LUẬN văn THẠC sĩ bồi DƯỠNG y đức CHO học VIÊN đào tạo bác sĩ ở học VIỆN QUÂN y HIỆN NAY

MỤC LỤC

Trang
3

MỞ ĐẦU

Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ BỒI
DƯỠNG Y ĐỨC CHO HỌC VIÊN ĐÀO TẠO BÁC SĨ
DÂN Y Ở HỌC VIỆN QUÂN Y

1.1.

11

Y đức của người bác sĩ dân y và những vấn đề cơ bản về
bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học

1.2.

viện Quân y
Thực trạng, nguyên nhân và một số kinh nghiệm bồi

11

dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học
viện Quân y

31

Chương 2 YÊU CẦU VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU TĂNG

CƯỜNG BỒI DƯỠNG Y ĐỨC CHO HỌC VIÊN ĐÀO
TẠO BÁC SĨ DÂN Y Ở HỌC VIỆN QUÂN Y HIỆN NAY

2.1.

52

Những yếu tố tác động và yêu cầu tăng cường bồi dưỡng
y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân

2.2.

y hiện nay
Những giải pháp chủ yếu tăng cường bồi dưỡng y đức

52

cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y
hiện nay
KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

61
88
89
94

2

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Y đức là phẩm chất cao quý nhất của người làm nghề y; yếu tố nền tảng
tạo nên nhân cách của người thầy thuốc; đồng thời là kim chỉ nam cho mọi
hành động của họ. Y đức của người thầy thuốc được bổ sung, hoàn thiện cùng
với sự phát triển của y học và xã hội. Người thầy thuốc có y đức và chuyên
môn tốt góp phần quan trọng đem lại sức khoẻ, sự sống cho con người, ngược
lại nếu người thầy thuốc có chuyên môn tốt nhưng yếu kém, hạn chế về y đức
sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ, tính mạng người bệnh làm suy giảm uy
tín của bản thân và những người làm nghề thầy thuốc. Theo Chủ tịch Hồ Chí
Minh người thầy thuốc “phải thương yêu săn sóc người bệnh như anh em ruột
thịt của mình, coi họ đau đớn cũng như mình đau đớn” và “Lương y phải như
từ mẫu” [42, tr.343]. Để làm tròn bổn phận của mình, đòi hỏi người thầy thuốc
tất yếu phải được tiếp tục bồi dưỡng y đức, đây là vấn đề cấp bách đặt ra.
Học viện Quân y là trung tâm đào tạo có uy tín của Quân đội và quốc
gia. Hơn 66 năm xây dựng và trưởng thành, Học viện đã đào tạo và cung cấp
hàng vạn bác sĩ/thầy thuốc có đủ phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu thực
hiện chức trách, nhiệm vụ trong Quân đội và ngành Y tế cả thời chiến và thời
bình. Với vị thế và uy tín cao trong giáo dục - đào tạo, nghiên cứu khoa học
và thực hành khám, chữa bệnh, từ năm 2002, Học viện được Chính phủ giao
nhiệm vụ đào tạo bác sĩ dân y. Hiện nay, ở Học viện thường xuyên có hàng
ngàn học viên đào tạo bác sĩ dân y (từ năm thứ nhất đến năm thứ sáu).
Nhận thức rõ vai trò của y đức trong nhân cách của người thầy thuốc,
Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện Quân y đã đặc biệt quan tâm lãnh đạo,
chỉ đạo bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y với những nội
dung, hình thức, biện pháp phong phú sinh động, thiết thực. Nhờ đó bước
đầu đã hình thành ở người học những tri thức, chuẩn mực, quy tắc, tình
cảm y đức của người bác sĩ dân y, góp phần hình thành ở họ ý thức, hành

vi và các quan hệ đạo đức đúng đắn, tạo nên nền tảng vững chắc cho sự
phát triển nhân cách.
3


Tuy nhiên, so với yêu cầu mục tiêu đào tạo, nhất là trước những đòi hỏi
của thực tiễn hiện nay thì bồi dưỡng y đức của học viên đào tạo bác sĩ dân y
vẫn còn những hạn chế, bất cập. Trong học viên đã xuất hiện những nhận thức
lệch lạc về y đức, lối sống của người thầy thuốc nhân dân như: thờ ơ với
chính trị, giảm sút niềm tin, biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, thực
dụng, sống buông thả, suy giảm về đạo đức, nhận thức không đúng mối quan
hệ giữa y đức và năng lực của người thầy thuốc…Có nhiều nguyên nhân của
tình hình đó, trong đó có nguyên nhân từ hạn chế về nhận thức, trách nhiệm
của các chủ thể, lực lượng; nội dung, hình thức bồi dưỡng y đức cho học viên
đào tạo bác sĩ dân y trong quá trình đào tạo chưa theo kịp sự phát triển của
tình hình thực tiễn.
Trong thời gian tới việc bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ
dân y ở Học viện Quân y, bên cạnh những thuận lợi là những khó khăn thách
thức. Tính chất phức tạp của tình hình kinh tế - xã hội, những tiêu cực nảy
sinh từ mặt trái của kinh tế thị trường và những căn bệnh xã hội đang hàng
ngày, hàng giờ tác động vào tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống của học viên
đào tạo bác sĩ dân y, làm lệch chuẩn các giá trị y đức của người thầy thuốc
nhân dân. Sự chống phá của các thế lực thù địch đối với cách mạng nước ta
trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng, đạo đức lối sống. Tình trạng suy thoái về
chính trị, tư tưởng, đạo đức lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng
viên…. Xuất phát từ lý do trên, tác giả chọn đề tài: “Bồi dưỡng y đức cho học
viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y hiện nay” làm luận văn tốt
nghiệp thạc sỹ chuyên ngành xây dựng Đảng và Chính quyền nhà nước.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Vấn đề đạo đức và bồi dưỡng y đức từ lâu đã thu hút sự quan tâm

nghiên cứu của các cơ quan, cán bộ lãnh đạo, quản lý, các nhà khoa học. Đặc
biệt từ khi nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa đã có nhiều công trình nghiên cứu, nhiều cuộc hội thảo, nhiều bài báo
bàn về những tác động của nền kinh tế thị trường đối với nhận thức về đạo
đức, giá trị và thang giá trị đạo đức cũng như hoạt động giáo dục, bồi dưỡng
4


đạo đức. Liên quan đến vấn đề nghiên cứu của đề tài luận văn là những nhóm
công trình nghiên cứu dưới đây:
* Nhóm công trình bàn về đạo đức và bồi dưỡng đạo đức cách mạng
cho cán bộ, đảng viên
Nguyễn Chí Mỳ (1999): Sự biến đổi của thang giá trị đạo đức trong
nền kinh tế thị trường với việc xây dựng đạo đức mới cho cán bộ quản lý
nước ta hiện nay, Nxb CTQG, Hà Nội 1999; Vũ Văn Viên (2002): Giáo dục
đạo đức trong nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay, Tạp chí Lý luận
chính trị, 7/2002;Trần Sĩ Phán (1999): Giáo dục đạo đức với việc hình thành
và phát triển nhân cách sinh viên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, Luận án
Tiến sĩ Triết học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội, 1999;
Hoàng Anh (2001): Vấn đề xây dựng nhân cách đạo đức sinh viên trong điều
kiện kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay, Luận văn Thạc sỹ Triết học, Học
viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội, 2001.
Nhìn tổng quát, các công trình trên đều dựa vào quan điểm của chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng
Cộng sản Việt Nam về đạo đức cách mạng và giáo dục đạo đức cách mạng.
Mặc dù tiếp cận vấn đề đạo đức và giáo dục đạo đức ở các chuyên ngành
khoa học khác nhau (triết học, giáo dục học, tâm lý học), song, các công
trình khoa học đều khẳng định vai trò của đạo đức đối với sự hoàn thiện
nhân cách của con người, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp cách mạng xã hội
chủ nghĩa chỉ ra được những vấn đề có tính quy luật của quá trình hình

thành, phát triển đạo đức. Các công trình trên đều khẳng định sự tác động
của những biến đổi kinh tế - xã hội đến các giá trị và thang giá trị đạo đức
hiện nay là một tất yếu, vì vậy cần có sự định hướng đúng đắn cho công tác
giáo dục, bồi dưỡng đạo đức để xây dựng nền đạo đức mới - đạo đức cách
mạng ở nước ta. Nhiều công trình khoa học đã luận giải nhiều khía cạnh
của vấn đề giáo dục, bồi dưỡng đạo đức cho các đối tượng cán bộ, đảng
viên, sinh viên trong tình hình hiện nay. Đó là những tài liệu có giá trị để
tác giả luận văn nghiên cứu, kế thừa.
5


