Tiểu luận dùng cặp phạm trù nội dung hình thức và QL lượng chất để phân tích tình trạng dạy thêm và học thêm ở nước ta hiện nay

Đề tài tiểu luận: Dùng cặp phạm trù nội dung hình thức và quy luật chất lợng
để phân tích tình trạng dạy thêm và học thêm ở nớc ta hiện nay
A. phần mở đầu
Một đất nớc có phát triển đợc hay không, không thể không coivấn đề giáo
dụclàm nòng cốt. Con ngời sống ngoài sự sinh tồn dù là nguyên thuỷ cho tới khi
mọi thứ dần phát triển thì nhu cầu hiểu biết và tiến lên là điều tất yếu. Muốn thế
con ngời cần phải học hỏi, phải đợc tiếp nhận kiến thức. Nhng một vấn đề đặt ra ở
đây không chỉ đơn giảnô lệà một nền giáo dục với dúng nghĩa mà qua đây tác giả
muốn đề cập tới một mặt của giáo dục đó là việc day và học thêm ở Việt Nam .Khi
cầu cao thì ắt hẳn cung cung cũng phải thích nghi - đó là quy luật cung cầu mà
mọi ngời trong chúng ta ai cũng rõ, song thực tế cho thấy quy luật đó đã đợc thực
hiện một cách đúng đắn ?
Cha lúc nào vấn đề bằng cấp lại đợc xem trọng nh hiện nay, từ vấn đề đó đã
kéo theo nhiều hiện tợng tiêu cực. chẳng hạn, để có thể đợc làm một công việc gì
đó trong một công ty, nhà máy thì bất kỳ ngời nào đó nhất thiết phải trình duyệt ít
nhất một văn bằng. Cả khi ngời đó dù làm tốt công việc mà họ đang đảm nhiệm,
muốn thăng chức, tăng lơng thì bằng cấp vẫn là yếu tố cần và đủ để cân nhắc. Đó
có thể cũng là một nguyên nhân sâu xa của việc phải làm thế nào để đáp ứng nhu
cầu đó của xã hội. Và rồi họ đã học, cố gắng học, học ở trờng cha đủ, học ở nhà
thôi cũng cha đủ, họ phải học thêm ở nhà thầy, ở các trung tâm dạy thêm và cho
rằng học càng nhiều nh thế sẽ đảm bảo một tơng lai cho mình. Nhng thực tế không
nh chúng ta đã nghĩ, không phải cứ đi học thêm thì mới biết nhiêu kiến thức mà
điều đó tuỳ thuộc vào ý thức và tính cần cù chăm chỉ của mỗi ngời. Từ nhu cầu cần
đi học thêm nên mới đẻ ra nhiều trung tâm dạy thêm để đáp ứng nhu cầu đó, và từ
đó cũng nảy sinh ra rất nhiều vấn đề khác .

B. phần nội dung
I. Cặp phạm trù nội dung hình thức.
1. Lý thuyết
Nội dung là toàn bộ các mặt, yếu tố, quá trình, các tính chất, đặc điểm tạo
nên sự vật.

