bước đầu tìm hiểu sử dụng thân cây chuối làm đồ thủ công mĩ nghệ

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO LẠNG SƠN
TRƯỜNG THPT LỘC BÌNH

ĐỀ TÀI

BƯỚC ĐẦU TÌM HIỂU
SỬ DỤNG THÂN CÂY CHUỐI LÀM
ĐỒ THỦ CÔNG MĨ NGHỆ
Lĩnh vực: Ghi mã lĩnh vực 15 - Tên lĩnh vực: Khoa học vật liệu

NGƯỜI (NHÓM) THỰC HIỆN:
1. Lường Thị Trà
2. Lường Thị Trầm
NGƯỜI HƯỚNG DẪN:

Nhóm trưởng
Thành viên
Lương Huy Hoàng

Lộc Bình, Tháng 11/Năm 2016


MỤC LỤC
1. Lí do chọn đề tài
2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu

Trang
1
3

3. Đối tượng nghiên cứu

3

3.1. Đối tượng nghiên cứu cụ thể

3

3.2. Tổng quan về khu vực nghiên cứu
4. Mục tiêu - Nội dung và phương pháp nghiên cứu
4.1 Mục tiêu nghiên cứu và giới hạn đề tài
4.1.1 Mục tiêu nghiên cứu
4.1.2 Giới hạn đề tài
4.2 Nội dung nghiên cứu.
4.3 Phương pháp nghiên cứu
4.3.1 Phương pháp nghiên cứu chung
4.3.2 Phương pháp nghiên cứu cụ thể
5. Kết quả nghiên cứu và kết luận
5.1 Kết quả nghiên cứu so sánh với vật liệu khác
5.2 Các bước tiến hành tạo sản phẩm
5.3 Kết luận
6. Kiến nghị
7.Tài liệu tham khảo

3
4
4
4
5
5
5

5
5
6
6
7
12
12
13


1. Lí do chọn đề tài
- Cây chuối nói chung có tên khoa học là Musa do nhà phân loại học người Anh
Chline (1707 - 1778) đặt ra. Tất cả chuối trồng hiện nay đều bắt nguồn từ 2 loại
chuối dại là Musa acuminata và Musa balbisiana. Tùy theo mức độ lai của 2 loài
này mà cho ra các giống chuối khác nhau.
- Cây chuối được trồng ở ít nhất 107 quốc gia. Ở nhiều vùng trên thế giới và trong
thương mại, "chuối" là từ thường được dùng để chỉ các loại quả chuối mềm và
ngọt. Cây chuối là loại cây được trồng rất phổ biến ở nước ta hiện nay. Tác dụng
của cây chuối đem lại thu nhập rất lớn cho người lao động. nhưng chủ yếu người
dân chỉ trồng chuối để lấy quả vì quả chuối là loại trái cây dùng để tráng miệng do
mùi vị rất thơm và ngọt, hoặc thân cây chuối chỉ được sử dụng để làm thức ăn cho
gia súc, gia cầm, còn lá chuối khô có thể được dùng làm nguyên liệu đốt.
- Ở nước ta, khí hậu bốn mùa đều phù hợp cho chuối phát triển, từ bắc đến nam, từ
đồng bằng cho đến miền núi, ở đâu vào mùa nào cũng có chuối.Chuối đối với
người Việt Nam là rau, là quả, là lương thực, thục phẩm. Chuối là loại cây dễ trồng
và không tốn nhiều công chăm sóc, ít khi bị sâu bệnh và ít chịu tác động của thời
tiết nên rất phù hợp với điều kiện kinh tế cũng như tập quán canh tác của bà con
nông dân. Chuối góp phần nâng cao thu nhập cho người dân.
- Thân cây chuối còn có những tác dụng sau:
+ Nếu tóc rụng nhiều, bạn có thể dùng nước nhựa trong của cây chuối để bôi vào

vùng da đầu hằng ngày. Nhựa chuối có tác dụng ngăn rụng tóc và giúp tóc mọc lại.
Mỗi ngày cần dùng 30 ml để bôi.
+ Sỏi thận, mật, bàng quang: Lấy nước từ cây chuối hột, uống vào buổi sáng một
chén. Dùng kiên trì liên tục từ 1đến 2 tháng sẽ thấy hiệu quả.
+ Hỗ trợ điều trị tiểu đường: Lấy một chén nước từ cây chuối hột uống vào mỗi
buổi sáng, sẽ tác dụng làm ổn định lượng đường trong máu.