Trong quân đội, cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu vấn đề đạo
đức cách mạng của quân nhân từ nhiều phương diện khác nhau. Liên quan
đến đề tài luận văn có thể kể đến một số công trình sau:
Tổng cục Chính trị (1999): Nuôi dưỡng giá trị văn hóa trong nhân
cách người chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam, Nxb QĐND, Hà Nội;
Nguyễn Xuân Trường (2005): Phát triển giá trị văn hóa trong nhân cách sĩ
quan trẻ quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, Luận án tiến sỹ triết học, Học
viện Chính trị - Quân sự, Hà Nội 2001; Nguyễn Hùng Oanh (2005), “Phát
triển Đạo đức cách mạng của thanh niên Quân đội nhân dân Việt Nam trong
tình hình hiện nay”, Luận án tiến sỹ triết học, Học viện Chính trị - Quân sự,
Hà Nội 2001. Đặng Sỹ Lộc (2009): Bồi dưỡng rèn luyện đạo đức cách mạng
của đội ngũ cán bộ doanh nghiệp quân đội trong giai đoạn hiện nay theo tư
tưởng Hồ Chí Minh, Luận án Tiến sĩ Chính trị học, Học viện Chính trị, Hà Nội
[35]; Đặng Nam Điền (2006): Nâng cao đạo đức cách mạng đội ngũ cán bộ
chính trị quân đội nhân dân Việt Nam trong tình hình mới, Nxb QĐND, Hà Nội
[20]; Lê Huy Bình (2012): Hồ Chí Minh về cải cách tính nết người cách mạng
và sự rèn luyện đạo đức của đảng viên hiện nay, Tạp chí Giáo dục lý luận Chính
trị, số 1 (131), 2012 [1]; Bùi Mạnh Hùng (2013): Cán bộ quân đội nêu gương
đạo đức cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh, Tạp chí Nhà trường quân đội,

(số 3), 2013 [31]; Lê Trọng Tuyến (2013): Xây dựng chuẩn mực đạo đức quân
nhân ở đơn vị cơ sở trong quân đội ta hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh”,
Tạp chí Giáo dục lý luận Chính trị Quân sự, Học viện Chính trị, (số 2), [56]…
Những công trình nghiên cứu trong quân đội đều khẳng định vai trò của
đạo đức cách mạng với ý nghĩa là một trong những động lực trực tiếp thúc
đẩy quá trình nâng cao bản lĩnh chính trị, chiến đấu của quân nhân. Đạo đức
cách mạng của quân nhân - “Bộ đội Cụ Hồ” đã trở thành một trong những giá
trị văn hóa tiêu biểu của dân tộc Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh. Nhiều công
trình đã tập trung làm rõ những vấn đề về thực chất, các đặc điểm có tính quy
luật đồng thời đề xuất hệ thống giải pháp đồng bộ để giáo dục, rèn luyện phát
triển đạo đức cách mạng của quân nhân trong tình hình hiện nay.
6


* Nhóm công trình nghiên cứu về y đức của đội ngũ y, bác sĩ và học
viên (sinh viên) ngành y
Phạm Thị Minh Đức (2009) chủ nhiệm: Nghiên cứu thực trạng nhận
thức và thực hành y đức của bác sĩ ba tuyến bệnh viện: Huyện, Tỉnh, Trung
ương, đề tài cấp Bộ, Đại học y Hà Nội [21]; Lê Thu Hòa (2013): Nghiên cứu
thực trạng dạy - học môn đạo đức y học trong đào tạo bác sĩ tại các trường
đại học y, Luận án tiến sĩ y học, Đại học y Hà Nội, (tr.3-39) [26]. Lê Thị Tài,
Phạm Thị Minh Đức, Trần Thị Thanh Hương và cộng sự (2009): Y đức thể
hiện qua thực hành khám chữa bệnh của bác sĩ, Tạp Chí Y học Việt Nam, Số
1, tháng 9, [55]; Trần Thị Mai Hương (2013): Xây dựng lý tưởng đạo đức
ngành y cho sinh viên Đại học y Hà Nội hiện nay , Luận văn thạc sĩ triết học,
Đại học Quốc gia Hà Nội [33]; Đỗ Mạnh Hùng (2014): Nghiên cứu thực
trạng nhận thức, thực hành y đức của điều dưỡng viên tại Bệnh viện Nhi
Trung ương và kết quả một số biện pháp can thiệp, Luận án tiến sĩ y tế công
cộng, Thái Bình [32]; Lê Thu Hòa (2013): Nghiên cứu thực trạng dạy – học
môn đạo đức y học trong đào tạo bác sĩ tại các trường đại học y, Luận án tiến

sĩ y học, Đại học y Hà Nội [26]; Vũ Hoài Nam (2014): Xây dựng y đức cách
mạng của người thầy thuốc Quân đội trong tình hình hiện nay, Tạp chí Giáo
dục lý luận Chính trị Quân sự, Số 4 (146) [37]; Nguyễn Hiền Lương (2014):
Trang bị lý tưởng đạo đức nghề y, Báo nhân dân, Số 1976, ngày 11/5/2014
[36]; Lê Thanh Hải, Đỗ Mạnh Hùng (2013): Y đức của điều dưỡng viên trong
mối quan hệ với khách hàng tại bệnh viện Nhi Trung ương, năm 2012,Tạp chí
Y học thực hành, Số 12 (895), tr. 65-68) [24]; Lê Thu Hòa, Phạm Thị Minh
Đức, Lê Thị Tài và cộng sự (2009): Nhận xét của sinh viên ở một số trường
đại học y về thực trạng dạy/học và các biểu hiện vi phạm y đức”, Tạp chí Y
học Việt Nam, Số 1, tháng 6, [27]…
Nhìn chung những công trình trên đều đề cập đến vị trí, tầm quan
trọng của y đức, cơ sở lý luận, thực tiễn giáo dục, bồi dưỡng y đức; những
yêu cầu tiêu chuẩn, nguyên tắc, phương pháp giáo dục, rèn luyện y đức cho
cán bộ, nhân viên ngành y tế, sinh viên y khoa. Các công trình đều thống nhất
7


khẳng định: y đức là yếu tố nền tảng trong nhân cách của người thầy thuốc, là
điều kiện quan trọng nhất để người thầy thuốc hoàn thành được nhiệm vụ vẻ
vang của mình trong sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của nhân dân.
Công trình Hải thượng y tông tâm lĩnh, của Nhà xuất bản y học đã trích lời của
Hải thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác: “Không có nghề nào nhân đạo bằng nghề
cứu người. Không có nghề nào vô nhân đạo bằng nghề y thiếu đạo đức” [47,
tr.6]. Một số công trình đã đi sâu nghiên cứu thực trạng y đức và giáo dục y đức
ở một số bệnh viện và một số cơ sở giáo dục - đào tạo của ngành Y trên các
phương diện khác nhau. Đồng thời, đề xuất yêu cầu, giải pháp nhằm xây dựng,
bồi dưỡng y đức cách mạng cho đội ngũ y, bác sĩ, điều dưỡng viên, sinh viên
hiện nay.
Tuy nhiên do chuyên ngành nghiên cứu và mục đích, đối tượng, phạm
vi nghiên cứu của mỗi công trình khác nhau, đến nay chưa có công trình khoa