1


Hình thức là phơng thức tồn tại, là tổ chức kết cấu của nội dung, bao gồm cả
vẻ bên ngoài sự vật.
Nội dung và hình thức bao giờ cũng là một thể thống nhất gắn bó với nhau,
không có nội dung và hình thức tồn tại tách biệt nhau. Mối quan hệ giữa nội dung
và hình thức có tính chất phong phú, nhiều vẻ. Một nội dung trong những điều kiện
khác nhau có thể đợc thể hiện trong nhiều hình thức và ngợc lại trong cùng một
hình thức có thể có thể hiện những nội dung khác nhau. Ví dụ nh nhìn vẻ bề ngoài
của một con ngời không thể nói nên nhân cách của họ tốt hay xấu.
Trong quan hệ giữa nội dung và hình thức thì nội dung có vai trò quyết định,
còn hình thức thúc đẩy nội dung phát triển khi nó phù hợp, nhng cũng có thể hình
thức kìm hãm sự phát triểncủa nội khi không còn phù hợp. Trong mối quan hệ giữa
nội dung và hình thức , nội dung thờng biến đổi nhanh còn hình thức tơng đối ổn
định hơn. trong nhận thức phải chú ý sự thống nhất giữa nội dung và hình thức,
không đợc tách rời, tuyệt đối hoá một mặt, đặc biệt là đề phòng rơi vào chủ nghĩa
hình thức. Nội dung quyết định hình thức, nên phải coi trọng nội dung trớc đồng
thời quan tâm đúng mức đến hình thức. Chẳng hạn, một giáo viên không chỉ có một
giáo viên có tiếng là dạy giỏi thôi mà không truyền đạt hết kiến thức cho học sinh
hiểu. Khi hình thức đã lạc hậu, mâu thuẫn với nôịi dung thì kiên quyết thay đổi
hình thức đẻ tạo cho nội dung phát triển nhanh chóng, thuận lợi và ngợc lại.
2. Vận dụng cặp phạm trù nội dung và hình thức để phân tích tình trạng
dạy và học thêm ở nớc ta.
Đất nớc ta hiện nay đang trên đà phát triển, cuộc sống của ngời dân đã đợc
nâng cao lên rất nhiều, khoa học kĩ thuật ngày càng cải tiến và hiện đại lên rất
nhiều. Vì thế mà con ngời không ngừng học hỏi thêm để tiếp thu những khoa học
kĩ thuật mới mà còn phát huy những cái cũ. Nền giáo dục đào tạo của nớc ta bây
giờ không chỉ dừng lại ở việc xoá mù chữ nữa mà làm sao phải cho thế hệ tơng lai

học cao hiểu rộng, hiọc một biết mời để mỏ mang kiến thức và đảm bảo cho tơng
lai sau này. Từ những mong muốn đó mà các bậc phụ huynh học sinhđã cố gắng
hết mình để tạo diều kiện tốt nhất cho con em mình đợc đến trờng tiếp thu những
kiến thức quý báu, nhng đối với một số phụ huynh và học sinh thì tiếp thu những
kiến thức ở trờng là vẫn cha đủ, họ đòi hỏi phải có những kiến thức cao hơn cả ở trờng để con em mình giỏi giang hơn. Chính vì thế mà nảy ra nhu cầu học thêm, mà
đã có cung ắt phải có cầu nên họ đua nhau mở những trung tâm dạy thêm để đáp
ứng nhu cầu của thợng đế.
Một vấn đề bao giờ cũng có hai mặt: mặt tốt và mặt xấu. Có những thầy cô
xuất phát từ mong muốn cho học sinh của mình nắm đợc kiến thức vững vàng hơn
2


đã mở lớp dạy thêm để giúp các em trong quá trình học tập. Nhng có không ít ngời,
lợi dụng vào đó mà mở những lớp, những trung tâm dạy thêm để kiếm tiền đó là
hình thức tốt nhng nội dung thì không tốt. Có những lớp thầy cô dậy những kiến
thức quá cao siêu mà học sinh không thể hiểu nổi, cái cơ bản còn cha nắm vững đợc nói chi đến cái cao siêu. Có những học sinh mặc dù học không hiểu nhng vẫn
lao vào học, học để lấy cái hình thức, lấy cái danh là chăm chỉ, cũng có khi đi học
thêm để yên tâm hơn.
Trong cuộc sống hiện đại ngày nay không ít ngời tỏ ra quan tâm đến hình
thức mà quên nội dung, ở thời đại nào thì nội dung cũng quyết định hình thức. Học
sinh đua nhau đi học thêm, họ học trớc trơng trình, học nâng nên những cái mới mà
không để ý rằng kiến thức mặt bằng của mình cha hiểu kĩ thì làm sao có thể hiểu
nổi những cái mới cao siêu hơn, và còn rất nhiều lí do nữa để họ đi học thêm. Theo
nh báo Tuổi Trẻ số ra ngày 15/5/2004 thống kê: ở thành phố Hồ Chí Minh có trên
80% học sinh các lớp 8,9,10,11,12 đi học thêm, nhất là ở các lớp cuối cấp là lớp 9
và lớp 12.
Ngày nay có những ngời chỉ quan tâm đến tiền mở ra những lò luyện chỉ là
hình thức, lấy tên những thầy cô giáo nổi tiếng ở trờng nọ, trờng kia đến dậy để thu
học phí của học sinh nhng đến khi học sinh đi học mới thấy rõ nội dung của những
lớp luyện ấy. học sinh đi luyện thi phải ngồi vào một lớp có mấy trăm học sinh, lớp

