sóng dừng 1

Sở Giáo Dục và Đào Tạo TP.Đà Nẵng
Trường THPT Quang Trung


BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ

Tiết 16


I. Sự phản xạ của
sóng
1. Sự phản xạ của
Sóng trên vật cản
cố định.
2. Sự phản xạ của
sóng trên vật cản
tự do
II. Sóng dừng:
1. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 2 đầu
cố định
2. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 1 đầu
cố định, 1 đầu tự
do
III. Củng cố:
IV. Câu hỏi về
nhà:

I. SỰ PHẢN XẠ CỦA SÓNG :
1. Phản xạ của sóng trên vật cản cố định

Thí nghiệm:
♥ Một sợi dây mềm, dài, có một đầu Q gắn vào tường.
Cầm đầu P căng mạnh cho dây nằm ngang, giật mạnh đầu P
lên phia trên, rồi hại ngay về chỗ cũ
♥ Như vậy, biến dạng của dây hướng lên trên và truyền từ
P đến Q. Đến Q, nó phản xạ trở lại từ Q về P, nhưng biến dạng
của dây hướng xuống dưới
Vậy, khi phản xạ trên vật cản cố định, biến dạng đã bị đổi
chiều.

Kết luận:
Khi phản xạ trên vật cản cố định, sóng phản xạ luôn luôn
ngược pha với sóng tới ở điểm phản xạ.

C1: Vật cản ở đây là gì?
Vật cản ở đây là đầu dây gắn vào tường


I. Sự phản xạ của
sóng
1. Sự phản xạ của
Sóng trên vật cản
cố định.
2. Sự phản xạ của
sóng trên vật cản
tự do
II. Sóng dừng:
1. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 2 đầu
cố định

2. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 1 đầu
cố định, 1 đầu tự
do
III. Củng cố:
IV. Câu hỏi về
nhà:

I. SỰ PHẢN XẠ CỦA SÓNG :
2. Phản xạ của sóng trên vật cản tự do
Thí nghiệm:
♥ Một sợi dây mềm, dài, có một đầu Q được thả thõng
xuống tự do, cầm đầu P giật mạnh sang bên phải, rồi trở về
ngay, tạo ra 1 biến dạng nhỏ hướng sang phải.
♥ Khi truyền đến đầu Q, biến dạng cũng phản xạ trở lại,
nhưng biến dạng của dây vẫn hướng sang phải, tức là không bị
đổi chiều.

Kết luận:
Khi phản xạ trên vật cản tự do, sóng phản xạ luôn luôn
cùng pha với sóng tới ở điểm phản xạ.

C2: Vật cản ở đây là gì?
Vật cản ở đây là đầu dây tự do


I. Sự phản xạ của
sóng
1. Sự phản xạ của
Sóng trên vật cản

cố định.
2. Sự phản xạ của
sóng trên vật cản
tự do
II. Sóng dừng:
1. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 2 đầu
cố định
2. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 1 đầu
cố định, 1 đầu tự
do
III. Củng cố:
IV. Câu hỏi về
nhà:

II. SÓNG DỪNG:
Ta xét sóng dừng trên 1 sợi dây.
♥ Đầu dây Q gắn vào tường, đầu dây P dao động liên tục,
thì sóng tới và sóng phản xạ liên tục gặp nhau và giao thoa với
nhau (vì chúng là 2 sóng kết hợp)
♥ Kết quả là trên sợi dây xuất hiện những điểm luôn luôn
đứng yên (gọi là những nút) và những điểm luôn luôn dao
động với biên độ lớn nhất (gọi là những bụng)
Định nghĩa sóng dừng:
Sóng truyền trên sợi dây trong trường hợp xuất hiện các
nút và các bụng gọi là sóng dừng