+ Chữa đau nhức răng: Lấy củ cây chuối hột, giã nát cùng một chút phèn chua và
muối ăn, sau cho vào vải sạch vắt lấy nước cốt đủ để ngậm 3-5 lần trong ngày, làm
như vậy trong 3-5 ngày liền sẽ hết đau nhức.
+ Củ chuối hột: chữa cảm nắng, sốt cao, lấy củ chuối hột rửa sạch, giã nát, vắt lấy
nước uống có thể chữa được cảm nắng, sốt cao, mê sảng.
+ Chữa kiết lỵ ra máu: dùng củ chuối hột kết hợp với củ sả, mỗi thứ 4g, xắt nhỏ,
sao vàng, sắc với 200ml nước còn 50ml, uống cả 1 lần trong ngày.
+ Chữa băng huyết, nôn ra máu: lấy 10g lá chuối hột và 20g tinh tre, phơi khô đem
1


đốt tồn tính tán nhỏ, hãm nước sôi uống ngày 1 lần.
+ Nõn chuối và bắp chuối thật ra không có giá trị dinh dưỡng nhưng trong bắp
chuối và nõn chuối chứa rất nhiều chất xơ, các sợi xơ này khi vào ruột sẽ cuốn và
kéo tất cả các cặn bã trong ruột để giúp cơ thể đào thải độc tố. Nếu 1 tháng bạn ăn
gỏi bắp chuối hoặc nõn chuối 1 lần bạn sẽ không bao giờ bị đau ruột thừa.
+ Nhân dân ta còn dùng củ chuối (thân, rễ) giã lấy nước cốt, hoặc dùng lóng nứa
tép đâm sâu vào thân cây hứng lấy nước trong uống trị sưng tấy, làm thuốc giải
nhiệt chữa nóng quá phát cuồng.
+ Dùng cây non cắt ngang, lấy phần non ở giữa (của thân giả) giã nhỏ đắp để cầm
máu vết thương.
+ Lá non cây chuối dùng băng bó để làm dịu vết bỏng, vết cháy.
+ Ở Ấn Độ, thân giả và củ chuối dùng chữa rối loạn về máu và trị bệnh hoa liễu.

Còn nhựa cây được dùng trị bệnh đau về thần kinh như icteria và động kinh, trị lỵ
và tiêu chảy và làm nước giải khát khi bị thổ tả.
+ Giảm cân: với những bạn muốn giảm cân thì nước ép thân chuối là một trong
những lựa chọn phù hợp. Những đặc tính của nước ép gốc chuối có tác dụng đốt
cháy calo và luôn tạo cho dạ dày có giảm giác no.
+ Giảm axit cho dạ dày: Axit dạ dày là chất xúc tác quan trọng không thể thiếu
trong quá trình tiêu hoá thức ăn. Tuy nhiên, nếu dạ dày tiết ra quá nhiều loại dịch
này sẽ dẫn đến tình trạng dư axít, không tốt cho sức khỏe. Nước ép từ thân chuối có
tác dụng giảm lượng axit dư thừa trong dạ dày.
+ Phòng ngừa táo bón là tác dụng tốt nhất của nước ép thân chuối. Các chất có
trong nước ép thân chuối giúp tiêu hóa thuận lợi, giữ nước và phòng ngừa táo bón.
+ Điều trị viêm đường tiết niệu. Nước ép thân chuối có tác dụng tiêu viêm nên rất
tốt trong việc hỗ trợ bệnh viêm đường tiết niệu. Nên uống một hoặc hai ly nước ép
thân chuối mỗi ngày.
+ Chữa viêm loét dạ dày. Nước ép loại cây này có tác kích thích sự tăng trưởng của
lớp màng nhầy ở thành trong của dạ dày, từ đó hàn gắn vết loét và bảo vệ thành dạ
dày tránh khỏi bị loét.
+ Tăng cường hệ miễn dịch. Do chứa hàm lượng kali cao nên nước ép thân chuối
có tác dụng giúp tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể.
2


+ Hạ huyết áp. Người ta đã chứng minh được rằng, nước ép thân chuối có khả năng
điều hòa huyết áp, đặc biệt tốt cho những người bị huyết áp cao.
+ Cầm máu. Chất làm se trong nước ép thân chuối có tác dụng làm đông máu.
- Ngoài những tác dụng trên chúng tôi đã quyết định tìm hiểu thân cây chuối còn có
tác dụng nào khác không. Và chúng tôi đã quyết định tiến hành nghiên cứu và chọn
đề tài “ BƯỚC ĐẦU TÌM HIỂU SỬ DỤNG THÂN CÂY CHUỐI LÀM ĐỒ THỦ
CÔNG MĨ NGHỆ ”
2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu

