Tổng quan Xung đột Ukraina

Khủng hoảng nội bộ Ucraina và Khủng hoảng quan hệ Nga và
Phương Tây trong vấn đề Ucraina và Crưm
Khủng hoảng nội bộ Ucraina
I.

Tổng quan khủng hoảng

• Tháng 11 năm 2013, Tổng thống Ucraina Yanukovych từ chối kí “Hiệp ước
đối tác phương Đông” trị giá 600 triệu Euro đã thỏa thuận trước đó với EU
• Ngày 21 tháng 11 năm 2013, Tổng thống Ucraina Yanukovych kí với Nga
thỏa thuận Nga đồng ý hỗ trợ 15 tỷ USD thông qua việc mua trái phiếu và
cũng sẽ giảm 30% giá khí đốt cho Ukraine
• Từ ngày 22 tháng 11 năm 2013 đến ngày 30 tháng 11 tháng 2013, 300.000
người biểu tình hòa bình chống lại quyết định này của chính phủ
• Từ tháng 12 năm 2013 cho đến ngày 20 tháng 2 năm 2014, biểu tình hòa
bình đã biến thành bạo loạn có vũ trang, tuyên bố đòi lật đổ Tổng thống
Yanukovic, xung đột leo thang đẫm máu nhất vào ngày 18 và 20 tháng 2 với
gần 100 người chết
• Ngày 21 tháng 2 năm 2014, chính phủ kí thỏa thuận với phe đối lập
• Ngày 22 tháng 2, lực lượng đối lập điều khiển Quốc hội Ukraine bỏ phiếu
nhất trí phế truất tổng thống Yanukovych, thành lập chính phủ lâm thời và
quyết định sẽ bầu cử sớm vào ngày 25 tháng 5.

• Ngày 11 tháng 3, Quốc hội nước cộng hòa tự trị Crimea tuyên bố về nền
độc lập tách khỏi Ucraina
• Ngày 16 tháng 3, Crưm tiến hành trưng cầu dân ý với kết quả 93% người
dân ủng hộ sáp nhập Crưm vào Nga. Ngay sau đó Phương Tây và Mỹ và các
nước đồng minh liên tục đưa ra các biện pháp trừng phạt Nga
• Ngày 21 tháng 3, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký luật hoàn tất thủ tục
sáp nhập Crưm vào Nga

II.

Khủng hoảng nội bộ Ucraina
1. Nguyên nhân
1.1.

Nguyên nhân sâu xa

1.1.1. Ukraina một đất nước bị chia rẽ
a. Phân hóa Đông Tây
Ukraina là một quốc gia nằm giữa Châu Âu, phía Đông giáp Liên Bang Nga, phía
Tây giáp các nước Phương Tây. Kinh tế khu vực phía Đông phát triển hơn khu vực
phía Tây đất nước. Tiếng Ukraina chủ yếu được dùng ở phía tây và trung Ukraina.
Tại phía đông và phía nam Ukrain, tiếng Nga được dùng chủ yếu trong các thành
phố, tiếng Ukraina được dùng ở các vùng nông thôn.
b. Phân chia Đảng phái
Ukraina có 3 Đảng lớn : Đảng các khu vực của Yanukovic thân Nga, Đảng Đức mẹ
của bà Tymoshenco thân Phương Tây, Đảng "Ucraina của chúng ta" của
Yushchenko là đảng dân tộc cực hữu. Cuộc tranh giành quyền lực giữa các đảng
phái khiến cho tình hình Ucraina luôn trong tình trạng bất ổn. Một ví dụ tiêu biểu
là sau cuộc “Cách mạng cam” năm 2004, ngay sau khi phế truất được Tổng thống
Yanukovych, Liên minh da cam giữa bà Tymoshenko và ông Yuschenko bắt đầu
lục đục vì bất đồng trong chia chác quyền lực trong chính phủ mới suốt từ 2005
đến 2009, tạo điều kiện cho Đảng các khu vực của ông Yanukovic giành lại lợi thế
và lên Tổng thống năm 2010. Nhưng tình trạng chia rẽ giữa các Đảng phái Ukraina
chưa bao giờ mất đi, chủ yếu mâu thuẫn giữa 2 xu hướng thân Phương Tây hay
thân Nga.
1.1.2. Kinh tế kém phát triển và năng lực điều hành yếu của chính phủ
Vì các đảng phái Ucraina luôn phải đối mặt với những cuộc tranh giành quyền lực

trong chính phủ nên cũng không có gì khó hiểu khi các chính phủ của Ukraina đều
hoạt động kém hiệu quả, nền kinh tế ngày càng trì trệ. Ngày trong tháng 11 năm
2013, kinh tế Ukraina mấp mé bờ vực phá sản. Nợ công bằng gần 180% GDP và
dự trữ ngoại tệ chỉ còn đủ cho 2 tháng rưỡi nhập khẩu


Như vậy có thể nhận thấy rõ 2 mâu thuẫn chủ yếu trong lòng đất nước Ucraina
• Mâu thuẫn giữa xu hướng thân Phương Tây và thân Nga trong nội bộ các
đảng phái Ucraina
• Sự mâu thuẫn giữa người dân với năng lực điều hành yếu của chính phủ
1.1.3. Nhận thức của các bên về hướng giải quyết ,
Tiền lệ giải quyết những vấn đề chính trị bằng sức ép đường phố và vi phạm
các quy chuẩn luật pháp đã có từ lâu
1.2.

