Giải pháp tăng cường công tác quản lý chi phí sản xuất kinh doanh của công ty TNHH MTV thủy lợi nam hà tĩnh

L I CAM

OAN

Tôi xin cam đoan lu n v n th c s đ tài “Gi i pháp t ng c

ng công

tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a Công ty TNHH MTV Th y l i
Nam Hà T nh” là s n ph m nghiên c u c a tôi. Lu n v n đ

c hoàn thành do

s c g ng, n l c c a b n thân, d a vào ki n th c đã h c trong tr

ng và tài

li u th c t t i Công ty TNHH MTV Th y l i Nam Hà T nh.
K t qu nghiên c u trong lu n v n đ m b o trung th c và ch a đ
công b trong b t c m t công trình khoa h c nào tr
Hà N i, ngày

c đây.
tháng

n m 2015

Tác gi lu n v n

Nguy n Th Thu H

ng

c


L IC M

N

Trong quá trình nghiên c u và th c hi n đ tài, tác gi đã nh n
đ

cs quan tâm, h

ng d n t n tình c a Cô giáo PGS.TS. Ngô Th Thanh

Vân, cùng nhi u ý ki n đóng góp c a các th y cô Khoa Kinh t và Qu n lý
- Tr

ng

i h c Thu l i.

V i lòng kính tr ng và s bi t n sâu s c, tác gi xin chân thành c m
n cô giáo PGS.TS. Ngô Th Thanh Vân cùng các th y cô phòng Qu n lý
đào t o

i h c và Sau đ i h c, các th y cô Khoa Kinh t và qu n lý đã

giúp đ tác gi trong quá trình h c t p t i Tr

ng

i h c Th y l i c ng

nh quá trình nghiên c u th c hi n đ tài lu n v n.
Tác gi xin chân thành c m n Công ty TNHH MTV Th y l i Nam
Hà T nh đã t o đi u ki n thu n l i v cung c p s li u đ tác gi hoàn thành
các n i dung c a đ tài.
Do trình đ , kinh nghi m và th i gian nghiên c u h n ch nên lu n
v n khó tránh kh i nh ng thi u sót. Tác gi r t mong nh n đ
góp ý ki n c a các th y cô đ lu n v n đ
Lu n v n đ

c s đóng

c hoàn thi n h n.

c hoàn thành t i Khoa Kinh t và qu n lý, Tr

ng

h c Th y l i.
Tác gi lu n v n

Nguy n Th Thu H

ng

i

M CL C
L i cam đoan
L ic m n
Danh m c các ch vi t t t
Danh m c s đ
Danh m c b ng, bi u
M đ u
Ch

ng 1. C

S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V CHI PHÍ VÀ QU N

LÝ CHI PHÍ S N XU T KINH DOANH TRONG DOANH NGHI P .. 1
1.1. Khái ni m, n i dung và s c n thi t ph i qu n lý chi phí s n xu t trong
quá trình ho t đ ng s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p ......................... 1
1.1.1. Khái ni m chi phí s n xu t, qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh ......... 1
1.1.2. N i dung qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p ...... 2
1.1.3. S c n thi t ph i qu n lý chi phí s n xu t trong quá trình ho t đ ng
s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p ......................................................... 5
1.2. Phân lo i chi phí s n xu t kinh doanh....................................................... 6
1.2.1. Theo tính ch t kinh t (y u t chi phí) ................................................... 7
1.2.2. Theo công d ng kinh t chi phí (kho n m c chi phí) ............................. 7
1.2.3. Theo m i quan h gi a chi phí s n xu t và kh i l

ng s n xu t s n

ph m ............................................................................................................... 8
1.3. Ph

ng pháp qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p . 10

1.3.1. L p k ho ch chi phí s n xu t kinh doanh ........................................... 10
1.3.2. Ki m soát chi phí s n xu t ................................................................... 15
1.4. Các tiêu chí và ch tiêu đánh giá k t qu công tác qu n lý chi phí s n xu t
kinh doanh ...................................................................................................... 18
1. Nhóm ch tiêu tuy t đ i ph n ánh k t qu ho t đ ng s n xu t kinh doanh 18
2. Nhóm ch tiêu t

ng đ i ph n ánh hi u qu s n xu t kinh doanh ............ 19


1.5. Gi i thi u các lo i hình doanh nghi p qu n lý khai thác công trình th y
l i

............................................................................................................. 22

1.6.

c đi m s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p th y l i nh h

ng đ n

công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh ................................................ 23
1. Ho t đ ng c a các doanh nghi p th y l i ch u nh h

ng l n c a đi u ki n

t nhiên ........................................................................................................... 23
2. Ho t đ ng c a các doanh nghi p th y l i ch u nh h

ng b i s bi n đ ng

c a các y u t kinh t - xã h i ......................................................................... 24
3. Ho t đ ng c a doanh nghi p th y l i mang tính h th ng cao ................. 25
4. Ho t đ ng doanh nghi p th y l i mang tính xã h i hoá cao..................... 26
5. S n ph m ch y u c a doanh nghi p th y l i là d ch v đ c bi t g n li n
v i k t qu s n xu t nông nghi p ................................................................... 27
6.

it

ng ph c v ch y u là nông dân, nông nghi p .............................. 28

K t lu n ch
Ch

ng 1 .......................................................................................... 29

ng 2. TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ CHI PHÍ S N

XU T KINH DOANH T I CÔNG TY TNHH MTV TH Y L I NAM
HÀ T NH ....................................................................................................... 30
2.1. Gi i thi u khái quát v Công ty TNHH MTV Th y l i Nam Hà T nh .. 30
2.1.1. Vài nét khái quát v công ty ................................................................. 30
2.1.2. Quá trình hình thành và phát tri n c a công ty ................................... 32

2.1.3. Ch c n ng, nhi m v c a công ty ........................................................ 34
2.1.4. C c u t ch c c a công ty .................................................................. 36
2.2. Tình hình s n xu t kinh doanh c a công ty trong nh ng n m g n đây ...... 42
2.2.1. V c c u v n ....................................................................................... 42
2.2.2. V c c u ngu n nhân l c .................................................................... 43
2.2.3. V tình hình th c hi n nhi m v s n xu t kinh doanh ......................... 45
2.2.4. V k t qu s n xu t kinh doanh .......................................................... 48


2.3. Th c tr ng công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a Công ty ...... 50
2.3.1. Phân tích tình hình l p k ho ch s n xu t kinh doanh c a Công ty ... 50
2.3.2. Phân tích công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a Công ty. 51
2.4.

