Thuoc dieu tri phongđại học y hà nội

15/09/2016

THUỐC ĐIỀU TRỊ
PHONG

Bộ môn Dược lý
Đại học Y Hà Nội

MỤC TIÊU HỌC TẬP
Sau khi học xong bài này học viên phải:
1. Trình bày được đặc điểm tác dụng, tác dụng không
mong muốn và áp dụng điều trị của các thuốc điều
trị phong: dapson, rifampicin, clofazimin.
2. Trình bày được các nguyên tắc khi sử dụng thuốc
điều trị phong.

2

1


15/09/2016

NỘI DUNG
ĐẠI CƯƠNG

CÁC THUỐC ĐIỀU TRỊ PHONG

NGUYÊN TẮC DÙNG THUỐC ĐIỂU TRỊ PHONG

3

ĐẠI CƢƠNG
 Bệnh phong: Bệnh nhiễm khuẩn do trực khuẩn phong gây ra

• Không di truyền
• Tổn thương chính ở da, dây thần kinh ngoại biên
• Điều trị sớm và đúng: khỏi, không di chứng
 Trực khuẩn phong (Mycobacterium leprae)
• Kháng cồn, kháng acid
• Tốc độ sinh trưởng rất chậm (chu kỳ phân
chia 20 ngày) => Lây lan rất chậm
• Thời gian ủ bệnh lâu, có thể tới 2 năm,
thậm chí 20 năm
4

2


15/09/2016

ĐẠI CƢƠNG
 Lây qua da hoặc hô hấp khi tiếp xúc trực
tiếp, lâu ngày với những chất xuất tiết

chứa nhiều vi khuẩn gây bệnh
 Biến chứng => tàn tật

5

NỘI DUNG

ĐẠI CƯƠNG

CÁC THUỐC ĐIỀU TRỊ PHONG

NGUYÊN TẮC DÙNG THUỐC ĐIỂU TRỊ PHONG

6

3


15/09/2016

CÁC THUỐC ĐIỀU TRỊ PHONG
Thuốc thường dùng:

Các thuốc khác:

• Dapson

• Sulfoxon

• Rifampicin

• Thalidomid

• Clofazimin

• Ethionamid

7

DAPSON (DDS = Diamino diphenyl sulfon)
Dẫn xuất 4-4 diamino diphenyl sulfon, gần giống PABA

Đặc điểm tác dụng
 Kìm khuẩn: Ức chế tổng hợp acid folic
• Trực khuẩn phong
• Ký sinh trùng sốt rét, Pneumocystis carinii

Đặc điểm dƣợc động học
 Chuyển hóa ở gan nhờ phản ứng acetyl hóa
 Có chu kỳ gan ruột, t/2 = 28 giờ

8

4


15/09/2016

DAPSON
Tác dụng không mong muốn
 Trên máu:
• Tan máu: Đặc biệt gây tan máu nặng ở người thiếu
glucose-6-phosphate dehydrogenase (G6PD)
• Methemoglobin: Đặc biệt ở người thiếu

methemoglobin reductase
 Dị ứng: nếu có thường nặng (ban da, sốt…)

 Rối loạn tiêu hóa

9

DAPSON
Tác dụng không mong muốn
 Độc với thần kinh: đau đầu, nhìn mờ, kích động, mất ngủ,
viêm dây thần kinh ngoại vi, rối loạn tâm thần
 Hội chứng sulfon:

• Sau khi dùng thuốc 5 – 6 tuần
• Sốt, vàng da, hoại tử tế bào gan, viêm da, tan máu,
methemoglobin
• Ngừng thuốc, hồi sức tích cực

10

5


15/09/2016

DAPSON
Áp dụng điều trị
 Chỉ định:
• Điều trị phong: phối hợp các thuốc khác
• Chỉ định khác:
o Dự phòng viêm phổi do Pneumocystis carinii

o Dự phòng sốt rét khi kết hợp với pyrimethamin

 Chống chỉ định:
• Dị ứng thuốc
• Suy gan
• Thiếu enzym G6PD, methemoglobin reductase
11

RIFAMPICIN
 Diệt trực khuẩn phong mạnh

 So với dapson: khuếch tán kém vào mô thần kinh
=> không làm giảm tổn thương thần kinh do phong
 Cơ chế tác dụng, tác dụng không mong muốn, áp
dụng điều trị: xem ở bài Thuốc chống lao

12

6


15/09/2016

CLOFAZIMIN
Đặc điểm tác dụng
 Kìm khuẩn phong

 Kìm khuẩn một số vi khuẩn Mycobacterium gây viêm loét
da, viêm phế quản mạn
 Chống viêm, ngăn chặn sự phát triển các nốt sẩn
trong bệnh phong

Đặc điểm dƣợc động học
 Uống hấp thu nhanh, tích lũy lâu trong mô
 Thải trừ ở thận, mồ hôi
13

CLOFAZIMIN
Tác dụng không mong muốn
 Rối loạn tiêu hóa: buồn nôn, nôn, đau bụng, ỉa chảy
 Thay đổi màu da, phân, nƣớc tiểu
 Tăng bạch cầu ưa acid
Chỉ định: Điều trị phong (phối hợp thuốc khác)
Chống chỉ định:
 Quá mẫn với thuốc
 Suy gan, suy thận nặng

14

7


15/09/2016

NỘI DUNG
ĐẠI CƯƠNG

CÁC THUỐC ĐIỀU TRỊ PHONG

NGUYÊN TẮC DÙNG THUỐC ĐIỀU TRỊ PHONG

15

NGUYÊN TẮC DÙNG THUỐC ĐIỀU TRỊ PHONG
1. Phối hợp thuốc
2. Uống đủ thuốc, đúng liều
3. Dùng thuốc đủ thời gian
• 6 tháng đến 2 năm tùy mức độ nhiễm khuẩn
4. Theo dõi chặt chẽ bệnh nhân
• Đánh giá đáp ứng điều trị (lâm sàng, xét nghiệm vi khuẩn)
• Phát hiện sớm, hạn chế thấp nhất tác dụng không mong
muốn
5. Phối hợp vật lý liệu pháp, thể dục liệu pháp để tránh tàn phế
cho bệnh nhân
16

8


15/09/2016

Phác đồ điều trị phong bằng nhiều thuốc
(MDT – Multi Drug Therapy)
Phác đồ điều trị phong thể ít vi khuẩn
o Dapson + rifampicin
o 6 tháng
Phác đồ điều trị phong thể nhiều vi khuẩn
o Dapson + rifampicin + clofazimin

o 24 tháng

Cảm ơn sự chú ý

lắng nghe

9