Giao trinh bai tap ras hid pe hb 3rd

NHƯ THẾ NÀO LÀ CHIẾU SÁNG HIỆU SUẤT CAO
LỜI NÓI ĐẦU

Hiện tại tình hình thiếu điện luôn diễn ra hết sức căng thẳng nhất là vào mùa
khô, làm thế nào để thực hành tiết kiệm điện hiệu quả nhưng vẫn đảm bảo nhu
cầu sử dụng điện phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế xã hội là điều cần quan
tâm không chỉ của các cơ quan quản lý nhà nước, của ngành điện mà của toàn xã
hội. Hoạt động chiếu sáng là lĩnh vực sử dụng điện chiếm tỷ trọng khá lớn trong
tổng lượng điện tiêu thụ. Do vậy tiết kiệm điện trong chiếu sáng là vấn đề cấp
thiết. Song thực hiện bằng cách nào, tắt bớt đèn hay áp dụng những thành tựu
tiến bộ trong công nghệ chiếu sáng hiệu suất cao?
Cuốn sách nhỏ này nhằm giới thiệu những kiến thức phổ thông dưới dạng
hỏi đáp về chiếu sáng hiệu suất cao, lợi ích của nó trong việc tiết kiệm điện và
bảo vệ môi trường, các giải pháp áp dụng chiếu sáng hiệu suất cao trong các lĩnh
vực từ chiếu sáng đường phố, ngõ hẻm đến chiếu sáng trong nhà như công sở,
trường học, bệnh viện...Trên cơ sở đó giúp cho công tác quản lý, ra quyết dịnh
liên quan đến đầu tư, sử dụng hệ thống chiếu sáng, giúp công tác phối hợp giữa
các ban ngành trong thực hiện các giải pháp chiếu sáng hiệu suất cao.Tài liệu
cũng góp phần hỗ trợ cho công tác truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng
trong việc phát hiện các chủ đề liên quan đến chiếu sáng công cộng hiệu suất
cao.
PHẦN I: Những hiểu biết chung về chiếu sáng hiệu suất cao

Câu hỏi 1: Chiếu sáng hiệu suất cao là gì?
Trả lời: Trong các tạp chí chuyên ngành đã có nhiều bài báo giới thiệu về chiếu
sáng hiệu suất cao, trình bày những lập luận và kiến giải thậm chí có những
cuốn sách dày nói về khoa học công nghệ chiếu sáng hiệu suất cao với những lý
thuyết và công thức phức tạp giành cho giới chuyên môn và các nhà nghiên cứu.
Tuy vậy cũng có thể nói một cách ngắn gọn chiếu sáng hiệu suất cao là hình
thức chiếu sáng bảo đảm độ sáng cao hơn, chất lượng ánh sáng tốt hơn phù hợp
với con mắt khi nhìn và quan sát nhưng sử dụng ít điện hơn so với chiếu sáng

thông thường trước đây.
Câu hỏi 2: Để thực hiện chiếu sáng hiệu suất cao cần những giải pháp gì ?
Trả lời: Chiếu sáng hiệu suất cao là giải pháp tổng thể bao gồm:
- Sử dụng các bóng đèn phát ra nhiều ánh sáng mà sử dụng ít điện, có màu sắc
ánh sáng phù hợp với hoạt động của mắt trong khi làm việc và sinh hoạt hàng
ngày.
- Sử dụng các chao, máng đèn tập trung ánh sáng nhiều hơn đến nơi cần chiếu
sáng, do vậy hiệu quả sử dụng ánh sáng do bóng đèn phát ra cao hơn, đồng thời
giảm bớt độ chói của bóng đèn tránh gây loá mắt.


- Sử dụng các thiết bị điện như chấn lưu, khởi động tiêu thụ ít điện hơn và không
gây hiện tượng nhấp nháy của bóng đèn tuýp huỳnh quang
- Bố trí các đèn chiếu sáng đúng kỹ thuật tạo môi trường ánh sáng hài hoà thoải
mái dễ chịu cho mọi người.
- Sử dụng các thiết bị điều khiển để điều chỉnh độ sáng phù hợp với yêu cầu sử
dụng và tận dụng ánh sáng tự nhiên vào nhà.
Như vậy thay bóng đèn tròn sợi đốt bằng bóng đèn compact tiết kiệm điện
chỉ là một cách trong các giải pháp tổng thể chiếu sáng hiệu suất cao. Tuy nhiên
sử dụng bóng đèn compact cũng phải đúng nơi đúng cách thì mới có hiệu quả.
Câu hỏi 3: Chiếu sáng hiệu suất cao với tổng thể các giải pháp sẽ phải chi phí
nhiều tiền, vậy các lợi ích nhận được có xứng đáng với chi phí bỏ ra không ?
Trả lời: Đúng là chi phí ban đầu cho áp dụng chiếu sáng hiệu suất cao nhiều hơn
đáng kể so với chiếu sáng thông thường. Tuy nhiên hiệu quả của nó mang lại lợi
ích nhiều mặt:
Trước hết đối người sử dụng là tiết kiệm tiền điện phải trả. Nếu áp dụng đồng
bộ các giải pháp có thể giảm đến 50% lượng điện tiêu thụ cho chiếu sáng. Các
nhà chuyên môn đã tính toán trên cơ sở áp dụng thử nghiệm ở nhiều nơi số tiền
tiết kiệm được do giảm tiêu thụ điện có thể bù lại chi phí ban đầu sau một năm
rưỡi đến hai năm sử dụng. Mặt khác áp dụng đồng bộ các giải pháp chiếu sáng