Nguyên nhân trực tiếp

Sau 4 năm giữ chức tổng thống,Yanykovych đã chủ trương giữ cân bằng quan hệ
cán cân Nga và Phương Tây, nhưng chỉ một sơ sẩy đã đẩy vị Tổng thống này tới
chỗ đánh mất thế cân bằng châm ngòi cho cuộc khủng hoảng hiện tại. Tháng 11
năm 2013, Yanukovych từ chối kí “Hiệp ước đối tác phương Đông” của EU trị giá
600 triệu Euro (Ukraine–European Union Association Agreement) để quay sang
tìm sự trợ giúp từ phía Nga khi Nga đồng ý hỗ trợ 15 tỷ USD thông qua việc mua
trái phiếu và cũng sẽ giảm 30% giá khí đốt cho Ukraine ngày 21 tháng 11 năm
2013. Đây chính là sự châm ngòi cho xung đột kéo dài suốt 3 tháng nay ở Ucraina
2. Diễn biến xung đột
2.1.

Phe đối lập và chính phủ công khai đối đấu

 Chính phủ Yanukovic từ cứng rắn tới nhượng bộ
• Khi chính phủ ký kết thỏa thuận với Nga ngày 17-12-2014, hàng trăm người
biểu tình đã bị bắt giữ
• Khi các cuộc biểu tình không có dấu hiệu thuyên giảm, ông đã thông qua
một đạo luật chống biểu tình được quốc hội thông qua hôm 16-1-2014. Luât
này cấm mọi người đội mũ bảo hiểm và mặt nạ, lập những chướng ngại vật,
lều trại không được cảnh sát cho phép.


• Ngày 25/1/2014, Tổng thống Yanukovych chấp thuận cho Thủ tướng
Mykola Azarov từ chức, sa thải toàn bộ nội các và đề nghị hai ghế thủ tướng
và phó thủ tướng cho hai lãnh đạo phe đối lập. Trong đó ông Arseni
Yatsenyuk, Chủ tịch nhóm dân biểu đảng đối lập mà lãnh đạo là cựu Thủ
tướng Yulia Tymoshenko đang bị giam giữ, được bổ nhiệm Thủ tướng thay
cho ông Mykola Azarov và nhà cựu vô địch quyền Anh Vitali Klischko, một
thủ lĩnh đối lập, làm Phó thủ tướng đặc trách nhân quyền
• Sau cuộc gặp với các lực lượng đối lập ngày 28-1-2014, Tổng thống
Yanukovych đã tuyên bố bãi bỏ đạo luật chống biểu tình hôm 16-1 cũng như
ra lệnh ân xá cho những người biểu tình bị bắt.
 Phe đối lập được nước lấn tới
• Ngay ngày hôm sau 22/11/2013 đến 30/11/2013 300.000 người biểu tình
chống lại quyết định này của chính phủ nhưng mới chỉ là biểu tình mang
tính hòa bình.
• Từ tháng 12 năm 2013 cho đến 20/2/2014, biểu tình hòa bình đã biến thành
bạo loạn tuyên bố đòi lật đổ tổng thống, nhằm lật đổ Tổng thống
Yanukovic, thậm chí dùng tới bạo lực gây ra những vụ sát thương đẫm
máu . Sở dĩ xung đột leo thang với tốc độ và mức độ nhanh đến vậy là do có
sự ủng hộ từ bên ngoài cho phe đối lập đang biểu tình một cách công khai
không hề che đậy của Phương Tây. Người ta nhìn thấy ngoại trưởng Đức
Guido Westerwelle đứng cạnh võ sĩ quyền anh Vitali Klitschko (ứng cử

viên tranh cử Tổng thống Ukraina 2015 do EU hậu thuẫn) ngay tại Kiev
cuối tháng 12.2013. Hoặc trợ lí ngoại trưởng Mỹ phụ trách khu vực Châu
Âu có mặt trên quảng trưởng, phát thức ăn cho người biểu tình. Một cuộc
biểu tình hòa bình không bạo lực rất khó để đạt được mục đích, cho nên
buộc phe đối lập phải tập trung các phần tử cực đoan là lực lượng được phe
đối lập che chở, bảo trợ (trả 300 UAH (rúp Ukraine) cho một ngày ngồi biểu
tình ở quảng trường Maidan và 2.000 UAH cho những đối tượng tấn công
cảnh sát bằng bom xăng…) cùng với phe nhóm cánh hữu trung thành với
bạo lực, để tiến hành cái gọi là “hoạt động dân chủ” lật đổ chính phủ đương
nhiệm ở Ukraine. Có thể thấy rõ mâu thuẫn nội bộ của Ucraina đã trở thành
cơ hội để các nước Phương Tây can dự.


2.2.

Đỉnh điểm của xung đột

Đỉnh điểm của xung đột là sự kiện đẫm máu ngày 18 tháng 2 năm 2014 làm 21
người, bao gồm 14 người biểu tình và 7 cảnh sát thiệt mạng (Reuters), 2 ngày sau,
ngày Thứ Năm (20 tháng2) là ngày đẫm máu nhất trong gần ba tháng biểu tình
chống chính phủ Ukraine, các tay súng bắn tỉa bắn vào cả người biểu tình và cảnh
sát ở trung tâm Kiev, giết chết ít nhất 70 người và làm bị thương hàng trăm người
khác.
Phe đối lập đã đẩy xung đột leo thang ngoài tầm kiểm soát của chính phủ
Yanukovyc, buộc ông này phải xuống nước đàm phán thỏa thuận cùng phe đối lập
để giảm căng thẳng tình hình
3. Giải quyết xung đột
3.1.

