Tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch – văn minh cho học sinh THCS trong Ngữ văn lớp 7 - Bài 3, tiết 9 “Những câu hát về tình cảm gia đình”

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẬN NAM TỪ LIÊM
TRƯỜNG THCS NAM TỪ LIÊM



Bài 3 - Tiết 9


d
Ca dao, dân ca : thể loại trữ tình dân gian, kết hợp lời và nhạc,
diễn tả đời sống nội tâm của con người.

Ca dao

Dân ca

- Là lờiTRèNG
thơ củaC¥M
dân ca;
- Ch
mtcơm
thkhéo
th vỗ
dõn
gian:
Trống
nên
vông,ca
dao.
Một
bầy con sít lội sông đi tìm.

- L nhng sáng tác kết hợp
lời và nhạc – những câu hát
dân gian trong diễn xướng
(thêm tiếng láy, tiếng đệm).

Th¬ng ai con mắt lim dim,
Một bầy con nhện đi tìm giăng tơ.
Thơng ai duyên nợ tang bồng...


Nhịp chẵn 2/2/2 hoặc 4/4. Giọng thiết tha, nhắn nhủ, tâm tình
BÀI CA THỨ NHẤT
Cơng cha/ như núi/ ngất trời,
Nghĩa mẹ/ như nước/ ở ngồi/ biển Đơng.
Núi cao/ biển rộng/ mênh mơng,
Cù lao/ chín chữ/ ghi lịng/ con ơi!
BÀI CA THỨ TƯ
Anh em nào phải người xa,
Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân.
Yêu nhau như thể tay chân,
Với nét đặc trưng thể loạiAnh
nhưemđãhịa
nêuthuận,
trên,hai
theo
em,
thân
vuinên
vầy.đọc

diễn cảm “Những câu hát về tình cảm gia đình” như thế nào?


SINH

SÚC

CỐ

CÚC

TRƯỞNG

PHỤC

PHỦ

DỤC

PHÚC

CÙ LAO CHÍN CHỮ
Những hình ảnh trên
đây gợi cho em liên tưởng đến từ
(cơngbài
laocacha
ni Hãy
con vất
nhiềutừbề)

ngữ nào trong
thứmẹnhất?
giảivảnghĩa
ngữ đó?


Bài ca thứ nhất
Công cha như núi ngất trời,
Nghĩa mẹ như nước ở ngồi biển Đơng.
Núi cao biển rộng mênh mơng,
Cù lao chín chữ ghi lịng con ơi!

Bài ca thứ tư
Anh em nào phải người xa,
Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân.
Yêu nhau như thể tay chân,
Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy.

Chủ đề : Tình cảm gia đình
Tại sao hai bài ca dao vốn tồn tại độc lập lại
được xếp chung vào một bài học?


Công cha như núi ngất trời,
Nghĩa mẹ như nước ở ngồi biển Đơng.
Núi cao biển rộng mênh mơng,
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!

* Nội dung:Bài ca là lời mẹ ru con, nói về
cơng lao trời biển của cha mẹ và bổn phận

làm con trước công lao to lớn ấy.



Bài ca là lời của ai nói với ai? Nói về
điều gì?


Hết
giờ
2:00
1:00
1:01
1:02
1:03
1:04
1:05
1:06
1:07
1:08
1:09
1:10
1:11
1:12
1:13
1:14
1:15
1:16
1:17
1:18

1:19
1:20
1:21
1:22
1:23
1:24
1:25
1:26
1:27
1:28
1:29
1:30
1:31
1:32
1:33
1:34
1:35
1:36
1:37
1:38
1:39
1:40
1:41
1:42
1:43
1:44
1:45
1:46
1:47
1:48

1:49
1:50
1:51
1:52
1:53
1:54
1:55
1:56
1:57
1:58
1:59
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28

29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58

59
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Thảo luận nhóm

(Thời gian: 2 phút)
Cảm nhận về bài thứ nhất, có ý kiến cho rằng:
“Cái hay của bài ca dao là ở cách nói: Nói về cơng lao
cha mẹ, bổn phận làm con nhưng không giáo huấn khô
khan mà gợi cảm, thấm thía vơ cùng”.
Em có đồng ý với nhận định trên khơng? Vì sao?
(Chú ý: ngơn ngữ, âm điệu, hình ảnh … của bài ca dao)


trời,
Công cha như núi ngất trời
Nghĩa mẹ như nước ở ngồi biển Đơng
Đơng.
Núi cao biển rộng mênh mơng,
mênh mơng
Cù lao chín chữ ghi lịng con ơi!
* Nghệ thuật:

+ Thể lục bát, lời ru, âm điệu tâm tình, thành kính, lắng sâu;
+ Mạch cảm xúc tự nhiên, giàu sức truyền cảm;
+ Lối nói ví von với những hình ảnh giàu tính biểu tượng:
Cơng cha
Nghĩa mẹ

núi ngất trời
nước ở ngồi biển Đơng

cái vô cùng lớn lao, sâu nặng
cái vô tận, to lớn, vĩnh hằng
của ơn nghĩa mẹ cha
của thiên nhiên
+ Biện pháp lặp, hình ảnh trùng điệp …




Cha mẹ ni con
vất vả nhiều bề.