học nào đi sâu nghiên cứu một cách cơ bản, hệ thống vấn đề “Bồi dưỡng y
đức cho học viên đào tạo bác sỹ dân y ở Học viện Quân y hiện nay” với tính
chất là một công trình khoa học độc lập, chuyên ngành Xây dựng Đảng và
Chính quyền nhà nước. Đề tài luận văn không trùng lặp với các công trình
khoa học đã được nghiệm thu và công bố. Tác giả trân trọng kế thừa kết quả
nghiên cứu của các công trình có liên quan để thực hiện mục đích, nhiệm vụ
nghiên cứu của đề tài luận văn.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận, thực tiễn, đề xuất những giải
pháp chủ yếu tăng cường bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở
Học viện Quân y hiện nay.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
- Luận giải làm rõ những vấn đề cơ bản về y đức và bồi dưỡng y đức
cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y.
- Đánh giá đúng thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân và rút ra một số kinh
nghiệm bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y.
8


- Xác định yêu cầu và đề xuất những giải pháp chủ yếu tăng cường bồi
dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài
* Đối tượng nghiên cứu
Bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y.
* Phạm vi nghiên cứu
Hoạt động bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học
viện Quân y. Phạm vi điều tra, khảo sát các khoa giáo viên, cán bộ quản lý
học viên, hệ, các lớp học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y. Số
liệu, tư liệu phục vụ cho luận văn từ năm 2010 - 2015. Các giải pháp được đề

xuất đến năm 2020.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận
Hệ thống những quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh; quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục đào tạo, về đạo đức, về y đức và bồi dưỡng y đức của người thầy thuốc.
* Cơ sở thực tiễn
Hoạt động bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học
viện Quân y; các số liệu điều tra, khảo sát thực tế và các báo cáo sơ kết, tổng
kết của Học viện về đạo đức và bồi dưỡng y đức.
* Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, đề tài luận văn vận dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu
của khoa học chuyên ngành và liên ngành. Trong đó đặc biệt chú trọng các
phương pháp nghiên cứu lý luận; lôgíc - lịch sử, phân tích và tổng hợp, điều
tra, khảo sát, so sánh, tổng kết thực tiễn và phương pháp chuyên gia.
6. Ý nghĩa của đề tài
Kết quả nghiên cứu của đề tài luận văn góp phần làm phong phú lý luận
về y đức và bồi dưỡng y đức; cung cấp thêm cơ sở khoa học giúp Đảng ủy,
Ban Giám đốc Học viện; các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ chỉ huy, quản lý
9


nghiên cứu, vận dụng vào quá trình lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức bồi dưỡng y
đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y. Đề tài luận văn có
thể dùng làm tài liệu tham khảo, phục vụ nghiên cứu, giảng dạy ở các nhà
trường quân đội.
7. Kết cấu của đề tài
Gồm phần mở đầu, 2 chương (4 tiết), kết luận, danh mục tài liệu tham
khảo và phụ lục.

10


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ BỒI DƯỠNG Y ĐỨC
CHO HỌC VIÊN ĐÀO TẠO BÁC SĨ DÂN Y Ở HỌC VIỆN QUÂN Y

1.1. Y đức của người bác sĩ dân y và những vấn đề cơ bản về bồi
dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y
1.1.1. Học viên đào tạo bác sĩ dân y và y đức của bác sĩ dân y theo mô
hình mục tiêu đào tạo ở Học viện Quân y
* Khái quát về Học viện Quân y
Học viện Quân y (tiền thân là Trường Quân y sĩ Việt Nam, thành lập
ngày 10/3/1949). Trải qua hơn 66 năm xây dựng, phát triển và trưởng thành,
Học viện đã vinh dự được Đảng, Nhà nước và Bộ Giáo dục - Đào tạo tặng
thưởng nhiều danh hiệu cao quý, đặc biệt là Huân chương Sao vàng, Huân
chương Hồ Chí Minh và ba lần được tặng danh hiệu "Đơn vị Anh hùng lực
lượng vũ trang nhân dân". Hiện nay, Học viện được Bộ Quốc phòng giao thực
hiện nhiệm vụ: Đào tạo, nghiên cứu khoa học, điều trị và hợp tác quốc tế.
Đào tạo: Bác sĩ đa khoa Quân y (6,5 năm); Bác sĩ đa khoa Dân y (6 năm);
Dược sĩ Quân y (5,5 năm); Dược sĩ Dân y (5 năm), Bác sĩ đa khoa tuyến cơ sở;
Cử nhân điều dưỡng; Cử nhân kỹ thuật (4 năm). Sau Đại học: Tiến sĩ; Thạc sĩ;
Bác sĩ Chuyên khoa I; Bác sĩ Chuyên khoa cấp II; Bác sĩ Nội trú. Đào tạo bậc
Trung cấp: Y sĩ; Dược sĩ ; Trung cấp điều dưỡng; Y tá; Dược tá.
Nghiên cứu khoa học: Y học quân sự, y học cơ sở, y học lâm sàng và y
học thảm hoạ; Công nghệ sinh học và tế bào gốc; Dược chất và hợp chất tự
nhiên; Nghiên cứu cơ bản.
Phát triển công nghệ: Kỹ thuật ghép mô, tạng; Công nghệ phôi; Công
nghệ sinh học; Chương trình: "Khoa học - Công nghệ phục vụ, bảo vệ và
chăm sóc sức khoẻ cộng đồng", được đánh giá có ý nghĩa chiến lược đối với

sự phát triển của Ngành Y tế và sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức
khoẻ nhân dân. Đồng thời mang lại hiệu quả kinh tế, xã hội to lớn.
Điều trị: Với 2 Bệnh viện thực hành Viện Quân y 103, Viện Bỏng Quốc
Gia và Trung tâm Công nghệ Phôi, Học viện Quân y trở thành một trong những
11


cơ sở thu dung điều trị nhiều thương bệnh binh và người bệnh lớn trong cả nước.
Hiện nay, trung bình hàng năm, các cơ sở điều trị của Học viện khám bệnh cho
trên 220.000 lượt người, thu dung điều trị trên 30.000 lượt bệnh nhân.
Hợp tác Quốc tế: Hiện nay, Học viện đào tạo Bác sĩ cho Cu Ba, Lào và
Campuchia; đồng thời, có quan hệ hợp tác với các trường đại học Y - Dược, các
bệnh viện, các cơ sở khoa học của 25 nước có trình độ Y học tiên tiến trên thế giới.
* Học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y
Học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y là những người có đủ tiêu
chuẩn về phẩm chất chính trị, đạo đức, sức khoẻ, trình độ văn hoá trúng tuyển kỳ
thi đại học, đang học tập, rèn luyện tại Học viện Quân y theo mục tiêu, yêu cầu
đào tạo bác sĩ dân y. Thời gian đào tạo 6 năm. Sau khi tốt nghiệp ra trường trở
thành những bác sĩ đa khoa, đáp ứng yêu cầu khám chữa bệnh và chăm sóc sức
khỏe cho nhân dân thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Mục tiêu đào tạo bác sĩ dân y là đào tạo những người có y đức, có kiến
thức và kỹ năng nghề nghiệp cơ bản về y học để xác định, đề xuất và tham gia
giải quyết các vấn đề sức khỏe cá nhân và cộng đồng, có khả năng nghiên cứu
khoa học và tự học nâng cao trình độ, đáp ứng yêu cầu bảo vệ, chăm sóc và
nâng cao sức khỏe nhân dân [30].
* Đặc điểm học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y
Một là, học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y
được tuyển chọn chặt chẽ theo tiêu chuẩn tuyển sinh của Bộ
Giáo dục – Đào tạo và ngành Y tế.
Đây là đặc điểm cơ bản tạo thuận lợi cho quá trình bồi dưỡng y đức cho

