Bài giảng CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA NGUYỄN MINH CHÂU

NGUYỄN MINH CHÂU

GV : MINH TRUNG


I. TIỂU DẪN
1. Tác giả :

- Nguyễn Minh Châu ( 1930 – 1989 ), quê ở
Quỳnh Lưu, Nghệ An.
- Là nhà văn quân đội, từng công tác ở nhiều
nơi, sau chiến tranh ông về công tác tại Tạp chí
Văn nghệ Quân đội.
- Tác

phẩm chính :


Cửa
Sông
1967

Những vùng trời
khác nhau

1972

1970

Người đàn bà
trên chuyến tàu

tốc hành

Nguyễn Minh Châu

Chiếc
thuyền
ngoài

1983

1985

xa

1987


Nguyễn Minh Châu là cây bút tiên phong
của VHVN thời kỳ đổi mới. Ông “thuộc
trong số những nhà văn mở đường tinh anh
và tài năng nhất của VH ta hiện nay”.
(Nguyên Ngọc).
Năm 2000 : ông được Nhà nước tặng
giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ
thuật.


2. Tác phẩm :

-Bố cục : 3 đoạn

+ “… chiếc thuyền lướt vó đã biến mất” : 2 phát hiện của
người nghệ sĩ nhiếp ảnh.
+ “… chiếc thuyền đang chống chọi với sóng gió giữa phá” :
câu chuyện của người đàn bà làng chài ở tòa án huyện.
+ “… hòa lẫn trong đám đông” : tấm ảnh được chọn cho bộ
lịch “Thuyền và biển”.


a.Tóm tắt tác phẩm :

Phát hiện 1

Nhiếp ảnh Phùng

Phát hiện 2
Không đồng ý.
Trình bày lý do

Người đàn bà
nên ly hôn
Người đàn bà

Đẩu

Màu hồng hồng của
Ánh sương mai
Phùng

Người đàn bà nghèo khổ
lam lũ bước ra

II. ĐỌC HIỂU :
1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh :
a. Phát hiện 1 :
Bức tranh ấy là : “một cảnh đất trời cho”

Bức tranh
mực tàu của
một danh
họa thời cổ

Từ đường nét đến
ánh sáng đều hài
hòa và đẹp, một
vẻ đẹp đơn giản
và toàn bích

=>Một cảnh tượng tuyệt đẹp, một bức họa diệu kỳ của thiên
nhiên và cuộc sống, là “quà tặng quý hiếm của hóa công”


Người nghệ sĩ cảm thấy :
-Trong trái tim như có cái gì bóp thắt lại.

- Bản thân cái đẹp chính là đạo đức.

Hạnh phúc khi bắt gặp cái
đẹp, hạnh phúc của sự
khám phá và sáng tạo.

Bắt gặp cái đẹp, người nghệ
só thấy mình như bắt gặp
được cái tận Thiện, tận Mó;
thấy tâm hồn mình như được
thanh lọc.


Bối rối

Bóp thắt vào

Bản thân cái đẹp
chính là đạo đức.

Đơn giản nhưng toàn bích


b. Phát hiện 2:
- Cảnh tượng người đàn ông đánh đập
vợ mình dã man

Mày chết
chođiông
Chúng
màyđi
chết
chonhờ
ông
+ “dùng chiếc thắt lưng quật

nhờngười đàn bà.”
tới tấp vào lưng
+ vừa đánh vừa nguyền rủa
bằng cái giọng rên rỉ đau đớn:

- Người đàn bà cam chịu nhẫn nhục,
không kêu, không chống trả, cũng
không chạy trốn.


* Thái độ của người nghệ sĩ:
Kinh ngạc đến hụt hẫng“kinh ngạc đến
mức, trong mấy phút đầu, tôi cứ đứng há
mồm ra mà nhìn” → “ vứt máy ảnh” chạy
nhào tới”.
=>Không ngờ đằng sau cái đẹp lại có cái xấu.

Tiểu kết:
Cần có khoảng cách để chiêm ngưỡng vẻ
đẹp của nghệ thuật nhưng nếu muốn khám
phá bí ẩn bên trong cuộc đời thì phải tiếp cận
với đời và sống cùng cuộc đời


Nếu đảo 2
phát hiện này
lại có được
không ?

Bản chất thực của đời sống

cái vỏ bọc bên ngoài

Đừng nhầm lẫn hiện tượng với bản chất, giữa hình thức
bên ngoài với nội dung bên trong không phải bao giờ cũng
thống nhất. Đừng đánh giá con người, sự vật ở dáng vẻ bên
ngoài, phải phát hiện ra bản chất thực sau vẻ ngoài đẹp đẽ của
hiện tượng.




