trên hối phiếu. Theo Điều 49, 50 Luật các công cụ chuyển
nhượng, trong trường hợp hối phiếu bị từ chối chấp nhận hoặc bị từ chối
thanh toán, tổ chức tín dụng – với tư cách là người thụ hưởng phải thông báo
bằng văn bản cho người ký phát, người chuyển nhượng về việc từ chối đó.
Tổ chức tín dụng phải thông báo trong thời hạn 4 ngày, kê từ ngày bị từ
chối.
III. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT
VỀ CHIỂT KHẤU GIẤY TỜ CÓ GIÁ CỦA TỔ CHỨC TÍN DỤNG Ở
VIỆT NAM.
1. Các nhận định và đánh giá.
Có thể khẳng định rằng sự ra đời của Quy chế chiết khấu, tái chiết khấu
giấy tờ có giá của tổ chức tín dụng với khách hàng ban hành kèm theo quyết
định số 1325/2004QĐ-NHNN của Ngân hàng Nhà nước đóng vai trò to lớn
trong việc tạo ra khung pháp lý cho hoạt động chiết khấu giấy tờ có giá của
tổ chức tín dụng. Những quy định tại Quy chế này đã phần nào cụ thể hóa
những nguyên tắc và quy định chung còn rất ít ỏi trong Luật các tổ chức tín
dụng về chiết khấu giấy tờ có giá ở tổ chức tín dụng, tạo điều kiện cho hoạt
động này được triển khai và thực hiện trong thực tế kinh doanh của các tổ
chức tín dụng.
Ở mức độ nhất định, văn bản quy phạm pháp luật này đã có những
quy định mới, tiến bộ, tập trung giải quyết được một số vẫn đề còn bất cập
trong pháp luật điều chỉnh giao dịch chiết khấu, tái chiết khấu của tổ chức
tín dụng với khách hàng như: quy định về đối tượng giao dịch trong nghiệp

vụ chiết khấu của tổ chức tín dụng đối với khách hàng; quy định về điều
kiện tham gia giao dịch, các quy định về trình tự, thủ tục chiết khấu, tái chiết
khấu, quy định về giới hạn an toàn trong hoạt động chiết khấu, tái chiết khấu
giây tờ có giá của tổ chức tín dụng.
Tuy nhiên, bên cạnh những điểm tích cực trên, pháp luật nói chung và
Quy chế chiết khấu, tái chiết khấu hiện hành nói riêng còn thể hiện một số
điểm bất cập sau:
Thứ nhất, Quy chế chiết khấu, tái chiết khấu hiện hành không quy
định việc chiết khấu, tái chiết khấu giấy tờ có giá là hối phiếu (bao gồm hối
14


Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

phiếu đòi nợ và hối phiếu nhận nợ). Trong khi đó, pháp luật về hối phiếu mà
điển hình là Luật các công cụ chuyển nhượng 2005 cũng không hề có quy
định chi tiết vè hoạt động này mà chỉ dừng lại ở việc dẫn chiếu ngược trở lại
pháp luật ngân hàng. Rõ ràng, tình trạng này cho thấy sự thiếu vắng các quy
định về chiết khấu hối phiếu hay nói cách khác là sự bỏ sót đối tượng chiết
khấu là hối phiếu trong quy chế chiết khấu, tái chiết khấu hiện hành. Tình
trạng bất hợp lý này chắc chắn sẽ gây ra rất nhiều khó khăn cho tổ chức tín
dụng và khách hàng khi thực tế họ có nhu cầu xác lập giao dịch chiết khấu
hối phiếu nhưng không hề có những cơ sở pháp lý trực tiếp để xác lập và
thực hiện giao dịch đó.
Thứ hai, tại Khoản 2 Điều 2 Quy chế chiết khấu, tái chiết khấu giấy tờ
có giá chỉ quy định có tính chất liệt kê những khách hàng chiết khấu giấy tờ
có giá tại tổ chức tín dụng chứ hoàn toàn không quy định các điều kiện pháp
lý cụ thể mà chủ thể này phải thỏa mãn khi tham gia vào giao dịch chiết