hiệu suất cao sẽ tạo được môi trường ánh sáng hài hoà, dịu mắt, tạo cảm giác dễ
chịu, tâm trạng thoải mái làm tăng hiệu quả làm việc, học tập và nâng cao chất
lượng môi trường sống và sức khoẻ cho mọi người.
Đối với quốc gia nếu áp dụng chiếu sáng hiệu suất cao đối với tất cả các lĩnh
vực chiếu sáng sẽ giảm đáng kể tổng lượng điện tiêu thụ cho chiếu sáng, sẽ giảm
chi phí đầu tư để xây dựng mới nhà máy điện, chi phí tăng công suất truyền tải
điện và các chi phí kèm theo khác. Các nhà khoa học và quản lý về năng lượng
đã tính toán hiệu quả áp dụng chiếu sáng hiệu suất cao trên toàn quốc có thể
giảm công suất điện tiêu thụ tương đương với công suất một nhà máy điện cỡ
trung bình đang hoạt động ở nước ta.
Đối với môi trường việc giảm tiêu thụ điện đồng nghĩa với việc giảm lượng
phát thải khí nhà kính ( khí CO2) được cho là một trong những nguyên nhân làm
tăng nhiệt độ trái đất, nước biển dâng và thay đổi khí hậu toàn cầu, đang là mối
lo của mọi quốc gia mà Việt Nam là một trong những nước chịu ảnh hưởng
nhiều nhất và mỗi người chúng ta cũng đang chịu ảnh hưởng bởi lũ lụt và hạn
hán ngày một gia tăng.

Câu hỏi 4: Nghe nói bóng đèn compact tiết kiệm điện có chứa thuỷ ngân vậy
nếu sử dụng nhiều loại bóng đèn này có gây ô nhiễm môi trường không?
Trả lời: Không chỉ bóng đèn compact có chứa thuỷ ngân mà bóng đèn huỳnh
quang đang sử dụng phổ biến và một số loại bóng đèn cao áp đều có chứa một
lượng nhỏ thuỷ ngân để cho đèn phát sáng. Tuy nhiên lượng thuỷ ngân đó ít hơn
nhiều so với một số thiết bị, dụng cụ thông dụng khác như nhiệt kế thuỷ ngân,


pin đồng hồ điện tử,v.v...Hơn nữa nhà máy điện thải ra môi trường hàng tấn
thuỷ ngân, lượng thuỷ ngân thải ra để cấp điện cho bóng đèn nhiều hơn số lượng
chứa trong bóng đèn. Như vậy sử dụng bóng đèn compact thay thế bóng đèn
tròn sợi đốt sẽ giảm công suất điện tiêu thụ tức là giảm được rất nhiều lượng
thuỷ ngân thải ra môi trường do nhà máy điện. Mặt khác thuỷ ngân từ nhà máy

điện thải thẳng vào không khí không thể thu hồi tái sử dụng, bóng đèn hỏng có
thể tổ chức thu gom để tái sử dụng thuỷ tinh và thuỷ ngân trong đèn mà không
để phát tán ra môi trường.
Các con số sau đây minh chứng cho điều đó:
Nhiệt kế thuỷ ngân chứa 500mg thuỷ ngân
Pin đồng hồ 25mg
Bóng đèn huỳnh quang thông dụng 4-5mg
Bóng đèn compact 1-3mg (tuỳ công suất)
Nhà máy cấp điện cho một bóng đèn sợi đốt 75W thải ra 13,6mg thuỷ ngân
(Nguồn từ Energy star Canada và GE)
Câu hỏi 5: Vấn đề ô nhiễm môi trường đã nói nhiều, gần đây trên báo, đài hay
nói về nguy cơ ô nhiễm ánh sáng trong các đô thị, vậy ô nhiễm ánh sáng là gì?
chiếu sáng hiệu suất cao có làm tăng ô nhiễm ánh sáng không?
Trả lời: “ô nhiễm ánh sáng” là một cách nói mới được dùng trong một thập kỷ
gần đây để chỉ việc sử dụng ánh sáng quá mức cần thiết hoặc chiếu sáng không
đúng, đặc biệt trong chiếu sáng công cộng gây hiện tượng chói loá, chiếu vào
nhà dân và làm sáng bầu trời đêm được gọi là ô nhiễm ánh sáng.
Rất nhiều đèn đường có cấu tạo và góc chiếu không đúng hắt một phần ánh
sáng lên phía trên đã lãng phí còn gây chói loá cho người lái xe có thể dẫn đến
tai nạn giao thông, gây khó chịu cho các gia đình sống trong các nhà mặt phố do
ánh đèn hắt vào nhà. Các nhà hàng tư nhân hai bên đường sử dụng những bóng
đèn cao áp công suất lớn sáng quá mức cần thiết lại không có chao chụp gây
chói loá cho các lái xe và người đi bộ, các biển hộp quảng cáo đèn nhấp nháy đủ
màu sắc, treo đặt tuỳ tiện ở mọi phía, mọi tầm cao gây khó định hướng cho
người đi đường. Đặc biệt ánh sáng hắt lên cao từ các đèn đường và các đèn
chiếu sáng công cộng khác trong các đô thị làm sáng cả bầu trời, mất đi vẻ thi vị
của bầu trời đầy sao trong những đêm hè thường thấy ở các vùng quê. Mặt khác
ánh sáng hắt lên trời còn gây trở ngại cho hoạt động của các đài quan sát thiên
văn ở gần đô thị.
Chiếu sáng hiệu suất cao sử dụng các đèn có chao chụp được thiết kế đúng