học rất đông đúc và ngột ngạt, mỗi bàn có từ 7 đến 8 học sinh ngồi chen chúc nhau,
mỗi ngời ngồi chỉ để đủ một quyển vở trên bàn. Trong tình trạng học hành nh thế
thì thử hỏi làm sao học sinh có thể tiếp thu nổi kiến thức. Càng gần đến mùa thi thì
các lớp luyện thi lại mọc lên nhan nhản và học sinh cũng đổ xô đi học. Các thế hệ
đi trớc chúng ta sinh ra vào thời đất nớc còn nghèo nàn không có điều kiện đi học
thêm mà họ vẫn học giỏi, không có học sinh nào là dốt mà chỉ có học sinh lời suy
nghĩ, không đào sâu suy nghĩ.
Đã có rất nhiều thầy cô giáo u tú nhận đợc huân huy chơng lao động của nhà
nớc vì những gì mà họ đã cống hiến cho đất nớc, tận tình vì những học sinh thân
yêu của mình mong mỏi thế hệ trẻ ngày nay phải hơn hẳn thế hệ đi trớc làm cho đất
nớc ta ngày càng lớn mạnh.
II) Quy luật chất lợng.
1. Lý thuyết
Mỗi sự vật đều có mặt chất và mặt lợng gắn bó hữu cơ với nhau.
Chất là một phạm trù triết học dùng để chỉtình quy định khách quan vốn có
của sự vật hiện tợng, là sự thống nhất hữu cơ các thuộc tính làm cho nó là nó và
phân biệt nó với các sự vật, hiện tợng khác.
3


Lợng là một phạm trù triết học dùng để tính quy định khách quan vốn có của
sự vật về mặt quy mô, tốc độ, số lợng, các yếu tố kết cấu, trình độ
Mỗi sự vật, hiện tợng đều có nhiều thuộc tính, thuộc tính của sự vật, hiện tợng bộc lộ ra khi nó tác động qua lại với các sự vật ,hiện tợng khác .Trong số
những thuộc tính của sự vật có những thuộc tính cơ bản đặc trng cho chất của sự
vật đó .Tổng hợp các thuộc tính của sự vật tạo thành chất của sự vật đó .
Chất có tính khách quan gắn với một sự vật ,hiện tợng xác định (tính quy
định ).Chất không tồn tại thuần tuý ,chỉ có sự vâtj có chát mới tồn tại .Ví dụ ngời ta
phân biệt đợc nớc khác rợu ,khác dầu ,vì chúng khác nhau về chất .
Lợng của sự vật cũng có tính khách quan .
sự khác nhau giữa lợng với chất không hoàn toàn làm rõ đợc sự khác nhau