Con kính u,
biết ơn cha mẹ.

Câu “Cù lao chín chữ ghi lịng con ơi!” khuyên con cái điều gì?


Công cha như núi ngất trời,
Nghĩa mẹ như nước ở ngồi biển Đơng.
Núi cao biển rộng mênh mơng,

Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!

Lời ru dịu dàng, tha thiết của bài ca thứ nhất
gợi nhắc đến những câu hát dân gian nào?



- Yêu thương, kính
trọng cha mẹ, học cách
làm cha mẹ vui lịng.

- Quan tâm, chia sẻ
cùng cha mẹ.

- Khơng được hỗn láo,
cãi lại cha mẹ.
- Đừng làm điều gì để
cha mẹ lo lắng, phiền
lịng.

Thấm thía lời nhắn nhủ của người xưa, em có suy nghĩ
gì về đạo làm con của mình trong cuộc sống hơm nay?


LờiAnh
củaem
ơng
cơngười
bác, xa,
cha

nàobà,
phải
mẹ
nóichung
với con
cháu,
của
anh
Cùng
bác mẹ,
mộtlời
nhà
cùng
thân.
chị em
nói
vớinhư
nhau
cảm
u
nhau
thểvề
taytình
chân,
anh em ruột thịt.



Anh em hịa thuận, hai thân vui vầy.

Bài ca là lời của ai nói với ai? Nói về tình cảm gì trong
gia đình?


Anh em nào phải người xa,
Cùng chung bác mẹ
mẹ, một nhà cùng thân.
Yêu
Yêunhau
nhaunhư
nhưthể
thểtay
taychân
chân,
Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy.



Cùng
Anh
chung
em
một



* Nghệ thuật so sánh:
Yêu nhau như thể tay chân

cùng huyết thống,

chung mái nhà,
vui, buồn có nhau.

ý niệm trừu tượng:
hình ảnh cụ thể,
sự gắn bó bền chặt
gần gũi, bình dị,
chia thịt được
dễ cảmdiễn
nhậntả
Tìnhkhơng
anhthể
emcắtruột

Sự gắn bó
“tuy hai
mà một”
Nhắc nhở anh em u
thương, gắn bó, thuận
hịa.

ra sao? Hãy chỉ rõ cái
Bài của
ca dao
nhắn
chúng ta điều gì?
hay
cách
diễnnhủ
tả ấy?

Thảo luận nhóm
(Thời gian: 1 phút)

Hết
giờ
1:00
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
1
2

3
4
5
6
7
8
9
Hãy theo dõi đoạn clip sau và cho biết
em rút ra được bài học gì về cách giao tiếp,
ứng xử với anh, chị, em trong gia đình?



- Yêu thương,
đùm bọc, nhường
nhịn lẫn nhau.

- Tôn trọng, giúp đỡ
nhau cùng tiến bộ.


Những câu hát về tình cảm gia đình
- Thể thơ lục bát, âm điệu
tâm tình, thiết tha;
- Hình ảnh truyền thống giàu
tính biểu tượng;
- Nghệ thuật so sánh quen
thuộc, gợi cảm;
- Cách nói nhẹ nhàng, thấm
thía.

Lời nhắn nhủ của ơng bà,
cha mẹ, anh em về:
- Công lao to lớn của cha mẹ;
- Bổn phận của đạo làm con;
-Tình cảm anh em trong gia
đình.

Con cái hiếu thảo với cha mẹ.
Anh em yờu thng, hũa thun.

Em
nhn
c
tỡnhngh
cmthut
v bica
hchai
thm
thớa
no t
Em cm
hóy
nờu
nột
c
sc
bi
ca
dao?

Nếp
sống
thanh
lịch,
văn
nhng cõu hỏt v tình cảm gia đình ấy?



Bức ảnh sau gợi cho em liên tưởng đến câu ca nào ca ngợi
nét đẹp phong cách rất đặc trưng của người Hà Nội ?
Một điểm 10!

Chẳng thơm cũng thể hoa nhài,
Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An.


Em hãy đọc diễn cảm
một bài ca dao về tình
cảm gia đình.
1 cái bắt tay thân
thiện của bạn
ngồi bên!


Hãy hát (biểu diễn) một làn điệu
dân ca mà em biết.

Một tấm
bưu

thiếp!


Anh
em
Con
chỏu

ễng
b

Gia đình

Cha
m


Cùng đọc và suy
ngẫm
* Điểm tựa vững chắc
nhất của con trong
cuộc đời là CHA MẸ.

* Mái ấm bình yên nhất
của chúng ta là
GIA ĐÌNH.

* Cái gốc của đạo
làm con là chữ HIẾU.

*Nếp sống cần rèn là
THANH LỊCH, VĂN MINH.