Kỹ năng vẽ biểu đồ cho học sinh

TRỈÅÌNG THPT CHU VÀN AN
ÂÃƯ TI SẠNG KIÃÚN KINH NGHIÃÛM
MÄN HC : ÂËA L
Giạo viãn thỉûc hiãûn : T ráưn T hë Th u
TÃN ÂÃƯ TI : PHỈÅNG PHẠP RN LUÛN K NÀNG
V BIÃØU ÂÄƯ CHO HC SINH BÁÛC THPT
I- ÂÀÛT VÁÚN ÂÃƯ :
Trong cạc nh trỉåìng phäø thäng hiãûn nay táút c
cạc män hc âãưu cọ táưm quan trng nháút âënh m
chụng ta khäng thãø xem nhẻ báút cỉï mäüt män hc
no v trong nhỉỵng bäü män hãút sỉïc quan trng âọ l
bäü män âëa lê. Âáy l män hc nghiãn cỉïu vãư thiãn
nhiãn, âáút nỉåïc, con ngỉåìi v cạc hat âäüng kinh tãú
x häüi ca con ngỉåìi trãn bãư màût trại âáút.
Trong âọ chỉång trçnh âëa lê åí trỉåìng THPT ch
úu nghiãn cỉïu vãư nhỉỵng váún âãư âëa lê kinh tãú - x
häüi (cạc nhán täú tạc âäüng tåïi sỉû phạt triãøn kinh tãú -
x häüi, âỉåìng läúi, cạch thỉïc täø chỉïc sn xút ca
cạc bäü pháûn lnh thäø trãn bãư màût trại âáút).
Thỉåìng nhỉỵng kiãún thỉïc âëa l kinh tãú - x häüi
cọ liãn quan ráút nhiãưu tåïi cạc bng säú liãûu v nhỉỵng
bng bng säú liãûu âọ thỉåìng âỉåüc biãøu hiãûn dỉåïi
dảng cạc biãøu âäư, båíi vç viãûc ghi nháûn kiãún thỉïc
bàòng hçnh nh s dãù dng hån so våïi viãûc ghi nháûn
bàòng nhỉỵng con säú, chênh vç thãú viãûc chuøn tỉì dỉỵ
liãûu säú sang dỉỵ liãûu hçnh nh (biãøu âäư) l ráút cáưn
thiãút. Nhỉ váûy hc âëa lê kinh tãú - x häüi gàõn liãưn
våïi viãûc thỉåìng xun tiãúp cáûn våïi cạc bng säú liãûu
v cạc biãøu âäư. Váûy thç : Mún hc täút âëa lê kinh tãú
- x häüi thç hc sinh phi nàõm vỉỵng nhỉỵng kiãún thỉïc
v phi cọ k nàng vãư biãøu âäư.

Tuy nhiãn: Thỉûc tãú trong chỉång trçnh (sạch giạo
khoa) män âëa lê åí cạc trỉåìng phäø thäng thç khäng cọ
mäüt tiãút hc no hỉåïng dáùn cho hc sinh mäüt cạch
củ thãø vãư âàûc âiãøm, tênh cháút v cạch sỉí dủng cạc
loải biãøu âäư, m chè cọ mäüt säú bi thỉûc hnh giåïi
thiãûu så lỉåüc cạch v mäüt säú loải biãøu âäư âãø minh
ha, båíi váûy chỉa thãø giụp hc sinh nàõm vỉỵng
âỉåüc cạc k nàng vãư biãøu âäư âỉåüc.
1
Qua thỉûc tãú täi nháûn tháúy ràòng : Âa säú cạc em
cn ráút må häư vãư cạch sỉí dủng biãøu âäư, ráút lụng
tụng trong viãûc lỉûa chn biãøu âäư cho ph håüp våïi
näüi dung cáưn phn ạnh.
Xút phạt tỉì nhỉỵng l do trãn, täi mảnh dản âỉa
ra mäüt sạng kiãún vãư ''Phỉång phạp rn k nàng v
biãøu âäư cho hc sinh''.
Phỉång phạp ny cọ thãø thỉûc hiãûn läưng ghẹp
trong cạc tiãút hc, tiãút thỉûc hnh hồûc cạc bøi
ngoải khọa.
II- NÄÜI DUNG :
Phỉång phạp ny âỉåüc chia ra thnh hai pháưn :
Pháưn I : L thuút : Gäưm cạc näüi dung sau :
1- Cạc loải biãøu âäư thỉåìng sỉí dủng trong bäü
män âëa lê.
2- nghéa cạc loải biãøu âäư.
3- Phán loải cạc âäúi tỉåüng âëa lê cáưn phn ạnh
(Trãn biãøu âäư) v cạch lỉûa chn biãøu âäư.
4- Cạch v biãøu âäư.
Pháưn II : Bi táûp :
1- Bi táûp rn luûn ké nàng lỉûa chn biãøu âäư