ánh giá chung v quá trình qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a

Công ty ........................................................................................................... 63
2.4.1. Nh ng k t qu đ t đ

c ....................................................................... 63

2.4.2. T n t i, h n ch và nguyên nhân ......................................................... 65
K t lu n ch
Ch

ng 2 .......................................................................................... 67

ng 3. GI I PHÁP T NG C

NG CÔNG TÁC QU N LÝ CHI

PHÍ S N XU T KINH DOANH T I CÔNG TY TNHH MTV TH Y
L I NAM HÀ T NH .................................................................................... 68
3.1.

nh h

ng và m c tiêu phát tri n s n xu t kinh doanh c a Công ty........ 68

3.1.1. V công tác qu n lý chi phí s n xu t ................................................... 68
3.1.2. V công tác t ch c .............................................................................. 69
3.1.3. V công tác m r ng th tr

ng ........................................................... 70

3.1.4. V v n ................................................................................................... 71
3.2. Nh ng c h i và thách th c trong công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh
doanh c a Công ty .......................................................................................... 72
3.2.1. C h i ................................................................................................... 72
3.2.2. Thách th c ............................................................................................ 73
3.3. M t s gi i pháp t ng c

ng công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh

c a Công ty..................................................................................................... 74
3.3.1. Xây d ng đ nh m c chi tiêu, đ ra các bi n pháp ti t ki m chi phí hành
chính ............................................................................................................. 74
3.3.2. Nâng cao hi u qu qu n lý chi phí đ u vào s n xu t .......................... 75
3.3.3. T ng c

ng đào t o ngu n nhân l c, b i d

ng chuyên môn đ i ng

cán b , nhân viên trong Công ty ...................................................................... 80


3.3.4. Hoàn thi n b máy qu n lý t o đi u ki n cho công tác ki m soát m i
ho t đ ng c a Công ty thu n l i và khoa h c h n ........................................ 84
3.3.5.

ra m c khen th

ng c ng nh m c x ph t đ i v i nh ng tr

ng

h p vi ph m các quy đ nh c a Công ty .......................................................... 89
K t lu n ch

ng 3 .......................................................................................... 93

K T LU N VÀ KI N NGH ........................................................................ 94
TÀI LI U THAM KH O .............................................................................. 98


DANH M C S
S đ 1.1: M i quan h gi a các ch c n ng qu n lý chi phí ............................ 5
S đ 2.1: S đ t ch c b máy Công ty ...................................................... 38

DANH M C B NG, BI U
B ng:
B ng 2.1: S li u th ng kê k t qu tài chính .................................................. 42
B ng 2.2: C c u lao đ ng c a Công ty t n m 2012-2015 ........................... 44
B ng 2.3: K t qu t

i ph c v s n xu t nông nghi p t n m 2012- 2014 ... 46

B ng 2.4: K t qu s n xu t kinh doanh c a Công ty ...................................... 49
B ng 2.5: Chi phí s n xu t kinh doanh c a Công ty t n m 2012-2014 ........ 51
B ng 2.6: Chi phí kh u hao TSC t n m 2012-2014 ................................... 53
B ng 2.7: Chi phí ti n l

ng t n m 2012-2014 ............................................ 57

B ng 2.8: Chi phí đi n n ng t n m 2012-2014 ............................................. 59
B ng 2.9: Chi phí s a ch a th

ng xuyên t n m 2012-2014 ....................... 59

B ng 2.10: Chi phí n o vét bùn cát t n m 2012-2014 .................................. 60
B ng 2.11: Chi phí qu n lý doanh nghi p t n m 2012-2014 ........................ 61
B ng 2.12: Chi phí tài chính t n m 2012-2014 ............................................. 62
B ng 2.13: Chi phí khác t n m 2012-2014 ................................................... 63
B ng 2.14: Doanh thu ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a Công ty ............... 64
Bi u:
Bi u đ 2.1: Chi phí s n xu t kinh doanh c a Công ty t n m 2012-2014 .... 52
Bi u đ 2.2: L i nhu n c a Công ty t n m 2012-2014................................. 64

DANH M C CÁC CH

Ch vi t t t

VI T T T

Ch vi t đ y đ

BHYT

B o hi m y t

BHXH

B o hi m xã h i

CBCNV

Cán b công nhân viên

CNH- H H

Công nghi p hóa- hi n đ i hóa

CTTL

Công trình th y l i

DNNN

Doanh nghi p nhà n

MDN

c

i m i doanh nghi p

KH

K ho ch

L

Lao đ ng

MTV

M t thành viên

NN&PTNT

Nông nghi p và phát tri n nông thôn

NVL

Nguyên v t li u

QLDN

Qu n lý doanh nghi p

TNHH

Trách nhi m h u h n

TLP

Th y l i phí

TSC

Tài s n c đ nh

UBND

y ban nhân dân

SXKD

S n xu t kinh doanh


M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
K t khi chuy n sang n n kinh t th tr

ch ngh a, n n kinh t n

ng xã h i

c ta đã có nh ng chuy n bi n, t ng tr

kích thích phát huy n i l c c a n n kinh t .
xu t kinh doanh dù

ng theo đ nh h

ng cao,

i v i các doanh nghi p s n

b t k lo i hình nào, v i s c nh tranh ngày càng gay

g t và kh c li t đ u c n ph i qu n lý t t ho t đ ng s n xu t kinh doanh,
không ng ng nâng cao hi u qu s d ng v n đ t n t i và phát tri n đ
trong n n kinh t th tr

c

ng hi n nay.

