On thi Dai hoc mon lich su (phan Viet Nam)

Lịch Sử Việt nam
Giai đoạn 1919 đoạn năm 1930
(Từ sau chiến tranh thứ nhất đến thành lập đảng CSVN)
Bài 1
NHữNG CHUYểN BIếN MớI Về KINH Tế - Xã HộI ở VIệT NAM Từ
SAU CHIếN TRANH THế GIớI THứ NHấT
I. Mục tiêu: khi ôn cần nắm vững kiến thức trọng tâm
? Thông qua ôn tập học sinh nắm đợc:
1. Về kiến thức cần nắm đợc:
- Hiểu đợc hoàn cảnh quốc tế sau chiến tranh có những chuyển biến mới (sự
phân chia lại thế giới của các nớc thắng trận, cách mạng tháng 10 Nga thành công, n-
ớc Nga Xô viết thành lập, phong trào công nhân và giải phóng dân tộc có những
chuyển biến mới về nội dung, phơng hớng, lựa chọn con đờng đi, phát triển thành 1
cao trào cách mạng. những chuyển biến mới của tình hình thế giới có ảnh hởng lớn
đến sự phát triển của phong trào cách mạng Việt nam.
- Hiểu đợc những tác động từ cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai của thực dân
Pháp ở Đông dơng với quy mô lớn, tốc độ nhanh, dồn dập, hối hả, quy mô đầu t
lớn . đã làm cho nền kinh tế và cơ cấu giai cấp, xã hội ở VN biến chuyển sâu sắc,
làm cho mâu thuẫn giữa dân tộc Vn với thực dân pháp thêm gay gắt, tạo tiền đề cho
sự chuyển biến mới của phong trào dân tộc dân chủ ở Vn ( những chuyển biến mới
về nội dung và hình thức đấu tranh của phong trào dân tộc).
- Các chính sách về chính trị, văn hoá, gaío dục cũng có sự thay đổi nhiều,
nhằm củng cố sự thống trị của chúng.
Tóm lại: Phải nắm đợc sau chiến tranh thế giới thứ nhất những thay đổi của tình
hình thế giới và tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai của TDP đã tạo ra
những chuyển biến miứo về kinh tế, xã hội, văn hoá, giáo dục ở VN. Những chuyển
biến đó tác động mạnh tới phong trà CM nớc ta trong những năm 1919- 1925.
2. Về t tởng, thái độ;
- Tinh thần yêu nớc, ý thức phản kháng dân tộc do sự xâm lợc và thống trị của
TD Pháp.
3. Kỹ năng:

- Phân tích, đánh giá các sự kiện lịch strong bối cảnh cụ thể của đất nớc và quốc
tế.
II. Các dạng câu hỏi và bài tập vận dụng:
1. Hãy phân tích sau chiến tranh thế giới thứ nhất, tình hình thế giới có những
chuyển biến gì ? những chuyển biến đó tác động dến phong trào dân tộc dân chủ ở
VN ntn?
2. Chính sách cai trị của TD Pháp ở Đông dơng có điểm gì mới? mục đích của
chính sách cai trị đó?
- Hậu quả từ chính sách thống trị, khai thác thuộc địa của Pháp đối với VN ntn?
3. Dới tác động của đợt khai thác thuộc địa lần thứ hai của thực dân Pháp, tình
hình giai cấp của xã hội Việt Nam có gì thay đổi? (Đề thi tuyển sinh Đại học Quốc
gia Hà Nội năm 2001).
4. Thái độ của các giai cấp trong xã hội Việt Nam đối với sự thống trị của thực
dân Pháp và tay sai.
4. Trình bày chính sách đầu t khai thác thuộc địa lần thứ hai của Pháp và tác
động của nó đến tình hình kinh tế Việt Nam.
II. Kiến thức cơ bản cần nắm đợc :
I. Hoàn cảnh quốc tế sau chiến tranh thế giới thứ nhất
? Sau chiến tranh thế giới thứ nhất tình hình thế giới có những chuyển biến mới
gì? chuyển biến mới ấy có tác động thế nào đến VN?
- Sau chiến tranh các nớc đế quốc thắng trận đã cùng nhau phân chia lại thế giới
, thiết lập trật tự thế giới mới theo hệ thống hoà uớc Véc xai- Oa sinh tơn.
- Cách mạng tháng 10nga thành công, nớc Nga Xô viết ra đời.
- Phong trào giải phóng dân tộc ở phơng đông và phong trào công nhân và lao
động ở phơng Tây phát triển mạnh mẽ,gắn bó mật thiết với nhau trở thành 1 cao trào.
- Các Đảng cộng sản lần lợt thành lập ở nhiều nớc.
- Quốc tế cộng sản đợc thành lập (3/1919) đảm nhận sứ mệnh tập hợp, lãnh đạo
PT CM vô sản và PTGPDT /TG.
- Đảng cộng sản Pháp đợc thành lập (12/1920)
Nx: điều kiện mới của thế giới đã tác động đến VN, có ảnh hởng lớ đến sự phát