Xuất hiện những tín hiệu nhân nhượng

Sau hơn 2 tháng căng thẳng giữa lực lượng biểu tình của phe đối lập và lực lượng
cảnh sát của chính phủ , 2 bên cùng nhượng bộ, chính phủ giải quyết hòa bình với
các nhà lãnh đạo đối lập nhằm chấm dứt đổ máu tại Kiev đã khiến ít nhất 77 người
thiệt mạng và hàng trăm người khác bị thương, 2 bên đi đến thỏa thuận 21/2/2014
với sự thắng thế của phe đối lập và một nước cờ cuối cùng của Yanukovic để giải
quyết tình hình trước mắt:
Tổng thống chấp nhận bầu cử sớm trước thời hạn, chấp nhận hiến pháp 2004 trong
vòng 48 giờ , thậm chí còn có điều khoản cấm quân đội và cảnh sát chống khủng
bố với sự chứng kiến của đại diện Nga, Mỹ, Eu.
Đổi lại phe đối lập cam kết rút lực lượng biểu tình
3.2.

Xuất hiện vai trò trung gian hòa giải

Thỏa thuận đình chiến hôm 21 tháng 2 đã có sự chứng kiến của ba ngoại trưởng
châu Âu : Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius, Ngoại trưởng Đức Frank-Walter
Steinmeier, Ngoại trưởng Ba Lan Radoslaw Sikorski và Đại diện đặc trách nhân
quyền của Nga


Mọi chuyện tưởng rằng đã được tháo gỡ từ sau thỏa thuận này thì ngay ngày hôm
sau, ngày 22/2, lực lượng đối lập điều khiển Quốc hội Ukraine bỏ phiếu nhất trí
phế truất tổng thống Yanukovych và quyết định sẽ bầu cử sớm vào ngày 25/5.
Ngoài việc Quốc hội phê chuẩn việc bỏ phiếu bầu sử sớm hơn thì còn thông qua
Luật ân xá Thủ tướng Yulia Tymoshenko ra tù.
Như vậy, Khủng hoảng chính trị nội bộ Ukraina chưa hề được giải quyết, kịch bản
phế truất tổng thống này thay bằng một chính quyền khác đã lặp đi lặp lại ở
Ukraina suốt từ 2004, 2009, bây giờ là 2014. Việc thay đổi đảng cầm quyền bằng
sức ép biểu tình đường phố và vi phạm các quy chuẩn luật pháp đã có từ lâu sẽ vẫn

còn tiếp diễn một khi mâu thuẫn giữa các đảng phái Ukraina chưa được giải quyết,
khi các đảng chưa tìm được sự thống nhất
Chính việc giải quyết Khủng hoảng chính trị nội bộ Ukraina theo hướng này đã
làm nảy sinh, nói đúng hơn là làm bộc lộ rõ ràng hơn mâu thuẫn trong quan hệ Nga
và Phương Tây. Khủng hoảng chính trị nội bộ Ukraina tạm bị gác lại, ít nhất là tới
khi tiến hành bầu cử sớm vào 25/5 này, nhường chỗ cho mâu thuẫn trong quan hệ
Nga và Phương Tây

Khủng hoảng quan hệ Nga và Phương Tây trong vấn đề Ucraina
và Crưm
III.

Khủng hoảng quan hệ Nga và Phương tây xung quanh vấn đề Ukraina
và Crưm
1. Nguyên nhân

Mâu thuẫn giữa Nga và Phương Tây xoay quanh vấn đề tính hợp pháp của chính
phủ lâm thời Ukraina và việc Nhà nước tự trị Crưm li khai khỏi Ukraina và sáp
nhập với Nga.
1.1.

Về tính hợp pháp của chính phủ lâm thời Ukraina

Lí lẽ của Nga coi đó là hành động đảo chính vi phạm hiến pháp, không công nhận
chính phủ lâm thời, đóng băng khoản viện trợ 15 tỷ USD đã cam kết trước đó với
chính phủ Yanukovic. Không những không công nhận chính quyền mới tại Kiev,


chính quyền Nga còn chỉ trích sự ủng hộ của châu Âu khi cho đó là "những tính
toán địa chính trị đơn phương", rằng thái độ của châu Âu là sai lệch.

Lí lẽ của Phương Tây ủng hộ chính quyền mới, lên kế hoạch rót 11 tỷ USD để
cứu nền kinh tế nước này
1.2.