Trong xu th c nh tranh ngày càng gay g t cùng v i s khan hi m các
ngu n l c trong n n kinh t n
v i ch t l

c ta hi n nay, ch đ v chi phí s n xu t cùng

ng, giá thành s n ph m là nh ng v n đ b c thi t c a b t c đ n

v , t ch c s n xu t kinh doanh nào. Các doanh nghi p nhà n
n

c hay t nhân,

c ngoài hay liên doanh, h gia đình hay h p tác xã đ u coi đó là nhi m v

chi n l

c đ t n t i và phát tri n cho dù m c đích c a m i lo i hình doanh

nghi p là khác nhau, ngoài m c tiêu chung là thu đ
i v i doanh nghi p nhà n

c, tr

c l i nhu n.

c đây trong th i k bao c p, hoàn

toàn s n xu t theo m nh l nh, k ho ch nhà n

c giao. Sau đ i h i VI c a

ng (1986) và ti p t c hoàn thi n, phát tri n đ

ng l i đ i m i trong các đ i

h i VII và VIII, doanh nghi p nhà n

c ngày càng đ

c t ch h n. Do đó,

v i các doanh nghi p này, vi c qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh không
ngoài m c đích t ng l i nhu n đ i v i doanh nghi p nhà n
doanh; mang l i s n ph m r , ch t l
nghi p nhà n

ng t t cho ng

c s n xu t kinh

i s d ng đ i v i doanh

c công ích và s d ng hi u qu các ngu n l c c a qu c gia.

Là m t doanh nghi p nhà n

c, Công ty TNHH MTV Th y l i Nam

Hà T nh v i đ c thù riêng ch y u cung c p d ch v công ích, c p n

c cho

s n xu t nông nghi p và dân sinh, phòng, ch ng l t, bão và gi m nh thiên tai

trong ph m vi h th ng công trình đ
và ph c v nhu c u n

c giao qu n lý nh m đ m b o an toàn

c cho s n xu t nông nghi p, dân sinh và các ngành

kinh t ; đi u ti t gi m l , phòng, ch ng l t, bão cho h du công trình; qu n lý
kinh t h th ng các công trình th y l i trong ph m vi phía Nam t nh Hà T nh.
S d ng các công trình, tài nguyên n

c, tài nguyên đ t đai trong ph m vi

công trình, các hành lang ch gi i b o v và khai thác công trình th y l i đ
khai thác t ng h p và kinh doanh đa m c tiêu v các l nh v c, ngành ngh mà
pháp lu t không c m và không nh h

ng đ n an toàn công trình, nh m phát

huy t i đa hi u qu công trình, t o vi c làm và nâng cao đ i s ng v t ch t,
tinh th n cho ng

i lao đ ng, góp ph n phát tri n kinh t , v n hóa, xã h i c a

t nh.
Các doanh nghi p qu n lý khai thác công trình th y l i có tính ch t
ho t đ ng khá ph c t p, v a mang tính kinh t l i ph i v a mang tính xã h i.
Vi c th c hi n nhi u ch c n ng khác nhau đòi h i công tác qu n lý ph i ngày
càng đ

c t ng c

ng và c ng c đ nâng cao hi u qu và đem l i l i ích t t

nh t cho Công ty. V i lý do đó tác gi l a ch n đ tài: “Gi i pháp t ng
c

ng công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a Công ty TNHH

MTV Th y l i Nam Hà T nh” làm đ tài lu n v n t t nghi p c a mình. Qua
đó hy v ng có th đóng góp m t chút ki n th c đã đ

c h c t p, nghiên c u

vào quá trình qu n lý c a Công ty.
1. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài
Ý ngh a khoa h c:

tài h th ng c s lý lu n v chi phí s n xu t

kinh doanh, qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh và nhân t
công tác này. Các gi i pháp đ

c đ xu t nh m t ng c

nh h

ng đ n

ng công tác qu n lý

chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p d a trên nh ng lu n c khoa
h c và bi n ch ng nên có th s d ng làm tài li u tham kh o cho công tác
gi ng d y và h c t p.


Ý ngh a th c ti n: Nghiên c u phân tích và nh ng gi i pháp đ xu t c a
đ tài là tài li u tham kh o h u ích mang tính h

ng d n đ nh h

ng cho

công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a Công ty TNHH MTV Th y
l i Nam Hà T nh.
2. M c đích c a đ tài
D a vào nh ng c s lý lu n v chi phí, qu n lý chi phí và nh ng t ng
k t t th c ti n ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a Công ty TNHH MTV
Th y l i Nam Hà T nh, t đó nghiên c u đ xu t m t s gi i pháp nh m t ng
c

ng h n công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a Công ty, góp

ph n xây d ng doanh nghi p ngày càng phát tri n.
3. Ph

ng pháp nghiên c u
th c hi n nh ng n i dung nghiên c u, tác gi s d ng các ph

pháp nghiên c u nh : ph
pháp t ng h p; ph
m t s ph
4.

ng pháp đi u tra thu th p và x lý s li u; ph

ng pháp h th ng hóa; ph

ng
ng

ng pháp phân tích so sánh và

ng pháp nghiên c u k t h p khác.

it

ng và ph m vi nghiên c u

it

ng nghiên c u c a đ tài

it

ng nghiên c u c a đ tài là công tác qu n lý chi phí s n xu t

kinh doanh c a Công ty TNHH MTV Th y l i Nam Hà T nh.
Ph m vi nghiên c u c a đ tài

- Ph m vi nghiên c u v n i dung và không gian: n i dung nghiên c u
c a đ tài t p trung nghiên c u v th c tr ng và các nhân t

nh h

ng đ n

các chi phí s n xu t trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a Công ty TNHH
MTV Th y l i Nam Hà T nh.
- Ph m vi nghiên c u th i gian: lu n v n t p trung nghiên c u, phân
tích ho t đ ng s n xu t c a Công ty TNHH MTV Th y l i Nam Hà T nh
trong m t s n m v a qua t đó đ xu t các gi i pháp cho th i gian t i.