- Hiện nay Việt Nam có các loại chuối như chuối tiêu, chuối ngự, chuối cau,
chuối hột, chuối ba hương (chuối lùn).
- Chuối được trồng chủ yếu để lấy quả, và ở mức độ ít hơn là thân. Vì cây mọc
lên cao, thẳng, và hơi vững, nó thường bị lầm lẫn với thân cây thật nằm bên dưới
mặt đất. Thân giả (tiếng Anh:Pseudostem) của một số loài có thể cao tới 2-8 m,với
lá kéo dài 3,5 m. Mỗi thân giả có thể ra một buồng chuối màu vàng, xanh hoặc
ngay cả màu đỏ, sau đó chết đi và được thay bằng thân giả mới.
Quả chuối ra thành nải treo, mỗi tầng (gọi là nải) có tới 20 quả, và mỗi buồng có
320 nải. Các nải nhìn chung gọi là một buồng, nặng 30-50kg. Một quả trung bình
nặng 125g, trong số đó vào khoảng 75% là nước và 25% là chất khô. Mỗi quả có
vỏ dai chung quanh và bên trong là thịt mềm ăn được. Chuối có thể coi là một
trong những cây trồng phổ biến nhất trên thế giới. Hiện nay, nếu chỉ xét riêng các
giống chuối đã được thuần hóa, người ta chia chuối ra làm hai loại khác nhau:
Chuối ăn quả tươi(Banana) và Chuối bột (Plantain). Chuối ăn quả tươi là cây ăn
quả phổ biến thứ hai thế giới, chỉ xếp sau trái cây họ cam quýt, sản lượng chiếm
hơn 16% tổng sản lượng trái cây toàn cầu. Nếu tính chung cả sản lượng chuối bột
vào, chuối là cây cho sản lượng cao nhất trên thế giới hiện nay.
- Qua quá trình nghiên cứu tài liệu, chúng tôi nhận thấy thân cây chuối có chứa
những thành phần quan trọng có thể làm thành vật liệu, có khả năng để trở thành
nguồn nguyên liệu bổ sung cho các ngành thủ công mĩ nghệ. Hiện nay lợi nhuận
của cây này mang lại cho người nông dân chủ yếu là thu hoạch quả. Đề tài này
chúng tôi sẽ nghiên cứu để đưa ra cách để sử dụng thân cây chuối để mang lại lợi
ích cho người nông dân trồng chuối.
3. Đối tượng nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu cụ thể
* Địa điểm nghiên cứu: TT Lộc Bình – Huyện Lộc Bình – Tỉnh Lạng Sơn.
* Lý do chọn đề tài: Do xã cũng là vùng có điều kiện khí hậu tự nhiên phù hợp
trồng cây chuối và phát triển rộng trong những năm gần đây.
3.2. Tổng quan về khu vực nghiên cứu
3.2.1. Điều kiện tự nhiên của khu vực nghiên cứu

3


* Vị trí địa lý:
Tên địa danh
Huyện Lộc Bình
Diện tích
1,001
Độ cao
0
Dân số
80,586
Vị trí địa lý
Huyện nằm ở phía đông tỉnh Lạng Sơn, phía bắc giáp huyện Cao Lộc, phía tây
là huyện Chi Lăng, phía nam là Bắc Giang, phía đông nam giáp huyện Đình Lập,
phía đông bắc giáp Quảng Tây (Trung Quốc).
* Diện tích, dân số, giao thông
Huyện có diện tích 998km2 và dân số là 75.000 người (2004). Huyện có hai thị trấn
Lộc Bình và Na Dương, huyện lỵ là thị trấn Lộc Bình nằm trênQuốc lộ 4 (4B),
cách thành phố Lạng Sơn 20 km về hướng đông nam và cách biên giới Việt - Trung
15 km về hướng đông bắc.
Huyện Lộc Bình có khu du lịch, nghỉ mát Mẫu Sơn, nằm trên đỉnh núi cao nhất
Đông Bắc, từ đây có thể nhìn thấy địa phận Trung Quốc. Đặc biệt, về mùa đông,
khi thời tiết xuống thấp nơi đây còn có tuyết rơi. Tới đây du khách du lịch còn có
cơ hội tắm lá thuốc, một phương thuốc bí truyền của người dân địa phương, giúp
tinh thần sảng khoái và có thể chữa được một số bệnh như: đau khớp, bệnh ngoài
da...
Đặc sản địa phương
Bốn đặc sản nổi tiếng nhất của Lộc Bình gắn liền với ngọn núi Mẫu Sơn. Đó là
rượu Mẫu Sơn và đào Mẫu Sơn. Rượu Mẫu Sơn được cất bằng men lá và nguồn