khấu giấy tờ có giá ở tổ chức tín dụng. Do đó trên thực tế khi tiến hành hoạt
động giao dịch chiết khấu giấy tờ có giá, hầu hết các tổ chức tín dụng đều
phải áp dụng các quy định chung theo thông lệ và tập quán giao dịch về điều
kiện đối với khách hàng xin chiết khấu mà ngân hàng thương mại ở các
nước vẫn áp dụng. Sự “thiếu vắng” các quy định về vẫn đề này tuy không
gây ra các hậu quả nghiêm trọng nhưng rõ ràng có thể khiến cho các tổ chức
tín dụng và khách hàng bị lúng túng khi cần áp dụng pháp luật Viêt Nam để
xác lập giao dịch chiết khấu giâ tờ có giá.
Thứ ba, Quy chế chiết khấu, tái chiết khấu hiện hành không có một
điều khoản nào đề cập đến quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia hợp
đồng chiết khấu, tái chiết khấu giấy tờ có giá. Sự thiếu vắng các quy định về
vẫn đền này tuy không ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng và số lượng
giao dịch chiết khấu giấy tờ có giá nhưng rõ ràng đây là một thiếu sót đáng
kể của Quy chế chiết khấu, tái chiết khấu giấy tờ có giá.
2. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật điều chỉnh hoạt
động chiết khấu giấy tờ có giá của tổ chức tín dụng.
Trên cơ sở các nhận xét và đánh giá trên đây, Chúng tôi xin đưa ra
một số kiến nghị đề xuất ban đầu nhằm thực hiện phap luật điều chỉnh hoạt
động chiết khấu giấy tờ có giá của tổ chức tín dụng:
Một là, cần bổ sung đối tượng chiết khấu, tái chiết khấu là hối phiếu
vào phạm vi điều chỉnh của Quy chế chiết khấu, tái chiết khấu giấy tờ có giá
hiện hành. Việc bổ sung hối phiếu vào phạm vi điều chỉnh của Quy chế này
không những đảm bảo tính thống nhất, toàn diện và đồng bộ của pháp luật,
15


Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

mà còn góp phần tạo cơ sở pháp lý cụ thể cho việc xác lập giao dịch chiết
khấu giấy tờ có giá giữa tổ chức tín dụng với khách hàng.
Hai là, cần bổ sung quy định về các điều kiện pháp lý cụ thể mà các
chủ thể này phải thỏa mãn khi tham gia vào giao dịch chiết khấu giấy tờ có
giá của tổ chức tín dụng. Quy định này sẽ tránh cho tổ chức tín dụng và
khách hàng khỏi lúng túng khi cần áp dụng pháp luật Việt Nam để xác lập
giao dịch chiết khấu giấy tờ có giá, đồng thời không bắt buộc họ phải áp
dụng các thông lệ bắt buộc chung theo thông lệ và tập quán giao dịch về
điều kiện đối với khách hàng mà ngân hàng thương mại ở các nước vẫn áp
dụng.
Ba là, cần bổ sung vào Quy chế chiết khấu, tái chiết khấu giấy tờ có
giá những quy định quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng chiết
khấu giấy tờ có giá. Việc quy định này có ý nghĩa giúp cho họ biết được
phạm vi giới hạn cụ thể những gì mình được làm, được pháp luật bảo vệ
cũng như những gì bị cấm hoặc hạn chế. Như vậy các chủ thể sẽ yên tâm
hơn khi tham gia vào giao dịch này bởi lẽ sự thiếu vắng của các quy định
này sẽ làm giảm tính chặt chẽ trong việc tham gia hoạt động chiết khấu giấy
tờ có giá, gây khó khăn trong việc xác định đâu là hành vi vi phạm và chế tài
khi có hành vi vi phạm xảy ra.
Hơn nữa với quy định tại điều 57 Luật các tổ chức tín dụng quy định
cho phép tổ chức tín dụng được cấp tín dụng dưới hình thức chiết khấu, tái
chiết khấu, cầm cố thương phiếu và các giấy tờ có giá ngắn hạn khác. việc
quy định như thế này chưa phù hợp với thực tế hoạt động của các tổ chức tín
dụng, bởi vì nó vừa làm hạn chế đối tượng hàng hóa chiết khấu, tái chiết
khấu (chiết khấu, tái chiết khấu chứng từ có giá) của các tổ chức tín dụng,
vừa kìm hãm tính thanh khoản của các loại giấy tờ có giá trung - dài hạn.
điều này không khuyến khích các nhà đầu tư đầu tư vào các loại giấy tờ có
thời hạn một năm trở lên. do đó, nên chăng luật các tổ chức tín dụng chỉ quy
định các tổ chức tín dụng được cấp tín dụng dưới hình thức chiết khấu, tái
chiết khấu, cầm cố thương phiếu và các giấy tờ có giá, không cần phân biệt

