(Tóm tắt Luận án tiến sĩ) Phát triển khu công nghiệp theo hướng bền vững ở Thành phố Đà Nẵng

H C VI N CHÍNH TR QU C GIA H

CHÍ MINH

NGUY N CAO LU N

PH¸T TRIÓN C¸C KHU C¤NG NGHIÖP
THEO H¦íNG BÒN V÷NG ë THµNH PHè §µ N½NG

LU N ÁN TI N S
CHUYÊN NGÀNH: KINH T PHỄT TRI N

HÀ N I ậ 2016


H C VI N CHÍNH TR QU C GIA H

CHÍ MINH

NGUY N CAO LU N

PH¸T TRIÓN C¸C KHU C¤NG NGHIÖP
THEO H¦íNG BÒN V÷NG ë THµNH PHè §µ N½NG

LU N ÁN TI N S
CHUYÊN NGÀNH: KINH T PHỄT TRI N
Mã s : 62 31 01 05
Ng

ih

ng d n khoa h c: PGS. TS Lê Qu c Lý

HÀ N I - 2016


L I CAM OAN

Tôi xin cam đoan, b n lu n án này là công trình nghiên c u
c a riêng tôi. Các s li u, tài li u tham kh o và trính d n đ c s
d ng trong lu n án đ u nêu rõ ngu n g c và đ c ghi trong danh
m c tài li u tham kh o.

Tác gi

Nguy n Cao Lu n


M CL C
Trang
M
Ch

U........................................................................................................................ 1
ng 1: T NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C U V
CÔNG NGHI P THEO H

PHÁT TRI N KHU

NG B N V NG ............................................ 7

1.1. Các nghiên c u v mô hình phát tri n b n v ng các ngành, l nh v c ........... 7
1.2. Các nghiên c u th c ti n v phát tri n b n v ng các khu công nghi p
các n

c và Vi t Nam ................................................................................ 10

1.3. T ng h p nh ng v n đ đư nghiên c u và h

ng nghiên c u ti p theo c a

lu n án......................................................................................................... 18
Ch

ng 2: C

S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V PHÁT TRI N CÁC KHU CÔNG

NGHI P THEO H

NG B N V NG ...................................................... 22

2.1. M t s v n đ lý lu n chung v khu công nghi p..................................... 22
2.2. C s lý lu n nghiên c u phát tri n các khu công nghi p theo h ng b n v ng ....29
2.3. Kinh nghi m qu c t và trong n
h
Ch

c v phát tri n khu công nghi p theo

ng b n v ng và bài h c kinh nghi m cho thành ph

à N ng ......... 52

ng 3: TH C TR NG PHÁT TRI N CÁC KHU CÔNG NGHI P THEO
H

NG B N V NG

À N NG .................................... 61

THÀNH PH

3.1. Khái quát v các khu công nghi p và đi u ki n t nhiên, kinh t - xã h i
c a thành ph
nghi p theo h

à N ng có nh h

ng đ n phát tri n các khu công

ng b n v ng ................................................................... 61

3.2. Th c tr ng phát tri n các khu công nghi p theo h

thành

à N ng giai đo n 2001 – 2014 ....................................................... 66

ph
3.3.

ng b n v ng

ánh giá phát tri n khu công nghi p theo h

ng b n v ng

thành ph

à N ng theo các tiêu chí ........................................................................ 83
3.4. ánh giá chung v phát tri n các khu công nghi p
theo h
Ch

ng 4: PH

à N ng

ng b n v ng ............................................................................. 113

NG H

NG VÀ GI I PHÁP CH

CÔNG NGHI P THEO H

4.1. Quan đi m, đ nh h
thành ph

thành ph

Y U PHÁT TRI N CÁC KHU

NG B N V NG

THÀNH PH

À N NG ....125

ng và m c tiêu phát tri n các khu công nghi p

à N ng theo h

ng b n v ng ............................................. 125


4.2. Gi i pháp ch y u đ phát tri n các khu công nghi p theo h
v ng

thành ph

ng b n

à N ng .................................................................... 134

4.3. M t s ki n ngh ..................................................................................... 158
K T LU N ................................................................................................................ 160
DANH M C CÔNG TRÌNH KHOA H C C A TÁC GI

Cị LIểN QUAN

N

TÀI LU N ÁN..................................................................................................... 162
DANH M C TÀI LI U THAM KH O .................................................................... 163
PH L C.......................................................................................................... 171


DANH M C CÁC T

VI T T T TRONG LU N ÁN

BVMT
CNH, H H
DDI
DN
DVTS
FDI
GDP
GRDP
KCHT
KCN
KCNC

:
:
:
:

:
:
:
:
:
:
:

B o v môi tr ng
Công nghi p hóa, hi n đ i hóa
u t trong n c
Doanh nghi p
D ch v th y s n
u t tr c ti p n c ngoài
T ng s n ph m qu c n i
T ng s n ph m xã h i trên đ a bàn
K t c u h t ng
Khu công nghi p
Khu công ngh cao

KCX
KKT
MR
NSL
NSNN
ODA
PTBV
QCVN
SXKD
UBND

:
:
:
:
:
:
:
:
:
:

Khu ch xu t
Khu kinh t
M r ng
N ng su t lao đ ng
Ngân sách nhà n c
H tr phát tri n chính th c
Phát tri n b n v ng
Quy chu n Vi t Nam
S n xu t kinh doanh
y ban nhân dân


DANH M C CÁC B NG
Trang
B ng 2.1: Khung đánh giá phát tri n các KCN theo h

ng b n v ng .............. 46

B ng 3.1: M t s ch tiêu v tình hình phát tri n kinh t - xã h i ..................... 65
B ng 3.2: M c đ tham gia b o hi m c a công nhân t i các ............................ 71
B ng 3.3: V n đ u t trong n

à N ng tính

c vào các khu công nghi p

theo n m trong giai đo n 2003-2014. ................................................. 79
B ng 3.4: Th c tr ng ngu n v n đ u t n

c ngoài vào các khu công nghi p

t i à N ng (2006-2014) .................................................................... 80
B ng 3.5: Quy mô lao đ ng đư qua đào t o phân theo trình đ chuyên môn
k thu t giai đo n 2007 – 2014 .......................................................... 81
B ng 3.6: Quy mô di n tích các khu công nghi p
B ng 3.7: S l

ng các khu công nghi p

à N ng.......... 85

thành ph

các đ a ph

ng thu c Vùng kinh

t tr ng đi m mi n Trung phân chia theo di n tích ............................ 86

B ng 3.8: Tình hình cho thuê đ t t i các khu công nghi p

à N ng đ n

tháng 12/2014 ..................................................................................... 88
B ng 3.9: Quy mô và tình hình cho thuê đ t t i các đ a ph
nghi p

ng có khu công

Vùng kinh t tr ng đi m mi n Trung (Tính đ n tháng

12/2014) .............................................................................................. 89
B ng 3.10: Doanh thu, lao đ ng và n ng su t lao đ ng các khu công nghi p
à N ng ........................................................................................... 91
B ng 3.11: T ng doanh thu và n ng su t lao đ ng chung các khu công
nghi p
B ng 3.12:

à N ng qua các n m .......................................................... 92

óng góp c a các khu công nghi p vào t ng s n ph m xã h i

trên đ a bàn (GRDP) theo giá so sánh n m 2010 c a

à N ng

t 2000-2014 .............................................................................. 94
B ng 3.13: Giá tr n p ngân sách nhà n

c c a các doanh nghi p trong khu

công nghi p so v i giá tr thu ngân sách toàn thành ph

à N ng .... 97


B ng 3.14: Tình hình xu t nh p kh u c a các doanh nghi p trong khu công
nghi p giai đo n 2009 - 2014 ............................................................. 98
B ng 3.15: Thu nh p bình quân c a ng

i lao đ ng t i các khu công nghi p

qua các n m ........................................................................................ 99
B ng 3.16: M c đ đáp ng c a các d ch v xư h i đ i v i ng
t i các khu công nghi p

thành ph

à N ng ................................................ 102

B ng 3.17: Th c tr ng thay đ i v vi c làm tr
thành ph

i lao đ ng

c và sau khi b thu h i đ t

à N ng ........................................................................... 104

B ng 3.18: Quy mô bình quân m t d án đ ng kỦ đ u t trong khu công
nghi p

các đ a ph

ng thu c vùng kinh t tr ng đi m mi n

Trung (Tính đ n tháng 12/2014) ...................................................... 118
B ng 4.1: Ma tr n SWOT v phát tri n b n v ng các khu công nghi p
thành ph

à N ng ........................................................................... 127


DANH M C CÁC BI U
Bi u đ 3.1: T l khu công nghi p các đ a ph

Trang
ng trong vùng kinh t tr ng

đi m mi n Trung phân chia theo quy mô di n tích .................... 87
Bi u đ 3.2: Di n tích l p đ y các khu công nghi p

à N ng n m 2006 và

n m 2014 .................................................................................... 89
Bi u đ 3.3: Quy mô đ t có th cho thuê, đư cho thuê và t l l p đ y các đ a
ph

ng trong vùng kinh t tr ng đi m mi n Trung ................... 90

Bi u đ 3.4: Doanh thu và n ng su t lao đ ng qua các n m t i các khu công
nghi p

à N ng ....................................................................... 92

Bi u đ 3.5: M c đ tham gia liên k t s n xu t kinh doanh v i doanh nghi p
khác

các khu công nghi p ....................................................... 93

Bi u đ 3.6: Chuy n d ch c c u kinh t

à N ng giai đo n 2000 – 2014. 96

Bi u đ 3.7: T l các doanh nghi p trong khu công nghi p có h th ng x lý
n

c th i t p trung đ

c đ u n i v i h th ng x lỦ n

c th i c a

khu công nghi p ........................................................................ 108
Bi u đ 3.8: T l % doanh nghi p thay th nguyên v t li u đ u vào t o ra
ch t th i tái ch đ

c ................................................................ 110

Bi u đ 3.9: T l doanh nghi p phát sinh khí th i, ti ng n đ

c x lý đ t

Quy chu n Vi t Nam ................................................................ 111
Bi u đ 3.10: T l % doanh nghi p trong các khu công nghi p có di n tích
đ t tr ng cây xanh đ t m c t i thi u 15% tr lên .................... 113


1

M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài nghiên c u:
Khu công nghi p (KCN), khu ch xu t (KCX) hình thành và phát tri n g n
li n v i công cu c đ i m i, m c a n n kinh t , đ
bi u toàn qu c
tr

ng t i

di n n n kinh t , CNH, H H đ t n

ng ta đư ti p t c đ i m i m nh m và toàn
c và đ

c c th hoá b ng chi n l

và phát tri n kinh t - xã h i 1991-2000. Nhi u ch
là KCX Tân Thu n t i thành ph H Chí Minh đ
ng chi n l

c n đ nh

ng trình phát tri n kinh t - xã

c ra đ i trong đó có chính sách phát tri n các KCN, KCX.
nh h

ih iđ i

ng c ng s n Vi t Nam l n th VI (n m 1986). Ti p n i ch

ng phát tri n, đ n đ i h i VII,

h i đư đ

c kh i x

i tiên phong

c thành l p n m 1991.

c, quy ho ch phát tri n và phân b KCN, KCX đ

xác đ nh c th t i Ngh quy t

c

i h i VIII (n m 1996). "hình thành các KCN t p

trung (bao g m c KCX và khu công ngh cao (KCNC)), t o đ a bàn thu n l i cho
vi c xây d ng các c s công nghi p m i. Phát tri n m nh công nghi p nông thôn
và ven đô th .

các thành ph , th xã nâng c p, c i t o các c s công nghi p hi n

có, đ a các c s không có kh n ng x lý ô nhi m ra ngoài thành ph , h n ch vi c
xây d ng các KCN m i xen l n v i khu dân c " [53].
T i báo cáo chính tr
tr

i h i X n m 2006 m t l n n a kh ng đ nh ch

ng ti p t c phát tri n m t s khu kinh t m và đ c khu kinh t , nâng cao hi u

qu các KCN, KCX, đ ng th i nh n m nh ch tr

ng t ng tr

ng kinh t đi đôi v i

phát tri n b n v ng, trong đó có phát tri n b n v ng các KCN, KCX. Trong chi n
l

c phát tri n kinh t - xã h i 2011-2020 đư đ nh h

ng phát tri n KCN, KCX b n

v ng và theo chi u sâu và đ t ra m c tiêu đ n n m 2020 "...t t c các c m, KCN,
KCX có h th ng x lỦ n

c th i t p trung" [54].

Tr i qua h n 20 n m xây d ng và phát tri n (1991-2014), các KCN và KCX
n

c ta đư tr thành nhân t đ ng l c thúc đ y n n kinh t phát tri n theo h

CNH, H H. Tính đ n tháng 12/2014 c n

c đư có 295 KCN đ

ng

c thành l p. Có

212 KCN đư đi vào ho t đ ng và 83 KCN đang xây d ng c b n v i t ng di n tích
đ t t nhiên đ t 83.873 ha, trong đó di n tích đ t công nghi p có th cho thuê đ t


2

g n 55.549 ha, chi m kho ng 66% t ng di n tích đ t t nhiên [85]. Các KCN đ
thành l p trên 59 t nh, thành ph c a c n

c, đ

c phân b trên c s phát huy l i

th kinh t , ti m n ng c a các vùng kinh t tr ng đi m, c a các đ a ph
à N ng n m

Thành ph

12/2014 là 1,05 tri u ng

trung đi m c a c n

ng.

c, có dân s tính đ n tháng

i [42]. Tính đ n h t n m 2014, thành ph

à N ng đư có

6 KCN v i t ng di n tích s d ng là 1.167,1 ha. Các KCN đư thu hút đ
có v n đ u t n

c

c 88 d án

c ngoài còn hi u l c v i t ng v n đ ng kỦ đ t 933,533 tri u USD.