thêch håüp.
2- Bi táûp rn luûn k nàng v biãøu âäư.
A- CHØN BË :
1- Giạo viãn :
Láûp sàơn mäüt bng thäúng kã cạc loải biãøu âäư
thỉåìng âỉåüc sỉí dủng trong bäü män âëa lê.
- Chøn bë sàơn mäüt säú dảng bi táûp biãøu âäư cå
bn.
2- Hc sinh :
- Säø tay ghi chẹp v sỉu táưm cạc lai bi táûp vãư
biãøu âäư.
B- TIÃÚN HNH :
PHÁƯN I : L THUÚT :
1- Cạc loải biãøu âäư thỉåìng âỉåüc sỉí dủng
trong bäü män âëa lê:
* Bỉåïc 1 : Giạo viãn täø chỉïc cho hc sinh tỉû
thäúng kã cạc loải biãøu âäư thỉåìng âỉåüc sỉí dủng
trong bäü män âëa l bàòng sỉû hiãøu biãút ca mçnh.
2
* Bỉåïc 2 : Giạo viãn nháûn xẹt, bäø sung, sau âọ treo
bng thäúng kã sàơn theo hãû thäúng tỉì cạc dảng biãøu
âäư âån gin âãún phỉïc tảp (Bng phủ lủc I)
* Bỉåïc 3 : Hc sinh theo máùu (Láûp bng ghi vo
säø tay)
2- nghéa cạc loải biãøu âäư :
* Bỉåïc 1: Cho hc sinh phán têch âàûc âiãøm,
nghéa tỉìng loải biãøu âäư theo nhỉỵng näüi dung sau :
- Mäùi loải biãøu âäư âọ thỉåìng dng âãø phn ạnh
trong nhỉỵng trỉåìng håüp no ? (hồûc phn ạnh nhỉỵng
âäúi tỉåüng âëa lê cọ tênh cháút nhỉ thãú no ?)

* Bỉåïc 2 : Giạo viãn nháûn xẹt bäø sung v giụp hc
sinh rụt ra nghéa ca tỉìng loải biãøu âäư âọ (nhỉ
trong phủ lủc II)
3- Phán loải cạc âäúi tỉåüng âëa lê cáưn phn
ạnh v cạch lỉûa chn biãøu âäư :
* Phán loải :
* Bỉåïc 1: Cho hc sinh nãu cạc âäúi tỉåüng âëa lê
cáưn phn ạnh gäưm nhỉỵng loải no ?
* Bỉåïc 2: Giạo viãn giụp hc sinh nháûn biãút 3 loải
ch úu nhỉ sau :
a. Nhỉỵng âäúi tỉåüng âëa lê cọ tênh âäüng thại phạt
triãøn.
b. Nhỉỵng âäúi tỉåüng âëa lê mang tênh so sạnh.
c. Nhỉỵng âäúi tỉåüng âëa lê mang tênh cå cáúu.
Lỉu cho hc sinh : Cạc âäúi tỉåüng âëa lê cọ ráút
nhiãưu dảng cáưn phn ạnh, cho nãn khäng cọ mäüt quy
tàõc nháút âënh cho táút c cạc loải biãøu âäư, m phi
ty thüc vo näüi dung v säú liãûu củ thãø âãø m ra
loải biãøu âäư thêch håüp.
* Cạch lỉûa chn biãøu âäư :
a. Nãúu âäúi tỉåüng âëa lê mang tênh cháút âäüng thại
phạt triãøn thç lỉûa chn mäüt trong hai loải biãøu âäư
âỉåìng hồûc cäüt (âån, nhọm)
+ Nãúu : Cọ nhiãưu säú liãûu thç dng biãøu âäư
âỉåìng (vê dủ : nhiãưu âäúi tỉåüng âëa lê hồûc nhiãưu
mäúc thåìi gian)
+ Nãúu : Cọ êt säú liãûu thç dng biãøu âäư cäüt âån
hồûc cäüt hnọm.
3
b. Nóỳu õọỳi tổồỹng õởa lờ mang tờnh chỏỳt so saùnh