triển phong trào GPDT ở VN.
II. Cuộc khai thác thộc địa lần thứ hai của thực dân pháp
1. Nguyên nhân:
- Sau chiến tranh thế giới thứ nhất Pháp tuy là nớc thắng trận nhng bị tàn phá
nặng nề 9(1,4 ngời chết, thiệt hại vật chất lên tới 200 tỉ ph răng). Để nhanh
chóng bù đắp lại những thiệt hai to lớn đó và củngv cố địa vị kinh tế, chính
trị của Pháp trong thế giới t bản chủ nghĩa, chơng trình khai thác thuộc địa
lần thứ hai đã đợc tiến hành
2. Nội dung
- Chơng trình khai thác do An be Xa rô- Toàn quyền Đông dơng vạch ra.
- Thời gian: từ 1919 đến trớc khủng hoangr kinh tế 29-33
* Điểm mới của chơng trình khai thác: So với cuộc khai thác lần thứ nhất thì
đây là cuộc khai thác triệt để, với quy mô lớn, tốc độ nhanh, dồn dập, tăng cờng bởi
t bản pháp xá định nền thống trị của họ không vĩnh viễn.T bản Pháp đã tăng cờng
đầu t vào Việt Nam với quy mô lớn, trung chủ yếu vào lĩnh vực nông nghiệp và khai
thác khoáng sản: trong 6 năm (1924 - 1929), tổng số vốn đầu t vào Đông Dơng,
trong đó chủ yếu là Việt Nam lên đến 4 tỉ Phờ - răng (tăng 6 lần so với 20 năm trớc
chiến tranh).
Chơng trình khai thác lần thứ hai đã làm biến đổi mạnh mẽ nền kinh tế Việt
Nam.
* Hoạt động đầu t khai thác lần thứ hai ở Việt Nam
+ Trong nông nghiệp
Năm 1927, số vốn đầu t vào nông nghiệp mà chủ yếu là lập các đồn điền trồng
lúa, cao su, cà phê lên đến 400 triệu phờ-răng, tăng 10 lần so với trớc chiến tranh;
diện tích cao su năm 1930 tăng lên 120.000 ha (năm 1918: 15.000 ha) và nhiều công
ty cao su mới ra đời nh: Đất Đỏ, Misơlanh, Công ty trồng trọt cây nhiệt đới...
+ Trong lĩnh vực khai mỏ
Tư bản Pháp
tập trung đầu
tư vào lĩnh

vực khai thác
than và
khoáng sản
Các công ty than đã có trước đây: tăng cường đầu tư và khai thác.
Lập thêm nhiều công ty than mới: Công ty than Hạ Long - Đồng
Đăng; Công ty than và kim khí Đông Dương; Công ty than Tuyên
Quang; Công ty than Đông Triều.
+ Công nghiệp: Thực dân Pháp mở thêm nhiều cơ sở gia công, chế biến:
- Nhà máy sợi ở Nam Định, Hải Phòng; nhà máy rợu ở Hà Nội, Nam Định, Hà
Đông; nhà máy diêm ở Hà Nội, Hàm Rồng, Bến Thủy.
- Nhà máy đờng Tuy Hòa, nhà máy xay xác, chế biến gạo Chợ Lớn .( không
chú trọng phát triển công nghiệp nặng)
+ Thơng nghiệp:
Giao lu buôn bán nội địa đợc đẩy mạnh, đặc biệt là ngoại thơng: trớc chiến
tranh, hàng hóa Pháp nhập vào Đông Dơng chiếm 37%, đến năm 1930 đã lên đến
63%.
Pháp thực hiện chính sách đánh thuế nặng đối với hàng hoá nớc ngoài nhập vào
Việt Nam để tạo thuận lợi cho hàng hóa Pháp nhập khẩu vào Việt Nam.
+Giao thông vận tải tiếp tục đợc đầu t phát triển, đặc biệt là hệ thống đờng sắt
và đờng thủy nhằm phục vụ cho công cuộc khai thác, vận chuyển vật liệu và hàng
hoá. Các đô thị đợc mở rộng và c dân thành thị cũng tăng nhanh.
+ Tài chính ngân hàng
Ngân hàng Đông Dơng nắm quyền chỉ huy nền kinh tế Đông Dơng: nắm quyền
phát hành giấy bạc và có nhiều cổ phần trong hầu hết các công ty t bản Pháp..
+ Ngoài ra, thực dân Pháp còn bóc lột nhân dân ta bằng các loại thuế khóa
nặng nề. Nhờ vậy, ngân sách Đông Dơng thu đợc năm 1930 tăng gấp 3 lần so với
năm 1912.
Nhận xét: nền kinh tế VN có sự chuyển biến trong phạm vi hạn hẹp của nền
kinh ts t bản thực dân.
III. Chính sách chính trị - xã hội và văn hoá giáo dục của thực dân Pháp