Trong khi đó, có 293 d án đ u t trong n
ký đ t 13.943,67 t đ ng [85]. Các KCN

c còn hi u l c v i t ng v n đ u t đ ng
à N ng đư góp ph n vào

thành ph

phát tri n kinh t - xã h i cho thành ph , vùng và c a c n
Tuy nhiên, tr

c.

c s c ép phát tri n ngày càng t ng, các KCN

thành ph

à

N ng c ng đang trong giai đo n t hoàn thi n mình cho phù h p v i tình hình th c
t , các KCN v n còn b c l m t s h n ch c n ph i đ
ph c trong th i gian t i, th hi n
- Ch t l
đ

c ti p t c nghiên c u, kh c

nh ng y u t thi u tính b n v ng nh sau:

ng công tác quy ho ch KCN và tri n khai th c hi n quy ho ch đư

c phê duy t ch a đáp ng đ

c yêu c u phát tri n. Các v n đ v đi u ch nh

quy ho ch, thành l p m i hay m r ng KCN

m t s đ a ph

ng đ

c th c hi n

khi ch a h i t đ y đ đi u ki n c n thi t, ch a t n d ng, khai thác có hi u qu nh t
ti m n ng c a đ a ph
trong t

ng, gây nh h

ng x u đ n kh n ng phát tri n các KCN

ng lai.
- Hàm l

ng công ngh , tính phù h p v ngành ngh trong c c u đ u t

ch a cao. Do các đ a ph

ng, các ch đ u t phát tri n k t c u h t ng các KCN

v n chú tr ng đ n t l l p đ y các KCN theo quan đi m có nhi u d án càng t t mà
ít chú tr ng đ n ngành ngh s n xu t, công ngh đ u t và môi tr

ch a gi i quy t đ

ng nên d n đ n

c các v n đ trong phát tri n các KCN nh hàm l

ng công

ngh trong các d án KCN còn th p, quy mô đ u t trung bình cho m t d án còn
nh , ch a th hi n tính liên k t trong cùng m t KCN c ng nh tính liên k t gi a các
KCN c a đ a ph

ng trong vùng. Còn xu t hi n các KCN h n t p gi a nhi u ngành

ngh ho t đ ng, ch a có s chuyên môn hoá cao, ch a quan tâm đ n công ngh
thân thi n v i môi tr

ng.


3

- Công tác b i th

ng, gi i phóng m t b ng, xây d ng k t c u h t ng g p

nhi u tr ng i, ch ng chéo quy ho ch, quy ho ch treo và k t c u h t ng ngoài hàng
rào KCN ch a phát tri n.
- Các v n đ v qu n lý và b o v môi tr

ng trong và ngoài hàng rào KCN

ch a tuân th đúng quy đ nh v pháp lu t môi tr

ng. Môi tr

không khí, ch t th i r n và ch t th i nguy h i ch a đ
ti m n nguy c ô nhi m môi tr

c, môi tr

ng

c th c hi n đúng quy trình,

ng.

- Các v n đ v thu nh p c a ng

i lao đ ng, nhà

trình phúc l i xã h i khác và v n đ an sinh xã h i
đ u t th a đáng, gây nh h

ng n

cho công nhân, các công

các KCN ch a nh n đ

cs

ng x u đ n đ i s ng v t ch t và tinh th n c a ng

i

lao đ ng vv...
Trên đây là nh ng v n đ h t s c c p bách, nh h
v ng các KCN trong t

ng lai c a thành ph

ng đ n s phát tri n b n

à N ng, c n ph i đ

và xây d ng các chính sách, gi i pháp đ m b o cho các KCN

c nghiên c u

thành ph

à N ng

phát tri n b n v ng. Theo đó, tác gi đư l a ch n đ tài "Phát tri n các khu công
nghi p theo h

ng b n v ng

thành ph

à N ng" làm lu n án ti n s c a mình.

2. M c tiêu và nhi m v nghiên c u c a đ tài
2.1. M c tiêu nghiên c u
ánh giá th c tr ng phát tri n các khu công nghi p

thành ph

à N ng và

đ xu t nh ng gi i pháp ch y u nh m phát tri n các khu công nghi p theo h
b n v ng

thành ph

ng

à N ng trong th i gian t i.

2.2. Nhi m v nghiên c u
đ tđ

c m c tiêu trên, lu n án s th c hi n các nhi m v nghiên c u sau:

- Xây d ng khung lý thuy t đánh giá s phát tri n KCN v các m t theo
h

ng b n v ng.
- Nghiên c u kinh nghi m c a m t s qu c gia trên th gi i và các đ a

ph

ng trong n

c v phát tri n KCN theo h

phát tri n KCN theo h

ng b n v ng

thành ph

ng b n v ng đ rút ra bài h c cho
à N ng.

- Phân tích th c tr ng phát tri n KCN theo h

ng b n v ng

thành ph

à

N ng trên c s khung lý thuy t đư xây d ng. Qua đó, ch ra nh ng nhân t thi u tính
b n v ng trong phát tri n KCN thành ph

à N ng cùng các nguyên nhân c a nó.

4

xu t quan đi m, đ nh h

KCN

à N ng theo h

thành ph
3.

it

3.1.
it
N ng đư đ

ng và gi i pháp ch y u nh m phát tri n các
ng b n v ng.

ng và ph m vi nghiên c u

it

ng nghiên c u:

ng nghiên c u c a lu n án là quá trình phát tri n các KCN t i
c Th t

à

ng Chính ph phê duy t và các KCN do UBND thành ph

phê duy t ho t đ ng theo quan đi m PTBV. Theo đó, phát tri n các KCN theo
h

ng b n v ng đ

c xác đ nh d a trên ba tr c t chính đó là: b n v ng v kinh t

đ

c th hi n qua m t s ch tiêu hi u qu v t ng tr

KCN, đóng góp c a KCN đ i v i đ a ph
h i và môi tr

ng; b n v ng v xã h i đ

lao đ ng, thu nh p c a ng
các KCN là ng

i đ a ph

đ ng c a KCN đ n môi tr

ng kinh t c a b n thân

ng và vùng và tác đ ng lan t a đ n xã
c đánh giá trên giác đ ch t l

i lao đ ng và s l

ng ngu n

ng lao đ ng tham gia làm vi c t i

ng, b n v ng v môi tr

ng đ

c đánh giá d a trên tác

ng t nhiên c bên trong l n bên ngoài hàng rào KCN.

3.2. Ph m vi nghiên c u:
- Không gian: Lu n án nghiên c u các KCN trong ph m vi

thành ph

à

N ng, bao g m 6 KCN. Ngoài ra lu n án còn nghiên c u và so sánh v i các KCN
Vùng kinh t tr ng đi m mi n Trung, Vùng kinh t tr ng đi m B c B và Vùng
kinh t tr ng đi m phía Nam cùng v i m t s đ a ph
trong n

c nh thành ph H Chí Minh,

ng phát tri n KCN n i b t

ng Nai...

- Th i gian: Lu n án s nghiên c u trong giai đo n 2001 – 2014 và gi i pháp
phát tri n KCN theo h

ng b n v ng đ n n m 2020 và t m nhìn đ n n m 2030.

- N i dung: Phát tri n các KCN đ

c xem xét nh m t ch nh th bao g m v

trí, quy mô di n tích, vai trò trong phát tri n kinh t - xã h i thành ph
ng

i lao đ ng đang làm vi c trong các KCN, ng

i dân đ a ph

à N ng,

ng xung quanh

KCN, các nhà đ u t th c p có ho t đ ng đ u t trong KCN, s n xu t kinh doanh
và cung ng d ch v trong KCN, các doanh nghi p ho t đ ng trong KCN, các công
ty đ u t phát tri n h t ng KCN, Ban qu n lý các KCN và Ch xu t. Cùng v i ho t
đ ng qu n lỦ nhà n

c c a chính quy n thành ph

ch th nêu trên đ

c xem xét đánh giá nh nh ng đóng góp vào phát tri n các

KCN theo h

ng b n v ng.