5. K t qu d ki n đ t đ

c

- H th ng hóa c s lý lu n v chi phí và nh n d ng các nhân t
h

nh

ng đ n công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh trong các doanh

nghi p nói chung, các doanh nghi p qu n lý khai thác công trình th y l i nói
riêng.
- Th c tr ng công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a Công ty
TNHH MTV Th y l i Nam Hà T nh trong quá trình xây d ng và phát tri n,
đánh giá nh ng h n ch c n kh c ph c, nh ng k t qu đ t đ

c c n phát huy

đ phát tri n doanh nghi p m t cách b n v ng.
c

xu t gi i pháp phù h p nh m góp ph n b sung, hoàn thi n, t ng

ng công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a Công ty TNHH MTV

Th y l i Nam Hà T nh.
6. N i dung lu n v n
Ngoài ph n m đ u, k t lu n và ki n ngh , Lu n v n g m 3 ch

ng

chính:
Ch

ng 1: C s lí lu n và th c ti n v chi phí và qu n lý chi phí s n

xu t kinh doanh trong doanh nghi p;
Ch

ng 2: Th c tr ng công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a

Công ty TNHH MTV Th y l i Nam Hà T nh;
Ch

ng 3: Gi i pháp t ng c

ng công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh

doanh c a Công ty TNHH MTV Th y l i Nam Hà T nh.


1

Ch
C

S

ng 1

LÝ LU N VÀ TH C TI N V CHI PHÍ VÀ QU N LÝ CHI

PHÍ S N XU T KINH DOANH TRONG DOANH NGHI P
1.1.

Khái ni m, n i dung và s c n thi t ph i qu n lý chi phí s n xu t

trong quá trình ho t đ ng s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p
1.1.1. Khái ni m chi phí s n xu t, qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh
1. Chi phí s n xu t kinh doanh
Chi phí là m t trong nh ng y u t trung tâm c a công tác qu n lý ho t
đ ng SXKD c a doanh nghi p.

ph c v t t h n cho vi c qu n lý chi phí

các doanh nghi p và đ a ra các quy t đ nh h p lý, tr

c tiên c n có s hi u

bi t đ y đ , khoa h c v chi phí.
Chi phí s n xu t kinh doanh là bi u hi n b ng ti n c a toàn b v t t
tiêu dùng, hao mòn tài s n c đ nh, chi phí nhân công và các kho n chi tiêu
b ng ti n khác mà doanh nghi p ph i b đ s n xu t, kinh doanh trong m t
th i kì nh t đ nh; ho c chi phí là nh ng phí t n v ngu n l c, tài s n c th và
d ch v s d ng trong ho t đ ng SXKD.
Trên góc đ c a k toán tài chính, chi phí đ

c nhìn nh n nh nh ng

kho n phí t n th c t phát sinh g n li n v i ho t đ ng SXKD, bao g m các
chi phí phát sinh trong quá trình SXKD thông th
các chi phí khác đ đ t đ

ng c a doanh nghi p và

c m t lo i s n ph m, d ch v nh t đ nh, m c đích

c th trong kinh doanh.
Trên góc đ k toán qu n tr , chi phí là nh ng phí t n th c t phát sinh
trong ho t đ ng SXKD đ

c t ng h p theo t ng b ph n, t ng trung tâm chi

phí c ng nh xác đ nh tr giá hàng t n kho trong t ng khâu c a quá trình s n
xu t và tiêu th . Chi phí c ng có th là nh ng phí t n

tr

c tính ho c d ki n

c đ th c hi n m t ho t đ ng SXKD. Chi phí có th g m c nh ng phí

t n th t do l a ch n ph

ng án này thay cho ph

ng án khác.


2

Trong quá trình ho t đ ng kinh doanh, doanh nghi p ph i luôn luôn
quan tâm đ n vi c qu n lý chi phí, vì m i đ ng chi phí b ra đ u có nh
h

ng đ n l i nhu n. Vì v y, v n đ quan tr ng đ

c đ t ra cho các nhà qu n

tr doanh nghi p là ph i ki m soát có hi u qu và ti t ki m chi phí SXKD c a
doanh nghi p.
2. Qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh
Qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh là vi c qu n lý b ng ti n c a t t c
các chi phí b ra trong quá trình SXKD nh chi phí nguyên, nhiên li u; chi
phí nhân công; kh u hao tài s n c đ nh…Qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh
là ph

ng pháp và cách th c c a nhà qu n lý trong ho ch đ nh k ho ch dài

h n, ng n h n và nh ng quy t đ nh mang tính ch t qu n lý đ v a làm t ng
giá tr đ ng th i gi m giá thành s n ph m, d ch v .
Trong quá trình th c hi n d