1. Chính trị - xã hội
Một mặt, thực dân Pháp thi hành chính sách chuyên chế triệt để, tăng cờng hệ
thống cảnh sát, mật thám, nhà tù để trấn áp các hoạt động cách mạng.
Mặt khác, tiến hành một số cải cách chính trị - hành chính, lôi kéo một bộ phận
địa chủ và t sản Việt Nam tham gia vào Hội đồng quản hạt ở Nam kỳ, Viện dân biểu
Bắc kỳ và Trung kỳ, khai thác vai trò của bộ máy chính quyền phong kiến tay sai.
2. Văn hoá - giáo dục
Hệ thống giáo dục Pháp - Việt đợc mở rộng từ cấp tiểu học đến trung học, cao
đẳng và đại học, nhằm đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ phục vụ cho việc khai thác và
cai trị của Pháp.
Cho phép hàng chục tờ báo, tạp chí bằng chữ Quốc ngữ và tiếng Pháp hoạt
động, khuyến khích xuất bản các sách báo cổ vũ chủ trơng Pháp - Việt đề huề,
gieo rắc ảo tởng hòa bình và hợp tác giữa chúng với bọn bù nhìn.
Các trào lu t tởng, khoa học kĩ thuật, văn hóa nghệ thuật phơng tây du nhập
vào Việt Nam. Bên cạnh đó, chúng còn khuyến khích các hoạt động mê tín dị đoan
và tệ nạn xã hội.
Các yếu tố văn hóa truyền thống, văn hóa mới tiến bộ, ngoại lai, nô dịch cùng
tồn tại, đan xen và đấu tranh với nhau.
Nhận xét: Các chính sách .để phục vụ cho sự thống trị, khai thác, bóc lột của
chúng đối với VN và cả Đông dơng
VI. Những chuyển biến mới về kinh tế và xã hội Việt Nam
1. Chuyển biến về kinh tế
-Thực dân Pháp đã du nhập vào Việt Nam quan hệ sản xuất T bản chủ nghĩa
trong một chừng mực nhất định đan xen với quan hệ sản xuất phong kiến.
- Sự đầu t vốn và cá nhân tố kỹ thuật làm cho kinh tế của Pháp ở đông dơng có
bớc phát triển mới.
- Do chính sách kìm hãm của chủ nghĩa thực dân mà kinh tế VN phát triển mất
cân đối lạc hậu, nghèo mang nặng tính lệ thuộc vào kinh tế Pháp, là thi trờng độc
chiếm của t bản Pháp.
2. Chuyển biến về giai cấp xã hội