à N ng, các ho t đ ng c a các


5

4. Ph
Ph

ng pháp nghiên c u c a lu n án

ng pháp lu n chung c a lu n án d a trên c s v n d ng ph

lu n duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s . Lu n án đ

ng pháp

c nghiên c u trên c s

đi u tra, kh o sát th c ti n t đó t ng k t và đ a ra các gi i pháp phát tri n h p lý.
C th nh sau:
- Ph

ng pháp h th ng hóa: Ph

ng pháp này đ

c s d ng trong ph n t ng

quan tình hình nghiên c u liên quan đ n phát tri n các KCN theo h

ng b n v ng. H

th ng hoá các v n b n chính sách v phát tri n các KCN, nh t là các quy đ nh có tác
đ ng tr c ti p và gián ti p đ n phát tri n các KCN theo h

ng b n v ng. T đó đ a ra

các phân tích, nh n đ nh v tác đ ng c a các chính sách t i PTBV các KCN.
- Ph

ng pháp phân tích, th ng kê và so sánh: Ph

ng pháp này s d ng m t

s tiêu chí ph n ánh s PTBV các KCN đ đánh giá th c tr ng phát tri n các KCN
theo h

ng b n v ng theo các tiêu chí đánh giá, phân tích th c tr ng các nhân t tác

đ ng đ n phát tri n các KCN theo h
- Ph
s đ

ng b n v ng.

ng pháp đi u tra, kh o sát: Vi c đi u tra, kh o sát th c t c a lu n án

c th c hi n đ i v i các cá nhân và t ch c đó là: Ng

vi c t i các KCN

i lao đ ng đang làm

à N ng và các DN ho t đ ng trong các KCN làm c

thành ph

s đ phân tích th c ti n. Lu n án ti n hành đi u tra, kh o sát b ng cách phát phi u
đi u tra tr c ti p đ n 360 lao đ ng đang làm vi c và 58 DN đang ho t đ ng t i các
KCN

thành ph

300 phi u c a ng

à N ng. S phi u đi u tra thu v đ s d ng phân tích d li u là
i lao đ ng và 50 phi u c a DN. S d ng ph n m m SPSS đ

t ng h p và x lý s li u, sau đó ti n hành phân tích đánh giá k t qu đi u tra.
- Ph

ng pháp t ng k t kinh nghi m: Ph

ng pháp này nh m nghiên c u,

phát hi n nh ng nhân t đi n hình, phát hi n b n ch t và quy lu t, rút ra bài h c
kinh nghi m liên quan đ n phát tri n các KCN theo h
vào phát tri n các KCN

à N ng. Ph

kinh nghi m qu c t và trong n
- Ph

c s d ng

c v phát tri n các KCN theo h

ng pháp d báo: Ph

hình phát tri n các KCN theo h

ng pháp này đ

ng b n v ng đ v n d ng

ng pháp này đ

n i dung v

ng b n v ng.

c s d ng nh m d báo tình

ng b n v ng t nay đ n n m 2020, trong đó có

nêu lên nh ng c h i và thách th c mà các KCN g p ph i trong quá trình phát tri n.


6

Ngoài ra trong quá trình nghiên c u s s d ng m t s ph

ng pháp khác

phù h p v i n i dung và yêu c u.
5. óng góp m i c a lu n án
Nghiên c u này là tài li u t ng h p v phát tri n các KCN theo h
v ng

thành ph

ng b n

à N ng, trong đó:

* V lý lu n:
- Làm rõ khái ni m và n i hàm c a phát tri n các KCN theo h
trên c s ti p thu nh ng công trình nghiên c u tr

ng b n v ng

c đó.

- B sung và hoàn thi n h th ng các tiêu chí đánh giá PTBV các KCN.
- Xác đ nh và làm rõ các nhân t tác đ ng đ n PTBV các KCN.
* V th c ti n:
- Rút ra m t s bài h c kinh nghi m cho vi c v n d ng vào phát tri n các
KCN theo h

ng b n v ng

thành ph

à N ng.

- Phân tích, làm rõ th c tr ng v n i dung phát tri n các KCN
à N ng theo h

ng b n v ng và th c tr ng v các nhân t

- ánh giá m c đ phát tri n các KCN theo h
N ng theo các tiêu chí.

ng.

ng b n v ng

ánh giá chung nh ng m t đ t đ

kém và nguyên nhân c a nó trong phát tri n các KCN theo h
ph

nh h

thành ph

thành ph

à

c, nh ng h n ch , y u
ng b n v ng

thành

à N ng.
-

xu t các gi i pháp và ki n ngh nh m phát tri n các KCN

à N ng theo h

thành ph

ng b n v ng đ n n m 2020 và t m nhìn đ n 2030.

6. K t c u c a lu n án
Ngoài ph n m đ u, k t lu n, danh m c tài li u tham kh o và ph l c, lu n
án g m 4 ch

ng, 13 ti t.

7

Ch

ng 1

T NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C U V PHÁT TRI N
KHU CÔNG NGHI P THEO H

NG B N V NG

Trong nh ng n m qua, k t sau khi ban hành đ nh h
tri n b n v ng

Vi t Nam hay còn g i là ch

n m 2004. Vi t Nam đư đ t đ
t , xã h i và môi tr

ng Chi n l

c phát

ng trình Ngh s 21 c a Vi t Nam

c nh ng thành t u đáng k trên c 3 tr c t v kinh

ng c a PTBV. Quá trình th c hi n PTBV, các nguyên t c và

m c tiêu PTBV qu c t đư đ

c c th hóa phù h p v i đi u ki n c th c a Vi t

Nam, trên c s l ng ghép vào trong chi n l

c, quy ho ch, k ho ch phát tri n

kinh t - xã h i c a qu c gia, c a các B , ngành và c a t ng đ a ph

ng d a trên s

k t h p hài hòa các m c tiêu c a c ba m t kinh t , xã h i và môi tr

ng.

Xét
PTBV đ

ph m vi t ng th n n kinh t , vùng lãnh th , ngành hay đ a ph
c xem nh là m c tiêu cu i cùng c a quá trình phát tri n.

công trình nghiên c u v PTBV

ng.