học viên đào tạo bác sĩ dân y. Thực hiện Chiến lược phát triển Giáo dục Việt
Nam 2011 - 2020 về Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo
hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hoá và hội nhập quốc tế.
Để được học tập, rèn luyện tại Học viện Quân y, học viên đào tạo bác sĩ dân y
phải trải qua các khâu, các bước tuyển chọn chặt chẽ; người học phải có đủ
các tiêu chuẩn về phẩm chất chính trị, đạo đức, văn hoá, sức khoẻ đáp ứng
yêu cầu học tập, rèn luyện trở thành bác sĩ dân y phục vụ lâu dài trong ngành y
12


tế. Trong những năm tới, trước sự phát triển của y học Việt Nam và thế giới với
điều kiện thi tuyển, chỉ tiêu chiêu sinh có hạn trong khi số lượng học viên đăng
ký dự thi đông, việc tổ chức thi tuyển ngày càng chặt chẽ, điểm chuẩn vào Học
viện Quân y cũng ngày càng cao so với các trường đại học và học viện quân đội.
Cho nên, Học viện có điều kiện để lựa chọn những thí sinh giỏi, có giác ngộ
chính trị cao, tư duy nhanh nhạy, sắc xảo... Để bồi dưỡng y đức trở thành bác sĩ
dân y cần có nội dung, hình thức biện pháp bồi dưỡng phù hợp học viên sẽ phát
huy ưu điểm, khắc phục nhược điểm, hạn chế để hoàn thiện hơn về y đức của
người thầy thuốc cách mạng theo mục tiêu yêu cầu đào tạo.
Hai là, đa số học viên còn rất trẻ, trình độ nhận thức
không đồng đều, đa dạng về vùng miền và thành phần xuất
thân.
Đặc điểm này trực tiếp chi phối quá trình quản lý, giáo dục, rèn luyện
bồi dưỡng y đức cho học viên. Số học viên từ nguồn học sinh đã tốt nghiệp
phổ thông trung học thi tuyển sinh quân sự và con em dân tộc thiểu số được
cử tuyển có tuổi đời phổ biến từ 18 - 22, nguồn đang làm công tác chuyên
môn độ tuổi trung bình từ 25 - 28, có một số học viên ở tuổi 30. Đây là lứa
tuổi nhanh nhạy, ham hiểu biết, cầu tiến bộ, có nguyện vọng được học tập để
trở thành người bác sĩ dân y. Tuy nhiên trình độ học vấn, nhận thức không
đều, nhất là đối với những học viên không đủ điểm tuyển chọn vào học hệ

quân sự, khả năng tiếp thu kiến thức chính trị và chuyên môn còn khó khăn.
Hai là, có xu hướng nghề nghiệp, nhưng động cơ học tập, rèn luyện của học
viên đào tạo bác sỹ dân y đa dạng, phức tạp. Học viên đào tạo bác sĩ dân y ở
Học viện Quân y là con em nhân dân ở các địa phương trong cả nước, xuất
thân chủ yếu là ở miền Bắc và miền Trung. Họ được sống trong môi trường
đất nước hoà bình, được thừa hưởng thành quả cách mạng của đất nước, được
sự chăm lo của gia đình và xã hội... Đây là những yếu tố cơ bản để bồi dưỡng y
đức của bác sĩ dân y trong quá trình đào tạo. Tuy nhiên, do tác động tiêu cực từ
mặt trái của kinh tế thị trường mà động cơ học tập, rèn luyện của học viên đào tạo

13


bác sĩ dân y ở Học viện Quân y đa dạng, xu hướng nghề nghiệp chưa rõ ràng.
Nhiều người đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y với các lý do khác nhau.
Bên cạnh đó, hầu hết học viên còn mang nặng dấu ấn thói quen, phong
tục tập quán nơi gia đình cư trú. Trong ý thức và hành vi của họ mang nặng
dấu ấn, thói quen, phong tục tập quán của mỗi vùng miền cư trú. Học viện
Quân y đóng quân ở thành phố Hà Nội. Đây là trung tâm kinh tế, văn hoá lớn
của đất nước, có nhiều tiềm năng và điều kiện thuận lợi trong việc học tập,
giải quyết việc làm cho người lao động. Tuy nhiên đây cũng là nơi có nhiều tệ
nạn xã hội, đồng thời là một trọng điểm chống phá trong âm mưu “diễn biến
hoà bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch. Trên mặt trận tư tưởng,
chúng đang ra sức công kích, phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, phủ nhận
lịch sử, tuyên truyền kích động chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, phá hoại đạo
đức, lối sống của nhân dân. Bởi vậy, bồi dưỡng y đức cách mạng sẽ đảm bảo
cho họ luôn có sự kiên định, vững vàng về chính trị trong mọi tình huống
phức tạp, tạo ra ở họ một sức đề kháng cao, luôn vững vàng trước sự tấn công
từ nhiều phía của kẻ thù. Những đặc điểm đó chi phối, ảnh hưởng đến bồi

dưỡng y đức của học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y.
Ba là, học viên đào tạo bác sĩ dân y được học tập, rèn
luyện trong môi trường sư phạm quân sự, được tổ chức và
quản lý chặt chẽ, với sự giúp đỡ, hướng dẫn trực tiếp của đội
ngũ thầy thuốc, cán bộ quản lý có kiến thức, kinh nghiệm và
mẫu mực về y đức.
Trong quá trình học tập, rèn luyện tại Học viện Quân y, học viên được
tổ chức biên chế theo lớp học do các hệ dân sự quản lý. Đây là những đơn vị
khung quản lý học viên có tổ chức khá chặt chẽ, kỷ luật nghiêm minh, với đội
ngũ cán bộ quản lý học viên đồng thời cũng là giảng viên – thầy thuốc có đủ
phẩm chất, năng lực, kiến thức, kinh nghiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý,
giáo dục và giảng dạy, không chỉ làm nhiệm vụ quản lý mà còn là người thầy
trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ học viên học tập, rèn luyện, bồi dưỡng cả kiến
14


thức, chuyên môn và y đức của người thầy thuốc. Cùng với đó, hơn 66 năm
làm nhiệm vụ giáo dục, đào tạo đội ngũ y sĩ, bác sĩ cho quân đội và ngành y
tế, với hơn 13 năm kinh nghiệm đào tạo bác sĩ dân y, Học viện thường xuyên
xây dựng, hoàn chỉnh, đổi mới chương trình, nội dung đào tạo, xây dựng được
đội ngũ cán bộ, giảng viên - thầy thuốc có đủ đức tài, kiến thức, kinh nghiệm
trong giảng dạy và nghiên cứu khoa học; Học viện có cơ sở vật chất được trang
bị ngày càng hiện đại, môi trường sư phạm quân sự mẫu mực, dân chủ, đoàn kết,
yêu thương giúp đỡ lẫn nhau...Đây là điều kiện rất thuận lợi cho học viên đào tạo
bác sĩ dân y tiếp thu kiến thức, kinh nghiệm, tự bồi dưỡng rèn luyện y đức.
Những đặc điểm trên vừa tạo ra những điều kiện thuận lợi, vừa đặt ra
không ít khó khăn cho nhiệm vụ giáo dục - đào tạo, bồi dưỡng y đức cho học viên
đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y. Do đó, trong hoạt động bồi dưỡng y đức
cho học viên đào tạo bác sĩ dân y phải nghiên cứu, nắm vững những đặc điểm trên
để có biện pháp phát huy thuận lợi, triệt để khắc phục những khó khăn.