kỹ thuật, tập trung ánh sáng chủ yếu xuống mặt đường và những nơi cần chiếu
sáng, hạn chế tối đa hoặc loại bỏ hoàn toàn ánh sáng hắt lên trên, tính toán xác
định công suất bóng đèn và bố trí điểm chiếu sáng đảm bảo độ sáng phù hợp với
yêu cầu sử dụng sẽ hạn chế được hiện tượng ô nhiễm ánh sáng như nói ở trên.
Người lái xe không còn nhìn thấy bóng đèn và không bị loá, các gia đình bên
phố cũng hết phàn nàn mất ngủ vì đèn chiếu vào nhà và người đi bộ được thoải
mái nhìn ngắm phố phường khi dạo chơi buổi tối..


Câu hỏi 6: Việc tắt một nửa số đèn đường như yêu cầu của ngành điện có hiệu
quả tiết kiệm điện nhìn thấy mà dễ thực hiện tại sao không áp dụng rộng rãi cho
các lĩnh vực chiếu sáng khác?
Trả lời: Yêu cầu tắt một nửa số đèn đường chỉ là giải pháp tình thế của ngành
điện trước tình hình thiếu điện.Tuy nhiên theo phân tích của các nhà chuyên
môn thì hiệu quả chung là không cao vì hệ thống đèn đường chỉ chiếm khoảng
1-2 % tổng lượng điện tiêu thụ trong cả nước, trong khi lượng điện tiêu thụ cho
tất cả các lĩnh vực chiếu sáng chiếm gần 30% tổng lượng điện. Các nhà chuyên
môn về chiếu sáng cũng không ủng hộ biện pháp này vì tạo ra hình ảnh không
đẹp cho đô thị và gây khó khăn cho các lái xe phát hiện các chướng ngại vật trên
đường có các khoảng sáng tối xen kẽ kiểu bậc thang, làm mất an toàn giao thông
về buổi tối. Áp dụng rông rãi biện pháp này cho các khu vực khác lại càng
không nên vì mỗi lĩnh vực hoạt động yêu cầu một độ sáng nhất định bảo đảm
độ nhìn rõ, hiệu quả làm việc và thoải mái trong sinh hoạt. Áp dụng biện pháp
tắt bớt đèn là mục đích của chiếu sáng không đạt được. Để bảo đảm tiết kiệm
điện bền vững chỉ có thể áp dụng chiếu sáng hiệu suất cao.
PHẦN 2:: Những điều cần biết về các thiết bị chiếu sáng công cộng hiệu
suất cao
Câu hỏi 7: Đèn compact tiết kiệm điện có ưu điểm gì?, tại sao gọi là đèn
compact?, ngoài ra còn loại bóng đèn tiết kiệm điện nào khác không?

( hình ảnh để tham khảo)
Trả lời: Đèn compact thực chất là loại đèn huỳnh quang công suất nhỏ có ống
thuỷ tinh bé uốn gấp hình chữ U, 2U, 3U hoặc ống xoắn thu gọn kích thước gần
bằng với bóng sợi đốt thông thường. Do kích thước thu gọn nên trong tiếng Anh
gọi là compact, hiện tại chưa có tên gọi loại đèn này bằng tiếng việt nên vẫn
dùng tên tiếng Anh hoặc phiên âm (com pắc). Bên trong ống thuỷ tinh được phủ
một lớp bột huỳnh quang loại mới tốt hơn loại dùng trong bóng huỳnh quang
thông thường trước đây, phát ra nhiều ánh sáng hơn và phù hợp với cảm nhận
của mắt người. Đèn này sử dụng chấn lưu điện tử để khởi động và duy trì phát
sáng ổn định, tạo dòng điện dao động hàng chục ngàn lần trong một giây nên
không gây hiện tượng ánh sáng nhấp nháy làm mỏi mắt như đèn huỳnh quang
thông thường. Đèn compact phát ra lượng ánh sáng nhiều gấp 4-5 lần đèn sợi


đốt có cùng công suất. Do vậy thay thế đèn sợi đốt bằng đèn compact sẽ tiết
kiệm được 80% điện tiêu thụ.
Ngoài đèn compact còn có nhiều loại bóng đèn hiệu suất cao tiết kiệm điện
khác như đèn huỳnh quang loại mới T8, T5, đèn Natri cao áp và áp suất thấp,
đèn halôgen cao áp, đèn điôt quang ánh sáng trắng, v.v..
Câu hỏi 8: Trên thị trường có bán nhiều loại bóng đèn tuýp ống to nhỏ khác
nhau, vậy loại nào có hiệu suất cao hơn? có phải bóng càng to càng phát sáng
nhiều hơn không?