án, qu n lý chi phí bao g m l p k

ho ch chung, th c hi n k ho ch, báo cáo m i chi phí có liên quan đ n đ u
t , các quy t đ nh l a ch n hi u qu c a vi c s d ng đ ng ti n, qu n lý
chi phí liên quan đ n đ u t và trong su t quá trình th c hi n d án.
Qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh là yêu c u c b n c a công tác
qu n lý doanh nghi p. Chi phí ti t ki m, h p lý làm cho l i nhu n có c h i
t ng lên, giá c s n ph m c nh tranh h n, t o đi u ki n thu n l i cho doanh
nghi p phát tri n.
1.1.2. N i dung qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p
1. L p k ho ch, d toán chi phí
vi c qu n lý chi phí đ

c ch t ch , có hi u qu thì ph i làm t t t t

c các khâu c a qu n tr chi phí mà b

c đ u tiên trong công tác đó là l p k

ho ch.
M c đích c a các nhà qu n lý trong đi u hành và qu n lý kinh doanh là
s d ng nh ng thông tin phù h p đ đ ra nh ng quy t đ nh đúng đ n nh t

3

cho ho t đ ng c a doanh nghi p có đ

c hi u qu cao và đ t đ

c m c tiêu

xây d ng. L p k ho ch là xây d ng các m c tiêu ph i đ t và v ch ra các
b

c th c hi n đ đ t đ

c nh ng m c tiêu đó, các k ho ch này có th dài

h n ho c ng n h n. K ho ch mà nhà qu n lý ph i l p th

ng có d ng d

toán, d toán là s liên k t các m c tiêu l i v i nhau và ch rõ cách huy đ ng
và s d ng các ngu n l c s n có đ đ t đ

c các m c tiêu.

Hi n nay vi c l p k ho ch chi phí các nhà qu n lý luôn có m t gi i
h n trên là các chi phí phát sinh ph i n m d
th tr

i giá thành cho phép đang đ

c

ng ch p nh n. Vi c l p k ho ch SXKD có m t ý ngh a r t quan tr ng,

nó là m t khâu trong quá trình ho ch đ nh, ki m soát và ra quy t đ nh c a nhà
qu n lý doanh nghi p.
2. T ch c th c hi n chi phí
N i dung này g n li n v i qu n lý s n xu t gi a các b ph n c th . T
ch c th c hi n chi phí là đ a chi phí vào SXKD. Trong quá trình th c hi n,
nhà qu n lý ph i bi t cách liên k t t t nh t gi a các t ch c, con ng
các ngu n l c l i v i nhau sao cho k ho ch đ
C n c

iv i

c th c hi n có hi u qu nh t.

vào c p b c, v trí khác nhau c a t ng ng

i

mà giao công

vi c,nhi m v c th , chi ti t cho t ng b ph n phòng ban và đ ng th i giám
sát vi c th c hi n c a h . Ti n hành th c hi n chi đúng, chi đ tránh tình
tr ng lãng phí, gây th t thoát ngu n l c v

t m c k ho ch cho phép. Trong

quá trình th c hi n chi phí, n u có nh ng kho n chi phí phát sinh v

tm ck

ho ch thì nhà qu n lý c n ph i ph n ng linh ho t đ ti t ki m chi phí đ n
m c th p nh t.
V i ch c n ng t ch c th c hi n chi phí, nhà qu n lý ph i bi t cách liên
k t t t nh t gi a t ch c con ng
ho ch đ

i v i các ngu n l c l i v i nhau sao cho k

c th c hi n có hi u qu nh t.

th c hi n t t ch c n ng này nhà

qu n lý c ng có nhu c u r t l n đ i v i thông tin k toán qu n tr . Nhà qu n


4

lý đ

c k toán k p th i cung c p thông tin đ ra quy t đ nh kinh doanh đúng

đ n trong quá trình lãnh đ o ho t đ ng SXKD hàng ngày, phù h p v i m c
tiêu chung.
3. Ki m tra đánh giá
Nhà qu n lý sau khi đã l p k ho ch đ y đ và h p lý, t ch c th c
hi n đòi h i ph i ki m tra và đánh giá vi c th c hi n nó. Ph

ng pháp th

ng

dùng là so sánh s li u k ho ch ho c d toán v i s li u th c hi n, đ t đó
nh n di n các sai bi t gi a k t qu đ t đ

c v i k ho ch đ ra. Ki m tra và

đánh giá nh m phát hi n ra các sai sót, nh

c đi m làm t ng chi phí đ t đó

tìm cách kh c ph c hay h n ch nh ng nh

c đi m đó nh m đ m b o k t qu

đ tđ

c phù h p v i m c tiêu và các chi phí đ

c s d ng m t cách hi u

qu .
làm đ

c đi u này, nhà qu n lý c n đ

báo cáo th c hi n, có tác d ng nh m t b

c các k toán viên cung c p

c ph n h i giúp nhà qu n lý nh n

di n ra nh ng v n đ còn t n t i và c n có tác đ ng c a qu n lý. Ki m tra và
đánh giá là hai n i dung có liên quan ch t ch đ n nhau.
4. Ra quy t đ nh
Ra quy t đ nh là m t n i dung quan tr ng, xuyên su t các khâu qu n lý
doanh nghi p, t khâu l p k ho ch, t ch c th c hi n cho đ n ki m tra đánh
giá, ch c n ng quy t đ nh đ

c v n d ng liên t c trong su t quá trình ho t

đ ng c a doanh nghi p.
Trong quá trình ho t đ ng SXKD các doanh nghi p ph i luôn quan tâm
đ n t ng đ ng chi phí b vào ho t đ ng SXKD sao cho h p lý, ti t ki m d
chi phí trên m t d n v s n ph m th p nh t trong kh n ng có th , nh m nâng
cao l i nhu n cho doanh nghi p. Mu n đ t đ

c k t qu đó thì nhà qu n lý

ph i l p k ho ch có c s khoa h c và th c ti n, ki m tra đánh giá m t cách
chính xác, khách quan.

th c hi n vi c qu n lý chi phí đ

c t t, đem l i

5

hi u qu cao cho doanh nghi p thì nhà qu n lý ph i c n thu th p m t l

ng

thông tin r t l n, do đó b ph n tham m u và các nhà k toán qu n tr ph i
báo cáo, cung c p k p th i nh ng thông tin c n thi t cho lãnh đ o nh m đ a
ra các quy t đ nh và ph

ng án t i u nh t.
L pk
ho ch

Ra quy t
đ nh

ánh giá

Th c hi n

Ki m tra

S đ 1.1: M i quan h gi a các ch c n ng qu n lý chi phí
1.1.3. S c n thi t ph i qu n lý chi phí s n xu t trong quá trình ho t đ ng
s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p
Trong công tác qu n lý doanh nghi p thì chi phí s n xu t là m t trong
nh ng ch tiêu quan tr ng luôn đ

c các nhà doanh nghi p đ c bi t quan tâm.