ư có nhi u

nhi u góc đ khác nhau. Vì v y, đ đánh giá t ng

quát v tình hình nghiên c u PTBV, trong ph m vi ch

ng này, nghiên c u sinh s

t p trung xem xét đánh giá v PTBV qua các công trình nghiên c u v mô hình
PTBV
n

các ngành, l nh v c; các nghiên c u v th c ti n PTBV các KCN

các

c và Vi t Nam.
1.1. CÁC NGHIÊN C U V

MÔ HÌNH PHÁT TRI N B N V NG CÁC

NGÀNH, L NH V C
n nay, đư có nhi u công trình nghiên khoa h c trong n
nghiên c u v PTBV.

c bi t là sau khi Vi t Nam ban hành ch

c và qu c t

ng trình Ngh s

21 qu c gia, đư có khá nhi u bài vi t, mô hình đánh giá quá trình PTBV trong n n
kinh t . Th hi n qua các nghiên c u sau: “Phát tri n b n v ng ngành công nghi p”

c a

H u Hào [22] đư đánh giá v tình hình PTBV ngành công nghi p thông qua

th c tr ng phát tri n công nghi p giai đo n 2000-2005, các ch tiêu ch y u trong
s n xu t công nghi p đ t đ

c trong c n

nghi p vào GDP và tình hình b o v môi tr

c, nh ng đóng góp c a ngành công
ng công nghi p. Nghiên c u đư nêu ra

quá trình phát tri n c n ph i th c hi n nh ng quy t đ nh nh Q

64/2003/Q -Ttg


8

c a Th t

ng Chính ph ;

án “H n ch và gi m d n vi c s d ng hóa ch t đ c

h i, các bao bì làm t các v t li u khó phân h y trong công nghi p, thay th b ng
các nguyên v t li u thân thi n v i môi tr

ng hay ch

s ch h n trong công nghi p trong khuôn kh ch
M ch trong l nh v c môi tr

ng” do Chính ph

ng trình “Áp d ng s n xu t

ng trình h p tác Vi t Nam –
an M ch tài tr ;

án t ng c

an
ng

ch t th i r n t i các KCN, ch m lo trách nhi m xã h i trong phát tri n KCN. Trong
nghiên c u còn xây d ng đ nh h

ng chi n l

c PTBV công nghi p, trong đó có

nêu “Phát tri n công nghi p đi đôi v i b o v môi tr
qu n lý và b o v môi tr

ng, th c hi n t t công tác

ng, đ u t m i và c i t o h th ng x lỦ môi tr

ng; chú

tr ng các gi i pháp s n xu t s ch h n; nghiên c u hình thành và phát tri n ngành
công nghi p môi tr
v i môi tr

ng, u tiên áp d ng công ngh s ch và công ngh thân thi n

ng”. [22, tr.17]

Công trình nghiên c u “Nghiên c u t ng k t mô hình PTBV

Vi t Nam” do

Nguy n Ng c Sinh làm ch biên [21] đư đ a ra mô hình s n xu t s ch h n trong
phát tri n công nghi p c a các DN tiêu bi u nh Công ty Xuân Hòa, Hà N i; Công
ty c ph n Gi y R ng

ông, Khánh Hòa; Công ty D t Vi t Th ng, thành ph H

chí Minh và Công ty c ph n Th y S n Cà Mau. Theo đó, các công ty đ u đ a ra
mô hình s n xu t chính, t quy trình đó xây d ng các gi i pháp mang tính kh thi
đ a vào s n xu t nh gi i pháp ti t ki m n
li u và n ng l

ng,… t đó công ty s ti t ki m đ

nh gi m tiêu hao nhiêu li u, đi n, n
tr

c, ti t ki m hóa ch t, ti t ki m nhiên

ng nh gi m l

ng n

c nh ng kho n chi phí đáng k

c, d u FO và t ng c

c th i, gi m t i l

ng các l i ích v môi

ng COD, gi m ch t th i r n,… Nh

v y mô hình s n xu t s ch h n này có Ủ ngh a l n v v n đ b o v môi tr

ng

trong ho t đ ng s n xu t công nghi p.
Trong nghiên c u này còn đ c p đ n mô hình PTBV c a thành ph . S
PTBV c a thành ph c n đ t đ

c ba m c tiêu c b n nh sau:

- Thành ph PTBV v kinh t : th hi n

quá trình t ng tr

ng liên t c, n

đ nh, lâu dài các ch tiêu kinh t theo th i gian.
- Thành ph PTBV v tài nguyên và môi tr

ng: th hi n

vi c s d ng tài

nguyên m t cách h p lỦ, đ m b o s b o t n đa d ng sinh h c, không có nh ng tác


9

đ ng tiêu c c đ n môi tr
d ng tài nguyên không v

ng. B n v ng v tài nguyên và môi tr

ng là vi c s

t quá kh n ng t ph c h i c a nó.

- Thành ph phát tri n v v n hóa xư h i: th hi n mang l i nh ng l i ích lâu
dài cho xã h i nh t o công n vi c làm cho ng
m c s ng cho ng

i lao đ ng, góp ph n nâng cao

n đ nh c a xã h i, đ ng th i b o t n các giá tr v n

i dân và s

hóa [21, tr.178].
Theo mô hình này, c n xây d ng các nguyên t c c b n c a PTBV thành ph
g m: (i) khai thác s d ng h p lý các ngu n tài nguyên, (ii) BVMT và gi m thi u
ch t th i, (iii) phát tri n đô th g n v i vi c b o t n tính đa d ng, (iv) phát tri n
thành ph ph i phù h p v i quy ho ch t ng th phát tri n kinh t - xã h i, (v) chia
s l i ích v i c ng đ ng dân c đô th , (vi) khuy n khích s tham gia c a c ng đ ng
dân c đô th , (vii) th
đô th và các đ i t
th c môi tr

ng xuyên trao đ i, tham kh o ý ki n v i c ng đ ng dân c
ng liên quan, (viii) chú tr ng vi c đào t o và nâng cao nh n

ng và (ix) th

ng xuyên ti n hành công tác nghiên c u khoa h c và

công ngh . Ngoài ra, mô hình còn xây d ng các ch tiêu đánh giá s PTBV c a
thành ph trên ba tiêu chí kinh t , xã h i và môi tr

ng và đ

c áp d ng đánh giá

t i ba thành ph là à N ng, thành ph H Chí Minh và C n Th .
M t s mô hình PTBV đi n hình khác đư đ

c nghiên c u t ng k t nh : mô

hình PTBV trong nông nghi p, mô hình PTBV quy mô làng xã, mô hình PTBV
c ng đ ng, mô hình PTBV l u v c sông cùng v i kh n ng m r ng vi c áp d ng
mô hình theo quy mô l n h n.
Báo cáo qu c gia t i H i Ngh c p cao c a Liên H p Qu c v PTBV
(RIO+20), [33] v “Th c hi n phát tri n b n v ng
Nam đư đánh giá t ng k t 20 n m th c hi n PTBV
th c hi n đ nh h

ng chi n l

c PTBV

Vi t Nam” c a Chính ph Vi t
Vi t Nam và sau g n 10 n m

Vi t Nam. Báo cáo đư ch ra nh ng thách

th c mà Vi t Nam g p ph i khi theo đu i m c tiêu PTBV n n kinh t và xây d ng
đ nh h

ng “t ng tr

ng xanh” đ th c hi n m c tiêu trên.

giám sát và đánh giá

PTBV Vi t Nam giai đo n 2011-2020, trong báo cáo đư xây d ng h th ng các ch

tiêu g m 10 ch tiêu v kinh t , 10 ch tiêu v xã h i, 7 ch tiêu v môi tr

ng và 3

ch tiêu t ng h p trên nguyên t c l ng ghép, liên k t các ch tiêu trên nh GDP
xanh, ch s phát tri n con ng

i (HDI) và ch s b n v ng môi tr

ng.