ngắn hạn hay dài hạn.
Trên đây là một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật điều chỉnh
hoạt động chiết khấu giấy tờ có giá của tổ chức tín dụng. Hi vọng rằng với
những kiến nghị trên các nhà làm luật sẽ có những sửa đổi, bổ sung cho phù
hợp, góp phần hoàn thiện pháp luật về chiết khấu, tái chiết khấu giấy tờ có
giá và tạo điều kiện cho hoạt động này ngày càng phát triển.

16


Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

MỤC LỤC

17


Bài tập Nhóm tháng II – Luật Ngân hàng

Nhóm 1 HS31B1

LỜI NÓI ĐẦU
Hoạt động chiết khấu giấy tờ có giá là một trong những nghiệp vụ cấp
tín dụng cổ điển của các ngân hang thương mại trên thế giớ, ra đời từ rất
sớm và phát triển cho đến ngày nay. Nhưng ở nước ta, trong khoảng vài năm
trở lại đây, hoạt động chiết khấu mới được pháp luật quan tâm và được triển
khai trong thực tiễn hoạt động của các ngân hàng. Chiết khấu giấy tờ có giá
là một khái niệm mới mẻ và lần đầu tiên được đề cập trong Luật các tổ chức

tín dụng năm 1997. Việc ghi nhận hoạt động chiết khấu giấy tờ có giá với tư
cách là một trong những hình thức cấp tín dụng của tổ chức tín dụng đã tạo
ra cơ sở pháp lí ban đầu cho việc xác lập và thực hiện giao dịch này trên
thực tế, đảm bảo quyền lợi cho các chủ thể khi tham gia giao dịch. Để điều
chỉnh môt cách chi tiết và hiệu quả hơn hoạt động chiết khấu giấy tờ có giá
của tổ chức tín dụng đối với khách hàng, các nhà làm luật để cụ thể hóa hoạt
động này trong các văn bản luật và văn bản dưới luật. Đặc biệt với sự ra đời
quy chế chiết khấu, tái chiết khấu giấy tờ có giá của tổ chức tín dụng đối với
khách hang ban hành theo quyết định số 1325/2004-QĐ-NHNN ngày 15
tháng 10 năm 2004 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, quy chế pháp lí
dành cho nghiệp và chiết khấu rõ rang và cụ thể hơn. Tuy nhiên bên cành
những điểm tích cực vẫn còn những điểm hạn chể nhất định cần khắc phục
và hoàn thiện. Mặt khác, trong thực tiễn có rất nhiều học giả nghiên cứu hoạt
động này dưới góc độ kinh tế học, chỉ đơn thuần tìm hiểu nó với tư cách là
một nghiệp vụ kinh doanh ngân hàng với những đặc thù mang tính chất kỹ
thuất kinh tế, nhưng lại có rất ít các tài liệu nghiên cứu về bản chất pháp lí
cũng như tính ưu việt của hoạt động này khiến cho các tổ chức tín dụng rất ít
lựa chọn hình thức này để cấp tín dụng cho khách hàng. Do vậy, việc nghiên
cứu để nắm vững và vận dụng một cách có hiệu quả những quy định pháp
luật về hoạt động chiết khấu giấy tờ có giá là rất cần thiết. Đặc biệt là trong
bối cảnh nước ta đang trong giai đoạn phát triển nền kinh tế thị trường theo
định hướng xã hội chủ nghĩa, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế.

18