( hình ảnh để tham khảo)
Trả lời: Trước đây người ta chỉ sản xuất một loại đèn huỳnh quang (đèn tuýp)
ống to đường kính 32mm ký hiệu là T10, gần đây các nhà sản xuất bán ra loại
đèn mới là T8 ống 26mm và T5 ống16mm. Trong ký hiệu trên T là chữ cái đầu
của chữ tuýp trong tiếng Anh, con số chỉ đường kính ống tính theo 1/8 inh ( theo
đơn vị đo chiều dài của nước Anh 1inh bằng 2,54cm). Các đèn T8 và T5 được
sản xuất theo công nghệ mới sử dụng bột phát quang loại mới cho nhiều ánh

sáng hơn và gần giống ánh sáng ban ngày nên nhìn dễ chịu hơn. So sánh cùng
công suất thì bóng đèn T8 phát sáng nhiều hơn đèn T10 hơn 20%, đèn T5 phát
sáng nhiều hơn đèn T8 hơn 20%. Như vậy loại bóng đèn ống càng nhỏ càng phát
sáng nhiều hơn.
Câu hỏi 9: Bằng cách nào phân biệt loại bóng đèn phát sáng tốt hơn?
Trả lời: Để biết lượng ánh sáng của bóng đèn người ta phải đo bằng lumen ký
hiệu là lm cũng như việc đo chiều dài bằng mét (m), cân trọng lượng bằng
kilôgam (kg). Để biết loại đèn nào phát sáng tốt hơn người ta tính xem bóng đèn
tiêu thụ một oát điện phát ra bao nhiêu lumen ánh sáng và biết được hiệu suất
của đèn đo bằng lm/W. Các nhà sản xuất đều công bố hiệu suất phát sáng của
đèn trong các ca-tô-lô hoặc trên vỏ bao bì.
Hiệu suất phát sáng của một số loại bóng đèn như sau:
Bóng đèn sợi đốt: 10 – 15 lm/W tuỳ công suất
Bóng đèn compact: 45-60 lm/W
Bóng đèn huỳnh quang T10: 50-55 lm/W
Bóng đèn huỳnh quang T8: 70-85 lm/W
Bóng đèn huỳnh quang T5: 90-105 lm/W
Như vậy đèn compact phát sáng nhiều hơn đèn sợi đốt 4 lần, nếu thay bằng đèn
compact sẽ tiết kiệm điện được rất nhiều.


Câu hỏi 10: Đèn huỳnh quang T5 có hiệu suất cao như vậy tại sao không thấy
bán nhiều để sử dụng rộng rãi?
Trả lời: Hiện tại đèn huỳnh quang T5 ngoại nhập còn khá đắt, ít người mua nên
chỉ có ở các đại lý mà ít thấy ở các cửa hiệu bình dân. Các nhà sản xuất trong
nước đang tìm cách giảm giá thành và ổn định chất lượng để có thể sản xuất số
lượng lớn hơn đáp ứng yêu cầu của thị trường.
Câu hỏi 11: Nếu thay bóng đèn tuýp cũ bằng bóng T8 hoặc T5 thì có phải thay
cả chấn lưu không hay chỉ cần thay bóng?
Trả lời: Bóng đèn T8 loại 36W sử dụng được cả với chấn lưu từ thông thường

và chấn lưu điện tử, tuy nhiên dùng với chấn lưu điện tử ít tốn điện hơn. Loại
bóng T8 32W chỉ sử dụng với chấn lưu điện tử, nếu dùng chấn lưu thường
không phù hợp công suất của bóng, hiệu quả phát sáng sẽ không cao và chóng
hỏng. Bóng đèn T5 chỉ sử dụng với chấn lưu điện tử. Nhà sản xuất đều có chỉ
dẫn những điều này trên bao bì hoặc tờ hướng dẫn sử dụng.
Câu hỏi 12: Sử dụng chấn lưu điện tử cho bóng đèn huỳnh quang 36W tiết kiệm
được bao nhiêu điện năng ?
Trả lời : Chấn lưu điện tử khuyếch đại tần số phóng điện của bóng huỳnh quang
lên hơn 20 khz ( Chấn lưu sắt từ bình thường có tần số 50hz tức là 100 nhấp
nháy trong một giây). Bóng đèn 36W họat động ở tần số cao chỉ tiêu thụ 32W là
đạt được độ sáng bình thường. Công suất tiêu thụ của chấn lưu là 2W. Nên cả hệ
tiêu thụ 34W. Tiết kiệm được 14W so với sử dụng chấn lưu sắt từ. ( Hệ đèn
dùng chấn lưu sắt từ tiêu thụ điện lên đến 48W).
Câu hỏi 13: Trên bao bì một số loại bóng đèn huỳnh quang và đèn compact có
ghi nhiệt độ màu 2700K, 5000K ...có phải là nhiệt độ của bóng đèn không?
Trả lời: Đây không phải là nhiệt độ thực của bóng đèn, chỉ có dây tóc của đèn
sợi đốt khi sáng là nóng gần với nhiệt độ 2700K ( K là nhiệt độ Kenvin bằng
nhiệt độ C thông dụng cộng với 273 ). Các con số nhiệt độ trên dùng để chỉ màu
sắc ánh sáng của bóng đèn. Nếu ghi là 2700K thì đèn có ánh sáng vàng ấm
giống bóng sợi đốt, nếu ghi 5000K thì đèn có ánh sáng trắng gần giống ánh sáng
mặt trời, nếu là 6000K thì gần giống ánh sáng ban ngày khi trời nhiều mây.
Người mua có thể chọn màu ánh sáng mình thích dựa vào nhiệt độ màu ghi trên
bao bì.
Câu hỏi 14: Các thông tin quảng cáo loại đèn sodium cao áp có hiệu suất sáng
cao nhất, vậy có thể chiếu sáng trong nhà bằng đèn này để tiết kiệm điện không?
Trả lời: Đèn sodium cao áp có chứa hơi natri khi đèn sáng áp suất hơi tăng cao
nên còn gọi là đèn cao áp natri có ánh sáng vàng, hiệu suất cao đến 150 lm/W


nhưng độ chói cũng rất lớn nên chỉ thích hợp để chiếu sáng ngoài đường vì màu

sắc các vật bị sai lệch khi chiếu sáng bằng đèn này. Hiện nay người ta đã sản
suất loại bóng công suất nhỏ cho ánh sáng trắng có thể dùng chiếu sáng trong
nhà tuy nhiên vì đèn có độ chói cao không nên dùng để chiếu sáng trong nhà ở,
chỉ thích hợp để chiếu sáng nơi sản xuất hoặc nơi bán hàng có trần nhà cao.