Về vấn đề Crưm

Sự sáp nhập Crưm đang mở đường cho một cuộc khẩu chiến pháp lý có lẽ sẽ là bất
tận, bởi mỗi bên đều đưa ra những lý lẽ rất hợp pháp. Trong trường hợp Crưm, lý
lẽ của người Nga dựa vào "quyền tự quyết của các dân tộc", còn chính quyền Kiev
và phương Tây lại viện dẫn nguyên tắc "chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ". Đây đều là
những nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc.
Lí lẽ của Nga:
 Tính pháp lí
• Dựa vào Hiến chương Liên Hiệp Quốc’ theo nguyên tắc quyền tự quyết của
các dân tộc
• Dựa vào Nghị quyết 673 của Liên Hợp Quốc. Một quốc gia đơn phương
tuyên bố độc lập là hoàn toàn phù hợp với Hiến chương Liên Hợp Quốc
• Dựa vào Tuyên bố pháp lí của Tòa án công lí quốc tế ICJ năm 2010. Một
quốc gia đơn phương tuyên bố độc lập không vi phạm luật pháp quốc tế.
• Dựa vào Tiền lệ trường hợp Kosovo. Năm 2010 Tòa án công lí ICJ công
nhận sự độc lập của Kosovo, một trường hợp tương tự như Crưm hiện nay
 Tính lịch sử
Chiều 18/3, Tổng thống Putin đã có bài phát biểu chính thức công nhận Crimea là
một phần lãnh thổ của Nga, ông khẳng định Crimea luôn luôn là một phần không
thể tách rời của Nga, Crưm là của Nga và Nga sinh ra là để dành cho Crưm. Ngày
21/3, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký luật hoàn tất thủ tục sáp nhập Crưm
vào Nga

Lí lẽ của Phương Tây: cho rằng cuộc trưng cầu dân ý và sáp nhập vào Nga và bất
hợp pháp Tổng thống Obama nhấn mạnh rằng cuộc trưng cầu dân ý ở Crimea, vốn
vi phạm Hiến pháp Ukraine và diễn ra dưới sức ép của quân đội Nga, sẽ không bao
giờ được Mỹ và cộng đồng quốc tế công nhận. Trước đây, hôm 15/3, Tổng thống
Pháp Francois Hollande nói rằng nước ông ‘sẽ không công nhận cuộc trưng cầu
dân ý giả hiệu’ này, cuộc trưng cầu dân ý này ‘càng phi pháp hơn’ vì ‘được tổ chức
dưới sự đe dọa của lực lượng chiếm đóng Nga’. Lãnh đạo các nước G7 ra tuyên bố
bên lề Hội nghị Thượng đỉnh ở The Hague, Hà Lan (24/3) Các nước G7 cũng lên
án cuộc trưng cầu dân ý hôm 16/3 ở Crimea là ‘vi phạm Hiến pháp Ukraine’ và
việc Nga sáp nhập Ukraine mà họ gọi là ‘bất chấp luật pháp quốc tế và các nghĩa
vụ cụ thể’. "Luật pháp quốc tế ngăn cấm việc chiếm đoạt một phần hay toàn bộ
lãnh thổ của nước khác thông qua cưỡng ép và sức mạnh. Làm như thế là vi phạm
các nguyên tắc đã tạo dựng nên hệ thống quốc tế."
Lí lẽ của Ucraina: tất nhiên chính phủ hiện thời của Ucraina phản đối việc Crưm
sáp nhập vào Nga để bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia mình
Vấn đề Crưm nhắc chúng ta nhớ lại trường hợp Kosovo năm 1999 và Nam Osestia
năm 2008. Cùng là trường hợp li khai, cùng là vấn đề dân tộc tự quyết được cả thế
giới công nhận trong hiến chương Liên Hợp Quốc, nhưng trường hợp nào phù hợp
với lợi ích của bên nào thì bên đó cho là đúng là hợp pháp, còn trường hợp nào đi
ngược lại lợi ích của họ thì họ cho là bất hợp pháp. Rõ ràng, đằng sau những lí lẽ
của cuộc tranh cãi, còn ẩn chứa tính toán của cả 2 bên
2. Đằng sau những tranh cãi là sự tranh giành lợi ích địa chiến lược
Phần chìm của tảng băng là cuộc cạnh tranh địa chiến lược gay gắt giữa Nga với
Mỹ và phương Tây.
Tính toán của mỗi bên khi can thiệp vào xung đột
Ngay cả từ khi Chiến tranh lạnh kết thúc, Phương Tây vẫn luôn không ngừng thực
hiện chiến lược mở rộng sang phía Đông để bao vây các lợi ích chiến lược của
Nga, còn Nga thì cũng cương quyết đáp trả hòng bảo vệ “sân sau” và khôi phục địa
vị nước lớn của mình.
Lợi ích của Phương Tây: Kiềm chế một nước Nga đang mạnh lên. Quan ngại