thỗ duỡng bióứu õọử cọỹt õồn hoỷc cọỹt nhoùm.
+ Nóỳu : Caùc õọỳi tổồỹng õởa lờ ồớ daỷng õồn leợ thỗ
duỡng cọỹt õồn.
+ Nóỳu : Caùc õọỳi tổồỹng õởa lyù mang tờnh chỏỳt
nhoùm (coù mọỳi quan hóỷ theo nhoùm)
c. Nóỳu õọỳi tổồỹng õởa lờ mang tờnh cồ cỏỳu :
+ Nóỳu cồ cỏỳu õồn giaớn (ờt thaỡnh phỏửn) hoỷc
muọỳn thóứ hióỷn cồ cỏỳu theo giaù trở tuyóỷt õọỳi thỗ duỡng
bióứu õọử cọỹt chọửng.
+ Nóỳu cồ cỏỳu phổùc taỷp (nhióửu thaỡnh phỏửn) maỡ
dióựn bióỳn qua ờt nm (tổỡ 3-4 nm trồớ xuọỳng) thỗ duỡng
bióứu õọử troỡn.
+ Nóỳu cồ cỏỳu coù sổỷ chuyóứn bióỳn qua nhióửu nm
( tổỡ 4,5 nm trồớ lón) thỗ duỡng bióứu õọử mióửn.
4. Caùch veợ mọỹt sọỳ loaỷi bióứu õọử cồ baớn :
a. Bióứu õọử õổồỡng :
* Bổồùc 1 : Lỏỷp 1 hóỷ truỷc toỹa õọỹ.
+ Truỷc hoaỡnh : Thổồỡng thóứ hióỷn cuọứi thồỡi gian,
õởa õióứm ...... (Khoaớng caùch thồỡi gian phaới chờnh xaùc)
+ Truỷc tung : Thóứ hióỷn thổồùc õo giaù trở theo õồn vở
tờnh (Khung thổồùc õo naỡy bao giồỡ cuợng phaới lồùn hồn sọỳ
lióỷu lồùn nhỏỳt)
* Bổồùc 2 : Tỗm caùc õióứm giao giổợa caùc giaù trở trón
truỷc tung vaỡ truỷc hoaỡnh bũng caùc õổồỡng gioùng vuọng
goùc.
* Bổồùc 3 : Nọỳi caùc õióứm giao õaợ tỗm õổồỹc laỷi
thaỡnh nhổợng õổồỡng bióứu dióựn.
b. Bióứu õọử cọỹt :
* Bổồùc 1 : Lỏỷp hóỷ truỷc toaỷ õọỹ tổồng tổỷ nhổ
caùch veợ bióứu õọử õổồỡng.