( hình ảnh để tham khảo)

Câu hỏi 15: Gần đây nghe nói nhiều về loại đèn LED siêu tiết kiệm, siêu bền,
xin cho biết rõ hơn về loại đèn này ?
Trả lời: Đèn LED là tên viết tắt từ những cái đầu trong tiếng Anh của đèn điốt
phát sáng. Nó có cấu tạo khác hẳn các loại đèn trước đây, không có dây tóc để
nóng sáng như đèn sợi đốt cũng không có các cực để phóng điện phát sáng như
đèn huỳnh quang và các đèn phóng điện khác do vậy không lo bị cháy dây tóc
hoặc hỏng do va đập, rung động mạnh.Về lý thuyết tuổi thọ đạt tới 100.000 giờ
nếu mỗi ngày dùng 5 giờ thì có thể sử dụng trong 50 năm, hiệu suất sáng của
đèn có thể tăng tới 200lm/W nên được quảng cáo là siêu bền, siêu tiết kiệm điện.
Tuy nhiên thực tế đèn có thể hỏng do nhiệt độ tăng và độ sáng cũng suy giảm rất
nhanh. Đèn LED có nhiều loại màu ánh sáng, đèn màu dùng để chiếu sáng trang
trí và tín hiệu giao thông, đèn ánh sáng trắng dùng chiếu sáng thông thường.
Một bóng led nhỏ chỉ tiêu thụ khoảng 0,1W và cho lượng ánh sáng khoảng 56lm. Để có lượng ánh sáng đủ lớn cho chiếu sáng bình thường người ta phải
ghép nhiều bóng nhỏ và đặt trong vỏ thuỷ tinh có đuôi giống như ở đèn sợi đốt
để lắp vào các đui đèn thông dụng. Các đèn LED ánh sáng trắng hiện tại có hiệu
suất sáng khoảng 60lm/W chỉ tương đương đèn huỳnh quang và tuổi thọ khoảng
60.000 giờ.

( hình ảnh để tham khảo)
Câu hỏi 16: Nên dùng đèn LED ở đâu là thích hợp?


Trả lời: Đèn LED có cấu tạo để tập trung ánh sáng về một phía, không toả sáng

đều ra xung quanh như các loại bóng đèn khác. Do vậy thích hợp để chiếu sáng
tranh tường hoặc đặt trong các hốc trần phòng khách tạo các điểm sáng nhấn,
cũng có thể dùng chiếu sáng các bậc thang, lối đi hoặc những nơi không cần
nhiếu sánh sáng như sân vườn. Gần đây các nhà sản suất đã chế tạo các loại đèn
LED có hình thức giống các bóng đèn thông dụng như bóng sợi đốt, bóng huỳnh
quang hoặc kiểu đèn đường nên mở rộng các lĩnh vực ứng dụng của đèn LED.
Có điều giá của loại đèn này còn rất đắt nên chưa thể phổ biến rộng rãi. Hiện tại
đèn LED được sử dụng nhiều nhất và thành công nhất trong chiếu sáng trang trí
và quảng cáo. Hy vọng trong tương lai không xa đèn LED sẽ thay thế các loại
đèn khác để chiếu sáng trong tất cả các lĩnh vực.

chiếu sáng cầu Thủ Thiêm HCM

( hình ảnh để tham khảo)
Câu hỏ 17.: Làm sao có thể nhận ra ngay là loại đèn tiết kiệm năng lượng?
Trả lời: Trên thị trường có nhiều loại đèn được quảng cáo là hiệu suất cao tiết
kiệm năng lượng, nhưng thực tế không hoàn toàn như vậy. Một số loại đèn
không rõ nguồn gốc xuất sứ thường có chất lượng rất kém, hiệu suất thấp. Các
đèn của các hãng nổi tiếng như Philips, Osram đã có thương hiệu uy tín tuy giá
hơi cao. Một số loại bóng đèn T8 và đèn compact sản xuất trong nước của Điện
Quang và Rạng Đông bảo đảm chất lượng đã được Bộ Công Thương dán nhãn
xác nhận sản phẩm tiết kiệm năng lượng. Nên lựa chọn mua các loại đèn này,
không nên ham rẻ mà mua phải loại đèn kém chất lượng.