Qua đó, các nhà qu n lý có th bi t đ

c ho t đ ng và k t qu th c t c a

doanh nghi p, t đó đ ra các bi n pháp có hi u qu , k p th i nh m h th p
chi phí s n xu t và giá thành s n ph m, đ ra các quy t đ nh phù h p cho k
ho ch phát tri n SXKD và yêu c u qu n tr doanh nghi p.
Qu n lý chi phí là h p lý hoá các kho n chi phí trong quá trình ho t
đ ng c a doanh nghi p. Chi phí c a doanh nghi p phát sinh khách quan
nh m đ m b o ho t đ ng SXKD đ
qu n lý chi phí giúp t ng c

c th

ng xuyên liên t c. Nh

v y

ng hi u qu m i đ ng chi phí b ra hay chính

là vi c nâng cao hi u qu s d ng v n.


6

Qu n lý chi phí là chìa khoá quan tr ng đ doanh nghi p gi m đ

c

hao phí cá bi t trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh, tìm ki m l i nhu n
siêu ng ch. B i mu n t n t i trong môi tr

ng c nh tranh c a th tr

ng,

doanh nghi p ph i ph n đ u có m c chi phí cá bi t th p h n ho c b ng
m c hao phí xã h i.

làm đ

c đi u này, doanh nghi p ph i th c hi n t t

công tác qu n lý chi phí.
Qu n lý chi phí s n xu t t t d n đ n vi c h giá thành s n ph m, có th
giúp doanh nghi p m r ng s n xu t. Khi c n thi t, qu n lý chi phí theo
h

ng c t gi m là cách th c h p lý và đ n gi n đ đ y m nh l i nhu n ng n

h n và t o ra các l i th c nh tranh. V i cùng m t l
nghi p thu đ

ng v n b ra, doanh

c nhi u k t qu h n thông qua vi c t ng quy mô s n xu t kinh

doanh, và nh v y ti p t c h đ

c giá thành s n ph m, thu hút s c mua.

i v i các doanh nghi p nhà n
s n ph m không ch nh m đ t đ

c, ti t ki m chi phí và h giá thành

c các m c đích nh trên mà còn góp ph n

ti t ki m các ngu n l c qu c gia, gìn gi , b o qu n và phát tri n ngu n v n
nhà n

c giao. Có th coi, qu n lý chi phí s n xu t là khâu trung tâm trong k

ho ch s n xu t kinh doanh nên luôn đ

c các doanh nghi p chú tr ng.

Chính vì v y, vi c qu n lý ch t ch chi phí s n xu t trong quá trình
ho t đ ng s n xu t c a doanh nghi p là r t quan tr ng và c n thi t.
1.2.

Phân lo i chi phí s n xu t kinh doanh
Trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh, chi phí luôn g n li n v i các s

ki n kinh t mà

đó các kho n thu nh p đ

c sinh ta th

ng có ngu n g c t

m t kho n chi phí nh t đ nh. T i thi u hóa chi phí luôn là m c tiêu c a ph n
l n các d án đ u t , các k ho ch SXKD nh m mang l i l i nhu n cao h n.
Vì v y, đ ph c v cho vi c qu n lý chi phí và ra các quy t đ nh kinh doanh
có hi u qu c n nh n di n chi phí trên nhi u góc đ khác nhau. M i cách
phân lo i chi phí s cung c p nh ng thông tin c n thi t phù h p v i t ng m c
đích nh t đ nh.


7

1.2.1. Theo tính ch t kinh t (y u t chi phí)
Theo tính ch t kinh t , chi phí s n xu t đ

c chia thành các y u t chi

phí c b n sau:
- Chi phí nguyên li u, v t li u: bao g m toàn b giá tr c a các lo i
nguyên li u, v t li u chính, v t li u ph , nguyên li u ph tùng thay th , công
c d ng c xu t dùng cho s n xu t trong k báo cáo.
- Y u t chi phí nhiên li u, đ ng l c s d ng vào quá trình SXKD trong
k .
- Chi phí nhân công: bao g m toàn b chi phí tr cho ng
g m ti n l

i lao đ ng

ng, ph c p, ph phí, BHYT, BHXH trong k báo cáo.

- Y u t chi phí b o hi m xã h i, b o hi m y t , kinh phí công đoàn:
ph n ánh ph n BHYT, BHXH, kinh phí công đoàn trích theo t l quy đ nh
trên t ng s ti n l

ng và ph c p l

ng ph i tr công nhân viên.

- Chi phí kh u hao tài s n c đ nh: bao g m chi phí kh u hao toàn b tài
s n c đ nh c a doanh nghi p dung trong SXKD c doanh nghi p trong k
báo cáo nh đi n, n

c, đi n tho i, v sinh và các d ch v khác.