Công cuộc khai thác lần thứ hai của thực dân Pháp đã làm cho xã hội Việt Nam
có sự phân hoá sâu sắc, bên cạnh các giai cấp cũ (Địa chủ - phong kiến và nông dân)
đã xuất hiện các giai cấp mới (T sản, tiểu t sản và công nhân) với quyền lợi, địa vị và
thái độ chính trị khác nhau.
*. Giai cấp địa chủ - phong kiến
Một bộ phận đợc thực dân Pháp dung dỡng để làm chỗ dựa cho chúng, nên lực
lợng này thờng để tăng cờng cớp đoạt ruộng đất, bóc lột nhân dân.
Tuy vậy, vẫn có một bộ phận địa chủ, nhất là địa chủ vừa và nhỏ có tinh thần
yêu nớc, sẵn sàng tham gia các phong trào chống Pháp và tay sai.
* Giai cấp t sản
Mấy năm sau khi chiến tranh kết thúc, giai cấp t sản Việt Nam đợc hình thành;
họ phần lớn là những tiểu chủ trung gian làm thầu khoán, đại lí cho t bản Pháp, đã
tích luỹ vốn và đứng ra kinh doanh riêng trở thành t sản nh: Bạch Thái Bởi, Nguyễn
Hữu Thu, Trơng Văn Bền...
Giai cấp t sản Việt Nam tham gia nhiều lĩnh vực kinh doanh nh Công thơng
(Tiên Long Thơng đoàn (Huế), Hng Hiệp hội xã (Hà Nội), xởng chế xà phòng của
Trơng Văn Bền (Sài Gòn)), kinh doanh tiền tệ (Ngân hàng Việt Nam ở Nam Kì),
Nông nghiệp và khai mỏ (công ty của Bạch Thái Bởi, đồn điền cao su của Lê Phát
Vĩnh và Trần Văn Chơng).
Ngay khi vừa mới ra đời giai cấp t sản Việt Nam đã bị t bản Pháp chèn ép, kìm
hãm nên số lợng ít, thực lực kinh tế yếu, nặng về thơng nghiệp và sau một thời gian
phát triển thì bị phân hoá thành hai bộ phận:
T sản mại bản: Có quyền lợi gắn liền với đế quốc nên họ câu kết chặt chẽ với
thực dân Pháp.
T sản dân tộc: Kinh doanh độc lập, bị chèn ép. Họ có khuynh hớng dân tộc và
dân chủ và giữ một vai trò đáng kể trong phong trào dân tộc.
* Giai cấp tiểu t sản thành thị (Những ngời buôn bán nhỏ, viên chức, tri
thức, học sinh, sinh viên...)
Sau chiến tranh, giai cấp tiểu t sản phát triển nhảy vọt về số lợng; họ bị t bản
Pháp ráo riết chèn ép, khinh rẽ, bạc đãi, đời sống bấp bênh, dễ bị phá sản và thất

nghiệp.
Họ có tinh thần dân tộc, chống thực dân và tay sai. Đặc biệt bộ phận học sinh,
sinh viên, tri thức có điều kiện, khả năng tiếp xúc với các t tởng tiến bộ nên có tinh
thần hăng hái tham gia cách mạng.
* Giai cấp nông dân (90% dân số)
Bị đế quốc và phong kiến áp bức bóc lột nặng nề dẫn đến bần cùng hoá và phá
sản trên quy mô lớn. Một bộ phận trở thành tá điền cho địa chủ - phong kiến, một bộ
phận nhỏ rời bỏ làng quê vào làm việc trong các nhà máy, đồn điền, hầm mỏ của t
sản => Trở thành công nhân.
Họ có mâu thuẫn sâu sắc với đế quốc, phong kiến và sẵn sàng nỗi lên đấu tranh
giải phóng dân tộc.
*. Giai cấp công nhân
Giai cấp công nhân ngày càng phát triển. Trớc chiến tranh, giai công nhân Việt
Nam khoảng 10 vạn ngời, đến năm 1929 tăng lên đến 22 vạn.
Ngoài những đặc trng chung của giai cấp công nhân thế giới, giai cấp công
nhân Việt Nam còn có những nét riêng:
+ Có quan hệ gắn bó tự nhiên với giai cấp nông dân.
+ Chịu sự áp bức bóc lột nặng nề của đế quốc, phong kiến và t bản ngời Việt.
+ Kế thừa truyền thống bất khuất, anh hùng của dân tộc.
+ Sớm tiếp thu những ảnh hởng của phong trào cách mạng thế giới.
Là một giai cấp mới, nhng công nhân đã sớm trở thành một lực lợng chính trị
độc lập, thống nhất, tự giác và vơn lên nắm quyền lãnh đạo cách mạng Việt Nam đi
theo khuynh hớng tiến bộ.
Tóm lại, Từ sau chiến tranh thế giới thứ nhất đến cuối những năm 20 của thế kỉ
XX, Việt Nam có những chuyển biến quan trọng trên tất cả các lĩnh vực: kinh tế, xã
hội, văn hóa, giáo dục. Những mâu thuẫn trong xã hội Việt Nam ngày càng sâu sắc,
đặc biệt là mâu thuẫn giữa dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp và tay sai, đẩy tinh
thần cách mạng của đại bộ phận nhân dân Việt Nam lên một độ cao mới.
Câu hỏi và bài tập:
1. Dới tác động của đợt khai thác thuộc địa lần thứ hai của thực dân Pháp, tình

hình giai cấp của xã hội Việt Nam có gì thay đổi? (Đề thi tuyển sinh Đại học Quốc
gia Hà Nội năm 2001).
2. Thái độ của các giai cấp trong xã hội Việt Nam đối với sự thống trị của thực
dân Pháp và tay sai.
3. Trình bày chính sách đầu t khai thác thuộc địa lần thứ hai của Pháp và tác
động của nó đến tình hình kinh tế Việt Nam.