trước sức mạnh ngày càng gia tăng của Nga, tình hình căng thẳng ở Ukraina- nước


láng giềng sát sườn với Nga hoàn toàn phù hợp với những tính toán của Phương
Tây. Kiểm soát được Ukraina, Mỹ và EU toan tính:
Kiềm chế Nga, tạo thành vòng vây chặt xung quanh nước Nga
Tạo thành trào lưu thân phương Tây với những quốc gia trong không gian hậu xô
viết. Sự can thiệp của Mỹ nhằm vào các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ là một
phần trong chính sách dài hạn của Washington để làm suy yếu đối thủ cũ của mình
từ thời Chiến tranh Lạnh. Với Ukraine, chính phủ Mỹ rõ ràng đang muốn kiểm tra
xem mức độ khiêu kích Nga đến mức nào. Balan, Séc và Hungary đã gia nhập
NATO năm 1999, Bulgari, Rumani, Slovakia và ba nước Baltic năm 2004. Bốn
năm sau, tại Thượng đỉnh NATO ở Bucarest, suýt nữa thì đến lượt Ukraina gia
nhập NATO, nhưng ý tưởng này vẫn chỉ dừng lại ở mức dự án – Thủ tướng Đức
Angela Merkel đã thay đổi ý kiến vào giờ phút chót và đạp phanh hãm dự án.
NATO đang muốn mở rộng phạm vi ảnh hưởng của mình về phía Đông Âu – sát
sườn biên giới Nga nhằm bao vây và kiềm chế Nga
Cụ thể trong trường hợp Ucraina, Phương Tây muốn thông qua đó để tách Nga
khỏi căn cứ ở Biển Đen ( nhưng điều họ không ngờ là họ không tách được Nga ra
khỏi Crưm mà chính việc làm đó đã tách Crưm khỏi Ucraina )
Lợi ích của Nga: Bảo vệ công dân Nga và lợi ích sống còn của Nga
Bảo vệ công dân Nga cũng như các lực lượng vũ trang đang đồn trú tại Crimea.
Cũng giống như ở nhiều nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ, có nhiều cư dân gốc
Nga sống rải rác khắp đất nước Ucraina, đặc biệt là tại các địa phương thuộc miền
Nam nước này. Đơn cử như tại nước cộng hòa tự trị Crưm, có tới 60% dân số là
người gốc Nga, có hộ chiếu mang hai quốc tịch Ukraine và Nga và ngôn ngữ hành
chính là tiếng Nga.
Bảo vệ lợi ích sống còn của Nga
Ukraina là nước láng giềng sát sườn với Nga, đường ống dẫn dầu của Nga sang EU
đều đi qua Ukraina. Để mất Ukraine, Nga sẽ mất luôn tuyến đường quan trọng ra

Biển Đen và cả tuyến đường ống vận chuyển khí đốt trọng yếu sang các thị trường
tiêu thụ lớn ở châu Âu.Nói cách khác, nếu để Phương Tây khống chế được
Ukraina, Nga không còn lá chắn nào hết và còn bị rơi vào thế bị bao vây cô lập


Bán đảo Crưm cũng là nơi đặt Hạm Đội Biển Đen của Nga. Sevastopol, nằm trên
bán đảo Crimea là một căn cứ có tầm quan trọng chiến lược đối với hạm đội hải
quân Nga, bên cạnh việc đây là căn cứ nước ấm duy nhất của nước này. Sevastopol
năm ngoái cũng cho thấy vai trò hữu dụng trong việc giúp Nga thực thi giải giáp
kho vũ khí hóa học của Syria. Và sau khi cuộc nội chiến tại Syria khiến Nga phải
ngừng sử dụng căn cứ hải quân tại thành phố cảng Tartus từ năm ngoái, Sevastopol
lại càng trở nên quan trọng hơn.
Ngày nay, hạm đội Biển Đen và căn cứ Sevastopol là một sự bảo đảm cho an ninh
biên giới phía Nam của Nga, và là nơi để hoạch định cho những kế hoạch trên Biển
Đen và xa hơn là ra Địa Trung Hải. Đây cũng là điểm neo đậu cho các tàu chở dầu
của Nga đi qua eo biển Bosporus của Thổ Nhĩ Kỳ. Một khi tuyến đường ống dẫn
dầu Dòng chảy phương Nam của Nga hoàn thành, hạm đội này cũng sẽ kiêm luôn
nhiệm vụ bảo vệ nó.
Trên thực tế, Sevastopol chính là cảng tự nhiên tốt nhất tại Biển Đen, với một vịnh
được che chắn, cảng nước sâu, và mặt nước không bao giờ đóng băng. Nếu mất
Crưm, Nga không còn một căn cứ hải quân thực sự nào trên Biển Đen.
Tóm lại, Nga coi khu vực Ukraina nói chung và Crưm nói riêng là lợi ích sống còn
của nước Nga và sẽ không nhượng bộ trước Phương Tây trong vấn đề Ukraina.
Phương Tây thì không chấp nhận để thế lực của Nga mạnh lên.
Như vậy có thể kết luận rằng, đây là cuộc tranh giành ảnh hưởng địa chính trị giữa
các nước lớn mà cụ thể ở đây là Nga và các nước Phương Tây bao gồm cả Mỹ và
đồng minh. Chiến tranh lạnh đã kết thúc từ lâu, nhưng cuộc cạnh tranh ảnh hưởng
giữa Nga với Phương Tây và Mỹ trong không gian hậu xô viết chưa bao giờ kết
thúc, nó vẫn ngấm ngầm diễn ra mà cuộc khủng hoảng Ucraina với câu chuyện
quyền độc lập của Crưm chỉ là một ví dụ mới nhất biểu hiện thành cao trào trong

cuộc cạnh tranh chiến lược này
3. Diễn biến xung đột
3.1.

Các bên “CÔNG KHAI” chính sách đối đầu .