II. SÓNG DỪNG:

I. Sự phản xạ của
sóng
1. Sự phản xạ của 1. Sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định
Sóng trên vật cản
a) Vì P, Q là 2 đầu sợi dây cố định, nên tại P và Q có 2 nút.
cố định.
b) Vị trí các nút :
2. Sự phản xạ của
♥ Các nút nằm cách P và Q những khoảng bằng số
sóng trên vật cản
nguyên lần nửa bước sóng.
tự do
II. Sóng dừng:
♥ Khoảng cách giữa hai nút liên tiếp là λ/2
1. Sóng dừng trên
c) Vị trí các bụng :
1 sợi dây có 2 đầu
♥ Các bụng nằm cách P và Q những khoảng bằng số lẻ
cố định
lần λ/4
2. Sóng dừng trên
♥ Khoảng cách giữa hai bụng liên tiếp là λ/2
1 sợi dây có 1 đầu
Chú ý: Xen kẻ giữa 2 nút là 1 bụng, nằm cách đều 2 mút đó.
cố định, 1 đầu tự
d) Điều kiện để có sóng dừng trên sợi dây có 2 đầu cố định :
do
III. Củng cố: là: chiều dài của sợi dây bằng số nguyên lần nửa bước sóng
IV. Câu hỏi về

Chú ý: Số nguyên k cũng bằng
nhà:

l = k

λ

2

số bụng sóng quan sát được


I. Sự phản xạ của
sóng
1. Sự phản xạ của
Sóng trên vật cản
cố định.
2. Sự phản xạ của
sóng trên vật cản
tự do
II. Sóng dừng:
1. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 2 đầu
cố định
2. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 1 đầu
cố định, 1 đầu tự
do
III. Củng cố:
IV. Câu hỏi về

nhà:

II. SÓNG DỪNG:

2. Sóng dừng trên một sợi dây có 1 đầu cố
định, 1 đầu tự do
a) Đầu P cố định nên là một nút. Đầu Q thả tự do nên là một
bụng
b) Khoảng cách giữa hai nút liên tiếp vẫn là λ/2
c) Xen kẻ giữa 2 nút là 1 bụng
d) Khoảng cách giữa hai bụng liên tiếp vẫn là λ/2
e) Điều kiện để có sóng dừng trên sợi dây có 1 đầu cố định, 1
đầu tự do:
là: chiều dài của sợi dây bằng số lẻ lần λ/4

l = ( 2k + 1)

λ
4

số bụng sóng quan sát
được là ( k + 1 )
Chú ý:


I. Sự phản xạ của
sóng
1. Sự phản xạ của
Sóng trên vật cản
cố định.

2. Sự phản xạ của
sóng trên vật cản
tự do
II. Sóng dừng:
1. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 2 đầu
cố định
2. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 1 đầu
cố định, 1 đầu tự
do
III. Củng cố:
IV. Câu hỏi về
nhà:

Câu hỏi 1: Sự phản xạ của sóng trên vật cản cố
định có đặc điểm gì ?
Sóng phản xạ luôn ngược pha với sóng tới tại
điểm phản xạ ( là vật cản cố định )
Câu hỏi 2: Sự phản xạ của sóng trên vật cản tự do
có đặc điểm gì ?
Sóng phản xạ luôn cùng pha với sóng tới tại
điểm phản xạ ( là đầu dây tự do )
Câu hỏi 3: Sóng dừng được tạo thành từ nguyên
nhân gì ?
Sóng dừng được tạo thành do sự giao thoa giữa
sóng tới và sóng phản xạ


I. Sự phản xạ của

sóng
1. Sự phản xạ của
Sóng trên vật cản
cố định.
2. Sự phản xạ của
sóng trên vật cản
tự do
II. Sóng dừng:
1. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 2 đầu
cố định
2. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 1 đầu
cố định, 1 đầu tự
do
III. Củng cố:
IV. Câu hỏi về
nhà:

Câu hỏi 4: Nút, bụng của sóng dừng là gì?
Nút là điểm mà tại đó luôn luôn đứng yên
Bụng là điểm mà tại đó luôn luôn dao động với
biên độ cực đại
Câu hỏi 5: Nêu điều kiện để có sóng dừng trên sợi
dây có 2 đầu cố định ?

l =k

λ
2

Số nguyên k cũng bằng
số bụng sóng quan sát được
Chú ý:

Câu hỏi 6: Nêu điều kiện để có sóng dừng trên sợi
dây có 1 đầu cố định, 1 đầu tự do ?