Câu hỏi 18 : Các chao, chụp đèn có tác dụng gì, có làm giảm hiệu quả chiếu
sáng?
Trả lời: Các chuyên gia chiếu sáng khuyến nghị trong chiếu sáng bất kỳ ở đâu
cũng nên dùng chao chụp đèn để hướng ánh sáng tới nơi cần chiếu và ngăn độ

chói của bóng đèn không làm loá mắt. Ngoài ra chao chụp còn bảo vệ bóng đèn
ít bị bám bụi và tránh va chạm gây hỏng vỡ. Như vậy là làm tăng hiệu quả chiếu
sáng chứ không phải làm giảm đi.
Câu hỏi 19: Nên chọn loại chao chụp đèn như thế nào để thực hiện chiếu sáng
hiệu suất cao?
Trả lời: Có rất nhiều loại chao, chụp đèn đa dạng về hình thức kiểu dáng. Tuỳ
nơi chiếu sáng và loại bóng đèn định dùng mà chọn loại chao chụp đèn cho phù
hợp. Tại nơi làm việc nên dùng loại chao đèn huỳnh quang sơn trắng hoặc loại
có bộ phận phản quang bằng nhôm mạ và lá chắn chống chói. Những nơi chỉ cần
chiếu sáng một khu vực nhỏ nên dùng các chụp đèn treo với bóng compact.
Những nơi cần không gian nghỉ ngơi thư giãn có thể đặt các đèn huỳnh quang
trong hốc trần để tạo ánh sáng phản xạ toả đều dễ chịu, không nhìn thấy bóng
đèn trực tiếp. Tuy nhiên cũng cần dùng chao đèn hoặc tấm phản quang để hốc
trần sáng đều, hiệu quả chiếu sáng tốt hơn.

( hình ảnh để tham khảo)
Câu hỏi 20 : Làm thế nào để tăng hiệu quả sử dụng của hệ thống chiếu sáng?
Trả lời: Ngoài việc lựa chọn các bóng đèn hiệu suất cao, các chao, chụp đèn
hiệu quả và bố trí lắp đặt đúng kỹ thuật, nên nhớ sử dụng đèn đúng lúc, khi
phòng đủ sáng thì không nên bật đèn. Chỉ bật đèn tại những nơi cần chiếu sáng
và bật đèn vừa đủ, đừng quên tắt đèn khi ra khỏi phòng. Cần nhớ thường xuyên
lau chùi đèn, bóng đèn sẽ phát huy hiệu quả chiếu sáng vì một lớp bụi mỏng có
thể làm giảm độ sáng từ 10 - 20%. Cần thay thế ngay bóng đèn đã mờ không
còn đủ sáng.
Câu hỏi 21: Làm thế nào để bảo đảm độ sáng vừa đủ nhu cầu sử dụng?
Trả lời: Để nguồn sáng nhân tạo được sử dụng đúng mục đính, đúng thời điểm
nhu cầu như chiếu sáng vào giờ cao điểm làm việc, sinh hoạt .v.v., giải pháp
chiếu sáng tiết kiệm – hiệu quả cần một hệ thống điều khiển chiếu sáng (tắt / mở
/ điều khiển độ sáng) dễ sử dụng, phù hợp với từng nhu cầu sử dụng. Hệ thống

điều khiển chiếu sáng có thể là các công tắc điều khiển được định giờ có thể tự
động tắt / mở nguồn sáng hoặc chủ động điều khiển tắt / mở theo từng nhu cầu
sử dụng. Giải pháp này thường được áp dụng trong các toà nhà, công sở. Hiện
nay ở một số doanh nghiệp có ý thức cao trong tiết kiệm điện năng để giảm chi


phí, việc ứng dụng các giải pháp, hệ thống điều khiển chiếu sáng rất linh hoạt,
hiệu quả theo nhu cầu của hoạt động sản xuất kinh doanh (giờ cao điểm thì
nguồn sáng hoạt động 100% công suất, giờ xuống ca thì hệ thống chiếu sáng
được phân vùng cắt cục bộ nhằm tiết kiệm điện). Hệ thống chiếu sáng công cộng
cũng ứng dụng giải pháp điều khiển chiếu sáng được tự động tắt mở theo mùa,
theo mật độ lưu lượng giao thông trên đường, v.v..
Phần 3: Các mô hình chiếu sáng công cộng hiệu suất cao hiện nay
Câu hỏi 22: Để thực hiện chiếu sáng hiệu suất cao cho trường học cần những
giải pháp gì?
Trả lời: Có nhiều đơn vị tư vấn đưa ra các mô hình chiếu sáng hiệu quả cho
trường học, trong đó một mô hình có hiệu qủa cao do Công ty bóng đèn phích
nước Rạng Đông thực hiện bao gồm các giải pháp như sau:
1) Lựa chọn nguồn sáng và thiết bị chiếu sáng hiệu suất cao: sử dụng các
bóng đèn huỳnh quang T8-36W ba dải phổ ánh sáng có hiệu suất phát
sáng cao, phản ánh màu sắc trung thực gần như ánh sáng ban ngày, thời
gian sử dụng trên 6000 giờ, dùng chấn lưu điện tử hoặc chấn lưu tổn hao
thấp, máng đèn sơn trắng tĩnh điện có lưới phân quang chống chói.
2) Thiết kế và bố trí đèn hợp lý: Số lượng đèn được tính toán bảo đảm độ
sáng theo yêu cầu đối với lớp học là 300 lux, mỗi lớp học sử dụng từ 9
đến 11đèn tuỳ theo kích thước. Các đèn được bố trí thành 3 dãy song song
với cửa sổ có công tắc riêng cho từng dãy. Sử dụng hai đèn có thiết kế đặc
biệt để chiếu sáng bảng viết tập trung ánh sáng chủ yếu lên bảng mà
không gây chói cho học sinh nhìn lên. Để tránh bóng quạt quay gây lấp
loáng khó chịu, các đèn được bố trí thấp hơn quạt nhưng phải bảo đảm độ