* Quan niệm y đức của bác sĩ dân y theo mô hình mục tiêu đào tạo ở
Học viện Quân y
Trong xã hội có nhiều nghề, mỗi nghề cần có những quy tắc, chuẩn
mực đạo đức tương ứng với những hoạt động nghề nghiệp mang tính chuyên
môn hoá cao và liên quan trực tiếp đến con người. Xét về bản chất, y đức hay
còn gọi đạo đức y học, là khái niệm nằm trong phạm trù đạo đức. Đạo đức y
học là một nhánh của đạo đức đề cập đến vấn đề đạo đức trong thực hành y
học. Đạo đức y học là những quy tắc hay chuẩn mực mà những người hành
nghề y phải tuân thủ trong thực hành nghề nghiệp. Đạo đức y học, gồm những
quy tắc có tính đặc thù nghề nghiệp và bao gồm những quy định của luật pháp
trong thực hành nghề nghiệp. Do vậy, phạm trù đạo đức y học mang những
thuộc tính chung cho tất cả những người hành nghề y trên thế giới, vừa có
những quy định riêng phụ thuộc luật pháp của từng quốc gia.
Trong Mục 7 - phần III, Quy chế quản lý bệnh viện đã nêu rõ: Y đức là
phẩm chất cao đẹp của người làm công tác y tế, được biểu hiện ở tinh thần
trách nhiệm cao, tận tụy phục vụ, hết lòng thương yêu chăm sóc người bệnh,
đau đớn của họ như mình đau đớn. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: Lương y
15


phải như từ mẫu, phải thật thà đoàn kết, khắc phục khó khăn, học tập vươn
lên để hoàn thành nhiệm vụ, toàn tâm toàn ý xây dựng nền y học Việt Nam. Y
đức phải thể hiện qua những tiêu chuẩn, nguyên tắc đạo đức xã hội thừa nhận.
Y đức của bác sĩ dân y là sự biểu hiện cụ thể y đức của người thầy
thuốc Việt Nam trong quá trình khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khoẻ con
người trong xã hội theo quy chuẩn đạo đức, tài năng có tác dụng điều chỉnh
hoạt động khám bệnh và điều trị của người thầy thuốc đúng yêu cầu đạo đức
cách mạng và đạo đức nghề nghiệp của người thầy thuốc trong ngành y tế.
Từ những phân tích trên có thể quan niệm: Y đức của bác sĩ dân y theo
mô hình, mục tiêu đào tạo là sự biểu hiện cụ thể y đức theo quy chuẩn đạo đức

người bác sĩ dân y có tác dụng điều chỉnh ý thức, hành vi và các mối quan hệ
của học viên trong học tập và tự bồi dưỡng, rèn luyện đáp ứng mô hình mục tiêu
đào tạo ở Học viện Quân y phù hợp với từng giai đoạn và lịch sử nhất định.
Y đức của bác sĩ dân y theo mô hình mục tiêu đào tạo ở Học viện Quân
y được cấu thành bởi những yếu tố sau:
Ý thức y đức là sự hiểu biết sâu sắc về tri thức đạo đức, hệ thống những
nguyên tắc, chuẩn mực thể hiện ở thái độ, tình cảm, niềm tin của học viên đối
với những quy tắc, những chuẩn mực đạo đức cách mạng. Ý thức đạo đức
cách mạng là yếu tố quy định bản chất đạo đức, định hướng, soi đường cho
những hành vi đạo đức và thực tiễn đạo đức của học viên đào tạo bác sĩ dân y.
Hệ thống những nguyên tắc, chuẩn mực để điều chỉnh và đánh giá hành vi ứng
xử của học viên đào tạo bác sĩ dân y phản ánh sâu sắc bản chất đạo đức mới gắn
với vai trò, chức trách, nhiệm vụ của người thầy thuốc. Những nguyên tắc,
chuẩn mực về chủ nghĩa yêu nước xã hội chủ nghĩa, lòng trung thành với sự
nghiệp cách mạng, chủ nghĩa tập thể, đức tính trung thực, khiêm tốn, lòng dũng
cảm, tinh thần đoàn kết, tương trợ thương yêu giúp đỡ lẫn nhau, tinh thần tập
thể, học tập và cống hiến...giữ vai trò định hướng các hoạt động bồi dưỡng y đức
của học viên đào tạo bác sĩ dân y đúng phương hướng chính trị, đúng quan điểm
của Đảng, phù hợp với đặc điểm, chức trách, nhiệm vụ của người thầy thuốc.
Hành vi y đức là sự hiện thực hoá ý thức đạo đức y học trong quá trình
16


học tập rèn luyện của học viên đào tạo bác sĩ dân y. Đạo đức học Mác xít cho
rằng ý thức đạo đức và hành động đạo đức có quan hệ biện chứng với nhau, bổ
sung cho nhau tạo nên bản chất đạo đức của con người. Ý thức đạo đức cách
mạng phải được thể hiện ra hành động thì mới có giá trị. Hành vi đạo đức của
học viên đào tạo bác sĩ dân y được biểu hiện ra trong lối sống; ở các thói quen,
sự nỗ lực học tập, rèn luyện; gương mẫu trong giao tiếp và thực hiện các mối
quan hệ đạo đức; thói quen chấp hành các quy định chế độ trong giáo dục - đào

tạo; thói quen dám đấu tranh với những hiện tượng vi phạm đạo đức; thói quen
đòi hỏi cao đối với chính mình và đối với bạn bè....Hành vi đạo đức là một yếu
tố của y đức cách mạng, đồng thời là một dấu hiệu để đánh giá mức độ hình
thành, phát triển y đức của học viên đào tạo bác sĩ dân y.
Quan hệ y đức phản ánh bản chất của nền y học cách mạng, được xây
dựng phù hợp với yêu cầu luật pháp, chuẩn mực đạo đức xã hội chủ nghĩa bao
gồm các mối quan hệ cấp trên cấp dưới, đồng chí đồng đội, cá nhân với tập
thể, quan hệ trong tổ chức đảng, tổ chức đoàn, quan hệ với người bệnh và các
mối quan hệ xã hội khác. Nét đặc trưng nhất của các mối quan hệ y đức của
bác sĩ dân y là được xây dựng và thực hiện trên nền tảng của sự nhất trí về
chính trị, tư tưởng, sự bình đẳng về nhân cách, các yêu cầu của luật pháp và
các chuẩn mực đạo đức xã hội chủ nghĩa, truyền thống văn hóa dân tộc,
thương người như thể thương thân. Quan hệ đạo đức có vai trò to lớn đối với
việc xây dựng lòng tin, ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần đoàn kết, tình thương
yêu, sự tôn trọng, đòi hỏi lẫn nhau trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ, góp
phần tích cực vào việc phát huy dân chủ và tăng cường kỷ luật, bảo đảm cho
học viên đào tạo bác sĩ dân y hoàn thành mục tiêu đào tạo cũng như thực hiện
chức trách, nhiệm vụ của người thầy thuốc tương lai.
* Chuẩn mực y đức của học viên đào tạo bác sĩ dân y theo mô hình
mục tiêu yêu cầu đào tạo ở Học viện Quân y
Chuẩn mực y đức của học viên đào tạo bác sĩ dân ở Học viện Quân y,
chính là sự quán triệt sâu sắc và đầy đủ mọi chuẩn mực y đức của người bác
sĩ/thầy thuốc cần có và phát triển, hoàn thiện các chuẩn mực ấy. Nét đặc trưng