λ
l = (2k + 1)
4

số bụng sóng quan sát
được là ( k + 1 )
Chú ý:


I. Sự phản xạ của
sóng
1. Sự phản xạ của
Sóng trên vật cản
cố định.
2. Sự phản xạ của
sóng trên vật cản
tự do
II. Sóng dừng:
1. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 2 đầu
cố định
2. Sóng dừng trên

1 sợi dây có 1 đầu
cố định, 1 đầu tự
do
III. Củng cố:
IV. Câu hỏi về
nhà:

Câu hỏi 7: Chọn câu ĐÚNG
Tại điểm phản xạ thì sóng phản xạ :
A. luôn ngược pha với sóng tới
B. ngược pha với sóng tới nếu vật cản là cố định
C. ngược pha với sóng tới nếu vật cản là tự do
D. cùng pha với sóng tới nếu vật cản là cố định
Câu hỏi 8: Chọn câu ĐÚNG
Trong hệ sóng dừng trên một sợi dây, khoảng
cách giữa 2 nút hoặc 2 bụng liên tiếp bằng :
A. một bước sóng

B. hai bước sóng

C. một phần tư bước sóng

D. một nửa bước sóng


I. Sự phản xạ của
sóng
1. Sự phản xạ của
Sóng trên vật cản
cố định.

2. Sự phản xạ của
sóng trên vật cản
tự do
II. Sóng dừng:
1. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 2 đầu
cố định
2. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 1 đầu
cố định, 1 đầu tự
do
III. Củng cố:
IV. Câu hỏi về
nhà:

Câu hỏi 9: Một dây đàn dài 0,6 m ; hai đầu cố
định, dao động với 1 bụng độc nhất ( ở giữa dây )
a) Tính bước sóng λ của sóng trên dây ?
b) Nếu dây do động với 3 bụng thì bước sóng là
bao nhiêu ?
Giải:
a) Khoảng cách giữa 2 nút cạnh nhau là: i = λ/2
Mà trên dây chỉ có 1 bụng nên : i = 0,6 m
Suy ra : i = λ/2 = 0,6 m
Vậy : λ = 2i = 1,2 m
b) Khoảng cách giữa 2 nút cạnh nhau là: i = λ/2
Mà trên dây có 3 bụng nên : 3i = 0,6 m
Suy ra : i = 0,2 m
Vậy : λ = 2i = 0,4 m

I. Sự phản xạ của
sóng
1. Sự phản xạ của
Sóng trên vật cản
cố định.
2. Sự phản xạ của
sóng trên vật cản
tự do
II. Sóng dừng:
1. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 2 đầu
cố định
2. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 1 đầu
cố định, 1 đầu tự
do
III. Củng cố:
IV. Câu hỏi về
nhà:

Câu hỏi 10: Trên 1 sợi dây dài 1,2 m có một hệ
thống sóng dừng. Kể cả 2 đầu, thì trên dây có tất
cả 4 nút. Biết tốc độ truyền sóng trên dây là v = 80
m/s , tính tần số dao động của dây ?
Giải:
Khoảng cách giữa 2 nút cạnh nhau là: i = λ/2
Mà trên dây có 4 nút (túc là có 3 bụng) nên :
Suy ra : i = 0,4 m
3i = 1,2 m

Suy ra :
Ta có :

λ = 2i = 0,8 m
λ = v.T = v/f

Vậy, tần số dao động của dây là :

f = v/λ = 80/0,8 = 100 Hz


I. Sự phản xạ của
sóng
1. Sự phản xạ của
Sóng trên vật cản
cố định.
2. Sự phản xạ của
sóng trên vật cản
tự do
II. Sóng dừng:
1. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 2 đầu
cố định
2. Sóng dừng trên
1 sợi dây có 1 đầu
cố định, 1 đầu tự
do
III. Củng cố:
IV. Về nhà:

Học bài và làm
các bài tập
trong SGK vào
vở bài tập



Diêm vương tinh
Hải vương tinh
Vậy hệ mặt trời (cũ)
À thì
ra hệ mặt trời
Thiên vương
tinh
là như thế nào?
(cũ) là thế này!
Thổ tinh
Mộc tinh
Hỏa tinh
Trái đất
Kim tinh
Thủy tinh
Mặt trời