Nga: đưa quân vào Crưm và sáp nhập bán đảo này


Duma Quốc gia Nga ngày 1/3 chấp nhận thông điệp đề nghị của Tổng thống Putin,
theo đó cho phép sử dụng lực lượng vũ trang Nga trên lãnh thổ Ukraina. Ngày 2/3,
Tổng thống Nga Vladimir Putin mới chính thức lần đầu lên tiếng. "Nga không thể
đứng ngoài khi hiện hữu mối đe dọa cho người dân Nga tại Crimea" - đó là tuyên
bố của Tổng thống Putin trong cuộc điện đàm kéo dài 90 phút với Tổng thống Mỹ
Obama. Ngay sau phát biểu của nguyên thủ Nga, hàng nghìn binh lính Nga đã tiến
vào Crimea .Tính đến ngày 4/3, gần hết các cơ sở quân sự, sân bay và cơ quan
công quyền tại bán đảo thuộc Ukraina nhưng có đến 60% công dân Nga sinh sống
này đã được đặt dưới sự kiểm soát của binh lính Nga.
Ngày 21/3, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký luật hoàn tất thủ tục sáp nhập
Crưm vào Nga.
Chính phủ lâm thời Ucraina đưa ra các biện pháp trả đũa
Sau khi Nga đưa quân vào Crưm, chính phủ lâm thời Ucraina phát lệnh tổng động
viên và đe dọa sẽ đưa vấn đề Nga can thiệp vào Ucraina ra thảo luận tại Ðại hội
đồng LHQ.
Thi hành hàng loạt chính sách bài Nga
Ukraine cấm phát các chương trình truyền hình của Nga
Cho đến nay, 443 trong tổng số 703 nhà cung cấp dịch vụ nội dung được Hội đồng
Quốc gia về Phát thanh và Truyền hình Ukraine cấp phép đã tuân thủ theo khuyến
nghị không chính thức của các cơ quan nói trên và dừng việc tiếp sóng các kênh
Channel 1, NTV-World, RTR-Planeta và Russia-24 của Nga.

Mỹ, EU, Nhật… ra các chính sách trừng phạt
Trong những phản ứng mới nhất sau khi Nga nhanh chóng chấp nhận sự trở về của
Crimea, nhiều nước phương Tây đã đồng loạt áp đặt các chế tài trừng phạt. Mỹ và
phương Tây thực hiện lệnh cấm vận bằng các động thái như cô lập Nga trên trường
quốc tế, EU đưa ra chương trình trừng phạt Nga với 3 cấp độ trong đó cao nhất là
trừng phạt kinh tế
Về chính trị


Các biện pháp trừng phạt hằm vào quyền đi lại và tài sản của giới chức Nga cũng
như Crimea, trừ Tổng thống Putin. Ngày 16/3 ngày Crưm tổ chức trưng cầu dân ý,
EU đã tuyên bố sẽ đóng băng tài sản và cấm nhập cảnh đối với 21 cá nhân ở Nga
và Ukraine. Cùng lúc đó, Hoa Kỳ cũng đã lên danh sách 11 cá nhân phải hứng chịu
những hình thức trừng phạt tương tự.
Ngày 20-3 Mỹ và EU đã công bố danh sách trừng phạt bổ sung nhằm vào Nga,
trong số này có nhiều quan chức thân cận với nhà lãnh đạo Nga như Phó Thủ
tướng Nga Dmitry Rogozin, Chủ tịch Hội đồng Liên bang (Thượng viện) Nga
Valentina Matviyenko, cố vấn về vấn đề Ukraine Vladislav Surkov, cố vấn về kinh
tế Sergei Glazyev, Thủ tướng Crimea Sergei Aksyonov, Chủ tịch Quốc hội Crimea
Vladimir Konstantinov và Tổng thống Ukraine bị lật đổ Viktor Yanukovych.
Cô lập Nga trên trường quốc tế: đưa vấn đề Crưm ra trước Hội đồng bảo an và Đại
hội đồng LHQ
Về kinh tế
Ngày 24/3, phương Tây thông báo rằng hội nghị thượng đỉnh G8, dự kiến diễn ra
tại Sochi (Nga) vào tháng 6 tới, sẽ bị hủy và được thay thế bằng thượng đỉnh G7 ở
Brussels (Bỉ) mà không có sự tham gia của Nga.
Nga đáp trả
Nga đã công bố danh sách các biện pháp trừng phạt nhắm vào các quan chức Hoa
Kỳ chỉ vài phút sau khi Tổng thống Mỹ Barack Obama thông báo những biện pháp
mới. Danh sách trừng phạt đầu tiên của Nga nhắm vào ba cố vấn của Tổng thống

Obama và nhiều nghị sĩ, trong số này có Thượng nghị sĩ John McCain.
Canada đã trục xuất các quân nhân Nga đang theo học trong các trường quân sự
Canada. Ngay lập tức Nga tuyên bố hợp đồng sản xuất chung với Tập đoàn công
nghiệp Bombardier của Canada sẽ có thể bị xem xét lại.
Tác động của những biện pháp trừng phạt của Phương Tây với 2 bên
Tác động tới Nga
Về chính trị: ảnh hưởng và uy tín của nước Nga trên trường quốc tế cũng bị sụt
giảm


Trong cuộc bỏ phiếu của Hội đồng bảo an về vấn đề Crưm, Nga chỉ nhận được 1
phiếu trắng của Trung Quốc, 13 phiếu còn lại ko ủng hộ Nga
Trong cuộc bỏ phiếu của Đại hội đồng Liên hợp quốc, 100 nước phản đối Nga, chỉ
có 11 nước ủng hộ Nga