17


nhất của chuẩn mực y đức của bác sỹ dân y ở Học viện Quân y là được xây
dựng và thực hiện trên nền tảng của đạo đức học Mác - Lênin, tư tưởng đạo
đức Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, truyền thống văn

hóa đạo đức của dân tộc gắn với đặc thù của ngành y.
Chuẩn mực y đức của người bác sĩ/thầy thuốc là những quy tắc, những
giá trị nghề nghiệp, những khuôn mẫu hướng dẫn để người bác sĩ đưa ra các
quyết định có đạo đức trong quá trình hành nghề. Chuẩn mực y đức cũng là
cơ sở để người bệnh, người dân và người quản lý giám sát, đánh giá việc thực
hiện của bác sĩ. Mọi bác sĩ cần cam kết áp dụng mọi lúc, mọi nơi hành nghề
và tại mọi cơ sở y tế [5]. Chuẩn mục y đức của học viên theo mô hình mục
tiêu đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y không phải là cái gì đó chung
chung, trừu tượng mà được thể hiện ở những nội dung cơ bản sau đây:
Một là, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc, hiếu với dân, có
lương tâm và trách nhiệm cao đối với nghề nghiệp.
Đây là chuẩn mực có ý nghĩa quan trọng hàng đầu phản ánh bản chất
của nền y học cách mạng, truyền thống văn hóa đạo đức của dân tộc Việt
Nam, đồng thời thể hiện sự giác ngộ về con đường xã hội chủ nghĩa mà Đảng,
Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn. Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên
phong của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc. Đảng
không có lợi ích nào khác ngoài việc phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân.
Vì vậy, trung thành với Đảng chính là trung thành với Tổ quốc, lợi ích của
giai cấp, lợi ích dân tộc. Dân là gốc của nước, sáng tạo ra mọi của cải vật chất
và tinh thần. Vì vậy hiếu với dân là một chuẩn mực của đạo đức cách mạng,
đồng thời cũng là chuẩn mực y đức của người bác sĩ dân y. Hiếu với dân được
thể hiện ở khẳng định sức mạnh và vai trò của nhân dân trong sự nghiệp cách
mạng; chăm lo đời sống vật chất tinh thần của nhân dân. Tin dân, trọng dân,
học dân, hết lòng vì dân, lắng nghe ý kiến của dân, vận động tuyên truyền
nhân dân thực hiện chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước. Yêu nước xã
hội chủ nghĩa, trung thành với Đảng, hiếu với dân đòi hỏi người bác sĩ dân y
phải có tinh thần yêu nước xã hội chủ nghĩa; đặt lợi ích của Đảng, của Tổ
18

quốc, của nhân dân, dân tộc lên trên hết, trước hết. Quyết tâm phấn đấu để
thực hiện và hoàn thành mục tiêu của cách mạng là độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội. Đối với học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y chuẩn
mực này biểu hiện ở lòng tự hào, tự tôn dân tộc; ở tình cảm gắn bó tha thiết
với quê hương và kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; ra
sức học tập, rèn luyện theo mục tiêu yêu cầu đào tạo bác sĩ dân y.
Hai là, yêu thương con người, yêu thương bệnh nhân.
Đây là chuẩn mực thể hiện tính nhân văn của nền y học cách mạng.
Tình thương yêu con người là một cội nguồn có ý nghĩa tiên quyết đối với
việc hình thành, phát triển y đức của học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện
Quân y. Chuẩn mục này thể hiện ở việc giữ gìn và phát huy truyền thống nhân
ái của dân tộc Việt Nam trong đối xử với người bệnh; coi người bệnh như
máu, thịt của mình, luôn thông cảm sâu sắc và chia sẻ với từng số phận của
người bệnh, ra sức học tập, rèn luyện để có đủ khả năng chăm sóc, cứu chữa
nhân dân khỏi bệnh tật. Bất cứ ở đâu, trong hoàn cảnh nào cũng phải thấm
nhuần lời dạy của Bác Hồ: Trong xã hội không có gì tốt đẹp, vẻ vang bằng phục
vụ lợi ích của nhân dân, vì sự nghiệp chăm sóc sức khỏe của nhân dân mà ra sức
học tập và rèn luyện để trở thành người bác sĩ của nhân dân, vì nhân dân.
Ba là, tự giác phấn đấu rèn luyện các đức tính cần kiệm liêm chính, chí
công vô tư, trau dồi chủ nghĩa tập thể, chống chủ nghĩa cá nhân; kiên quyết
đấu tranh chống biểu hiện tiêu cực, vi phạm y đức.
C.Mác cho rằng, sự giải phóng xã hội là điều kiện để giải phóng cá
nhân. Chủ nghĩa tập thể là một nội dung cơ bản của đạo đức cách mạng, được
xây dựng, phát triển trong chế độ xã hội chủ nghĩa, thể hiện bản chất của chế
độ xã hội chủ nghĩa. Chủ nghĩa tập thể thể hiện ở phương châm sống và ứng
xử mình vì mọi người, mọi người vì mình. Đề cao trách nhiệm cá nhân với
tập thể, chăm lo xây dựng tập thể tốt đẹp, lành mạnh. Phát huy sức mạnh của
tập thể trong việc chăm lo phát triển tài năng, trí tuệ của các thành viên trong
xã hội. Tính tập thể trở thành một chuẩn mực đạo đức của người cách mạng.
Đối với học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y chuẩn mực này thể

19


hiện ở việc kết hợp hài hoà giữa quyền lợi và nghĩa vụ, tự do và trách nhiệm,
lợi ích cá nhân và lợi ích tập thể nhằm xây dựng tập thể lớp học vững mạnh.
Kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân dưới mọi hình thức. Thói hám
danh, ích kỷ vụ lợi, ăn bám, vô tổ chức, vô kỷ luật, kèn cựa, địa vị, tư tưởng
làm quan cách mạng, vinh thân, phì gia…đều trái với tinh thần tập thể, chủ
nghĩa tập thể cần phải được khắc phục.
Bốn là, luôn khiêm tốn, học hỏi, cầu tiến bộ; nỗ lực học tập, rèn luyện
để trở thành người bác sĩ dân y mẫu mực.
Học tập không ngừng, không nghỉ là một trong những đức tính của con
người chân chính. Học tập giúp con người trưởng thành về nhận thức để phục
vụ cuộc sống của mình và xã hội. V.I.Lênin dạy rằng: Học, học nữa, học mãi.
Không thể xây dựng được chủ nghĩa xã hội và cũng không làm gì được, nếu
chỉ có những người mù chữ. Vì vậy học tập không ngừng và cống hiến là một
biểu hiện của nội dung đạo đức cách mạng. Đối với học viên đào tạo bác sĩ
dân y ở Học viện Quân y chuẩn mực này thể hiện ở việc gương mẫu, tự giác
phấn đấu rèn luyện các đức tính trí, nhân, tín, liêm, trung; tính trung thực,
khiêm tốn; tình yêu đối với nghề nghiệp. Nêu gương đạo đức là một nét đẹp
của văn hoá phương Đông, vừa là nội dung của đạo đức cách mạng. Hồ Chí
Minh chỉ ra rằng, các dân tộc phương Đông giàu tình cảm và đối với họ một
tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn. Vì vậy, gương mẫu,
cần cù, sáng tạo, chịu khó, khổ luyện trong học tập là một chuẩn mực y đức
của học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y .
Năm là, trung thực, thật thà, đoàn kết, dân chủ kỷ luật.
Đoàn kết, dân chủ, kỷ luật là chuẩn mực phản ánh bản chất, truyền
thống của nền y học cách mạng. Đức tính trung thực, đoàn kết thể hiện ở tình
thương yêu, sự tôn trọng, quan tâm, đòi hỏi, giúp đỡ lẫn nhau trong thực hiện
nhiệm vụ học tập, rèn luyện của học viên đào tạo bác sĩ dân y. Dân chủ là nhu