10

1.2. CÁC NGHIÊN C U TH C TI N V PHÁT TRI N B N V NG CÁC
KHU CÔNG NGHI P

CỄC N

C VÀ VI T NAM

1.2.1. Các nghiên c u đánh giá th c tr ng vƠ đ xu t gi i pháp phát
tri n b n v ng các khu công nghi p

các n

c

Công trình nghiên c u “ Implementing industrial ecology Planning for ecoindustrial parks in the USA” (L p k ho ch sinh thái công nghi p cho các khu sinh
thái công ngh c a Hoa K ) c a D.Gibbs và P.Deutz [89] cho r ng m c dù nh n

đ

c s đ ng thu n r ng rãi c a v n đ PTBV trong các di n đàn qu c t nh ng

trên th c t , vi c đ t đ

c m c tiêu v k ch b n "win – win – win" v các m t phát

tri n kinh t , xã h i và môi tr

ng v n là m t v n đ nan gi i, khó đ t đ

mãn cùng lúc c ba m c tiêu trên. Nh ng ng

c s th a

i ng h phát tri n v công nghi p

sinh thái cho r ng vi c d ch chuy n chu i s n xu t công nghi p t m t đ
đ n h th ng khép kín s đ t đ

ng th ng

c m c tiêu trên. Nh ng n m g n đây, các khái

ni m v ch ra t công nghi p sinh thái đư đ

c s d ng đ xây d ng các KCN nh m

nâng cao n ng l c c nh tranh c a các DN, gi m rác th i và ô nhi m môi tr

ng, t o

vi c làm và c i thi n đi u ki n làm vi c. Trong nghiên c u này t p trung nghiên c u
phát tri n các KCN d

i góc đ kinh t và môi tr

ng, m i liên h l n nhau gi a

hai y u t này mà ch a nh n m nh đ n các v n đ xã h i trong quan đi m PTBV.
Tác ph m "The application of industrial ecology principles and planning
guidelines for the development of eco-industrial parks: an Australia case study"
( ng d ng các nguyên t c sinh thái công nghi p và h

ng d n l p k ho ch phát

tri n các khu sinh thái công ngh : m t mô hình nghiên c u c a Úc) c a B.H.
Roberts Elsevier [87] đư đ a ra quan ni m m i trong PTBV KCN theo h

ng phát

tri n KCN sinh thái v i các tiêu chí c th và minh ch ng trong đi u ki n c a
Australia. M c dù KCN sinh thái v n còn đ
nhi u DN, chính quy n đ a ph

c xem là khái ni m m i m đ i v i

ng và c c ng đ ng c a n

KCN truy n th ng, KCN sinh thái đ

c này. T

ng t nh

c thi t k cho phép các DN chia s chung

c s h t ng đ thúc đ y s n xu t và gi m chi phí đ c bi t là gi m các chi phí liên
quan đ n các ngu n tài nguyên không th tái t o, ti t ki m tiêu hao nguyên nhiên
v t li u.


11

Park, Joon and Ahn, Kun-hyuck. How did immigrant workers change
residential area near industrial estate in Korea? (Ng
thay đ i khu dân c g n các KCN
nghiên c u t i Wongok

i lao đ ng nh p c đư làm

Hàn Qu c nh th nào?) [90] đư ti n hành

Ansan, m t thành ph công nghi p đi n hình c a Hàn

Qu c. Tác gi ch ra s t ng lên nhanh chóng các gi y phép xây d ng cho Wongok
k t n m 1998, đ ng th i là s t ng lên c a dòng ng

i nh p c t i KCN. S gia

t ng nhanh chóng dân c trong khu v c bu c Wongok ph i m r ng khu dân c ,
kéo theo s phát tri n bùng n nhà

cho ng

i nh p c , các d ch v m i c ng b t

đ u phát tri n. Các khu v c xung quanh KCN c ng phát tri n n ng đ ng h n, cùng
v i đó là s phát tri n đa d ng các lo i hình v n hóa, Ủ th c b n s c v n hóa c a
c ng đ ng đ

c thi t l p. V n đ ô nhi m môi tr

ng c ng đư đ

c đ t ra và x lý

b ng cách khuy n khích các DN trong KCN c i ti n công ngh s n xu t v a nâng
cao n ng su t v a gi m ô nhi m môi tr
ch

ng. H p tác gi a các b , ngành kéo theo

ng trình qu c gia chuy n đ i các KCN thành các KCN sinh thái.
Vi c phát tri n s n xu t trong các KCN s có tác đ ng lan t a thúc đ y s

phát tri n c a các vùng lân c n và c a toàn b n n kinh t qu c dân. Th c t đư
ch ng minh s thành công trong phát tri n các KCN c a nhi u n

c và vùng lãnh

th trên th gi i nh : Trung Qu c, Malaysia, Thái Lan,… Thái Lan đư đ a ra các
ph

ng án quy ho ch KCN theo mô hình PTBV b ng chính sách u đưi khác nhau

theo t ng vùng. Các KCN c a Thái Lan đ

c chia thành 3 vùng. Vùng I g m th đô

B ng C c và 5 t nh lân c n; vùng II g m 12 t nh ti p theo và vùng III g m 58 t nh
còn l i. Các u đưi tài chính đ
nghi p không đ

c t p trung ch y u cho vùng III. Nhi u ngành công

c phép đ u t vào vùng I mà ch đ

c phép đ u t vào vùng II và

III. Ví d nh ngành s n xu t các s n ph m t cao su, s , kính, ceramic, ch t o
d ng c . Ngành s n xu t th c n gia súc, d u th c v t, n

c u ng, đ

ng n, may

m c,… đây là nh ng ngành s n xu t s n ph m s d ng nhi u lao đ ng, d gây ô
nhi m môi tr

ng, s d ng nhi u s n ph m nông nghi p làm nguyên li u đ u vào

ph i đ

vùng III, t c đ t xa B ng C c và 5 t nh lân c n.

cđ t

M c dù có nhi u đi m khác bi t nh ng v m t chính sách, các mô hình trên
đ u có m t đi m chung là chính sách thu hút đ u t . Các KCN, KCX, KKT n u
đ

c xây d ng nh ng không thu hút ho c thu hút ít DN tham gia đ u t đ u đ

xem là th t b i.

c


12

1.2.2. Các nghiên c u đánh giá th c tr ng vƠ đ xu t gi i pháp phát
tri n b n v ng các khu công nghi p

c n

c vƠ các đ a ph

ng

1.2.2.1. Các nghiên c u d a trên các tiêu chí đ phân tích, đánh giá c th
Công trình nghiên c u: “ ánh giá hi u qu s d ng đ t
công nghi p vùng đ ng b ng sông H ng” do Hoàng S

các KCN, c m

ng làm ch nhi m đ tài

[56]. Theo đó, tác gi đư t p trung làm rõ m t s v n đ ch y u nh : (i) Nêu lên
quan ni m làm th nào đ có th s d ng đ t m t cách có hi u qu

các KCN Vi t

Nam, t đó xây d ng b tiêu chí đánh giá hi u qu s d ng đ t t i KCN, CCN vùng
đ ng b ng sông H ng; (ii)
H ng theo các ph

ánh giá hi u qu s d ng đ t vùng đ ng b ng sông

ng pháp khác nhau, t đó ch ra nh ng h n ch trong s d ng

đ t t i các KCN trên các m t quy ho ch, chính sách áp d ng, s ph i h p trong
qu n lỦ… (iii)

xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu s d ng đ t

các

KCN vùng đ ng b ng sông H ng.