- Y u t chi phí d ch v mua ngoài: ph n ánh toàn b d ch v mua ngoài
dùng vào SXKD.
- Chi phí khác b ng ti n: bao g m các chi phí SXKD ch a đ
ánh

c ph n

các ch tiêu trên, đã chi b ng ti n trong k báo cáo nh h i h p, ti p

khách, thu , qu ng cáo,…
 Tác d ng phân lo i chi phí s n xu t theo tính ch t kinh t là ki m tra,
qu n lý vi c chi tiêu theo t ng y u t xem có h p lý v i ho t đ ng s n xu t,
kinh doanh hay không. Cách phân lo i này phù h p v i h u h t doanh nghi p
s n xu t ho c d ch v .
1.2.2. Theo công d ng kinh t chi phí (kho n m c chi phí)

Phân lo i theo công d ng kinh t là vi c phân lo i c n c vào m c đích


8

s d ng chi phí đ làm gì và phát sinh trong b ph n nào trong doanh nghi p
g m các kho n m c sau:
- Chi phí v t t tr c ti p: là t ng giá tr v t t s d ng tr c ti p t o ra s n
ph m hàng hóa, d ch v .
- Chi phí nhân công tr c ti p: là t ng s chi phí đ tr

cho ng

i lao

đ ng tr c ti p s n xu t, kinh doanh.
- Chi phí s n xu t chung: là t ng s chi phí v t ch t( v t t , hao mòn tài
s n c đ nh,…), chi phí tr cho nhân viên phân x
- Chi phí bán hàng: là t ng s chi phí
l

ng s n xu t.

khâu tiêu th s n ph m nh ti n

ng, ti n công c a nhân viên bán hàng, chi phí v t ch t và nhân viên liên

quan đ n vi c v n chuy n, đóng gói, b o qu n,…

khâu tiêu th s n ph m.

- Chi phí qu n lý doanh nghi p: là t ng chi phí
c a doanh nghi p nh ti n l

b ph n qu n lý chung

ng c a nhân viên qu n lý, v t t tiêu dùng cho

công tác qu n lý, các kho n d phòng r i ro, công tác phí…
 Tác d ng c a cách phân lo i này là đ thu n ti n cho vi c qu n lý chi
phí theo t ng b ph n phát sinh d a trên các đ nh m c chi phí.
1.2.3. Theo m i quan h gi a chi phí s n xu t và kh i l

ng s n xu t s n

ph m
D a theo m i quan h gi a chi phí s n xu t và kh i l

ng s n xu t s n

ph m có th phân lo i chi phí thành 2 lo i: chi phí bi n đ i và chi phí c đ nh.
- Chi phí bi n đ i: là nh ng chi phí phát sinh t ng ho c gi m cùng v i
m c đ t ng ho c gi m c a kh i l

ng kinh doanh.

- Chi phí c đ nh: là nh ng chi phí phát sinh không l thu c ho c ít l
thu c vào kh i l

ng kinh doanh.

 Tác d ng c a cách phân lo i này là đ t n d ng nh ng chi phí c đ nh,
h giá thành s n ph m. Giúp qu n lý t t h n các chi phí bi n đ i, m c t ng
gi m chi phí không b t h p lý so v i kh i l

ng kinh doanh.


9

i v i các công ty qu n lý khai thác công trình th y l i, chi phí



s n xu t có th đ

c phân lo i theo các cách riêng sau:

1. Theo ph m vi ho t đ ng s n xu t kinh doanh
- Chi phí cho ho t đ ng s n xu t kinh doanh chính
Ho t đ ng s n xu t kinh doanh chính c a công ty thu nông là các ho t
đ ng ph c v công tác t
n

i, tiêu ph c v nông nghi p và các ngành dùng

c khác. T t c các chi phí ph c v cho vi c th c hi n các nhi m v này

n m trong kho n m c chi phí cho s n xu t chính.
- Chi phí cho ho t đ ng c a s n xu t kinh doanh ph

Ngoài nhi m v chính, đ t n d ng các ngu n l c, th i gian nhàn r i,
t ng thêm thu nh p, c i thi n đi u ki n s ng cho cán b công nhân viên, các
công ty còn t ch c nh ng ho t đ ng s n xu t kinh doanh ngoài c b n.
Nh ng kho n chi phí và thu nh p này đ
phí s n xu t trong tr

c h ch toán riêng. Ng

i ta g i chi

ng h p này là chi phí cho ho t đ ng s n xu t kinh

doanh ph .
2. Theo k nghiên c u
- Chi phí s n xu t và giá thành s n ph m th c t
T t c các kho n m c chi phí trong k báo cáo, b t lu n l n h n hay
nh h n chi phí đã đ

c l p ra trong k k ho ch, đ

c g i là chi phí th c t .

T s gi a chi phí này v i s s n ph m th c t quy đ i trong k , g i là giá
thành s n ph m th c t . Theo s th ng kê, chi phí s n xu t th c t
th ng thu nông n

c ta th

m ts h

ng l n h n chi phí tính toán h p lý t (10-20)%.

- Chi phí s n xu t và giá thành s n ph m k ho ch
Tr

c m i v , m i n m, các đ n v c n c vào nhu c u c a s n xu t

nông nghi p và các ngành dùng n
t

c, c n c vào các tài li u d báo v khí

ng thu v n, kinh t xã h i và d a trên kh n ng ti m l c v v n, lao đ ng

c a đ n v mình đ l p các k ho ch s n xu t chính trong đó có k ho ch giá


10

thành s n ph m. Trong k th c hi n ch tiêu giá thành s n ph m s đ

c đi u

ch nh cho phù h p v i di n bi n c a th c t s n xu t, c ng nh các y u t
liên quan khác.
- Chi phí s n xu t và giá thành s n ph m h p lý
Chi phí s n xu t h p lý là chi phí đ

c tính đúng, tính đ , d a trên c

s đi u ki n n m th i ti t (n m t n su t),trình đ t ch c s n xu t xác đ nh,
ngoài ra còn ph i d a vào nh ng chính sách và quy đ nh hi n hành c a nhà
n