cầu tất yếu khách quan, là một chuẩn mực của đạo đức cách mạng. Đối với
học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y dân chủ thể hiện ở nhận thức
sâu sắc sự bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ; về mối quan hệ giữa lợi ích cá
20


nhân và lợi ích xã hội; ở sự tự nguyện đóng góp sức lực của mình vào xây
dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở lớp học; rèn luyện tác phong làm việc
dân chủ. Trong xã hội chủ nghĩa đạo đức và pháp luật đều nhằm phục vụ con
người. Pháp luật xã hội chủ nghĩa bảo vệ quyền lợi và mưu cầu hạnh phúc
cho người lao động. Nhiều giá trị, chuẩn mực, nguyên tắc, quy tắc của đạo
đức xã hội chủ nghĩa được luật pháp hoá. Vì vậy vi phạm pháp luật, kỷ luật
đều là vi phạm đạo đức. Khi con người có hành vi cao đẹp, có ý thức tôn
trọng pháp luật thì tính chất cưỡng chế của pháp luật được thay thế bằng tính
tự nguyện tự giác của con người. Vì vậy, ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm là một
nội dung của đạo đức cách mạng. Đối với học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học
viện Quân y, chuẩn mực này thể hiện ở việc chấp hành kỷ luật một cách tự
giác và nghiêm túc; tự giác chấp hành nghiêm quy chế giáo dục đào tạo, các
quy định của Học viện Quân y trong quá trình học tập, rèn luyện tại trường.
Luôn có thái độ, trách nhiệm chính trị cao đối với việc phấn đấu rèn luyện
hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập, rèn luyện tại trường.
Những chuẩn mực y đức của học viên theo mô hình mục tiêu đào tạo
bác sĩ dân y nêu trên là sự cụ thể hoá những chuẩn mực y đức của nền y học
cách mạng. Nó phản ánh bao quát cả ý thức y đức, hành vi y đức, quan hệ y
đức của học viên. Các biểu hiện chuẩn mực đó có quan hệ chặt chẽ với nhau
tạo nên tính toàn diện của y đức trong nhân cách của người bác sĩ dân y.
Những chuẩn mực đó là căn cứ để đánh giá y đức của học viên đào tạo bác sĩ
dân y ở Học viện Quân y.
* Vai trò của y đức đối với phát triển hoàn thiện nhân cách của học
viên đào tạo bác sĩ dân y.

Một là, y đức là yếu tố nền tảng trong nhân cách; là
động lực và điều kiện để học viên đào tạo bác sĩ dân y xác
định đúng đắn động cơ học tập phấn đấu rèn luyện, hoàn
thành xuất sắc các nhiệm vụ học tập theo mục tiêu yêu cầu
đào tạo.

21


Y đức là yếu tố nền tảng trong nhân cách của học viên đào tạo bác sĩ
dân y ở Học viện Quân y; là động lực và điều kiện để học viên đào tạo bác sĩ dân
y xác định đúng đắn động cơ học tập phấn đấu rèn luyện, hoàn thành xuất sắc
các nhiệm vụ học tập theo mục tiêu yêu cầu đào tạo. Theo Hồ Chí Minh “Cũng
như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Người cách
mạng phải có đạo đức không có đạo đức cách mạng thì dù tài giỏi mấy cũng
không lãnh đạo được nhân dân. Vì muốn giải phóng dân tộc, giải phóng cho loài
người là một công việc to tát, mà tự mình không có đạo đức, không có căn bản,
tự mình đã hủ hoá xấu xa thì còn làm nổi việc gì” [40, tr. 292]. Khi các nguyên
tắc, chuẩn mực y đức cách mạng được thấm sâu vào học viên đào tạo bác sĩ
dân y ở Học viện Quân y sẽ nó trở thành lý tưởng, hoài bão, động lực thôi
thúc trí tiến thủ, tinh thần nhiệt tình, ý chí phấn đấu và định hướng vững chắc
cho sự phát triển các giá trị nhân cách ở họ.
Hai là, y đức là cơ sở, động lực cho sự phát triển năng lực,
thúc đẩy tinh thần học tập, rèn luyện, ý chí phấn đấu vươn lên,
ra sức học tập nâng cao trình độ, năng lực chuyên môn, nghiệp
vụ của mỗi học viên đào tạo bác sĩ dân y.
Y đức là một trong những quy chuẩn của đạo đức nghề nghiệp, động
lực bên trong mỗi người, là những quy tắc để hướng dẫn cho các thành viên
ứng xử và hoạt động một cách trung thực, phục vụ cho lợi ích nghề nghiệp.
Trong mọi hoạt động học tập, rèn luyện, người học viên có thể thực hiện công

việc với chất lượng cao, tuân thủ pháp luật và phục vụ tốt nhất những gì có
thể và từ đó thực hiện chức năng tự đánh giá, điều chỉnh hành vi của mình.
Nghề thầy thuốc là một trong những nghề cao quý, được xã hội tôn
vinh, người bác sĩ dân y điều trị bệnh cứu người, luôn tận tình chăm sóc, yêu
thương bệnh nhân, xem nỗi đau của bệnh nhân như nỗi đau của chính
mình…., Theo đó, y đức đã trở thành cơ sở, động lực góp phần to lớn cho sự
phát triển năng lực chuyên môn nghiệp vụ của họ, đòi hỏi mỗi học viên phải
ra sức học tập, rèn luyện đáp ứng mục tiêu yêu cầu đào tạo. Đồng thời, thúc
đẩy tinh thần học tập, rèn luyện, ý chí phấn đấu vươn lên, ra sức học tập nâng
22


cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ... đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu,
nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe nhân dân.
Ba là, y đức trực tiếp góp phần xây dựng môi trường văn hóa đạo đức
của tập thể các lớp học viên đào tạo bác sĩ dân y lành mạnh đúng phương
hướng chính trị, đúng quan điểm của Đảng.
Xây dựng môi trường văn hoá đạo đức là trách nhiệm của các tổ chức,
lực lượng, trong đó có tập thể các lớp đào tạo bác sĩ dân y. Y đức là một trong
những quy chuẩn của đạo đức xã hội và là một hình thái của ý thức xã hội,
nảy sinh từ tồn tại xã hội có vai trò to lớn đối với đời sống xã hội và con
người. Thực tiễn cho thấy, ở đâu các học viên trong lớp học có phẩm chất
chính trị tốt, đạo đức cách mạng trong sáng, lối sống giản dị, có lòng nhân ái,
vị tha, khoan dung, nhân hậu, đoàn kết, có thái độ chính trị đúng, luôn tạo
không khí dân chủ, bình đẳng; tổ chức kỷ luật chặt chẽ, nghiêm minh, kiên
quyết đấu tranh với những biểu hiện và nhận thức sai trái để giúp đỡ nhau
cùng tiến bộ, thì ở đó y đức của người học phát triển trực tiếp góp phần xây
dựng cấp uỷ, tổ chức đảng trong sạch vững mạnh, lớp, hệ vững mạnh toàn
diện, các tổ chức quần chúng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ hoạt động đúng
chức năng làm cho môi trường văn hoá ở các lớp học của học viên đào tạo

bác sĩ dân y lành mạnh phát triển đúng hướng và ngược lại.
Hiện nay, cuộc đấu tranh giai cấp và dân tộc đang diễn ra hết sức gay
go, quyết liệt, ngày càng phức tạp. Trên mặt trận tư tưởng, chúng đang ra sức
công kích, phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, xuyên tạc
đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, phủ nhận lịch sử, tuyên truyền
kích động chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc... Bởi vậy, y đức của học viên đào
tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y giúp cho họ luôn có sự kiên định, vững
vàng về chính trị trong mọi tình huống phức tạp, tạo ra ở họ một sức đề kháng
cao trước sự tấn công từ nhiều phía của kẻ thù.
1.1.2. Những vấn đề cơ bản về bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo
bác sĩ dân y ở Học viện Quân y