Nghiên c u “ nh h

ng c a chính sách phát tri n KCN t i PTBV

Vi t

Nam” do Ngô Th ng L i làm ch biên [20] có đ c p đ n chính sách phát tri n
KCN trên c n

c, đ n s PTBV các KCN, n i dung nghiên c u t p trung vào các

v n đ nh th c tr ng phát tri n v s l

ng các KCN quá nhanh,

tính đ n PTBV, lâu dài, v n đ ô nhi m môi tr

t nh ng ch a

ng t i các KCN ch a đ

c quan

tâm đúng m c. Trong nghiên c u này, nhóm tác gi đư xây d ng các tiêu chí đánh
giá PTBV các KCN

Vi t Nam trên 3 góc đ kinh t , xã h i và môi tr

ng, qua đó

tác gi đư đ xu t các gi i pháp chính sách nh m đ m b o cho s PTBV trên ph m
vi c n

c.
M t s nghiên c u v PTBV các KCN

góc đ vùng và đ a ph

đó, các tác gi đ a ra quan ni m v PTBV các KCN là b o đ m s t ng tr
t

ng. Theo
ng kinh

n đ nh, có hi u qu ngày càng cao trong b n thân các KCN, phát tri n hài hòa

v i các m t xã h i và b o v môi tr

ng.

c xem xét trên hai góc đ : (i) B o

đ m duy trì b n v ng và hi u qu trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh và d ch v
c a b n thân các KCN; (ii) Tác đ ng lan t a tích c c c a KCN đ n các ho t đ ng
kinh t - xã h i c a ngành, đ a ph

ng khu v c có KCN. Ngoài ra, các tác gi c ng

xây d ng các tiêu chí đánh giá PTBV d a trên ba tr c t v kinh t , xã h i và môi

13

tr

ng đ phân tích th c tr ng phát tri n và đ xu t các gi i pháp PTBV theo các

nhóm v kinh t , xã h i và môi tr

ng trong tác ph m “Phát tri n các khu công

nghi p vùng kinh t tr ng đi m B c B theo h
H

ng b n v ng” c a V Thành

ng [64] và “Phát tri n b n v ng các khu công nghi p trên đ a bàn t nh Thái

Nguyên” c a Phan M nh C

ng [43].

1.2.2.2. Các nghiên c u d a trên cách ti p c n t ng h p các v n đ c a
phát tri n b n v ng
Có nhi u công trình nghiên c u v KCN xét trên góc đ t ng th n n kinh t ,
đư phân tích, đánh giá th c tr ng phát tri n các KCN, các nghiên c u đư có nh ng
đánh giá sâu s c và nêu lên đ

c nh ng đ c tr ng c b n, t n t i

các KCN, các

DN trong KCN hi n nay c ng nh nh ng chính sách và th c tr ng công tác qu n lý
nhà n

c đ i v i các KCN

Vi t Nam. C th nh sau:

Trong K y u 20 n m xây d ng và phát tri n KCN, KCX, KKT
(1991 – 2011) do B K ho ch và

Vi t Nam

u t t ch c t i Hà N i ngày 17/2/2012 [26].

Có 30 bài vi t nghiên c u các n i dung v phát tri n các KCN, KCX, KKT trong đó
có các nghiên c u: “V n đ quy ho ch xây d ng nhà

cho ng

i lao đ ng và phát

tri n đô th g n v i KCN, KCX” c a B Xây d ng; “T ng c

ng th c hi n ch c

n ng qu n lỦ nhà n
Th

c v lao đ ng trong các KCN, KCX” c a B Lao đ ng –

ng binh và Xư h i; “M t s suy ngh v phát tri n KCN c a Vi t Nam t kinh

nghi m c a C ng hòa Liên bang

c” c a Lê Tân C

ng. N i dung c a bài vi t t p

trung vào các mô hình phát tri n KCNC t i các thành ph c a C ng hòa Liên bang

c

g m khu công ngh khoa h c Berlin Adlershof, Trung tâm công ngh Potsdam và
Thung l ng Silicon Saxony. Trong đó có đ c p đ n: (i) v quy ho ch đ u t ph i g n
v trí g n đ
ph

ng giao thông (đ

ng b cao t c, đ

ng s t, hàng không và h th ng

ng ti n v n t i công c ng); (ii) v mô hình t ch c ho t đ ng d a trên nguyên t c

h p l c, liên k t h p tác ch t ch và h tr l n nhau gi a 4 kh i: qu n lý và phát tri n
h t ng; nghiên c u và phát tri n; nghiên c u c b n và giáo d c; s n xu t và d ch v ;
(iii) chính sách v đ u t và u đưi đ u t .

c không có quy đ nh pháp lu t riêng v

đ u t , c quan qu n lý riêng v đ u t và c ng không phân bi t đ i x v quy n l i và
ngh a v gi a các DN trong n

c và DN n

c ngoài trong ho t đ ng đ u t và kinh


14

doanh t i

c. T đó rút ra m t s kinh nghi m c a C ng hòa Liên bang

c mà Vi t

Nam có th nghiên c u áp d ng trong th c ti n qu n lý KCN.
Trong k y u H i th o qu c gia “15 n m xây d ng và phát tri n các khu công
nghi p, khu ch xu t

Vi t Nam” [23]. H i th o có 66 bài vi t nêu lên nh ng v n đ

chung v xây d ng và phát tri n KCN, KCX
bài vi t “Bàn v vai trò thúc đ y t ng tr
KCN, KCX

Vi t Nam, trong đó n i b t có nh ng

ng và phát tri n theo h

ng b n v ng c a các

Vi t Nam c a Lê H u Ngh a [23, tr.11]; “Khu công nghi p, khu ch

xu t, nhân t đ ng l c thúc đ y quá trình chuy n d ch c c u kinh t qu c dân” c a
Nguy n Sinh Cúc [23, tr.60]; “Xây d ng và phát tri n KCN v i v n đ xã h i và b o
v môi tr

ng” c a Nguy n

ình H

ng [23, tr.172];… các nghiên c u này ch y u

đánh giá th c tr ng c a quá trình phát tri n nh chuy n d ch c c u kinh t qu c dân,
các v n đ lao đ ng vi c làm, m t s v n đ xã h i khác và b o v môi tr

ng và đ

xu t các gi i pháp phát tri n các KCN, KCX các giai đo n sau.
M t s công trình nghiên c u có phân tích v v n đ lao đ ng, vi c làm,
c a công nhân trong các KCN, nh ng khó kh n, v

nhà

ng m c mà đ i ng

công nhân lao đ ng ph i đ i m t h ng ngày, các v n đ v lao đ ng, vi c làm đ i
v i ng

i dân đ a ph

ng b m t đ t s n xu t do phát tri n KCN… đư đ

c đ a ra

phân tích và đ a ra các gi i pháp kh c ph c m t cách hi u qu trên c s đ c thù
c a m i đ a ph

ng. Các nghiên c u đi n hình nh : “B c Ninh phát tri n các

KCN đô th và m t s gi i pháp t o vi c làm cho ng
Quy t [23,tr.372]; “Các KCN thành ph

i lao đ ng” c a V

c

à N ng v n đ lao đ ng – vi c làm –

nhà ” c a Nguy n Th Thanh H ng [23,tr.410]; “Nhà

cho ng

i lao đ ng trong

các KCN B c Ninh” c a Bùi Hoàng Mai [69]; “Phát tri n KCN v i v n đ lao

đ ng – vi c làm

Vi t Nam” c a Nguy n H u D ng [45]; “Xây d ng và áp d ng

chính sách an toàn lao đ ng và đào t o ngh cho ng

i lao đ ng t i các khu s n

xu t t p trung: Kinh nghi m qu c t và bài h c cho Vi t Nam” c a Tr n Th Thu
H

ng [63]; “Tình hình vi c làm và đ i s ng c a công nhân lao đ ng trong các

KCN, KKT t nh Bình

nh” c a Bích Ng c [70].