Về kinh tế: Ngay sau khi những lệnh trừng phạt của EU và Mỹ được đưa ra tỉ giá
đồng rúp so với đồng euro cũng tụt xuống mức thấp chưa từng thấy: 50,99 rúp đổi
1 euro. Đồng thời, thị trường chứng khoán Nga sụt giảm mạnh nhất trong 5 năm
qua khi chỉ số chính Micex có thời điểm giảm đến 9,8%.
Về cơ bản, những ảnh hưởng từ những lệnh trừng phạt này tới Nga vẫn ở ngưỡng
Nga có thể chấp nhận được
Tác động tới Phương Tây
Trong nội bộ các nước Phương Tây và Mỹ cũng không thống nhất trong vấn đề
trừng phạt Nga
Mỹ rụt rè hơn EU vì cần Nga cho những vấn đề “đáng quan tâm hơn” như là
Afghanistan, Syria hay Iran và nền kinh tế Mỹ không lệ thuộc vào Nga nhiều như
EU
Trong nội bộ EU cũng không thống nhất được mức độ trừng phạt định áp dụng
với Nga. Ví dụ ngay như khi Liên minh châu Âu (EU) thông qua quyết định trừng
phạt 21 quan chức của Nga và Ukraina, trong đó có lệnh cấm đi lại và phong tỏa

tài sản, EU không chỉ bất đồng về số lượng các nhân vật bị trừng phạt, mà còn
chưa thống nhất ngay cả danh tính cụ thể cũng như cấp bậc những người bị trừng
phạt, từ chính trị, quân sự cho tới các doanh nhân.
“Hội nghị Thượng đỉnh Ukraine ” của EU ngày 20-21/3 đã không đưa ra biện pháp
trừng phạt đặc biệt nào đối với Matxcơva. Không nước nào ở châu Âu muốn bắt
đầu một cuộc chiến tranh thương mại với Nga. Tại hội nghị, nhiều quốc gia đã
công khai phản đối cuộc chiến thương mại với Nga. “Sự leo thang xung đột xung
quanh Ukraine sẽ có hậu quả tai hại cho những người tham gia, cho chúng ta và
cho châu Âu” - Thủ tướng Bỉ Elio Di Rupo cho biết. Thay vào đó, lãnh đạo các
nước hàng đầu châu Âu “cần phải đến Nga để thúc đẩy cuộc đối thoại với Ukraine


và giảm căng thẳng trong khu vực” và “không cầm đèn chạy trước ôtô với biện
pháp trừng phạt,” ông Di Rupo nói. Thủ tướng Bulgaria Plamen Oresharski cũng
phát biểu chống trừng phạt kinh tế đối với Nga. Nước Pháp không hề muốn hợp
đồng cung cấp tàu chiến Mistral cho Nga bị đình chỉ vì sợ đe dọa trực tiếp đến
công ăn việc làm của 1.000 nhân viên đóng tàu. Trước đó, tại Đức, người dân khi
được thăm dò ý kiến đã phản đối lệnh trừng phạt kinh tế nhằm vào Nga. Rất nhiều
doanh nhân Đức đang làm ăn tại Nga, nếu Nga trả đũa bằng lệnh trừng phạt, người
Đức cũng sẽ thiệt hại hàng tỷ USD. Về năng lượng, Đức mua vào đến 30 tỷ mét
khối khí đốt của Nga. Italy hơn 13 tỷ. Pháp hơn 7 tỷ mét khối. Còn Rumani thì lệ
thuộc đến 100% vào khí đốt của Nga.
Trước mắt, có thể nhận thấy rằng những biện pháp trừng phạt của Phương Tây có
lẽ chỉ dừng ở mức độ này bởi lẽ, các đòn "đáp trả từng bước"của cả 2 bên không
có lợi cho bất kỳ bên nào và trong cuộc chơi này phía nào cũng bị thiệt hại. Đây
cũng là điều dễ hiểu bởi trong một thế giới toàn cầu hóa với các lợi ích đan xen,
chồng chéo và tác động đa chiều, bất kỳ quốc gia nào - dù là Nga, Mỹ hay châu Âu
- cũng sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng mọi bước đi để vừa giữ được thể diện ngoại giao,
vừa bảo toàn các lợi ích quốc gia. Sẽ không còn cảnh “một bên mất trắng, một bên
được cả” mà thay vào đó là những lợi ích hay mất mát được chia đều, dù không

tuyệt đối, cho tất cả các bên. Đơn cử trong lĩnh vực mua bán khí đốt giữa Nga và
EU. Tây Âu phải mua khí đốt từ Nga, một phần ba lượng khí đốt mà Đức cần đến
là do Nga cung cấp, nếu mua bán khí đốt bị gián đoạn, cả 2 bên đều thiệt hại, Tây
Âu thiết khí đốt để sưởi ấm và Nga mất đi một nguồn thu lớn
4. Những tín hiệu nhân nhượng
Ngày 21-3, Tổng thống V.Pu-tin tuyên bố Mát-xcơ-va trước mắt hoãn thực thi và
không áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt trả đũa Mỹ. Trong khi đó, Thượng
viện Nga lên án lệnh trừng phạt của Mỹ và EU tạo "tiền lệ xấu về hành động hăm
doạ chính trị", đồng thời tuyên bố các nghị sĩ Nga sẵn sàng "có tên trong danh sách
trừng phạt của Mỹ".
Hôm qua (25.3), Nga và phương Tây đã vạch ra một dự kiến cho cuộc khủng
hoảng ở Ukraina sau khi Tổng thống Mỹ Barack Obama và các đồng minh nhất trí
hoãn thi hành lệnh trừng phạt nặng nề với nền kinh tế Nga.