nước lấy từ đỉnh núi. Đào Mẫu Sơn quả to, có vị ngọt đậm. Khi vào thăm vườn, ta
có cảm giác như lạc vào vườn đào tiên của Tây Vương Mẫu trong tác phẩm Tây Du
Kí.
Cây chuối là một loại củ rất phổ biến và gần gũi với người dân Lộc Bình – Lạng
Sơn - Việt Nam. Cây chuối thuộc về họ Chuối. Nó được trồng chủ yếu để lấy trái
cây của nó, và ở mức độ ít hơn là thân và để trang trí. Vì cây thường mọc lên cao,
thẳng, và hơi vững, nó thường bị lầm lẫn với thân cây thật, trong khi "thân" chính
của nó là một "thân giả" (tiếng Anh: pseudostem). Cây chuối có thân giả lên tới 6–
7,6 m, mọc lên từ một thân ngầm. Mỗi thân giả có thể ra 1 buồng chuối màu vàng,
xanh, hay ngay cả màu đỏ, trước khi chết và bị thay bằng thân giả mới. Cây chuối
là loài thân thảo lớn nhất.
4. Mục tiêu - Nội dung và phương pháp nghiên cứu
4.1 Mục tiêu nghiên cứu và giới hạn đề tài
4.1.1 Mục tiêu nghiên cứu
Đề tài được thực hiện nhằm các mục tiêu sau:
4


- Cu to ca thõn cõy chui :
Thành phần dinh dỡng của thân cây chuối lá Chỉ tiêu Kết quả phân tích của Viện
chăn nuôi : Vật chất khô (%) 5,70 Protein thô (%) 0,60 Lipit thô (%) 0,20 Xơ thô
(%) 2,00 Dẫn xuất không chứa N (%) 2,30 Khoáng tổng số (%) 0,60 Ca (%) 0,05
P (%) 0,01 ME (Kcal/kg) 117
Thân cây chuối có tỷ lệ nớc rất cao (93,4 - 94,3%) nên rất dễ bị hỏng. Việc vận
chuyển và bảo quản thân cây chuối phải bảo đảm tránh dập nát để không làm ảnh
hởng đến khụ của cây chuối.
- S dng thõn cõy chui ó phi khụ an lỏt: T cu to ca thõn cõy chui
chỳng tụi ó tin hnh an lỏt cỏc loi th cụng phự hp.
4.1.2 Gii hn ti
Ngh an lỏt TT Lc Bỡnh - Huyn Lc Bỡnh Tnh Lng Sn.

4.2 Ni dung nghiờn cu.
T mc tiờu nghiờn cu t ra ca ti cú nhng ni dung nghiờn cu sau:
Thành phần của thân cây chuối lá Chỉ tiêu Kết quả phân tích của Viện chăn nuôi :
Vật chất khô (%) 5,70 Protein thô (%) 0,60 Lipit thô (%) 0,20 Xơ thô (%) 2,00
Dẫn xuất không chứa N (%) 2,30 Khoáng tổng số (%) 0,60 Ca (%) 0,05 P (%)
0,01 ME (Kcal/kg) 117
Thân cây chuối có tỷ lệ nớc rất cao (93,4 - 94,3%) nên rất dễ bị hỏng. Việc vận
chuyển và bảo quản thân cây chuối phải bảo đảm tránh dập nát để không làm ảnh
hởng đến khụ của cây chuối.
- Chui l loi cõy d trng v khụng tn nhiu cụng chm súc, ớt khi b sõu bnh
v ớt chu tỏc ng ca thi tit nờn rt phự hp vi iu kin kinh t cng nh tp
quỏn canh tỏc ca b con nụng dõn.
- S dng thõn cõy chui an lỏt: T cu to ca thõn cõy chui em ó tin hnh
an lỏt cỏc loi th cụng phự hp.
4.3 Phng phỏp nghiờn cu
4.3.1 Phng phỏp nghiờn cu chung
S dng phng phỏp nghiờn cu tip cn.
4.3.2 Phng phỏp nghiờn cu c th
- Thi v trng cũn c xỏc nh bi thi gian d kin thu hoch. Thụng thng,
thi gian t trng n thu hoch khong 11-12 thỏng, nhng la tip theo khong 6
thỏng. Mt cõy chui cú th sn sinh 5-10 chi bờn.
- Cõy chui sau khi chỳng ta thu hoch qu xong, thõn chỳng ta cht v s dng
lm th cụng m ngh ( loi b phn lừi non ).
- 1 thõn cõy chui phi khụ cú th s dng an hoc múc 2,3 sn phm.
- Thõn cõy chui khi phi khụ ta cú th an thnh nhiu sn phm khỏc nhau nh
tỳi, gi, thm, lm i ch thay th cho nhng loi tỳi nha, do thõn chui phi
khụ cú bn rt chc chn chỳng ta cú th bn chỳng thnh dõy thng thay th
1 s loi dõy khụng cú kh nng tiờu hy,
- So sỏnh vt liu b chui khụ vi cỏc loi vt liu khỏc nh dõy cõy múc, lc bỡnh
5