Bài vi t c a Lam Giang v “D ch v ti n ích KCN: còn nhi u kho ng tr ng”
[60]

t nh Bà R a – V ng Tàu đư t p trung khai thác v các d ch v xã h i ph c v


15

cho ng

i lao đ ng còn khá th p. Bài vi t nêu rõ đi m y u c a các KCN hi n nay là

thi u các d ch v ti n ích ph c v đ i s ng v n hóa tinh th n c a ng

Các d ch v ph c v còn quá ít so v i s l
đ t ra cho chính quy n đ a ph

i lao đ ng.

ng l n lao đ ng t i các KCN. i u này

ng c n có nh ng chính sách và gi i pháp c p bách

v a kh c ph c nh ng h n ch tr
nâng cao đ i s ng tinh th n cho ng

c m t v a đ nh h

ng lâu dài đ c i thi n và

i lao đ ng t i KCN.

Ngoài ra, m t s nghiên c u nh m tìm ra các gi i pháp đ m b o các v n đ xã
h i khác trong quá trình ho t đ ng c a các KCN, g m có các nghiên c u: Lê Xuân
Bá “C ch , chính sách thu hút đ u t c a các thành ph n kinh t vào l nh v c xây
d ng nhà

cho công nhân t i các KCN, KCX” [1]; Hoàng Hà, Ngô Th ng L i và V

Thành H

ng, “Gi i pháp gi i quy t vi c làm, nhà , đ m b o đ i s ng cho ng

i

lao đ ng nh m phát tri n các KCN t nh H ng Yên trong quá trình CNH, H H” [61].
Trong cu n sách chuyên kh o “Tác đ ng xã h i vùng c a khu công nghi p
Vi t Nam” do Nguy n Bình Giang làm ch biên [59]. N i dung ch y u phân tích
tác đ ng nhi u m t v xã h i đ i v i các KCN
vi c làm và ngh nghi p c a ng
c a ng

i dân đ a ph

Vi t Nam. Nh ng tác đ ng đó là

i lao đ ng t i các KCN, thu nh p và m c s ng

ng ch u tác đ ng tr c ti p và gián ti p, tác đ ng v m t nhân

kh u h c thông qua quá trình di c lao đ ng t i các KCN, t đó nh h

ng đ n c

c u dân s , c h i tiêu dùng các d ch v công c ng trên c hai m t tích c c và tiêu
c c, tác đ ng đ n quá trình đô th hóa và KCHT, an ninh tr t t , an toàn xã h i, môi
tr

ng v n hóa và các giá tr truy n th ng khác.
Trong nghiên c u “KCN Tân T o h

ng t i s phát tri n b n v ng” c a

Thái V n M n [23, tr.446] đư xây d ng mô hình phát tri n KCN Tân T o theo

ph

ng châm “S phát tri n c a các nhà đ u t c ng chính là s phát tri n c a

KCN Tân T o”. Tác gi đư ch ra nh ng đi m b t c p trong quá trình đ u t phát
tri n KCN mang tính đ c l p, không có s g n k t v i các khu v c khác nh nhà
cho công nhân, trung tâm vui ch i gi i trí, khu tái đ nh c … mà c n ph i xây d ng
mô hình phát tri n theo h

ng xây d ng d án KCN g n v i phát tri n khu đô th

hoàn ch nh đ h n ch nh ng đi m b t c p trên.
M t s công trình nghiên c u v l nh v c môi tr

ng trong phát tri n các

KCN, t p trung vào phân tích, đánh giá th c tr ng v n đ ô nhi m môi tr

ng c


16

bên trong l n bên ngoài KCN, đ xu t các h
h n ch và kh c ph c ô nhi m môi tr

ng h

ng gi i pháp chính nh m đ m b o
ng t i PTBV c a các KCN, các

nghiên c u đi n hình nh : “Nghiên c u đ xu t c ch , chính sách và m t s gi i
pháp nh m h tr xây d ng h th ng x lý n

c th i t p trung t i các KCN, KCX

trong th i gian t i” c a Tr n Ng c H ng; “V n đ x lý ch t th i công nghi p đ m
b o môi tr

ng cho các KCN t nh

ng Nai” c a Phan V n H t [23, tr 477]; “Khu

công nghi p, khu ch xu t v i v n đ b o v môi tr

ng và các tác đ ng v m t xã

h i” c a Chu Thái Thành [23, tr.206].
Trong bài vi t v “Khu công nghi p v i v n đ b o v môi tr

ng và các tác

đ ng v m t xã h i” c a Ch V n Ch ng [23, tr.343] đư phân tích hi n tr ng phát sinh
ch t th i r n công nghi p t i các KCN, KCX đ c bi t là t i các Vùng kinh t tr ng
đi m chi m t tr ng l n trong khi đó tình hình qu n lý ch t th i r n công nghi p còn
g p nhi u nan gi i, c ch chính sách qu n lý còn nhi u b t c p, m t s v n đ xã h i
nh ti n l

ng, ti n th

ng, chính sách nhà cho công nhân, ch đ đ n bù, gi i phóng

m t b ng và n đ nh đ i s ng cho ng

i dân b thu h i đ t còn nhi u tr ng i, ch a tr

thành đ ng l c kích thích s phát tri n các KCN theo h

ng b n v ng.

Tác ph m “Khu công nghi p sinh thái m t mô hình cho phát tri n b n v ng
Vi t Nam” c a Nguy n Cao Lãnh [66]. Tác gi đư cung c p nh ng khái ni m c
b n nh t v KCN sinh thái và các ch d n c ng nh nh ng nguyên t c c b n đ xây
d ng và phát tri n kh ng ho ng công nghi p sinh thái

Vi t Nam. Phân tích nh ng

c c u ch c n ng và các lo i hình kh ng ho ng công nghi p sinh thái trên c s
tham kh o m t s KCN sinh thái trên th gi i.
Trong “Báo cáo môi tr
tr

ng v môi tr

môi tr

ng qu c gia n m 2009” c a B Tài nguyên và Môi

ng KCN Vi t Nam [29], đã t p trung phân tích tình hình ô nhi m

ng Vi t Nam đ i v i các vùng trên c n

c trên các lo i ô nhi m n

c th i,

ô nhi m ch t th i r n và ô nhi m không khí. Theo đó, các ngu n gây ô nhi m đư
mang đ n tác h i l n cho đ i s ng c a ng

i dân xung quanh KCN, ng

i dân ph i

gánh ch u h u qu n ng n nh b nh t t, s n xu t nông nghi p đình đ n, đ t đai ô
nhi m,…Báo cáo c ng đ xu t các gi i pháp kh c ph c tình tr ng ô nhi m môi
tr

ng KCN, trong đó có nh n m nh đ n vi c hoàn thi n c c u t ch c h th ng

qu n lỦ môi tr
c

ng các KCN và b sung các v n b n v th ch , chính sách và t ng

ng th c thi pháp lu t v b o v môi tr

ng KCN.