giữa sự vật này với sự vật khác .Ví dụ ,biết hai cá nhân có cùng chiều cao ,cùng cân
nặng ,cũng không xác định đợc nhân cách của hai cá nhân đó có giống nhau hay
không ?Tuy nhiên sự phân biệt giữa chất và lợng cũng chỉ có ý nghĩa tơng đối .
Các thuộc tính về lợng có hai loại:
-Một loại có thể xác định đợc bằng định lợng ,cân đo đong đếm đợc .
-Một loại không thể xác định đợc bằng định lợng mà phải xác định bằng
định tính .Ví dụ ,không đo trực tiếp giá trị của hàng hoá ,không đo đợc lòng tốt
2. Vận dụng quy luật chất lợng để phân tích tình trạng dạy và học
thêm hiện nay.
Trong thế giới của sự phát triển ngày càng cao ,thì nhu cầu về trình độ là
không ngừng phát triển .Khoa học công nghệ càng phát triển đồng nghĩa với khả
năng tiếp nhận càng phải tiến lên .Xuất phát từ thực tế đó ,mà mỗi cá nhân trong xã
hội ngày nay phải cố tìm cho mình một cách tiếp nhận tri thức sao cho đầy đủ nhất
.Đại đa số ngời dân cho rằng những buổi học trên lớp là không thể đáp ứng khối lợng kiến thức cần thiết ,do đó cá nhân học sinh hay các bậc phụ huynh đã tìm cho
mình một giải pháp đó là phải học thêm .Những gia đình có thuận lợi một chút về
kinh tế thì thuê gia s để dạy tại nhà ,số còn lại theo học tại những trung tâm hoặc
của t nhân mở hoặc của một số tổ chức nào đó .Tuy nhiên ,trong số đó không phải
ai cũng xuất phát từ mong muốn học thêm để có thêm kiến thức mà đó chẳng qua
là một cách đua đòi của một số kẻ lắm tiền nhng cha nhận thức đúng đắn tầm quan
trọng của việc học .Có cung ắt sẽ có cầu ,đó là điều hiển nhiên .Học sinh đổ xô đi
học thêm ,phụ huynh ra sức hởng ứng nếu không muốn nói đó còn là mong muốn
của họ .Một điều tất nhiên ,học nhiều thì sẽ hiểu biết nhiều nhng đó là khi một ai
đó học một cách nghiêm túc,chứ việc học thật nhiều không mang nghĩa là sẽ
giỏi.Vậy trong tình trạng học thêm và dạy thêm ở nớc ta hiện nay có đợc xem là tối
4


cần thiết ?Em nghĩ là có,song không phải nh mọi ngời vẫn làm nh hiện nay .Ai đó
đã nói rằng ,càng học ta càng thấy nh cha biết gì ,đó chẳng qua chỉ sự rộng lớn của
kiến thức mà nhân loại dù có cố đến mấy cũng khó đi đến tận cùng .Cho nên bản

thân của việc dạy thêm cho những ngời muốn học thêm là không sai. Nhng hình
thức dậy và học thêm nh thế nào để đạt đợc chất và lợng tốt nhất, trong nhận thức
muốn có sự thay đổi căn bản về chất tất nhiên phải kiên trì tích luỹ về lợng. Ông
cha ta đã từng nói: năng nhặt chặt bị và có công mài sắt có ngày nên kim ở
trong học tập cũng vậy, nhng cứ chăm chỉ mà không để ý rằng mình để hổng kiến
thức thì có nhặt nữa cũng chỉ thế thôi một khi cái bị đã bị thủng. Vì thế cần
phải thay đổi về chất và cũng phải biến đổi về lợng của việc dạy và học.

5


C. Phần kết thúc
Dù là thời nào thì việc dạy và học vẫn luôn là hai việc không thể tách rời ,ví
nh ngời nói phải có kẻ nghe và trong phạm vi một bài tiểu luận em chỉ có thể có
một vài suy nghĩ về vấn đề dạy và học thêm ở nớc ta hiện nay.Ngoài những lợi ích
việc đó mang lại không thể phủ nhận rằng sâu xa trong đó là những tiềm ẩn của sự
tiêu cực ,và với tất cả những điều em đã nêu trên hy vọng một phần nào đó nói lên
đợc thực trạng đang khá phổ biến trong ngành giáo dục của ta hiện nay .Nếu tình
trạng đó vẫn tiếp diễn sẽ là phản tác dụng cho những nhu cầu tiến lên hội nhập
bằng con đờng tri thức .Do đó em cho rằng ,mỗi chúng ta nên nhận thức đúng đắn
hơn về vấn đề học thêm và dạy thêm để vừa không bị xem là tụt hậu mà cũng
không quá lãng phí thời gian và tiền của khi việc làm đó là không thật sự cần thiết .

Các tài liệu tham khảo
1. Báo giáo dục và thời đại
2. Báo Hoa Học Trò số 497 ra ngày 17 - 6 2004
6


3. B¸o Thanh Niªn ra ngµy 15 – 5 – 2004

4. Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c – Lªnin

7