cao phù hợp cho độ sáng đều và không gây loá.
3) Quy định sử dụng hợp lý và bảo quản, bảo dưỡng định kỳ: Khi ánh sáng
chiếu từ cửa sổ đủ sáng cho toàn lớp học thì không cần bật đèn, khi ánh
sáng từ cửa sổ chỉ đủ sáng cho các dãy bàn gần cửa sổ thì chỉ bật dãy đèn
giữa lớp, khi trời tối mới bật cả các đèn. Phải định kỳ lau chùi đèn, những
nơi nhiều bụi lau ba tháng một lần, nơi ít bụi sáu tháng một lần. Các bức
tường nên sơn màu sáng để tăng độ phản xạ ánh sáng.
Câu hỏi 23: Mô hình chiếu sáng này đã được áp dụng trong thực tế chưa, kết
quả thế nào?
Trả lời: Được cung cấp tài chính trong Dự án chiếu sáng hiệu quả trường học
của Tập đoàn điện lực Việt Nam và Dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao
tại Việt Nam (VEEPL), mô hình chiếu sáng trên đã áp dụng thử nghiệm cho
hàng trăm lớp học tại nhiều địa phương trên cả nước được các học sinh và giáo
viên phấn khởi đón nhận và đánh giá cao. Các ý kiến của hầu hết giáo viên và
học sinh được hỏi đều nhận xét lớp học sáng sủa dễ nhìn rõ nét chữ viết trên
bảng và trong sách vở, ánh sáng dễ chịu, không gây chói loá khi viết bài và theo
dõi trên bảng. Dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam và


Chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả của Bộ Công Thương đã
hỗ trợ tài chính để phổ biến áp dụng tại hàng nghìn lớp học tại các trường phổ
thông trên cả nước.

( hình ảnh để tham khảo về chiếu sáng hiệu suất cao cho lớp học và chiếu sáng
kém hiệu quả )
Câu hỏi 24: Áp dụng mô hình chiếu sáng trên có đắt không ? hiệu quả tính ra
tiền so với cách lắp đặt chiếu sáng thông thường như thế nào?
Trả lời: Cách lắp đặt chiếu sáng hiện tại ở các trường học không bảo đảm đủ độ
sáng cho việc học tập. Để so sánh hiệu quả kinh tế của hai giải pháp chiếu sáng
cần phải tính toán cho trường hợp cùng bảo đảm độ sáng như nhau. Để đạt được

độ sáng theo quy định của nhà nước là 300lux cho phòng học có diện tích 50m2
thì cần số lượng đèn và chi phí sử dụng được tính như sau:
Nếu dùng bộ đèn huỳnh quang thường và chấn lưu sắt từ có tổng công suất
tiêu thụ một bộ đèn là 52W và theo cách lắp phổ biến hiện nay thì
+ Số lượng bộ đèn cần thiết phải lắp: 26 bộ/phòng
+ Tiền mua đèn: 26 bộ x 64.000đ = 1.660.000đ
+ Điện năng tiêu thụ trong 1 năm học (9 tháng): 26x52x1584 = 2142 kWh
(8giờ/ngày x 22ngày/tháng x 9 tháng = 1584giờ)
Áp dụng mô hình chiếu sáng hiệu suất cao dùng bóng đèn huỳnh quang
T8-36W, chấn lưu tổn hao thấp cả bộ đèn tiêu thụ 39,5W.
+ Số lượng bộ đèn cần lắp: 12 bộ/phòng
+ Tiền mua đèn :12 bộ x 238.000đ = 2.856.000đ
+ Điện năng tiêu thụ trong 1 năm học:12x39,5x1584 = 751 kWh
- Số tiền chênh lệch mua đèn: 2.856.000đ – 1.600.000đ = 1.256.000đ
- Số tiền điện tiết kiệm trong 1 năm: (2142-751)x1000đ = 1.391.000đ
Cho rằng tiền mua phụ kiện và công lắp đặt trong hai trường hợp là như nhau.
Như vậy để bảo đảm đủ độ sáng theo yêu cầu cho lớp học khi áp dụng chiếu
sáng hiệu suất cao tiền mua đèn đắt hơn 1.256.000đ so với cách chiếu sáng cũ


nhưng do tiết kiệm điện được 1391 kWh trong một năm học nên tiết kiệm tiền
điện phải trả là 1.391.000đ bù lại số tiền chênh lệch do mua đèn hiệu suất cao.
Câu hỏi 25: Chiếu sáng đường phố nên áp dụng những giải pháp nào để bảo
đảm hiệu suất cao?
Trả lời: Trong các loại nguồn sáng hiện tại thì sử dụng bóng đèn sodium cao áp
để chiếu sáng đường phố cho hiệu quả cao nhất vì loại bóng đèn này có hiệu
suất cao gấp 3 lần đèn thuỷ ngân cao áp và gấp 2 lần đèn halôgen cao áp. Đèn
sodium áp suất thấp có hiệu suất cao hơn song chỉ nên sử dụng để chiếu sáng
đường cao tốc vì màu ánh sáng không phù hợp để chiếu sáng đường phố nơi có
nhiều loại phương tiện giao thông cùng hoạt động. Để duy trì hiệu suất cao của