Moscow hôm thứ hai đã thực hiện 2 cử chỉ hòa giải sau khi Thứ trưởng Kinh tế
nước này cho biết, có tới 70 tỉ USD tiền vốn có thể đã bị thất thoát trong quý đầu
tiên của năm.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã gặp người đồng cấp Ukraina Andriy
Deshchytsia lần đầu tiên, mặc dù Nga không công nhận chính phủ Kiev. Moscow
cũng cho phép các quan sát viên từ cơ quan giám sát an ninh OSCE bắt đầu làm
việc tại Ukraina sau cuộc tranh cãi kéo dài về nhiệm vụ của cơ quan này.
Hai bên vạch ra những “lằn ranh giới đỏ”
Tổng thống Putin trong thông điệp liên bang mới đây nói rằng nước Nga không
muốn một Ukraina bị chia cắt nhưng điều đó còn tùy thuộc vào chính quyền Kiev
hiện nay. Jean Radvany, chuyên gia về Nga của Viện Ngôn ngữ và Văn minh
phương Đông Pháp (Inalco) nói: "Nếu Ukraina gia nhập NATO, nước Nga sẽ ủng
hộ tiến hành trưng cầu dân ý ở miền Đông đất nước. Việc buộc người Ukraina phải
lựa chọn giữa một bên là Nga và một bên là phương Tây đã dẫn tới cuộc khủng
hoảng hiện nay. Sự xuống thang chỉ có khi Ukraina trở nên trung lập".

“Nếu Nga tiếp tục can thiệp vào Ukraine, chúng tôi luôn sẵn sàng áp đặt các hoạt
động trừng phạt sâu hơn” – Tổng thống Barack Obama tuyên bố.
Có thể thấy cục diện hiện nay như sau: Phương Tây sẽ tung đòn chí mạng nếu Nga
tiếp tục can thiệp sâu vào Ukraina (vụ Crimea coi như họ đã chấp nhận) nhưng
Nga vẫn để ngỏ khả năng đó nếu chính quyền Kiev hiện nay không "biết điều", cố
tình không muốn là quốc gia trung lập mà muốn lựa chọn một cách loại trừ giữa
Nga và châu Âu.
IV.

Kết quả
1. Khủng hoảng Ucraina

Dù là chính quyền lâm thời của Ucraina hay chính quyền mới sắp được thành lập
trong cuộc bầu cử 25 tháng 5 tới thì đều phải đối mặt với những vấn đề cơ bản sau:
Tình trạng quốc khố trống rỗng, nợ công ngất ngưởng của chính phủ và nền kinh tế
đứng trước bờ vực phá sản, đời sống nhân dân khó khăn


Tiếp tục chính sách giữ cân bằng trong quan hệ giữa Nga và Phương Tây, trong
quan hệ với Nga thì phải tìm ra cách ứng xử phù hợp với Nga trong vấn đề Crưm
Đây chính là những nguyên nhân chính dẫn đến cuộc khủng hoảng kéo dài suốt 3
tháng qua ở đất nước này, nếu nó không được giải quyết thì không có gì chắc chắn
là kịch bản lật đổ chính phủ và bất ổn không tiếp tục tái diễn. Ngay lúc này ở
những thành phố lớn của Ucraina như thành phố Odessa, thành phố Melitopol và
Mariupol tại miền Đông Ukraine cũng đang diễn ra những cuộc biểu tình chống lại
chính phủ lâm thời của Ucraian. Ucraina là một quốc gia cần sự trợ giúp từ bên
ngoài và không thể tránh khỏi ảnh hưởng từ bên ngoài nhưng chỉ có họ mới có thể
tự quyết định số phận của mình
2. Quan hệ Nga với Phương Tây và Mỹ
Vấn đề Crưm, các nước Phương Tây coi như đã chấp nhận là chuyện đã rồi không

thể thay đổi được. Các biện pháp trừng phạt của Mỹ và Phương Tây trước mắt
chưa gây thiệt hại quá lớn cho Nga. Hai bên sớm muộn cũng sẽ chấm dứt việc đưa
ra các đòn trừng phạt nhau như hiện nay và tìm giải pháp giảng hòa mối quan hệ
tương tự như họ đã làm năm 2008 sau trường hợp của Nam Osestia
Quan hệ giữa Nga với Phương Tây và Mỹ hiện tại chủ yếu xoay quanh vấn đề
Ucraina.
Nga liên tục khẳng định không có ý định đưa quân Ukraina
Phương Tây và Mỹ lo ngại, sau Nam Osestia, sau Crưm, Nga sẽ tiếp tục tiến hành
những trường hợp tương tự để mở rộng vùng ảnh hưởng của mình, đặc biệt là với
các nước trong không gian hậu Xô Viết và không mấy tin tưởng vào tuyên bố này
của Nga
Hiện tại, Nga chẳng dại và không cần phải xâm lược chiếm đóng Ukraine, điều
Nga cần và có thể làm được là hoặc chính phủ mới bất hợp pháp này phải sụp đổ
và được thay thế bằng một chính phủ khác không chống Nga hoặc là khu vực miền
Đông Ukraine, khu vực giàu tài nguyên khoáng sản, chiếm 60% kinh tế cả nước sẽ
không thuộc sự cai trị của chính phủ Kiev chống Nga. Về phía Phương Tây, trong
trường hợp nếu không có được một chính phủ thân Phương Tây theo như như ý họ
sau bầu cử 25-5, Mỹ và các nước phương Tây chắc sẽ tìm mọi cách để biến


Ucraina thành một quốc gia bất ổn. Một Ucraina không ổn định ít nhiều cũng góp
phần ngăn cản bước tiến của một nước Nga đang ngày càng lớn mạnh.