23


* Quan niệm bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học
viện Quân y
Theo từ điển tiếng Việt: Bồi dưỡng là quá trình bồi bổ, nuôi dưỡng,
phát triển, hoàn thiện những phẩm chất, năng lực. Chủ tịch Hồ Chí Minh dạy
rằng: "Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh,
rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng
mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong" [42, tr.612]. Vì vậy, muốn có
được những phẩm chất đạo đức phải giáo dục, bồi dưỡng, phải gian nan rèn
luyện một cách kiên trì và nhẫn nại mới thành công.
Đạo đức là sản phẩm tổng hợp của những yếu tố khách quan và nhân tố
chủ quan. Mặt khách quan là hiện thực cuộc sống tạo ra những điều kiện, tiền
đề để đạo đức hình thành phát triển. Mặt chủ quan là những nỗ lực của xã hội
trong việc giúp con người hình thành, phát triển, hoàn thiện tính cách của
mình. Bồi dưỡng đạo đức chính là giúp con người hình thành phát triển những
phẩm chất đạo đức mà xã hội cần. Trong xã hội có giai cấp, đạo đức cũng

mang bản chất giai cấp. Trong chiến lược con người, Đảng và Nhà nước ta
đặc biệt coi trọng việc giáo dục, rèn luyện bồi dưỡng đạo đức, vì nó góp phần
quan trọng vào việc hình thành và phát triển nhân cách. Lúc sinh thời Bác Hồ
đã dạy: Hiền dữ phải đâu là tính sẵn. Phần nhiều do giáo dục mà nên. Bồi
dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y là nhằm
hình thành, phát triển ở họ những tri thức đạo đức, chuẩn mực y đức, quy tắc
y đức, các quan hệ y đức và hành vi y đức đúng đắn, tạo nền tảng vững chắc
cho sự hình thành phát triển nhân cách của học viên đào tạo bác sĩ dân y.
Cũng như mọi sự vật, hiện tượng quá trình bồi dưỡng y đức cho học
viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y tồn tại như một hệ thống luôn ở
trạng thái vận động, phát triển không ngừng, diễn ra trong môi trường xã hội,
chính trị nhất định. Sự vận động phát triển đồng bộ, tổng hợp của các thành tố
tạo nên sự vận động, phát triển của quá trình giáo dục y đức của học viên đào
tạo bác sĩ dân y. Đó là quá trình tương tác giữa giáo dục đào tạo của Nhà
trường với sự tự giáo dục, bồi dưỡng của học viên nhằm hình thành, phát triển

24


ở họ những chuẩn mực y đức theo mục tiêu yêu cầu đào tạo. Theo quan điểm
đó, y đức của học viên đào tạo bác sĩ dân y được hình thành, phát triển trong
học tập, rèn luyện hàng ngày, mọi lúc, mọi nơi, trong thực hiện chức trách,
nhiệm vụ của người học viên. Nhà trường là cái nôi để vun trồng, giáo dục y
đức của học viên. Để bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y đạt
chất lượng, hiệu quả, các chủ thể, lực lượng bồi dưỡng phải nắm vững những
quy luật của quá trình giáo dục đạo đức cách mạng, bám sát thực tiễn xã hội,
xây dựng mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung, hoàn thiện hệ thống phương pháp,
hình thức bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y.
Từ cách tiếp cận trên có thể quan niệm: Bồi dưỡng y đức cho học viên
đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện Quân y là tổng thể các chủ trương, nội dung,

hình thức, biện pháp mà các tổ chức, lực lượng tác động vào nhận thức, tư
tưởng, tình cảm, ý thức và hành vi của học viên; cùng với quá trình tự bồi
dưỡng, rèn luyện y đức của họ theo mô hình mục tiêu yêu cầu đào tạo đã
được xác định, để trang bị, hình thành, bổ sung, phát triển và hoàn thiện
những chuẩn mực y đức của người bác sĩ, đảm bảo cho học viên hoàn thành
tốt nhiệm vụ học tập, rèn luyện tại Học viện và ra trường công tác sau này.
Mục đích bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học
viện Quân y nhằm trang bị, hình thành, bổ sung, phát triển và hoàn thiện
những chuẩn mực y đức của người bác sĩ dân y, góp phần hoàn thiện nhân
cách của người học viên theo mô hình mục tiêu yêu cầu đào tạo bác sĩ dân
y ở Học viện Quân y.
Chủ thể bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện
quân y là cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì, người chỉ huy, chính ủy, chính
trị viên, cơ quan chính trị, cán bộ chính trị, mà trực tiếp là cấp ủy, chỉ huy,
cán bộ các lớp quản lý học viên. Trong đó cấp ủy, tổ chức đảng là chủ thể
lãnh đạo; người chỉ huy, chính ủy, chính trị viên, cơ quan chính trị, cán bộ
chính trị, đội ngũ giảng viên của Học viện Quân y là chủ thể chỉ đạo, hướng
dẫn thực hiện các hoạt động bồi dưỡng y đức cho học viên. Trong hoạt động
tự bồi dưỡng thì học viên đào tạo bác sĩ dân y là chủ thể.
25


Lực lượng tham gia bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y
là mọi tổ chức, cán bộ, đảng viên, giảng viên, các tổ chức quần chúng, các
khoa khám, chữa bệnh ở Học viện Quân y.
Đối tượngcủa hoạt động bồi dưỡng y đức là học viên đào tạo bác sĩ dân
y từ năm thứ nhất đến năm thứ 6 tại Học viện Quân y, họ vừa là đối tượng,
vừa là chủ thể của hoạt động tự bồi dưỡng, luôn giữ ở vị trí trung tâm trong
quá trình bồi dưỡng. Tuy nhiên, do thực tiễn luôn vận động phát triển không
ngừng, vì vậy bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y ở Học viện

Quân y là việc làm thường xuyên, liên tục và phải được quan tâm đúng mức.
Nội dung bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân y toàn diện,
đa dạng, phong phú có trọng tâm, trọng điểm bám sát chức trách, nhiệm vụ;
yếu mặt nào tập trung bồi dưỡng mặt đó. Theo đó, nội dung bồi dưỡng y đức
cần tập trung vào những vấn đề sau:
- Bồi dưỡng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối,
chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các quy định về
công tác chăm sóc, bảo vệ sức khỏe cho nhân dân trong tình hình mới.
- Bồi dưỡng kiến thức chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng ứng xử, giao
tiếp giải quyết các mối quan hệ với bệnh nhân, với đồng nghiệp, với bản thân;
thái độ đúng đắn, rõ ràng, đấu tranh bảo vệ cái đúng, cái tiến bộ, phê phán cái
xấu, cái sai, cái tiêu cực, lạc hậu.
- Bồi dưỡng các quy tắc, giá trị chuẩn mực đạo đức cách mạng theo tư
tưởng Hồ Chí Minh về trung với Đảng, hiếu với dân; cần, kiệm, liêm, chính,
chí công vô tư; tình yêu thương con người, tình cảm quốc tế trong sáng; đặc
biệt là những chuẩn mực đạo đức đặc trưng của con người mới, đó là: Trí Tín - Nhân - Dũng - Liêm, gắn với những giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp
của dân tộc, của Quân đội của ngành y, của Học viện và những tư tưởng, tấm
gương y đức của các nhà y học tiền bối.
Hình thức, biện pháp bồi dưỡng y đức cho học viên đào tạo bác sĩ dân
y ở Học viện Quân y là toàn bộ các hình thức huấn luyện, trực tiếp là các hình
thức dạy học, thực hành, thực tập, học tập ngoại khóa, bổ trợ các môn y đức,

26