đèn trong thời gian dài cần sử dụng các loại choá đèn có độ kín cao với chỉ số
chống lọt bụi và nước là IP66. Vì độ kín cao thì độ sáng của đèn lâu bị suy giảm
và ít phải bảo dưỡng. Việc bố trí các đèn và lựa chọn phương pháp chiếu sáng
phải được tính toán rất chuyên nghiệp và phải do các chuyên gia hoặc các đơn vị
chuên môn thực hiện mới bảo đảm yêu cầu và hiệu quả chiếu sáng. Một giải
pháp rất quan trọng để bảo đảm hiệu quả chiếu sáng đường phố đó là sử dụng hệ
thống điều khiển tự động bật tắt đèn hoặc tiết giảm công suất vào các giờ có mật
độ giao thông giảm. Nhiều giải pháp công nghệ điều khiển đã được triển khai áp
dụng tại các đô thị lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và một số thành phố
khác. Có thể điều khiển đến từng đèn, từng tuyến phố hoặc điều khiển theo từng
khu vực. Tuỳ theo yêu cầu quản lý hệ thống chiếu sáng và mức độ đầu tư mà lựa
chọn áp dụng loại công nghệ điều khiển nào cho phù hợp.
Câu hỏi 26: Chiếu sáng trong ngõ xóm thế nào cho hiệu quả? có nên sử dụng
đèn sodium cao áp không?
Trả lời: Trong các ngõ xóm chủ yếu là người đi bộ và các loại xe chạy với tốc
độ chậm nên không cần chiếu sáng nhiều như ngoài đường phố. Do vậy sử dụng
đèn compact để chiếu sáng là hiệu quả nhất. Tất nhiên phải sử dụng các choá
đèn phù hợp. Với các bóng đèn compact công suất lớn nhất hiện nay của Rạng
Đông là 50W có thể bố trí trên các cột điện ở khoảng cách 15-20m bảo đảm đủ
độ sáng đi lại an toàn. Đèn sôdium có hiệu suất cao song ánh sáng vàng không
thích hợp để chiếu sáng ngõ xóm vì ngoài phương tiên giao thông còn người đi
bộ, nhiều khi cần nhận diện người qua lại sẽ khó nhìn rõ dưới ánh sáng vàng.


( hình ảnh để tham khảo)
Câu hỏi 27: Những giải pháp nào cần áp dụng để thực hiện chiếu sáng hiệu suất
cao trong các công sở?
Trả lời: Để thực hiện chiếu sáng hiệu suất cao trong các công sở việc đầu tiên
cần quan tâm là lựa chọn loại nguồn sáng vì số lượng bóng đèn sử dụng là rất
lớn tới hàng trăm thậm chí hàng ngàn bóng trong mỗi toà nhà. Hiện tại sử dụng

bóng đèn T8 36W hoặc 32W là lựa chọn tốt nhất. Có thể sử dụng bóng đèn T5
có hiệu suất cao hơn T8 nhưng chi phí đầu tư sẽ lớn hơn. Bóng đèn compác chỉ
nên sử dụng ở khu vực cầu thang, các sảnh. Các phòng làm việc trong công sở
hiện nay đều sử dụng nhiều máy tính do vậy nên sử dụng các bộ đèn có tấm
phản xạ dạng parabôn kết hợp các nan chắn giảm độ chói của bóng đèn và
không tạo bóng lên màn hình. Không nên sử dụng các bộ đèn để bóng trần hoặc
có chụp mờ bằng nhựa hoặc thuỷ tinh. Các phòng lớn có nhiều người làm việc
nên áp dụng phương án chiếu sáng chung đều có hệ thống công tắc điều khiển
theo từng dãy hoặc khu vực làm việc. Các phòng có cửa sổ nên bố trí công tắc
có thể tắt các dãy đèn gần cửa sổ khi ánh sáng ban ngày bảo đảm đủ yêu cầu về
độ sáng. Các văn phòng làm việc hiện đại còn trang bị hệ thống điều khiển tự
động sử dụng các cảm biến quang, cảm biến hồng ngoại hoặc điều chỉnh độ sáng
theo yêu cầu cho hiệu quả tiết kiệm điện năng rất lớn. Tuy nhiên chi phí đầu tư
cho hệ thống này cũng tăng cao. Các phòng làm việc cá nhân không cần sử dụng
nhiều đèn, nên có thêm đèn bàn để bảo đảm đủ độ sáng tại chỗ làm việc.
KẾT LUẬN:
Như vậy, tiết kiệm điện năng trong chiếu sáng cần được cụ thể hóa từ ý thức
tiết kiệm điện năng đến việc đầu tư, ứng dụng những giải pháp chiếu sáng hiệu
suất cao đồng bộ không đòi hỏi phức tạp và tốn kém. Không chỉ hiệu quả sử
dụng và khả năng tiết kiệm điện từ hệ thống chiếu sáng tiết kiệm – hiệu quả,
những giải pháp chiếu sáng hiệu suất cao còn góp phần tăng nhiều lợi ích khác
như năng suất lao động, sức khỏe thị lực của con người khi sinh hoạt, làm việc
trong một môi trường sáng tiện nghi, và thân thiện với môi trường. Giải pháp
đơn giản, hiệu quả và thiết thực nhất của mỗi cơ quan, mỗi doanh nghiệp hiện
nay trong việc tiết kiệm điện năng, đảm bảo nhu cầu về điện chính là sự “tiêu
dùng thông minh” đối với các sản phẩm chiếu sáng tiết kiệm điện năng cũng
như những giải pháp chiếu sáng hiệu quả do các doanh nghiệp lớn, các đơn vị tư
vấn có uy tín trên thị trường sản xuất và cung cấp.