?. “Nhà văn không có quyền nhìn sự vật
một cách đơn giản mà nhà văn cần phấn
đấu để ……………… vào các tầng
nghĩa sâu của lịch sử”
A. ®­a vÎ ®Ñp cña cuéc ®êi
B.
B ®µo xíi b¶n chÊt con ng­êi
C. ®­a c¸i ¸c, c¸i xÊu
D. ®­a c¸i ch©n, c¸i thiÖn


2. Câu chuyện của người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện :
a. Thái độ người đàn bà khi Đẩu đề nghị chị nên ly hôn
- Người đàn bà kiên quyết không bỏ chồng :
“con lạy quý tòa… quý tòa bắt tội con cũng
được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ
nó”

Người chồng
là chỗ dựa
quan trọng
trong
cuộc đời
nhất là
khi
biển động

Chị không thể
một mình nuôi
những đứa con

Cũng có lúc
vợ chồng
con cái
hòa thuận,
vui vẻ


b. Thái độ người đàn bà khi kể về chồng
ĐÈu
Phïng
Th»ng Ph¸c
Ng­êi
®µn bµ
hµng chµi

Ng­êi
®µn «ng

vò phu

Ng­êi
chồng

Thñ ph¹m
g©y
®au khæ
N¹n nh©n
cña
hoµn c¶nh

Ph¶i
lªn ¸n,
®Êu
tranh
иng
c¶m th«ng,
chia sÎ

Người đàn ông ấy vốn là “một anh con trai cục tính nhưng
hiền lành lắm”, “không bao giờ đánh đập vợ”
Chị sinh con
nhiều quá Nghèo khổ

Người đàn ông
không biết uống rượu

ĐÁNH
VỢ

Hạt ngọc ẩn


?

Tại sao người
đàn bà lại đề
nghị chồng
lên bờ hãy
đánh?

Tại sao người
đàn bà vái
con rồi khóc?

Tại sao người
đàn bà lại thay
đổi cách xưng hô
với Đẩu và
Phùng?

Vì sợ tổn thương
đến tâm hồn con trẻ.

Đau đớn, lo sợ khi thường xuyên
chứng kiến cảnh cha con coi nhau
như kẻ thù. Xấu hổ, nhục nhã vì
thấy người khác thương hại mình.

Cảm nhận tấm lòng tốt của họ
-> Chị tâm sự về cuộc đời mình.


Người đàn bà

Đối với chồng

Đối với con

Đối với phùng

Vị tha

Giàu đức
hy sinh

Sâu sắc,
trải đời


Người đàn bà hàng chài

Vẻ bề ngoài

Tâm hồn bên trong

Xấu, thô kệch

Vị tha, giàu đức hi sinh

Lam lũ, rách rưới

Chắt chiu hạnh phúc

Cam chịu đáng thương

Sâu sắc, trải đời


c.Thái độ của chánh án Đẩu :
-Thái độ giận dữ khi nói về người
đàn ông vũ phu.
-Rất ngạc nhiên khi nghe người
đàn bà nhất quyết không chịu bỏ
chồng.
-Trong đầu vị Bao Công có “một
cái gì vừa mới vỡ ra” khi nghe
người đàn bà tâm sự về gia cảnh
=> cả luật pháp và lòng tốt đều
phải được đặt vào hoàn cảnh cụ
thể, không thể áp dụng với mọi đối
tượng.
=> Phải có cái nhìn đa diện, đa chiều về cuộc sống, không
thể nhìn người, nhìn đời một phía, không thể nhìn vào hiện
tượng để đánh giá bản chất.


Ng­êi
®µn bµ

hµng chµi

Ng­êi
®µn «ng
vò phu

ĐÈu

Phïng

Th»ng
Ph¸c

Phải có cái nhìn đa diện, nhiều chiều


3. Tấm ảnh được chọn :
Tấm ảnh được treo
ở nhiều nơi, nhất là trong
các gia đình sành nghệ thuật
-> đó là một tấm ảnh đẹp,
có giá trị nghệ thuật cao.

“cái màu hồng hồng của ánh
sương mai…”

Người đàn bà nghèo khổ
bước ra khỏi bức tranh…”

Biểu tượng của nghệ thuật.

Hiện thân của đời thực.


3. Tấm ảnh được chọn :
Tấm ảnh được treo
ở nhiều nơi, nhất là trong
các gia đình sành nghệ thuật
-> đó là một tấm ảnh đẹp,
có giá trị nghệ thuật cao.

Biểu tượng của nghệ thuật.

Hiện thân của đời thực.

=> Nghệ thuật chân chính không thể tách rời cuộc sống


4.Nghệ thuật
a. Xây dựng cốt truyện : hấp dẫn.
b. Nghệ thuật trần thuật ::sinh động.
c. Khắc hoạ nhân vật : sắc sảo.
d. Ngôn ngữ:: linh hoạt và sáng tạo phù hợp
đặc điểm, tính cách của từng nhân vật


III.TNG KT
1.Nội dung:
- Từ câu chuyện về một bức ảnh nghệ thuật và sự thật cuộc
đời đằng sau bức ảnh, Chic thuyn ngoi xa mang đến

một bài học đúng đắn về cách nhìn nhận cuộc sống và
con người: một cách nhìn đa diện, nhiều chiều, phát hiện
ra bản chất thật đằng sau vẻ bề ngoài của hiện tượng.
2.Nghệ thuật:
- Cách khắc hoạ nhân vật, xây dựng cốt truyện sinh
động, hấp dẫn.
- Cách sử dụng ngôn ngữ rất linh hoạt, sáng tạo đã góp
phần làm nổi bật tư tưởng chủ đề của tác phẩm.