* Bổồùc 2 : Thóứ hióỷn giaù trở caùc õọỳi tổồỹng õởa lờ
theo cọỹt (Tuyỡ theo nọỹi dung maỡ thóứ hióỷn bũng cọỹt
õồn, nhoùm, chọửng)
c. Bióứu õọử troỡn :
* Bổồùc 1 : Veợ mọỹt hỗnh troỡn baùn kờnh bỏỳt kyỡ
(hoỷc theo quy ổồùc)
* Bổồùc 2 : Thóứ hióỷn tố lóỷ cuớa tổỡng nọỹi dung theo
chióửu kim õọửng họử, õỏửu tión tổỡ tia 12 giồỡ.
4
( Tố lóỷ cuớa sọỳ lióỷu so vồùi goùc cuớa tổỡng voỡng
troỡn : 1% =3.6
o
; 1/4 voỡng = 25%)
Lổu yù : Mọựi nọỹi dung phaới coù mọỹt kờ hióỷu rióng,
nóỳu coù nhióửu bióứu õọử dióựn taớ sổỷ tang giaớm cuớa
mọỹt nọỹi dung qua nhióửu nm thỗ phaới giổợ nguyón kờ
hióỷu theo quy ổồùc chung)
b. Bióứu õọử mióửn : (Bióứu õọử mióửn theo giaù trở
tuyóỷt õọỳi hoỷc tổồng õọỳi)
* Bổồùc 1 : Veợ mọỹt hỗnh chổợ nhỏỷt
+ Caỷnh doỹc hỗnh vuọng thóứ hióỷn thổồùc õo giaù trở
theo õồn vở tờnh (õồn vở laỡ tuyóỷt õọỳi hoỷc tổồng õọỳi)
+ Caỷnh ngang (chióửu daỡi) thóứ hióỷn chuọứi thồỡi gian
(lổu yù khoaớng caùch thồỡi gian phaới chờnh xaùc)
* Bổồùc 2 : Thóứ hióỷn giaù trở cuớa caùc nọỹi dung theo
caùc õổồỡng ranh giồùi giổợa caùc mióửn.
(Nóỳu bióứu õọử theo giaù trở tuyóỷt õọỳi seợ mióửn
trọỳng, theo giaù trở tổồng õọỳi seợ khọng coù mióửn trọỳng)
PHệN II : BAèI TP :
1. Baỡi tỏỷp reỡn luyóỷn kyợ nng lổỷa choỹn bióứu

õọử :
* Bổồùc 1 : Giaùo vión chuỏứn bở mọỹt sọỳ daỷng baỡi
tỏỷp bióứu õọử cồ baớn (Vờ duỷ : Nhổ baớng phuỷ luỷc III)
* Bổồùc 2 : Giaùo vión hổồùng dỏựn hoỹc sinh caùch lổỷa
choỹn phaới qua 2 bổồùc:
* Bổồùc 2.1 : - Hoỹc sinh phaới phỏn tờch õọỳi tổồỹng
õởa lờ cỏửn phaớn aùnh thuọỹc loaỷi naỡo trong 3 loaỷi nóu
trón.
* Bổồùc 2.2 : Tióỳp tuỷc phỏn tờch xem thuọỹc daỷng
cuỷ thóứ naỡo trong 3 loaỷi õoù.
Vờ duỷ : - Thuọỹc loaỷi õọỹng thaùi phaùt trióứn.
- Daỷng cuỷ thóứ : Nhióửu õọỳi tổồỹng vaỡ mọỳc thồỡi
gian, hay ờt.....
* Bổồùc 2.3 : Tỗm ra hai loaỷi bióứu õọử thờch hồỹp.
* Bổồùc 3: Cho hoỹc sinh thổỷc haỡnh mọỹt ọỳ baỡi tỏỷp
cuỷ thóứ (Theo baớng phuỷ luỷc III)
Vờ duỷ baỡi tỏỷp 1 :
- ọỳi tổồỹng õởa lyù cỏửn phaớn aùnh laỡ : Sọỳ dỏn cuớa
nổồùc ta qua caùc nm thuọỹc loaỷi õọỹng thaùi phaùt
trióứn.
- Daỷng cuỷ thóứ : ất õọỳi tổồỹng õởa lờ ( chố coù 1)
5