( bèo tây ).
- Giá thành của thân cây chuối rẻ và thân thiện với môi trường.
5. Kết quả nghiên cứu và kết luận
5.1 Kết quả nghiên cứu so sánh với vật liệu khác
Vật liệu
Bẹ chuối phơi khô

Lục bình

Dây cây móc

Tiêu chí so sánh
Thời gian sinh
trưởng

Khoảng 6 tháng

Khoảng 2 tháng

-Phơi tự nhiên: 5-7 Phơi tự nhiên: 5-7
Thời gian phơi khô ngày
ngày
- Qua ép nước: 1
ngày

Dài
10-12 ngày

Chiều dài vật liệu

2 – 2,5m

0,6m

Khoảng 2m

Độ dai của vật liệu

Tốt

Tốt

Rất tốt

Độ bền của vật liệu

1 năm

1 năm

1,5-2 năm

Ứng dụng của vật
liệu

-Vật liệu làm đồ
thủ công mĩ nghệ.
- Thức ăn cho gia

súc, gia cầm

-Vật liệu làm đồ
thủ công mĩ nghệ.
- Thức ăn cho gia
súc, gia cầm

6

Làm dây thừng


- Hình ảnh minh họa so sánh sản phẩm

Hình ảnh
5.2 Các bước tiến hành tạo sản phẩm
- Bước 1: Thân cây chuối mang về tách lớp ép bớt lượng nước.

Hình ảnh
- Bước 2: Sấy và phơi khô.
7


Muốn có thân chuối khô màu đẹp ta chỉ cần phơi khô và phơi sương vào buổi tối và
sang sớm đem phơi nắng khoảng 1-2 lần cho vào túi nilon lớn bịt kín lại để sau vài
tuần có màu vàng .
+ Thời gian tách lớp để phơi khô 5 – 7 ngày
+ Khi sử dụng máy ép giảm bớt lượng nước và sấy khô thời gian được giảm bớt
xuống, sau 1 ngày có thể đem về đan hoặc móc.

Hình ảnh thân chuối khô đã qua ép bớt lượng nước

Hình ảnh thân chuối khô được phơi khô tự nhiên
8


- Bước 3: Ngâm hóa chất làm cho vật liệu không bị mốc và nhuộm màu cho vật
liệu

Hình ảnh

Hình ảnh
9


- Bước 4:
+ Khi đan cần tạo khung cho sản phẩm thủ công (khung có thể bằng sắt hay bằng
gỗ).

Hình ảnh khung cho sản phẩm thủ công
+ Móc sản phẩm

Hình ảnh sản phẩm
10


Hình ảnh sản phẩm

Hình ảnh sản phẩm
11

5.3 Kết luận
- Đề tài bước đầu đã sử dụng thân cây chuối phơi khô để làm 1 số đồ thủ công để
trang trí, có thể sử dụng để làm quà lưu niệm.
- Vật liệu mới có thể thay thế cho những loại vật liệu cũ đang ngày càng cạn kiệt,
giá thành rẻ, phổ biến.
- Cây chuối dễ trồng dễ chăm sóc có sử dụng được toàn bộ hoa, quả, thân vào
những điều kiện phù hợp với địa phương.
6. Kiến nghị
- Cần tích cực xây dựng và phát triển nghành thủ công mĩ nghệ trên địa bàn.
- Có hướng đầu tư thích hợp cho người dân để phát triển và xây dựng để phát triển
kinh tế hộ gia đình và xây dựng nông thôn mới ngày càng vững mạnh.
- Đầu tư phát triển cho nghề thủ công mĩ nghệ trên Huyện Lộc Bình trở thành
thương hiệu trong toàn tỉnh và trong cả nước. Vì Huyện Lộc Bình cũng là địa điểm
du lịch trong tỉnh nên cần đầu tư phát triển những sản phẩm để làm đồ lưu niệm
cho khách du lịch.
- Nước ta cũng có nguồn nhân lực dồi dào nên địa phương cũng như các cấp chính
quyền cần có biện pháp phù hợp để phát triển các nghành nghề phù hợp với từng
địa phương để tạo thương hiệu riêng.

12


Tài liệu tham khảo
1. />2. />3. />
13