c, c a ngành, c a đ a ph

ng và các ch tiêu, các đ nh m c kinh t k

thu t c a chính đ n v s n xu t.
Tr
v đ

ng h p chi phí s n xu t và giá thành s n ph m k ho ch c a đ n

c tính đúng, tính đ (không xét t i nh ng b t th

ng) thì đ

c g i là

chi phí s n xu t và giá thành s n ph m h p lý.
3. Theo ph

ng pháp h ch toán t ng h ng m c chi phí s n xu t

ti n l i cho vi c tính toán theo dõi s di n bi n c a các thành
ph n chi phí, c n c vào tính ch t phát sinh, đi u ki n ph thu c, ng

i ta

phân chi phí s n xu t hàng n m (O) c a các công ty qu n lý khai thác
CTTL ra nh sau:
- Chi phí kh u hao tài s n c đ nh A.
- Chi phí đi n n ng nhiên li u O đn .
- Chi phí ti n l

ng O tl .

- Chi phí s a ch a th

ng xuyên O sctx .

- Chi phí n o vét bùn cát O nv .
- Chi phí hành chính s nghi p và chi khác O k .
1.3.

Ph

ng pháp qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh

nghi p
1.3.1. L p k ho ch chi phí s n xu t kinh doanh


11

L p k ho ch chi phí là vi c xác đ nh toàn b m i chi phí doanh nghi p
chi ra đ s n xu t và tiêu th s n ph m c a k k ho ch. C n c vào k ho ch
SXKD đ

c l p, doanh nghi p có th ki m tra tình hình s d ng chi phí, phát

hi n kh n ng ti t ki m chi phí đ thúc đ y c i ti n bi n pháp qu n lý kinh
doanh. L p k ho ch chi phí SXKD ph c v đ c l c cho vi c hoàn thành
nhi m v ti t ki m chi phí c a doanh nghi p. Vì l p k ho ch chi phí ngh a là
doanh nghi p đã xây d ng m t m c tiêu đ ph n đ u. Khi SXKD m c tiêu
này luôn đ

c doanh nghi p c g ng th c hi n và đ ng th i c ng đ

c doanh

nghi p tìm tòi khai thác ti m n ng h th p chi phí và giá thành s n ph m.
Trong khâu l p k ho ch, doanh nghi p c n chú tr ng t i vi c d toán
chi phí. D toán có h p lý sát sao thì doanh nghi p m i có c s đ ti n hành
theo dõi và phát hi n kh n ng ti m tàng đ ti t ki m chi phí. Vi c ki m tra
quá trình th c hi n, ch p hành k ho ch d toán c ng h t s c quan tr ng.
Ki m tra th

ng xuyên, phân tích, đánh giá s bi n đ ng c a chi phí trong

t ng th i k , doanh nghi p m i có c h i đ tìm tòi nh ng bi n pháp qu n lý
c th thích ng v i t ng th i k ho t đ ng c a doanh nghi p. Có nh v y
các bi n pháp này m i phát huy đ

c h t tác d ng trong h th p chi phí và giá

thành s n ph m.
 Xây d ng d toán chi phí s n xu t
Vi c xác đ nh chi phí s n xu t nh m xác đ nh toàn b chi phí đ s n

xu t m t kh i l

ng s n xu t đã đ

c xác đ nh tr

c. Ph

ng pháp t ng quát

nh t đ xác đ nh chi phí s n xu t chính là xác đ nh d a trên các kho n m c
chi phí chính.
• D toán chi phí nguyên v t li u tr c ti p
D toán chi phí nguyên v t li u tr c ti p ph n ánh t t c chi phí nguyên
v t li u tr c ti p c n thi t đ đáp ng yêu c u s n xu t đã đ
d toán kh i l

ng s n ph m s n xu t.

ti p c n xác đ nh:

c th hi n trên

l p d toán nguyên v t li u tr c


12

-

nh m c tiêu hao nguyên v t li u đ s n xu t m t s n ph m

-

n giá xu t nguyên v t li u

- M c đ d tr nguyên v t li u tr c ti p vào cu i k d toán đ

c tính

toán trên c s lý thuy t qu n tr t n kho.
D toán l

ng

nguyên v t li u

nh m c tiêu
hao nguyên v t

=

s d ng

S l

ng s n

ph m s n xu t

x

li u

(1.1)

theo d toán

D toán chi phí nguyên v t li u tr c ti p xu t dùng cho s n xu t s là:
D toán chi phí
nguyên v t li u

D toán l

nguyên v t li u s

=

tr c ti p

Trong tr

ng
x

d ng

n giá xu t
nguyên v t li u

(1.2)

ng h p doanh nghi p s d ng nhi u lo i v t li u có đ n giá

khác nhau đ s n xu t nhi u lo i s n ph m khác nhau thì công th c xác đ nh
chi phí v t li u nh sau:
n

m

i

j

CPVL = ∑∑ Qi M ij G j
(1.3)

Trong đó:
CPVL: là chi phí v t li u
M ij : là m c hao phí v t li u j đ s n xu t m t s n ph m i;
G j : là đ n giá v t li u lo i j;
Q i : là s l

ng s n ph m i d toán s n xu t.

• D toán chi phí nhân công tr c ti p
D toán chi phí nhân công tr c ti p đ

c xây d ng t d toán s n xu t.

D toán này cung c p nh ng thông tin quan tr ng liên quan đ n quy mô c a
l cl

ng lao đ ng c n thi t cho k d toán. M c tiêu c b n c a d toán này

là duy trì l c l

ng lao đ ng v a đ đ đáp ng yêu c u s n xu t, tránh tình

tr ng lãng phí s d ng lao đ ng. D toán lao đ ng còn là c s đ doanh
nghi p l p d toán v đào t o, tuy n d ng trong quá trình ho t đ ng s n xu t.